HOEST
Verdraagzaamheid.
De onzichtbare vijand.
Rekenen,
Buitenland.
ZATERDAG 18 OCTOBER 1890
ELTOE JAARGANG
No, 42.
Uitge/er:
Doze Courant
s
Feuilleton.
verseItij"t i
iedcren Zaterdag:.
Stand der .tlaau.
L.K. 5* Zondag N.M. 13 Maandag E.K. 2D Dinsdag.
V.M. 28» Dinsdag.
5, 10, 1G. 22
Stand der Zon,
28 Oct. op G.8; 0, IT; G.2G; G.37; G.-JS; v/m.; on Jar 5.2*,
3.17, 5.4, 4.51, 4.30; ff/fij.
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor Vbnray 50 c>
franco per post 05 c
voor het buitenland 85 c>
afzonderlijke nummers
W. VAX DEX MlNCKIIOF-Sassen.
Prijs dér
▼an 15 regels
Advertentiën:'
Ad
dvertentiën of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
'vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau »Peel en
Maas" te Venray.
Wat is zij Het woord geeft do
beteekenis zelve aan. Men verstaat er
door, dat men andersgezindten, die
niet ons in geloof verschillen, duidt,
verdraagt. Zij heeft tot dubbelen grond
slag, de rechtvaardigheid en de liefde.
Volgens den eersten eerbiedigt zij alle
werkelijk bestaande rechtstoestanden,
zonder de minste krenking toe te la
ten; volgens den (weeden is zij met
den waren geest van liefden bezield,
jegens hen, die met haar niet één
van geloof zijn. Uit deze woorden
kan men reeds opmaken, waar de
beste grond voor de ware verdraag
zaamheid moet gezocht wordenna
tuurlijk daar, waar zii den meest
vasten en uitgebreidste!! grondsiog
vindt. En dat is nergens anders dan
in het christendom, waarin en waarom
de vraag der verdraagzaamheid zich
in de praktijk beweegt.
Het christendom en slechts dit al
leen, erkent alle menschen als broe
ders en beschouwt ze allen volgens
eene en dezelfde hoogste wet der lief
dehet christendom heeft het begrip
van verdraagzaamheid, dat in den
volstreklcn zin des woords slechts
een naast-zich-dulden beteekent, tot
de pas omschreven beteekenis uitge
breid en binnen den lichtkring ge
bracht der liefde, die alles met hare
verwarmende stralen koestert en het
leven schenkt.
Maar men verwarre niet. De ware
verdraagzaamheid strekt, zicli tot per-
Episode uit Napoleons oorlogen tegen Spanje
4.
Do jonge officier, die hem nagooogd had,
ontsleldo. Het kwam hem voor, dat met den
man eene vreemde verandering was voorge
vallen, dat zijne houding op eenmaal krach
tiger, forscher geworden was.
Voordat Larose nochthans tijd had, om
hierover na te denken, hoorde men het gerucht
eener schermutseling in het geboomte, en de
wegwijzer riep om hulp.
I)e officier haastte zich, met zijn volk tot
ontzet op te rukken, maar was den waterval
nauwelijks tot op 3 passen genaderd, toen een
musketkogel hem doodelijk trof. Op dat Ie
schot volgde een 2e. een 3e goed gemikt en
op de onderofficieren gei icht. Men zag de los
branding door de takken heen, lichten
dampen, maar kon den schutter niet onder
kennen. Bij het verlies huns aanvoerders door
een panischen schrik overvallen, vuurden de
soldaten nog eens in het wilde en trokken
toen met hunne dooden af. Dat was echter
niet, zonder dat zij verder bestookt werden,
en er vielen nog meer van hen.
Nauwelijks had de laatste van hen zioh van
de noodlottige plaats verwijderd, of daar v
scheen een man, die drie geweren op zijne
schouders droeg. Snel en vlug daalde hij langs
sonen uil; ook tot hen, die naar
onze overtuiging dwalen, niet echter
lot de dwaling zelve; zij leert ver
schooning en achting jegens anders
denkenden, maar is geene verlooche
ning van eigene godsdienstige overtui
ging-
Men spreekt namelijk van eene
maatschappelijke- of zooals de gewone
uitdrukking luidt van eene piolitiehe
of burgelijhe en eene theologische ver-
diaagzaamheid (op stuk van godsdienst.
Die twee verschillen grootelijks van
elkander; maar door gedurig de eene
met de andere te verwisselen, weet
de anti-christelijke pers dagelijks het
bedriegelijke spel te spelen, dat zij
met het woord "verdraagzaamheid
drijft.
