De onzichtbare vijand. ZATERDAG 4 OCTOBER 1890. ELFDE JAARGANG No. 40. Uitgever: W. VAX DEX AiL\CK Si01"-Sassen Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag. Uit Friesland. ^daiscfl cSer ftlaan. L.K. 5* Zondag N.M. 13 Maandag E.K. 21® Dinsdag. Y.M. 28® Dinsdag. Sdaml der Kon. 5, 10, 10, 22, 28 Oct. op 6.8; 0,17; 0.26; 0,37; 0.48; v/m.; onder 5.2S, 5,17, 5.4, 4.51, 4. 30 n/m. Abonnementsprijs per kwartaal. voor Vbnray 50 c. franco per post 65 c. voor het buitenland 85 c. afzonderlijke nummers 6 c. Prijs der Adverientiën: Tan 15 rebels 30 0. elke regel meer g 0. groote letters on vignetten naar plaatsruimte. Advertentie!!, 3niaal geplaatst, wordon 2maai berekend. Advertentiën of Ingezonden Stukken gelieve men Vrijdag vóór 2 uur 's-middags te be zorgen aan het Bureau «Peel en Maas" te Venray. In ons vorig nommer leverden wij een artikel over het lezen van liberale bladen. Zien wij nu hoe het Katholi- cismus de sehoone letteren bevordert. De litteratuur geeft ons de leer, het steven, de reden en de hartstoch ten weder, die bij ieder volk lieer- schend worden gevonden. Zij offert dikwerf het sehoone en het goede op om aan de kwade gewoonte van een volk te gemoet te komen. Do voorbeelden, die ten bewijze van het gezegde kunnen strekken, ontbre ken niet. Wij behoeven slechts de werken van verschillende schrijvers der barbaarsche of beschaafde natiën, der heidensche of Christelijke volken dooi» te bladeren om terstond te ont ren in welken tijd zij werden ge- oiihiven, en hoedanig de volken wa ren, die ze moesten lezen; men zal dan tevens zien hoe de verschillende tijdperken van roem en verval, van hartstocht en deugd in dien tijd en bij dat volk overheerschten. Het is natuurlijk, toen de zon van het Katholicismus voor de barbaarsche "en heidensche wereld opging, toen naar licht, de zeden der volken tot zuiverheid, zachtmoedigheid en deugd begon te hervormen, onderging ook de letterkunde van ieder volk in 't bij zonder in haren grondslag en m haar streven den invloed der katholieke leer en zedewet. Laat de feiten spreken: Toen het Evangelie een éénig God kwam ver kondiger., werden daardoor van zelf de ontelbare godheden, die de oude in hunne dwaasheid vereerden, ver- Feuilleton. Episode uit Napoleons oorlogen tegen Spanje, Toen zij na hunne vruchtelooze huiszoeking door de keuken kwamen, nam Pisani daar, van een spijker een bos harskaarsen, zooals bij de Spaiuische landlieden doorgaans ge bruikt worden, en trad daarmee op den gevan gene toe. Hebt gij u bedacht? vroeg hij. Wilt gij ons de schuilplaats van uw broeder zeggen Ik weet haar niet, antwoordde de boer barsch. Ge hebt een slecht geheugen; we moeten zien dat wat op te frisschen, sprak, de sergeant en keek op de kaarsjes üi£ hij m de hand had. Ik kan toch nooit zeggen, wat ik niet weet. Nous verronB, zeide Pisani. Elke hoek van de hoeve was nu doorzocht, en de soldaten hadden zich oin den Spanjaard verzameld, wiens vrouw en zuster hunne ruwe scherts bleek en sidderend aanhoorden. Een vat wijn was in huis gevondende soldaten openden het en dronken er met volle teugen ui zoodat zij meer en moer in een toestand gei akten, die hun tot elke gruweldaad in sta t stelden. Bindt hem I riep de sergeant, op Lanz wijzende. oordeel d, verworpen en der vergetel heid prijs gegeven, doch tevens wer den onwillekeurig door die prediking al de kinderachtige of liever listige en goddelooze verhalen der heidensche godenleer veroordeeld, die door hunne geldgierige priesters, of door bedorve- ne menschen die buiten het licht der katholieke waarheid in de duisternis der dwaling nederzaten, waren ver zonnen. Door de enkele prediking van dien éénen