DE PSElIHDPmiE. ZATERDAG 6 MEI 1893 VEERTIENDE JA ARGANG No. 19 voor Vknray franco per post. voor het buitenland afzonderlijke nummers Uitgever: Ij. A.. SAS8EN. Deze Courant verschijnt lederen Zaterdag Prijs der A.dvertentiën: van 15 regels 30 c, elko regel meer 6 e. groote letters en 'vignetten naar plaatsruimte. Advortentiën, Smaal geplaatst, worden 2maa! berekend. Advertentien of Ingezonden Stukken gelieve men Vrijdag vóór 2 uur 's-middags te be zorgen aan bet Bureau »Peel en Maas te "Venray. •De Tijdschrijft in zijn nummer van Maandag I Mei. 't Was voor de lluitsche Kulturkampers een ware ver ademing dat keizer Wilhelm eergiste ren Rome verliet. Wat hadden die brave mcnschen in angst gezeten! Met bezoek aat\ den bondgenoot, do ter eere van den Keizer gegeven feesten, dit was alles heel mooi, maar dat vertrouwelijk gesprek tusschen Keizer en Paus, en die even geheimzinnige audiëntie van Marschall-Bieberstein bij Leo XIII, anderhalf uur lang! En dat ontbijt, waarbij de duitsche Keizer tusschen twee liébhaftige kardinalen zat! Die zwarte Adelaar voor Ram- polla! En dau die verschrikkelijke snuifdoos aan Ledochowski, met de verschrikkelijker excuses van den Kei zer wegens Ledochowski's mishande ling" tijdens den Kullurka'mpf! Neen. liet was voor een eerzame kul- lurkamper heelemaal niet meer om uit te houden! En wie weet wat er nog meer voor .ijselijkheden hadden kunnen gebeuren, als de jonge Keizer nog langer in zoo'n gevaarlijke omge ving ware gebleven! Vooral de woorden des Keizers bij overhandiging van de snuifdoos baar den den kulturkampers bange zorgen. Eerst heette het in de »Köln. Volksz." dat Z. M. gezegd had: »Niet waar! Al het gebeurde is vergeten?" En dat was al erg genoeg maar toen werd aan hetzelfde blad gemeld, dat Wil helm eigenlijk gezegd had: Eminent ■werden gebeten, die vergangcnheil zu vergessen; als die fraurigen Ezeignisse Feuilleton. Tingolingeling! klonk de schel tot groote ergernis van Jiuis, den dienb.iron geest ten huizo van notaris Vermeulen. Dientengevolge kreeg de stofdoek een smak, en do kussenstocl <lio ze onderhanden had een (linken duw, en dat was dubbel en dwars verdiend, meende 7e; want. die hol had haar in't laatste half uur al wel honderdmaal gehinderd Het hagelwitte muisje, dat door deze uiting van kwaadaardigheid het evenwicht dreigde te verliezen, werd driftig op zijne plaats gezet, het venster opengerukt, en Jans stal; .hel hoofd in«t de weerspannige muls naar builen. Tegelijk met het -wie daarV' van Jans ging de schel nogmaals over, harder dau den eersten keer. en dus ook lot groote ergernis der dienstbode Wie daar? klonk het uit Jan's mond met een geweld, dat gelijken tred meende te houden met haar ongeduld. Nu, dat zoa die lawaaimaker daar beneden toch wel hooren Maar neen! Aan de overzij der straat werd een venstor geopend housch niet uit nieuws gierigheid cn het dienstbare hoofd, dal ook daar naar Luiten kwam gluren, trok of boeide zoo go wilt een w ijl de aandacht ran den vreemden bezoeker. Daarop volgde het dichtsraakken ran twee vorkomen, wusste ich nichts dctvon. (Ik verzoek uwe Eminentie het verledene te vergeten; toen die treurige gebeur tenissen voorvielen, wist ik nog van niets.) Kan bet erger »Ieder Pruis," riepen de moderne joden aan de «Na- tional-Ztg." handenwringend uit, bieder Pruis, die nog een grein gevoel van staatsgezindheid bezit, zal een officieele logenstraffing van die onzen Keizer in den mond gelegde woorden verlan gen r De •iVoss-Ztg." was nog woedender, en zelfs de aNorddeutsche" zei voor zichtig, dal sommige bladen een offi cieel bericht omtrent de overhandiging der snuifdoos wenschelijk achtten Welnu zij hebben hun zin: de «Reichs Anzeiger" verscheen gisteren met de