en emsksbn.
Hst Rome der Pausen.
DE PEELINDÜSTRIE.
ZATERDAG 13 MEI 1893
VEERTIENDE JAARGANG.
No. -20.
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor Vbnrat
franco por post
voor bet buitenland
afzonderlijke uumraers
Uitgever:
L. A. SASSEN.
Deze Courant verschijn; lederen Zaterdag.
Prijs der Advertgntiën:
van 1o regels 30 c.
elke regel meer 6 c,
groots letters on vignetten naar plaatsruimte,
Adrertentiën, 3minl geplaatst, worden Smaal berekend.
Advertentien of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan bet Bureau oFeel en
Maas te "Venray.
Reeds meer dan eene week houdt
de wereld, on niet 't minst de liberale
wereld, zich bezig met de vraag:
welke onderwerpen toch wel kunnen
besp oker. zijn inliet langdurig gesprek,
dat do proteslansclie Keizer van
Puitschland op Zoodag 23 April had
met Z. H. Paus Leo XIII in het Va-
tikaan to Rome. Al het overige wat
gedurende Keizers verblijf in de eeu
wige stad voorviel, schijnt daarbij in
't niet te verzinken. Het bezoek van
het Valicaan is het gewichtigste en
meest besproken feit geworden, zóo
zelf, dat het zilveren huwelijksfeest
yan koning Humbert reeds door
menigeen als het ware voorwendsel
wordt beschouwd, dat Wilhelm II aan
greep om te Rome den II. Vader te
kunnen bezoeken.
Wat hiervan zij, niet te loochenen
valt het, dat de groote invloed van
den H. Stoel, hier weer in vollen luis
ter uitkomt. Wat al voorzorgmaatre
gelen werden voor dat bezoek aan
het Vaticaan door den protestanlschen
Souverein «tic man van het sic volo,
■sic jxibeo genomen, om bij den Paus
geen gevoeligheid op te wekken!"
Het is op de duidelijkste wijze geble
ken, dat Wilhelm II, den H. Sioel
niet beschouwt als eene Mogendheid
van weinig macht en geringe betee-
kenis, dat hij in den Paus geenszins
«iet een Souvorcin wiens rol is afge
speeld in de wereld en die nog slechts
eene schaduw heeft overgehouden van
Feuilleton.
'i ls nl half acht en om elf uur mot ik bin-
r.»n zijn, Jut wnscht bet water van de r.co niet
-rif i Uc hob nog a! geeu allemoiisclielyke moeite
gciuüf, eer ik een rij a v oudje kreeg
Nu ze daar zoo langs do bolder verlichte
winkels drentelen, hebben we gelegenheid, do
helft onzer aandacht aan Jana te wijden,
Ken zeilend fregat gelijk, stevent ze daar
voorwaarts, met haar hoed met wepperondo
linten cn wuivende voeren getooid, welke
versierselen ten innigste verbonden zijn met
een «koperen" slangetje, dat «met valsch"
cn een «gouden" duifje, dat de «valschhoid
zelve" is. Nochtans, deze schepselen bewaar
den een eerbiedigen afstand tusschen elkaar,
wat niet zoozeer gezegd kan worden Tan
conige zwarte krulletjes, die zich do woelde
veroorloofden, van op liet Yuoi hoofd der jonge
d.uue neer te beugelen. De geboole gestalte
ging bijkans verloren in een zwarten regen
mantel, met een ontzaglijk aantal knopjos op
geluisterd, on in liet bezit van zeer hooge kop-
monwon naar den niouwsten smaak.
Deftig wandelde Jans aan den arm van Ja
nus, in don beginue nu en dan voor eene
prachtige etalage stilhoudende. Wat ter
werold Janus oveuwel kon bewegen, voor een
manufactuurwinkel, een gril' te rs winkel of zelfs
wat hij vroeger koude tc aanschou
wen geven. Niet minder kenschetsend
is de ergernis, welke de liberale pers
zoowel in Italië als in Duitschland,
naar aanleiding van dit bezoek aan
den dag legL Waarom zou men deze
ergenis toonen, waarom lucht geven
aan gevoelens van wrevel en afgunst
waarmee men den luister der Tiara
verbleekt achtte en de innige overtui
ging koesterde, dat de Romeinsche
Quaeslie tot het verleden behoort?