God der Katholieken, werd de heidensche godenleer in hare grond slagen ondermijnd; er bleven haar om zoo te zeggen, nog wel eenige getel de levensdagen, doch haar val was diensvolgens ook niet meer af te wee- ren. Toen reeds voorzag zij, dat er een dag zou aanbreken, waarop zij uit haar eenzaam graf zou worden op geroepen of wel om den dichter tot geliefkoosd speeltuig te verstrekken of aan verachting en spot te worden prijs gegeven. De onzuivere scherts van een Plau- tus, het laf gezegde van een Te ren tins en de guddoiuoze 'samenspraken van een Aristofanes zouden voor immer op de lippen van een toonspeler ver sterven, zoo niet, tot onze schande de ondankbare maatschappij, moede van de onmetelijke weidaden en de vrijgevigheid, die de katholieke kerk met volle handen strooit, tegen haar ware opgestaan met, de wapenen eens oudermoorders, dwazelijk wanende vooruit te gaan, terwijl zij rugge- waarts hare schreden wendt, en gelijk de honden, wederkeert tot hetgeen zij heeft uitgewoipen, namelijk teruggaan naar de dikke duisternis der heiden sche tijden, zooals in onze dagen maar al te zeer gebeurt. Het kruis dat, alvorens onze god delijke Verlosser er zijn leven aan ten offer bracht, een teekeu van verachting en smaad was, moest van beteeke- De soldaten grepen den Spanjaard aan, die zicli woedend verweerde, zich losrukte en naar zijn borstzak tastte. Zij wierpen zich opnieuw op hem. Daar stiet een hunner een kreet uit en tuimelde achterover, door een doodelijken steek getroffen. In de volgende minuut was Lanz echter ontwapend cu het mes hem uit de hand gewrongen. Zijt gij zwaar gekwetst, Paolo, riep Pisani, den gevallene naderend? Met eene stuiptrekkorde beweging wentelde de soldaat zich op zijde om. Het bloed spiong hem uit de wonde. Hij was dood. Brigand bulderde de sergeant den boer toe, dio nu op den grond lag en door de hem onderhoudende soldaten met vuisten in liet ge zicht werd geslagen. Dat zult gij mij betalen. Bindt hern aan de bank vast. Door de vereenigde inspanning van vier of vijf mannen werd Lanz 111 eene zittende hou ding vastgebonden, zijne armen werden uitge rekt en op die wijze aan den leuning der bank vastgemaakt, zoodat hij zich niet verroeren kon. Toen dit gedaan was, haalde de sergeant een stuk touw uit den zak, sneed de kaarsen 111 stukken en begon die aan de vingers van den weerlooze gevangene te binden. Hiermede gereed zijnde, begon hij wederom te vragen Waar is uw broeder? Ik weet het niet. Giovanni haal een licht uit do keuken. Waar is uw broeder? De gevangene gaf geen antwoord. Voor de derde maal! riep Pisani. Wilt gij den deserteur uitleveren? Zoo sprekende, naderde hij met een vlammende houtspaander, die een van zijn yolk Ueiu gebracht had, de nis veranderen en verheven worden inde zangen der toekonistige (lichters, in de geschriften der eerste lofrede naren en verdedigers vj»n een geloof dat met het zwaard werd bestreden het moest een roemrijk vaandei wor den, een zegenteeken, idat van over winningen getuigde, li er op aarde bevochten, ofschoon zij Jets aardsch aan zich hadden. Kor om dank zij het Katholicismus werd' nu verheven, wat gisteren vertreden, nu geprezen wat vroeger veracht, nt.' aangebeden" wat weleer gehaat en {hans gehaat, wat vroeger als God vofeerd werd. Gisteren werd de oncl ugd bezongen en bewierookt door d i heidensche dichters, verdedigt door redenaren en wijsgeeren, heden moes: zij veroor deeld en beschimpt worden, door nieuwe dichters, door nieuwe redena ren en wijsgeeren en door de menigte. Weleer werd aan zedelooze godinnen als F re ij a en Venus deur een koor van lichtzinnige en dro-ken prieste ressen het. lied -dor ^A-ad»b»|id