Weekblad voor flïlAf, HOIST ea omstreken. Net PLEEGKIND. Landbouwkrediet. Uitgever: W. VAX DE.\ MIJXCKIIOF-Sassen. Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag. ZATERDAG 20 .mm 1891. TWAALFDE JAARGANG Abonnementsprijs per kwartaal. voor Yen ray franco per post voor het buitenland afzonderlijke nummers 50 c. 05 c. 6 c. Prijs der Advertentiën: ran 15 regels 30 c. elke regel meer C c. groote letters on vignetten naar plaatsruimte. Advertentiën, 3maal geplaatst, worden Smaai berekend. Advertentiën of Ingezonden Stukken gelieve men Vrijdag vóór 2 uur 's-middags te be zorgen aan het Bureau »Peel en Maas" te Venray. De statistiek is eene wetenschap, die bizonder nuttig is, en hoewel zij op zicli zelve genomen, alles behalve dich terlijk en wijsgeerig, maar integendeel zeer prozaïsch is, kan zij soms tot zeer wijsgeerige opmerkingen aanleiding geven. Zoo gaf eenige dagen geleden een Engelsch blad een lijst van de grootste fortuinen, die er in de wereld zijn en 't moge het oude Europa tot erger nis zijn de Nieuwe wereld hoeft den rijksten man tot burger en dat is geen keizer noch koning, maar een eenvou dige Amerikaansche fabrikant. De in komsten van dien burger zijn volgens de cijfers van het Engelsche blad 30 millioen gulden per jaar en hot kapitaal dat hij bezit, moet GÖO millioen zijn. l)ie man heeft dus twóé en eeirfialT imi- lioon per maand of 84,000 gulden en eenige centen per dag te verteren. Na den Amerikaanschon fabrikant volgt een Ptiis, die vijf en zestig duizend vijfhonderd vijftig gulden en tien cent per dag te verteren heeft. (Dat dubbel tje is subliem). Na den Rus komt een Êr.gelschman, die onmetelijke bezittin gen in Indie heeft. Wat ons verbazen moet, is dat de naam van Rotschild op die lijst eerst onder no. 11 voorkomt. Terwijl ik die duizelingwekkende lijst bekeek, herinnerde ik mij zekere legende, die ik eens bij een Duilschen verteller heb gelezen en kortelijk wilt afschrijven. Feuilleton. Neem dezen sleutel, mijne dochter, open de secretaire, en in het middenlaadje zult gij dien brief vinden. Lees hem, hij betreft u." Agnes gehoorzaamde en las Weledele heer «Een onbekende ziet zich vei plicht, deze regelen te schrijven, mij opgodr;rg$u door eene arme vrouw, die hier, op baar uiterste liggen de, mijne diensten heeft gevraagd, om in vrede niet den hemelschen Vader, van deze wereld te scheiden. Zij heet Margarctha Weilers, en heeft voor haar vei scheiden, zooveel in haar vermogen was, de groote-'fout willeu herstel len, die zij begaan heeft. Ik meld u dan, op haar uitdrukkelijk verlangen, dat de mede- deelingen, indertijd aan de weduwe Walters gedaan, en voor de rechtbank herhaald, de zuivere waarheid bevatten op haar sieifbed verwijt zij zich nog bitterlijk, het kind aan die ongelukkige moeder ontroofd en ook u bedrogen te hebben, door een kind als het liwe voor te stellen, dat dit niet was. Agues is de dochter der weduwe Watters. Dit is de waarheid. Uier op het uiterste liggende, smeekt zij om vergiffenis, en waagt liet een gebed te vragen voor hare berouwhebbende ziel, welke weldra voor liet oordeel van God zal moeten verschijnen, Die legende dient tegelijk voor armen en rijkenvoor de armen, omdat zij er uit kunnen leeren zich te troosten over hun weinig schitterende middelmatig heid; voor de rijken, omdat zij er de les uit kunnen trekken, hoe zij het best hun vermogen kunnen besteden, Zij heet: de straf van bet millioen. Een eer- en geldzuchtige klaagde over zijn toestand en riep de fortuin aan die hij om hulp vroeg. Op eens ging de deur zijner woning open en trad er een soort van fee binnen die sprak Uw wenschen zijn gehoord en zul len vervuld worden. Is 't mogelijk? Gij zult zoo