verklaring, dat. de vorm welke de «Köln. Volksz.'1 aan de lot Kardinaal Ledochowski gerichte woorden des keizers gaf, eer een verzinsel is (volstandig erfunden.) Nu. heel waarschijnlijk klonk de tweede lezing der K. V. dan ook volstrekt niet, en zulks to minder' daar het blad zelf twee verschillende lezingen gaf. Intusschen komt nu echter de liberale *Schlesische Zlg." met een derde lezing welke voor de kulturkampers ook al niet pleizierig is. Volgens haar maakte de Keizer de opmerking dat eigenlijk niets aan Ledochowski's terugkeer naar Duitsch- land in den weg stond, daar immers voor de nog niet ondergane straffen amnestie was verleend, en hiermede liet vroeger voorgevallene afgedaan is" Is dat nu de ware lezing? Of zat er nog wat anders in die politeke en ook reeds historische snuifdoos?.. vensiors liet ééne uit kwaadheid en het andere uit teleurstelling en de vreemdeling stond nog steeds voor de ongeopende deur, welker schel volgens hem beroerd slecht overging. Een derde en nog krachtiger ruk, en de geopende deur gaf hem uitzicht op het gelaat der dienstbode, dat rood van kwaadheid was. Is me dat laten bellen, sprak de bezoe ker verwijtend. En is mc dat hten schreeuwen. Janus! zei Jans, die in den lastigen vreemdeling haar broer uit Rotterdam herkende. Maar kom maar even binnen! Mevrouw is even weg! Je dacht zeker, dat ik van avond uitging, is 't niet? Ja, dat ken je wel op je vijf vingers uittellen. Je mag toch zeker, hé? Anders zei 'k 't wel effen voor je vragen Nee nee da's niet noodig; dat zei ik zeivers wel doen! Ga jij nou zoolang maar daar bij het raam zitten, tot mevrouw komt. Lief hier, hé? Snoeperig, vin je niet? Maar nou mot ik elfen rue werk afmaken, hoor anders komt or heelemaal niks van het uitgaan, datsnapje wel, Janus? Ja. ja! knikte d.ozo herhaalde malen tegen zijne zuster, schoon een oningewijde licht had kunnen meenen, dat hij 't deod tegen oen schotel met koud vloesch op de tafel en een dozijn bierflesschen er onder Janus' doopceel zou kunnen luiden als volgt. Janus Niemandal; 20 jaar oud los werkman; ongehuwd wat een merkwaardigheid is in oen los werkman van een kwart eeuw-bezit tende, naast «en kleine schuld, eene groote IV. Thans zijn de vroegere boekweitvel den doorsneden met wijke:ï en vaarteu en dénkt men niet meer aan die kuituur. Toch is er een tijd geveest, dat de Maatschappij 1500 hectaren boekweii- veen had en vlak bij 't station 300 hec taren brandde. In 1874 had de MaaU-chappij een oogst van 630 Hektoliter roggè 295 id. win? »rtarwc 192 id. haver 18 id. boek weit 2100 id. aardappelen 1365 id. klaver 23100 Kilogram onbewerkt vlas 88 Hectoliter lijnzaad 15000 Kilogram tabak.; liet' bezoek aan 7 dorp jlelenaveen wordt verder aldus beschrev ui: Wij kwamen gisteren nuvde stoom boot in 'iet midden van h--*, (lorp Hele iiaveen aan. De buizen'wwfleti talrij ker, ten laatste zijn zij nog alleen van elkander gescheiden door een akker of een tuin; de beplantingen zijn ouder en weliger, wij zijn volop in de bedrijvig heid. Zagen wij tot nogtoe de bewoners alleen bezig in den omtrek van of op hun huis en erf, thans bewegen zich 7elen door elkander. Gespannen, beladen met producten van den landbouw, bewegen zich op en neer. De schooljeugd is ruim vertegen woordigd en vertoont iu deze jeugdige nederzetting reeds al de eigenschappen, die zij elders ontwikkelt; brave Hon- drikken en groote schalken; kleine moedertjes van tien en elf jaren, die met de grootste zorg en niet vrij van verwaandheid passen op haro zusjes of broertjes van zes, de grootst mogelijke liefde voor alles, wat rnet Schiedam in be trekking staat en zijne eeuige zuster, wier spaarpotje hij zich meer dan eens verwaar digde te verlichten. Zijn kostuum bestond in hoofdzaak uit een vettige Eugel8ch leeren broek en dito vest, welke broek in toom gehouden werd door een stevig touw, waarvan de einden frahjevormig Tan ondor het vest te voorschijn kwamen, terwijl de glimmende knoopeu van het laatste alsmede die van do jas, voor zoover ze niet afwezig waren, de aantrekkelijkvettigheid van het geheel verhoogden. 