q.d vadzige wijze toegèzong^-, thans heit de kuische harp der Christen dichters in het koor der gesluierde en God gewijde maagden, de bruiden des Heeren, het teeder loflied aan, dat uit den hemel werd geleerd ter eere: Der maagdelijke Moeder, der dochter van haar kind, Der nederigste van allen schoon meer dan alle n samen, het toonbeeld der zuivere liefde, der kuischheid, der heiligheid, Maria de onbevlekte in wie geen erfsmet of zonde wordt gevonden. Men schiijft uit Friesland: De toestand van deze provincie ver dient in deze hachelijke tijden goed on der de oogen te worden gezien door allen, die het wel meenen met ons dier- brandbare stoffen, waarmede de, vingers v,in zijn ongelukkig offer omwonden waren. Dei? Spanjaards gelaat werd bloedrood hij klemde de lippen op elkander, maar hij gaf geen ge luid, ofschoon hij hevige pijn loed. daar de gesmolten hars hem langs de handen liep en de huid in blaren deed optrekken. Om Gods wil, genade! riepen de vrou wen, en zochten tot den lijder door te dringen. De soldaten hielden haar nochthans tegen, en dreven den spot met hare vertwijfeling. Esleban! mijn arme man! riep eon der vrouwen en wrong de beide handen. Ik kan u zoo niet zien lijden; ik moet het zoggen. 11a, ha! spotte de sergeant; ik dacht het wel, dat er wat te verklappen viel. Geen woord, Marianne, sprak de man op barschen toon; ik voel geen pijn. De ongelukkige vrouw zeeg op de knieën en sloeg de oogen ten hemel, terwijl zij hare lippen tot bidden bewoog. Daar tikte een der liuhunen den sergeant op den arm on wees op een groote boom, die diciit bij het huis stond, welks dak hij met zijne lomtnerijko takken overschaduwde. Er ritselde iets in de twijgen, dat men kwalijk aan den wind toeschrijven kon, en dat zich weldra door do verschijning van een man kenmerkte. De soldaten juichten bij het in het oog krijgen van den deserteur en richtte hunne geweren op hern. De vrou wen maakten van dit oogeublik gobruik en doofden terstond de vlam uit, dio de handen van den heldhaftige Spanjaard tot aan de pol sen roosterde. Vuur! riep de deserteur. Want levend laat ik mij niet gevangen nemen. Dat met' riep Pisani. Mijne orders zijn. baar Nederland; want inderdaad, de tijden zijn hier ernstiger dan door me nigeen, die buiten de beweging staat, in de verste verte wordt vermoed. De slechts al te doorzichtige taktiek der sociaal-democratische aanvoerders om, door armoede en gebrek te veroorzaken ontevredenheid op te wekken en, zoodra dat doel bereikt is, van die armoede en dat gebrek een wapen te smeden tegen de bestaande toestanden, gelukt maar al te zeor. Forst wordt liet arme volk tot werkstaking gedwongen; de ver diensten staan daardoor niet alleen stil voor de werkstakenden, maar ook voor de veenbazen, boeren en andere werk gevers en het geldelijk nadeel, daardoor ontstaan, is zóo onbekerenbaar groot, dat ons eens zoo rijk gewest, dank zij de sociaal-democraten, langzamerhand geheel verarmt en financieel wordt uit geput. Toch schromen ze niet om, wat kun werk is en alleen het gevolg is van kunne opruiingen en verderfelijke theo rieën, aan »de bestaande toestanden" toe te schrijven. Zoo heiligt bij hen het OOei ue Terwijl dus de terugkcerende betere tijden wat de prijzen en «liet gemaak" betreft en het ophouden der zoogenaam de maloise meerdere welvaart aan groot er. klein zou kunnen bezorgen, is het juist dc taktiek dier gewetenlooze heet hoofden oin die welvaart tegen te hou den en armoede, gebrek en ontevreden heid te veroorzaken, wel wetende, dat eene betrekkelijk welvarende arbeiders bevolking hun grootste vijand is. Daarbijen dat is wel een der slecht ste gevolgen van hun oproer