Neen, wat men ducht, wat geen
anti-clerieale macht verduwen kan, is,
dat het Pausdom aan het einde dezer
eeuw, waarin men gehoopt had het
te zullen verpletteren, in steeds groot-
scher gedaante zicli vertoont. Reeds
ettelijke jaren geleden verklaarde een
liberaal Fransch blad, dat het Vati
caan «wederom eene wereldmacht
was geworden" en sinds dien tijd is
de ster van Leo XIII in nog hooger
glans opgegaan over de wereld. De
Paus is meer dan ooit aan het einde
dezei' eeuw de gids der wereld ge
worden, naar wiens slem wordt gc
luistord. zooal ,niei. fjceds me!, ipsfemr
mirig, dan toch altijd met giooto.
aandacht. Hij onderhandelt met de
vorsten en overheidspersonen. Hij richt
het woord tot de volken en er is
geen vraagstuk van beteekenis, waar
op Hij niet het licht zijner verheven
wijsheid laat vallen. En de wereld
verwondert er zich niet meer over,
wanneer Hij gelijk in Fraukrijk bin-
nenlandschc aangelegenheden behandelt
en Zijne onderrichtingen geeft tot ver
zekering van de inwendige rust en de
welvaart in den Staat. Waarlijk de
Gevangene van het Vaticaan is niet
do minste onder de Souvereinen van
Europa, ook niet in de oogen van
hen, die buiten do Kerk staan.
God hoeft in deze dagen van beroe-
voor can koinenyswinkel telkens stil te hou
den, ging baar verstand te boven.
Kom toch vort, Janus! bad ze al her
haalde malen gezegd, en dan weer, om variatie
in het thema te brengen: Janus, kom toch
vort! tot ze eindelijk iu de gaten kroeg, dat
haar Cicisbee nu eens de laken jas wat liooger
an zijn nek moest optrekkendun weer een
knoopje, dat cr af dreigde to springen na
tuurlek van de jas, on niet van 's mans nek
in bedwang te houden.
Zouon wo nou maar niet eerst een happie
nemen? begon Janus, nadat hij misschien
voor de twintigste maal zjjne jas had op- en
zijne das had neergetrokken.
-Iliorzoopak maar anon de goedge
vulde portomonnaie van Jans veranderde van
eigenaar.
Het eerste zaakie liet beslo, leggen wo
ons anker neer, hoor! zei Janus, wiens moed
en spraakzaamheid schrikbarend waren toe
genomen, sinds een zeker iets het zijne was
geworden. Natuurlijk moest hij daar wezen,
waar hij een bel kon krijgen voor zijn
geld.
Ha, dn's pas de ware Jaoob, zeg, zei
Janus, toen z,e gezeten waren.
Ja meid, je mot weten, ik heb een hekel
an volle en an leege gluassics, muar an leego
't meeste, zie jel 't Koppio mot er maar af!
Ken echt sjouwermanshapje, on drie kwart
van 't glaasje was verborgen achter 's mans
kiezen.
Jans raakte bet bier niet aan.
Nee, hoor 1 bier Mijn niet gezien
Waarom voor mijn nou niet wat anders bo
steld
ring, van onrust en gisting in de
Maatschappij, een man aan' liet hoofd
Zijner Kerk gesteld, d:e alle beschou
wingen haver vijanden weet to ver
ijdelen. Het is waar, PIij heeft nog
altijd niet de vrijheid herkregen, welke
de Plaatsbekleeder var Christus toe
komt, Hij is nog steeds een gevangene
in zijn paleis. Maar hoe \erbleekt
de luister van hen, die tegen Ilcm
optreden en Hem gevangen houden
bij de zijnen. En welk een treffend
schouwspel vertoont iu dezen tijd van
stoffelijke kracht, van materieel ge
weld, de groote zedelijke invloed van
dien Paus, wiens macht niet steunt
op kano.nnon en bajonncUen, maar naar
wiens woord talloozen hunne hande
lingen richten! De vernedering welke
men het Pausdom heeft; aangedaan,
is beschamend geworden voor degenen
die zich van deze' vernedering eene
algeheele vernietiging hfdden beloofd.
Qui mange du Pape en meurt. Dit
woord van de Maistrc. komt wellicht
in onze dagen hel mee: t lol zijn recht.
Als hoofdstad van Ital rnaaki Rome
eene v.ij ..povev m -de. voeiv
spoed dien men het beloofd had, is
nog altijd uitgebleven. Alleen als stad
der Pausen heeft het zijn rang en
bevoorrechte positie in cle wereld be
houden en alleen als stad der Pausen
geniet het nog vele stoffelijke voordee-
len, welke het behouden voor een
financieel en economische catastropho.
Door geen groote woorden valt aan
den toestand iets te veranderen, de
waarheid te bemantelen. Als hoofdstad
der Christelijke, wereld, zoo luidt een
bekend gezegde: zal Rome alles zijn,
maar als hoofdplaats van een Staat
verliest het zijne schitterende kroon.