's Mans welige haardos kwam slechts ter nauwernood te voorschijn, bétlékt en omgeven als bij was. lei' eener zijde door een snoep- tafel en hiermee bedoelt men een pet, met rechtstaande klep en ter anderer zijde door een blauwe das, waarvan de eindpunten in hot inwendige van het meergenoemde vest schuil gingen. Ongeveer oen half uur 't kan eene mi nuut meer of minder geweest zijn, doch dit doet tot het volgendo niet liet minste af had Janus zich onledig gehouden met zijne overwegingen, als daar zijuhoeveel urun works er lagen op een wagen, dermate be laden met balen koffie, als er juist één voorbij reed; of 't voor hem niet heter geweest ware, dat die rijke dame daar in dica winkel zijne zuster wasof er mogelijkheid be stond één der flesschan onder de tafel to' kapen; of de schijven koud vleesch op do' tafel geteld warenenz. welke overwe gingen hy alléén onderbrak, door vruehteloozc pogingen, om in zijne practise!) ingerichte, grondelooze broekzakken respectievelijk naar onverschilligheid voor 't uiterlijk; om- wakende ijdelheid bij de heeren en da mes der hoogste klasse, maar bij allen en in alles blijken van welvaart en nijverheid. Is er onderscheid te zien in de kost baarheid van kleedij, overal ziet men dezelfde zorg en netheid, die getuigt van spaarzaamheid en betrekkelijke welvaart. Bij het van boord stappen slaan wij eerst een vluchtig oog op de omgeving voor wij het zoogenaamde Direetiehuis, de woning van den opzich ter, binnentreden, 't Is een weldadige aanblik links dat vroolijke gezicht over de vaart op kerk en pastorie, rechts de open vlakte, vooruit eene fraaie geplan te laan met den dorpsloren van Sevenum in 't verre verschiet; tal van gebouwen; llink onderhouden kunstwegen, die hier samenloopen. Wij gaan even de brug over om nog een blik te slaan op het Directiehuis, dat in smaak vollen vorm gelegen is in een fraaien Engelschon tuin. Iu de twintig jaar, die er verlonpen zijn 'sinds het sciuijven vhri die regelen, is Helenaveen nog vooruitgegaan. Maar het dorp heeft evenals de Maat schappij en mededinger gekregen in een nieuwe groote Maatschappij, die haar operatieveld korter bij het station geko zen heeft. Het is het gehucht en de Maatschap pij Griendcsveen. Beiden dragen ook hun naam naar de familie Van de Grien dl. Deze nieuwe Maatschappij heeft te vens fabrieken in 't Noorden des lands te Dedemsvaart. Ilaar in exploitatie zijnd terrein zal ongeveer 1800 hectaren groot zijn met inbegrip van de gronden aan deze zijdé van het spoor, onder Horst cn Venray gelegen, en die onder beheer der Maatschappij Inaveen staan. Komt men met den trein \an Horst een eindje sigaar en een pijpje te hengelen. Eenigszins ongeduldig geworden, begon hy het vertrek in alle richtingen te doorkruisen, en volgons de kansrekening leed het geen twijfel, dat hij zich weldra van aangezicht tot aangezicht zou bevinden tegenover Janus in aanmerking genomen, dat er zich in 't ver trek een drietal spiegeltjes bevonden, welke itandighcid weer niet anders dan ten voor- deele van Janus kan uitgelegd worden. Een blik van ti zou in den spiegel in het witte ge zicht, don rooden neus en de blauwe das de personificatie van de Fransche of Nederland- sche vlag '"gezien" !l,Mièfl,! ':djn mjg'ïng '*p I slechts sSffr-latnlendigv'-. jas,.?n zqö mogelijk nog lamlendigör;snoeptafel iii. 