De burgelijhe verdraagzaamheid
wordt door den staat en ieder indi
vidu beoefend, door de burgerlijke
rechten der kerkgenootschappen en
hunne leden te erkennen en te eer
biedigen (openbare en oijzondere ver
draagzaamheid.) Van wege den Staat
kan deze erkenning, op grond van
volkomen zijn, als allo door fcestaandé
godsdienstige gezindten, gelijke rech
ten genieten; öf gedeeltelijk, als de
Staat een godsdienst als de zijne, als
de heerschende verklaart, en van an
dere de uitoefening slechts onder zekere
voorwaarden toelaat. Waar deze ver
houdingen eenmaal volgens de wet
geregeld zijn, moeten zij ook geduld
worden, dat vordert de verdraagzaam
heid. Daarentegen eischt zij volstrekt
niet, dat men de leerstukken der
verschillende godsdiensten met elkaar
verwarre of zoekt te vereenigen.
Die verdraagzaamheid, welke de
dwaling en de waarheid met elkander
gelijk stelt, is niet alleen eene belee-
diging Godo aangedaan, eene bolcedi-
ging der maatschappij, maar zij is
een hoon "vior
30 c.
elke regel meer g c
groote letters cn vignetten naar plaatsruimtes
Advertentiën, 3maal geplaatst, worden 2maa] berekend.
tevens
verstand, hetwelk zij
men, dat de tegenct
het gezonde
wil doen aanne
ijdige leerstel!in-
ïouwd, eigenlijk
nengaandat de
dienstige begrip-
de verschillende
eène en dezelfde
rdraagzaamheid
geheel niet een
Integendeel,
gen, op de keper best
heel goed kunnen sa
verwarring in de god.'
pen niets anders is dat
afspiegelingen van
M aarheid. De ware
is daarom ook in 't
gemis van overtuigir.
slechts daar, waar godsdienstige over
tuiging heerscht, dark- kan van ver
draagzaamheid sprakei zijn. Waarvan
weerskanten de godsdienstige ovcr-
tuiging gelijk nul is zooals hij die
onverschillig is eischt daar heeft de
godsdienstige verdraagzaamheid vol
strekt geen zin meer, om de eenvou
dige reden, dat er iets is, wal zij
te verdragen, te dulden heeft.
Hieruit volgt dan o. dat do strenge
vasthouding, zooals men het noemt,
der Katholieke overtuiging waaraan
de tijdgeest zich. bijzonder ergert
volstrekt geene ondr agzaamhoed ,0»
noch in den kathoD N „r(V.:aagzaam,
wanneer zij niets prijs M il geven van
de overtuiging van haar geloof. Zij
is dan niet onverdraagzaam, als zij
overeenkomstig dit, haar geloof de
godsdienstige M-aarheid steeds waar
heid, de dwaling steeds dwaling noemt,
wanneer zij tracht hare kinderen van
den verkeerden M'eg af te houden en
de afgedwaalden weder in het êéne
moederhuis terug te brengen. Zij is
niet onverdraagzaam, als zij de grond
regels, die op hare geloofsovertuiging
gegrond zijn, nageleefd wil hebben,
regels en voorschriften betrekkelijk
gemeenschappelijke godsdienstoefenin
gen, gemengde huwelijken, de ver
houding tegenover andersdenkenden,
den omgang met hen, die buiten
hare gemeenschap zijn gesloten, of in
de stroorabedding neer en verdween in het
donker dennehout, waaruit hij na weinige
minaten te voorschijn kwam. Na op de plek,
waar de Franschcn gevallen waren, en zich
eene kleine plas geronnen bloed gevormd had,
een minuut of twee te hebben stil gestaan,
verliet hij de kloof.
Het detachement hield bij het dorp halt.
ora zich een met ossen bespannen voertuig te
verschaffen voor de dooden, waarna het verder
trok. Het werd reeds doukeravond, doch men
verkoos liefst door te marclieeren en niet in
deze gevaarlijke nabuurschap te blijven, daar
men het garnizoen licht nog dezen nacht kon
bereiken.
Toen de soldaten het dorp verlieten verna
men zij een luid -hola! hei!" en ontdekten tot
hunne verbazing hun wegwijzer, die hen ach
terna kwam hinken. 11 ij luid er blijkbaar
duchtig van gehad, want hij had zijn van
bloed doorweekten zakdoek stevig om het
hoofd gebonden.
Dc soldaten omringden hem en bestormden
hem met vragen ten aanzien van het voorge
vallene en hoe hij den vijand ontkomen was.