rijk worden als nooit iemand onder de zon geweest is. Wat zegt gij? Gij zult een millioen per dag te verteren hebben. Een millioen! Neemt gij dat aan Natuurlijk. Laat mij uitspreken. Er is één voorwaarde aan dat verdrag verbonden. Die neem ik tor&tond.aan- vuur iivnaai ïveii. Gij zult iederen dag uw millioen, tot op een cent na moeten verteren, want zoo gij, als het middernacht is, al ware het ook slechts een penning, overhoudt, dan wordt gij met den dood gestraft. Als het anders niets is! die voorwaarde is belachelijk cn ik vrees haar niet. Dus is de zaak beklonken. Beklonken. Daarop begint de man een nieuwe manier van leven. Eerst gaat alles goed. llij koopt, koopt cn koopt nog eens: meubels, edelgesteenten, landgoederen paarden, rijtuigen Het dage- lijksch millioen wordt gemakkelijk zoek «Ilc du'f hopen, mijnheer, vaa uwe christe lijke gevoelens, dat gij de laatste wenschen van eene stervende zult voorkomen, en bied u bij deze de hartelijkste groeten aan van uw ncderigen dienaar in J. Ch. A. Walluert, «Pastoor van P.... «West-Vlaanderen, 15 Nov. 181 P. S. Margaretha Weilers is dozen nacht gestorven in de oprechtste gevoelens van be rouw. «Deze ongelukkige vrouw was sinds eenigen tijd hier gevestigd, wijl zij in hare geboorte plaats aan den algenieenen afkeer was prijs gegeven. «Bid voor haar! A. W." Agnes las met klemmende onrust dezen brief I)e zieke beschouwde luiar met modelijden. «Mijn kind," begon hij opnieuw, «de woorden der stervenden hebben een heilig karakterop dit oogenhlik gevoel ik dat meer dan ooit. Zoo heb ik ook deze letteie.i ge loofd; maar geloof mij, Agnes, sinds dat oogenblik heb ik u nog meer bemind, omdat ik in u eon land zag, dat de Voorzienigheid aan mijne zorgen had toevertrouwd. Evenwel heb ik vele pogingen in het werk gesteld ter opsporing uwer moeder; maar niettegenstaan de mijne ijverige onderzoekingen, is liet mij niet gelukt, iels van haar te ontdekken." Hij was vermoeid, en Agnes scheen geheel overgegeven aan Je beschouwing der laatste oogenblikken, welke zoovele raadselen voor haar hadden aangebracht. Na cenc korle poos, vervolgde hij, maar met eene zwakkere stem «liet is dus aan u, mijne dochter, dat ik geraakt. Maar hoe verder men komt, (les te moeilijker wordt de taak. Hij speelt maar wint altijd. Zij eigendommen brengen hem zoo verbazend veel op, dat zijn millioen weldra twee wordt. Wat te doen? Op zekeren dag was hij zoo zeer ten einde raad, dat hij een pak bankbiljet ten op een vuilnishoop wierp, maar iiet noodlot "w ilde dat zij gevonden werden door een eerlijken man, die ze hem den volgenden dag terugl-ayht en allo be looning weigerde. Die dag was zijn laatste; want, hij kon, niettegenstaande alle inspanning, liet bewuste millioen niet kwijt raken. 't Sloeg middernacht, de lee kwam binnen en zeide: Gij moet sterven Genade.' Neen, geen genade Ik heb toch gedaan wat ik kon. Meent gij dat Ik heb alle midii den aangewend om dat vervloekte cebMè verteren v V" - eenige goede was. En welk was dat! De liefdadigheid (hot dub beltje.) E11 do. man van do millioenen gaf den geest. In ecu vergadering te Haarlem heeft de heer \V. Meijer eenige belangrijke beschouwingen geleverd over liqt land bouwkrediet, waaraan wij hot volgende ontlcencn Het is met de boeren gegaan als met een ieder, die zich afzondeit, ze zijn door hun isolement hel kind van de re kening geworden. Handel en nijver- die zware taak overlaat. Ik laat u twee moe ders na. Tracht haar, die u het leven ge schonken heeft, terug te vindenverzeker haar een vreedzaam beslaan, en herstel alzoo onze onvrijwillige dwalingen. Maar Agnes, troost ook haar, die u met zooveel liefde ge koesterd en bemind heeft, over mijn verlies, cn