Die kroon ongekrenkt voor'Rome te
bewaren, blijkt ue vurigo wensch. van
do Katholieken in geheel, dy wereld;
O, da's niks, daar weet ik wel raad
voor, laat maar staan! llè, Jan! ging ziju
stom als eone stormklok door do zaal hè
een kop sukkelade 1 maar een beetje gauw,
boor en niet zoo lammenadig flauw
Ja, mebeer eon oogefiblikje nog! 't
Water is van de kook al', weet u! Eu tegelijk
zociit do kellncr vruchteloos naar de innige
harmonio, die er zijns inziens en terecht
moest beslaan tusschen een individu en zijne
kleoding in 't onderhavige geval tusschen
do fijne jas en den hoogen zijden hoed éener-
zijds, en do galgentronie van Janus tor andarer
zijde; ook was bom de broederlijke vereeni-
ging van laken jas cn Engeischleerer. brook
ten ocnemale onverklaarbaar.
Nochtans, dat is myn zaak iviet! pruttel
de hy iu zich zeiven toen hij de sukkelade
bracht, eene werkzaamheid nl. hot prutte
len en uiot hel brengen van chocolade die
niet tot de goede hoedanigheden van een
kellncr mag gerekend worden, want zo gaf
Janus gelegenheid verwonderd le vragen
Had je soms wat op jo hart, man'? Jo ver
dient je eenten toch niet voor niks hè? Je
mot er ook zievonplè voor spelen, hoor! net
zoo goed as een andor! Wat zeg jij, Jans?
en toon wat zachter, rartar toch good verstaan
baar. Een notaris, zoo as ik, da's nou nog
wat anders! Inmiddels had de kellner, die den
vreemden bezoeker verbluft stond aan te
sturen, zijn gold - anderhalve cent fooi op
gestreken en zich verwijderd.
Een notaris, die half gaar is! prut-
lelde de man onder liet heengaan.
De laatste woorden van Janus hadden even
wel ook de aandacht van de aanwezigen ge-
het is geen geheim, dat hij ook ge
koesterd wordt door velen, die hoewel
niet Katholiek, toch de blinddoek van
het anti-clericalisme niet voor oogen
dragen.
V.
Een weinig achter de fabriek schiet
uit do hoofd vaart eene groote vaart in
de richting van Horst naar Wachthuis
19. Zij zal mettertijd doorgetrokken
worden lot Amerika, waarvan men de
nieuwe kerk en pastorie, ais 't zonnetje
schijnt, goed en duidelijk kan zien lig
gen.
Rechts van het kanaal, tnidden in 't
veen, ligt een zandheuvel «de Vosseu-
heuvel", waarop een steencn huis een
zaam staat. Van daar heeft men een
ruim vergezicht op degeheeleomgeving.
Men ziet hier de torens van Horst, Se-
venum, Maasbree, Holden, Meijel, de
torentjes en fabrieken van Uelenaveen,
do- fabric Urm van Griendtsveen, de go-
bouwen aan 't station, de zonderlinge
brug van den transporteur, den toren
van Deurne, Amerika en daarachter de
groote, hooge toren van Venray met
zijne kleine hoektorentjes. Overal rond
om staan turfhoopou en blinkt het water
der wijken.
Zooals de lange wijken daar nu lig
gen, zijn ze slechts tijdelijk. Zij liggen
boven het peil van het kanaal en worden
gevoed door de pompraactune in de
fabriek van Griendtsveen. Zij liggen op
200 meter afstand van een en zijn 41/2
8 meter breed. Later laat men ze droog
loopen en graaft de definitieve wijken
midden tusscuen de thans beslaande in.
Het hoofdkanaal heelt de aanzieulijko
breedte van 14 meter.
wekt, al. van ceu beer. die er zeer verhit en
opgeblazen uitzag en cognac dronk, eene dame
misschien zyne vrouw die likeur, en
een grooten buliiond, die niets hoegenaamd
dronk.
Als dat maar pluis is! dacht genoemde
bezitter van het cognacje, den bond en de
vrouw; die man is ecu Jtrankzinnige of oen
bedrieger. Had ik maar een diender bij do
hand, dan kon die dat sujet inrekenen!
Juist dat by zijn glaasje 111- en zijne ver
tering uitrekende, gluurde net slaperige gelaat
van een dieuunr der heilige Hermandad door
bet venster, echter alleen, om op hetzelfde
oogonblik do verontwaardiging van den opge
blazen heer en Janus gaande te maken, door-
d. t bij hun beider gezellinnen aandachtig
fixeerde.