Hij wist daarvan slechts weinig van te
zeggen,
l'as was hij daar in het bosohaadje, zoo be
richtte hij, of daar kwam een ketel op hom
toe, die hem met zijn geweerkolf een slag gaf.
die hem achterover deed tuimelen, zoodat hij
buiten kennis geraakte. De vijanden lieten
hom voor dood liggen, want, toen hij weer
bij zijne zinnen kwam, was hij alleen geweest
en de soldaten zoo spoedig mogelijk gevolgd,
Komaan, zeide de korporaal, die thans
het hovel voerde, ik bon maar blij, dat ge er
't bijzonder mot sommige ongeloovigen.
Wat noodzakelijk uit de godsdiens
tige overtuiging voortvloeit, is ook
één met haar; is zij in haar recht,
dan is dit liet ook.
Onze tijd is een door en door ina-
tcriöele cn egoïstische tijd. -Ieder voor
zich" is het wachtwoord van onzen tijd.
Heden ten dage is alles affaire. Gast
vrijheid. vriendschap, liefde, huwelijk
eer, titels: alles affaire! Men vraagt
«wat kost het?' «wat brengt het op?'
«wat heeft men er aan?" «hoe
komt me dat het voordeoligst uit?"
Iedereen telt, iedereen cijfert, iedereen
rekent en berekent; do geheele som
des levens is slechts een rekensom.
Alles wil verwerven, alles wil bezit
ten. Verdienen is een hoofdwoord, en
hebben is meer dan zijn. Als Shakes
peare heden ten dage geleefd had, dan
zou hij niet gezegd hebben: «zijn of
t 7i.in maar «hebben (ff niet, heb,
loven is een wedloop naar gein, een
ekenen met onbekende grootheden.
Het denken is minder waard dan het
rekeneu. Alles rekent, van den klein
ste tot den grootste. Een jonge echt
genoot rekent op kinderen, een jonge
vrouw op haren man. De effectenspe
culant rekent op rijzing of daling, de
balletdanseres op bare voeten en op
de handen harer vereerders, een arme
duivel op do loterij, de acteurs op
den souffleur. De luitenant rekent op
bevordering, de conrector op de ster
felijkheid der menschen, en menig
sterveling op do menschelijkhcid. Het
volk rekent op het ministerie; liet mi
nisterie op de kamers; de zieke rekent
op beterschap; ep honderde verslandi
Een jong meisje rekent op een flinketl
jongman en deze rekent soms op dö
affaire van zijn ouden heer.
Maar al te dikwijls veroorzaakt dat
rekenen velen een streep door de re
kening. Zij rekenen bij een diner uit,
wat hun het kost, en dat rekenen be
derft hun de eetlust, en matigt hunnen
durst. Zij wilde oestets gaan eten,
rekenen en moeton zich de oesters
ontzeggen, want wat den een lekker
smaakt, is den ander te duur!
Reeds in de lagere school speelt
het rekenen eer. voorname rol. De
kleine mcnsch leert daar optellon
aftrekken, vermenigvuldigen en deelcn.
Maar latei- in hot teven getreden, on
dervindt hij spoedig, dat er van deelcn
niets inkomt, maar dat hij met een
langen neus kan aftrekken.
liet rekenen wij verhalen het
is heden ten dage. in het privaatlc-
ven, zoowel als in het staatsleven,
eene hoofdeigenschap, waarbij menig
een liet hoofd verliest. De hoogere ro-
aiitw"ll_'rf wetenschap bestaat tegen-
ofschulden mSKfen-, '-'.'A®.'!l'r'°
opgaat, dan blijft er niets over. On
gelukkigerwijs ziet men dikwijls, dat
alles opgaat en er toch nog overblijft,
schulden namelijk!
België
TTet heropenen van de lessen aan de ge
meentelijke hoogeschool tc Brussel heeft aan
leiding gegeven tot een betreurenswaardig
voorval. In het raadhuis had eene plechtige
audiëntie plaats, on de burgemeester, in zijuo
menschen rekenen op de domheid hoedanigheid van voorzitter van den Raad van
u ~i.tia asn« voiinvnai.;»»
:an milliocnen.
weer zijt. Ge moet mede naar Paro gaan om
alles te vertellen. Ik zelf kan weinig iapport
geven, daar alles zoo gauw toeging en dat in
zoo'u bergkloof. Kruip dan maai- boven op
den wagenwant voor die dooden zijt go
zeker niet bang.
Volstrekt niet! zeido de Spanjaard, en
plaatste zich op zijn dood gemak.
De zon was reeds omler en de soldaten, door
het langzaam rijden van de kar opgehouden,
hadden slechts nog een gering deel van bun
weg afgelegd, toen zij paardengetrappel ver
namen en aldra eene afdeeling lichte cavalerie
zich vertoonde.