verlaat haar uooit. Beleeft gij mij dat «Mijn - vader, mijn weldoener," uitte do aangesproken, terwijl hare tranen de beide handen des zieken bevochtigden, «hoe vraagt gij mij di', hcD ik eene andere moeder?" llij was verheugd over zulk een antwoord; een traan van dankbaarheid ontvloeide zijne oogon, terwijl hij met eene meer on meer ver zwakte stem vervolgde «Mijn dierbaar kind, ik bid God, u licht en kracht te geven in de misschien moeilijke plichten, die u zullen opgelegd worden. Ont houd toch vooral mijn dringend verzoek: ver laat mijne gade niet, maar tracht tevens uwe moeder terug te vinden; eenige stukken des betreffende kunt gij in mijne secretaire vinden, die ik omtrent haar heb bijeenverzameld. Maar stil, daar komt moeder aan. Zij weet van niets; dus laat zij or niets van merken. Ga heen, voordat zij binnenkomt." Agnes gehoorzaamdemaar hare gelaats trekken haddon eene sombere uitdrukking, waarover hare moeder bezorgd was. en naai de oorzaak er van vroeg zonder echter een be vredigend antwoord te ontvangen. Yau dit onderhoud af, verergerde de toe stand dos lijders hoe langer hoe meer. Men kon geene hoop meer voeden op eenig herstel, eu twee dagen lalor was de heer Verdenne uict meer; zijne ziel was naar heerlijker ge heid hebben zich meester gemaakt van de regeering, van de sleutels der schat kist, en de boeren en arbeiders zijn ge worden de asschepoesters van het maat schappelijk huishouden. I11 liet bijzon der zien we dit bewaarheid in het on derwerp dat ons thans bezighoudt. Kre diet is de ziel van alles geworden in onze eeuw, en waar wij ook rondzien van de gemeente en den staat af, tot den arbeider toe, alles werkt en leeft van krediet. Toen na den Napoleon(ischen lijd do handel op lndië was gefnuikt, wist \Y illem I hem weder op to beuren dooi de oprichting der Handelsmaatschappij en later door de oprichting der Ne- dorlandsche Bank. Geen koopman zoo groot, geen fabrikant zoo rijk, of hij heeft tijden waarop het krediet hem onontbeer lijk is. Dit behoeft wel geen betoog. Ook de arbeider heeft zijn krediet. oor den kleinen man zijn overal voorschotbanken opgericht, en de ar beider heeft zijne bank van leening even. |{fi Xyomian.. ziin, geen krediet behoeven, 'zo'oals door sommigen wordt beweerd, ook nog in de Tweede Kamer? Zou dan deze moderne alchvmie, alleen voor den boer zijn nut missen, ja veeleer voor hem eene reden zijn tot verderf, zooals anderen beweren? Het is a proiri reeds ondenkbaar, doch zien we een oógenblik op den aard van het bedrijf, dan is er niets duidelijker dan dat juist de landbouw het meeste krediet noodig heeft. Aan werktuigen, vee enz. bestreedt de boer een kapitaal dat eerst na één of meer jaren terugkomt, als er veel zorg aan besteed wordt, liet paard vordert 5 de koe 1 jaren, allo land bouwgewassen een jaar, tuinbouw. westen getogen, zijne vrouw cn dochter droefheid acuterlateude. IX. UIT HET DAGBOEK. Wié" is geen getuige geweest van de eerste oogenblikken 11a het afsterven eens geliefden wie heeft de droefheid van dc nabestaanden niet aanschouwd, die voir weinig tijds nog een vriend, een broeder, een vader of echtge noot bezaten, en die nu niets meer is dan 011 bezield stof. dat den wormen ter prooi wordt gegeven. Wie siddert niet bij het statige ge brom der doodsklok, als een dierbaar pand der aarde wordt toebetrou.vdwie boort niet met ontroering de gebeden des priesters, als het lijk in den grafkuil daal' Zie, dat alles en nog meer ontmoedigende gedachten, welke bet best gedacht, maar niet goed op het papier kunnen weergegeven worden, ondervonden ook do twee liefhebbenden van den afgestor vene, den heer Veidennc. En nadat alles geschied was, bloven zij al