't Is toch wat te zeggen zuchtte hij hardop. -En zoo'n vent mot nou uitgaan An lijn is lion nog niks gelegen, om nou maar is •at te zeggen; maar Jans, zie jedie staat nog al op der pontoneur Daar -schoot hij op een openstaande kleer kast toe. on ongelukkig bleef een jas daaruit aan Janus-' oog en een cylindeijmcd gezegd kachelpijp aan 's mins vingors hangen. De jas aantrekken; den hoed opzetten en zich in den spiegel bekijken was het werk van een oogenblik. Daar hoort hij gestommel nabij de ueur, en vóór. hy een besluit kor» nemen; knarste de deur op hare hengels en... Jans zweefde binnen. Wa's dat non! Doe gauw uit, zég ik je 1 Mehêer zon jas en zen hoed? Bon je rinu hoe lem.ial tureluursch, Janiis? Doch inwendig moet zo zich zelve bekennen, dat zoo'n mooie booge boed Janus in 't geheel niot misstond, cveomm als do fijne jas, en dat zo liever mot naar de halte Helenaveen, dan ziet meu bij wachtpost 18, reeds eenenorm groe ten afstand voor de halte, de reclame borden der maatschappij Griendtsveet:, en rechts, voorbij wachthuis 19, die van Inaveen langs de lijn staan. Men rijdt onder de ijzeren brug door, waarover de transporteur de turv van Inaveen in de machine tot de ber. - ding van turfstrooisel veert. Enorme hoopen turf bij 'l statk staan te wachten op vervoer naar fabrieken. Zij ziju als bolwerken zoo hoog. Bij bet station staat de fraaie di recteurswoning, de school en d- berg, de fabrieken en aan de ovcrzi i: eene rij arbeiderswoningen en daarach ter weer fabrieken van do hoeiv-n en Esser, Fedor Wolf en Cie. Er. fabriceert hier turfstrooisel. Deze fabricatie is van jongen cfatu Voor een jaar of tien kwam een Dj; - scher te Horst logeeren en trok de P in. Het bovenveen wasdoorde gemec Horst destijds aan eene. Fran srl. Belgische maatschappij verpaoL *smeelen" die er op groeiden n. tot papier verwerkten, 't B aci:ï v. op, maar de Duitscher kreeg of k den in pacht en binnen kort labi men turfstrooisel als ligging vóór i den. Het gebruik nam toe jim:< legden er zich ook op loe; er n den meer fabrieken en thans void zooveel gemaakt dat men verbaasd s\-, over het. enorme aantal waggons. naar wijd en zijd verzonden wordt. De gemeenten stonden er goed m< De prijzen van het bovenveen. vroeger totaal geene waarde had, si gen buitensporig. Men betaalde m j slotte zooveel voor ais voor 't gehetic bezit van uiterwaarden. Maar de zaak ging goed en men ver diende nog. De fabricatie is goed (e v zoo'n sjiekc kachelpijp en jai naast zich. met zoo'n schanslooper zou willen wami»- Janus' die de gedachte van zijne zus e. gon te raden, tikte zich eens tegen zijn i'< gevel, c.j zei toen z-, longs zyn neus weg Zog, Jans? zeg! as ik die ding. n kon hoüen, hè? Meheer zal het toch merken! Zou je dat niet leuk vinden? O, wat meheer betreft, die is nog uit do stal Néé, je mot begrijpen, ik' den man niet kennen, hooral viel ik r hem. Ik ben hier pas veertien daag in die mot je weten! Maar haal nou geen fi.. ja^ nou >5J^£. .toe J zegt, nog wel,, dat-die ven? niet is; nóu-Jans Je* te 'beter, 'al Uen-jea. een sjouwerman, dan wil je toch owk. j* met de groote lui moe doen l Of wpuj.e t val zeggen, dat ik niet daar strak an jeg zien kon, dat ik er as een schooier uitzag Lang stond Jans in beraap, enbroe. die merkte, dal hy anar pas een paar g zetten had gedaan, begon langzaam he weer te drentelen en glimlachte van so doening over zijn flink figuur, zeker als van was, dat Jane' oogen hem volgden hij ging. Eindelijk was de strijd beslist. 7' i vredesnaam de kans ra&ar wagen Maar dio Engelschs leeren hrogk. O. dat ken rnc niks scholen; da dicht by dc-n grond, dat zin je toch in dan as je zit, dan meik to der het-lem steek van Non, vooruit sprak Jans dan 'ir.v j hort op V Wordt vcrwg d 'HF: *r

Peel en Maas | 1893 | | pagina 1