Werda! riep de dragonder officier. Waar
gaat de m&rscli naar toe!
De korporaal vertelde wat was voorgeval
len. De officier werd woedend, toen hij het
verlies vernam, en hoe zij zoo lafhartig voor
den vijand, die toch maar uil eenige ellendige
boeren had kunnen bestaan, terug gedeinsd
waren. Zijn paard stilhoudende, liet hij liet
volk voorby trekken, om de dooden oeus op
tc nemen.
Dat is de wegwijzer, zói de korporaal.
Ilij hinkt en is bij de schermutseling ver
wond geraakt; daarom hob ik hem op den
wagen genomen,
Ilm! 'mompelde de officier; het is zijn
schuld, dat gij zoo zijt toegetakeld. Hola,
kerel! hoe hebt gij ons volk daar zoo m ge
vaar gebracht'?
De Spanjaard zweeg een minuut lang. De
officier meende eerst dat lüj sliep, en stiet
hem met de schede van zijn sabel in den nek,
1 doch een tweede blik door do donkerheid
1 qvcvUügJe hem, dat de ander ton volle Mak-
beheer, hield oeno redevoering ter eere van
kcr was en den vrager met wijdgeopende
oogen aanstaarde.
Is de kerel dan gek of dronken? donderde
de officier. Zeg dan ja of neen, ellendeling.
Ge neemt op u, om ons volk naar den sluip
hoek van uien «onzichtbare" te brengen, en
laat de helft er van doodschieten. Weet ge
wel, dat ik u aan den eersten den besten boom
kan laten opknoopen, als ik sporen van
verraad merk
Zooals uwe heerlijkheid goed vindt, ant
woordde de wegwijzer met zware baststem.
De schuld lag met aan mij en hot is niet te
laat, om mei uwe hulp de zaak weer goed te
maken.
Hoezoo? vroeg de ander. Wat kan de
cavalerie in de engten uitlichten, waar zich
de vijand doorgaans ophoudt?
Veel, antwoordde de boer, althans in dit
geval. De -onzichtbare" cn zijn valk hebben
dezen morgen de troepen terug geslagen, en
ze zullen dus dezen avond of nacht geen twee
den aanval vervrachten, cn hij mijne kennis
van het, land en hunne gewone sluiphoeken
kan ik met zekerheid zeggen, waar zij tc vin
den zijn. Het is een berghol, voor de ruiters
licht toegankelijk, daar do weg langzaam op
loopt. Ik zou al eer aan de infanterie voorge
slagen hebben, hen daarheen te brengen, maar
zij waren te vermoeid en daarenboven door
hun verlies ontmoedigd.
Do dragonder-officier wierp een scherpen,
wantrouwenden Mik op den spreker, en reed
een tijd lang dicht bij den wagen aan. De
Spanjaard roerde zich niet-, maar vestigde
zijne oogen op den officier, terwijl Dij eene
wcdcraankoooping van het gesprek scheen te
wachten.
Na twee of drie minuten fcrloopen waren,
begon hij zich echter langzaam cn zonder ge-
druisch op te richten en naar de linkerzijde
van het voertuig over tc buigen. In deze hou
ding raakte hij. bijna bet paard, dat de officier
bereed. Hij hief nu de rechterhand op, een
lang mes bliksemde, cn bleef een oogenblik
onbeweeglijk als een beeld, uitgenomen, dat
eene woeste vreugde in zijne donkere oogen
opvlamde.
Zijne hand sidderde onmerkbaar; een se
conde later zou zij hebben toegeschoten.
Kan men dezen mcnsch vertrouwen, wat
dunkt u? zeid - do officier, terwijl hij eensklaps
zijn paard aanspoorde, en naar den korporaal
reed, die aan het hoofd vau zijn volk mar
cheerde.
Do generaal schat hem hoog. en heeft
mij gezegd, dat hij meermalen goede diensten
deed. Onze arme luitenant vertrouwde hem
onbepaald.
De officier keerde naar den wagen terug.
Als ik uw aanbod aannam, vriend, en
op die schurkachtige guerillas jacht maakte,
hoever moeten wij dan rijden on hoe wilt gij
ons begeleiden? Niet op doze wagen toch
I)c Spanjaard dacht een oogenblik na.
Kcnige .mijlen misschien, maar do weg
is goed. Wat mij aangaat, laat een uwer
manschappen afzitten. Ik ben niet zwaar ge
wond en zal zien tc rijden.
Goed. antwoorddo de officier. Doch luis
ter, vervolgde hij: we hebben nog iets af te
spreken. Duizend lires zijn op den kop van
dien -onzichtbare gestelJ.
Wordl vervolgd.