leen, zonder eenigen manuelijken steun, achter. Jdaar bij de droefheid die beiden gevoelden, voegde zich voor Agnes nog lier gewicht van het geheim, dat haar aan de stervenssponde was toevertrouwd, en waarvan zij allengs het zwaarwichtige begon in te zien. Geheel over gegeven aan dc eerste droefheid over het ver lies baars vaders, kon zij zich nauwelijks eenig denkbeeld vormen van haren nieuwen werkkring. Maar langzamerhand drong deze zich meer en meer hij baar op. Zij was de dochter van mevrouw Yordenno niet. Eene mme vrouw had recht op hare bloembollencultuur cn houttcelt soms nog meer jaren eer ze, wat hun is voorgeschoten, weergeven. Al deze producten hebben hun bepaalden tijd wanneer ze te realiseeren zijn, eu geen wonder dan ook dat de boer oudtijds zijn geld bewaarde om steeds gereed geld te hebben, of dat hij te genwoordig nog zoo opziet tegen nieuwigheden en verbeteringen. De risico en het uitschot zijn reeds zoo groot, dat men ze bijna niet durf vermeerderen. fieldt dit alles van productie, niet minder geldt het van den grond zelf. Juristen eu staatslieden mogen mee ncn dat de grond gelijkt op eene voorraadschuur of op een pakhuis waar de eigenaar of de boer den sleutel van heeft, en waaruit hij zoo op geregelde tijden neemt wat hij behoeft, de practijk leert het anders 90 pCt. van de gronden eischen hard werk, eer ze iets voortbrengen. Do grond op zichzelf is »oon tabula rasa eerst de cultuur geeft er de waardo aan, en die cultuur wordt met do zou ïict rijk genoeg ztju voeden? Grootcr onzin is niet denk baar. Maar één eisch is daarbij on voorwaardelijk: Er moet krediet zijn. Ten eerste krediet in moreelen zin; de gemeenschap moot den nij veren landbouwer waarborgen geven voor het continued bezit van hetgeen hij in het zweet zijns aanschijn heeft verkregen. Wet cn recht moeten hcer- schen. en de vruchten van elks werk verzekerd zijn. Waar of de slaat of de maatschappij hierin te kort schie ten, is de landbouw ten ondergang gedoemd. Maar niet alleen moet er krediet bestaan op wat inen zaait cn kweekt» er moet ook financieel krediet wor- «{Uüurlijke liefde, en evenwel beminde «ij toch hare pleegmoeder kinderlijk. Een anderEn wie was dat? Waar baar te zoeken? Hoe alles goed te vergelden? E11 dan, hoe de verschil lende en menigvuldige plichten te vervullen, die zij aan baron vader beloofd had Geen wonder, dat zij troost zocht waar het bedrukt geweten altijd troost kan vinden, bij God, en dat /.ij hare bezwaren voor Hem bloot legde. Ook vertrouwde zij baar geheim aan een deugdzamer geestelijke, en verzocht diens tusscheUkCtpst, om do mogelijke onderzoekin gen te doen, opdat er eenig licht zou kunnen opgaan over bare moeder, de weduwe Wat ter». Zij verwachtte met zekeren angst do resultaten van dat onderzoek, llare ongerustheid, welke steeds in haar hart moest opgesloten blijven, vertrouwde zij aan bet papier, dien stommen vertrouweling van lijdende zielen. Wij ontlcencn eenige gedeelten van haar schrijven, tot afspiegeling barer gedachten. «Antw. Mei 185.. «Pater Verloer heeft ons heden bezocht, waai na ik bij het verlaten van ons huis ge legenheid vond hom te spreken. JX"g niets was hij in zij 110 onderzoekingen gevorderd. Ken vreemd gevoelen kuint 111 mijn geest op, een gevoelen als naar vreugde zwcemende. bij hot vernemen, dat ei nog niets gevonden is, Ik ben banger voor het oogenblik, dat ik in do icgenwooidighcid mijner moeder zal staan, dun voor don dood. Welken «aam schroef ik daar? H'oi J' vervolgd. Stand «Ier ülaan. N.M. Xf Vrijdag E.K. 13 Zaterdag V.M. 21 Zondag L.K. 27® Zaterdag. SHaml der Z011. 1, 11,21, Juni op 2.53; 3,17; 3. iü; Vin.; onjor 8.2; 8,li;S.lG; n.'m.

Peel en Maas | 1891 | | pagina 1