'k Zou dat sujet ook wel willen inreke
nen dacht de heer, dia zijn fort schedrrten*
maken van inrekenen.
Dio heb dorst! zeg, Jans! lachte
Janus. As 'k op straal was, gooide 'k hem
het glas bier tegen zijn oogen! ls dat nou
astrant naar binnen gapen?
Ondertusschen hadden reeds een achtial
glazen en glaasjes hun inhoud gestort in Janus
inwendige, en zyne spraakzaamheid na:n met
iader vol, of liever; mat ieder leeg glaasje toe.
Een oogenblikjo nog en Jans luvd broerlief
mee de straat op getroond.
Daar liep de politieagent van daareven op
de stoep te schilderen, en het ware Jans niet
te wijtcu, zoo Janus iu ongelegenheden was
geraakt, want Jsdus bad een kw.ijo dronk
over 'om dat wist ze. Zo bracht bom even
wel.met een zacht lijntje deu anderen kant op,
Het doel is later dit kanaal door te
trekken tot Amerika.
Dit kanaal zal op den duur een prach
tige verbinding zijn voor het dorpje
Amerika, dat in zijne opkomst is.
Amerika bestaat uit wijd en zijd ver
spreide woningen. Voor een paar jaar
heeft men door het stichten van een
kerk en school een vereenigingspunt
gemaakt voorde omwonenden.
Wanneer nu de halte Amerika gebouwd
zal zijn is ook dit plekje verbonden met
het wereld verkeer. Hot wijkenstelsel
op de terreinen van Griendtsveen is vrij
uitgebreid.
I11 de «oude peel'* zooals men do ter
reinen der maatschappij Hclenavecn
heet, liggen de wijken in den vorm van
een drietand terweerszijden van 't ka
naal. Deze maatschappij heeft ha'ro
fabrieken te Heienaveen (dorp) liggen.
Zij is do eigenaresse van het kanaal
en de haven.
Op Deurnsch grondgebied ligt bijna
evenwijdig met het Helenaveensche bet
Deurnsch kanaal, als een bewijs dat
alle menschen niet gelijk deuken. Toen
men geen goed accooid kon krijgt n,
groef rnou zelf een kanaal. Tusscheu de
beide kanalen liggen nog zeer bedrijvige
turfstrooieelfabrieken van Steegh en
Esser, Fedor Wolff en Co., die allen
om 't hardst fabricecren, daar de aan
vraag tegen woord g groot is. De fabrie
ken worden ook electrisch verlicht.
Aan do overzijde van het spoor op
Horsier eu Venray sell gebied werkt de
maatschappij Inaveen. De fabriek ligt
aan gene zijde van het spoor. Het ter
rein aan do andere zijde. Om nu de turf
in de machine te krijgen heeft men een
transporteur, eene brug over 't spoor ge
bouwd, waarover een breede ijzeren
baud zonder eind loopt, waarop wagen
tjes geplaatst zijn. De turven aan de
overzijde daarin geworpen loopen van
wat niot belette, dat bij telkens iets had aan-
of op te merken, wanneer hij een agent pas
seerde.
Met drinken en wandelen van waggelen
kon bij Janus, die" cm koud lustte, nog geen
sprake zijn was de tijd gevorderd tot over
tienen, en Jans d*ciu or ernstig aan met een
omwegje naar buis terug to keeren.
Dal was bij broerlief aau oen dooreman*
dour geklept
'k Zei je wel notjes thuisbrengen, hoo: 1
Laat da; maar gerust an myn over, maar niet
voor elleven 1
Komdaar gunter is nog xoo'n fijne
zaak daar gaan wo een afzakkertje nemen!
E11 alweer zalen ze me', epn glaasje voer
zich, van alle kanten begluurd door de aan
wezigen. Daar trad een deftig heer binnen,
gekleed in een keurig fantasiekostuum on
plaatste zich aan een tafelije naast ons twee
tal. In 't oerst negeerde hij de luidjes nage
noeg geheel, doch een volgen l oogenbit k nam
al zijne aandacht in beslag voor Janus, dio iu
don roos van zijn geluk, tot groote ergernis
van Jans, zijn mond te laag zocht, en dienten-
gevolgo een kunst matigen waterval to voor
schijn riep. welks schuim bruisend en schui
mend overjas, brook 011 tafel woelde.
Wat een stommeling bonje nou! klonk
het verwijtend van Jans' lippen.
Hé, hé! een loontjo zakken Kan ik 't
helpen, dat dat ding zoo glad is as een aal,
zeg
De fantasie beer ik bedoel: do hco>- b.
fantasie, die intusschen bet tweoial aandach
tig liud opgenomen, zette boe linger boe groo-
lei* oogen op.