prediken gaat de moreele kracht van het eens gegeven woord bij ons de wereld uit; contracbrouk is onder de pressie dei- leiders aan de orde van den dag. De werkstaking op het Bildt b. v. had niet uehoeven te zijn ontstaan, als de leiders slechts geduld hadden, dat de arbeiders u levend te vangen dat zal gebeuren en dus kom maar gauw omlaag, voordat ik het huis onder u laat aansteken. De deserteur bukte en haalde een geweer voor den dag. dat onder het riet van liet dak verborgen was. Hij legde aan, drukte los, en eeu kogel ging vlak door Pisam's chaco. Thans gaven een half dozijn Italianen vuur, de Spanjaard sprong naar de hoogte, viel weer op liet dak en kwam als lijk naar beneden rollen. Het tooneel dat nu volgde, is te gruwelijk, om het te beschrijven, en wat verder gebeurde, was tijdens den Franscheu oorlog zulk eene zeldzaamheid niet. Door den dood van een hunner kameraden verbitterd en op gewonden door den sterken Calalonisehen wijn, gaven de soldaten zich aan de grootste woede over, welke hun aanvoel der eer aan moedigde, dan te keer ging. Eerst toen zij hunne woede ten volle gekoeld hadden, na men zij den terugtocht aan. De boerenwoning, bij hunne aankomst de zetel van een geiuküig, vreedzaam, huiselijk leven, was in een asch- hoop veranderd. Daar lagen de verminkte lij kon der botde vrouwen en dne kinderen, ter wijl op de bank vastgehouden, het bloedig en baibaarseh geteisterd, schoon nog levend lichaam van Esteban Lanz, die al deze gru welen mede had moeten aanzien, uitgestrekt lag. liet viel den onmenschclijken soldaten niet moeilijk, hunne handelwijze zoodanig voor to stellen, dat zij bij huuno terugkomst in hun korps de straf ontgingen. Zij waren uitgezon den geworden, om in een wild deel des lands een deserteur op te vangen zij hadden tegeu- hun contract naleefden. Immers, in do eerste dagen van Augustus was tot al gemeen genoegen van beide partijen tusschon werkgevers en eene commissie van arbeiders oen overeenkomst geslo ten, die, toen liet er op aan kwam haar uit te voeren, op last der leiders, waar van er één is, die, naar men zegt, f 12 per weck aan de werkstaking verdient, eenvoudig als niet gedaan werd be schouwd. Uit alles blijkt dan ook, datloonsvcr- hooging niet het eigenlijke doel is, maar dat niets anders wordt beoogd dan het meesterschap over den boer. In de ver gadering van landeigenaren en bandge bruikers, die in het laatst van Juni to Leeuwarden werd gehouden, zeide een der laalsten het zoo kernachtig in dezo woorden: «Wij moeten ons vereonigen want eenige centen hoogcr loon per uur zou ieder boer wel wenschen te geven; daarom is helechter niet te doen; men wil den baas spelen over den boor en dat mogen wij niet dulden; wij boeren moe ten vrij en de baas blijven op ous eigen De vereeniging, welke op die verga dering is tot stand gekomen, is dan ook oorzaak dat de werkstaking op het Bildt, evenals hare voorganstei s te Beest en Appelscha, volkomen s mis lukt, (laar het aan het bestuur van die vereeniging is gelukt, van elders ge schikte arbeiders te bekomen. Al wat tot nu toe tegen de leiders wordt gesproken en geschreven, wordt aan de arbeiders stelselmatig onthou den. Zoo o. a. sprak de Commissaris des Konings in dit gewest in de maand Juli jl. bij de opening der Statenvergadering een krachtig woord tegen contract breuk; openlijk werd door hem ver klaard, dat de arbeiders onder pressie hunner leiders zich daaraan schuldig maakten en dat dit vooral een zoo on gunstig leeken des tijds was. Niet tegen stand ontmoet, dat bewees de dood van een der hunnen. Alzoo hadden zij gebruik van hunne wapenen moeten maken en konden voor de gevolgen niet verantwoordelijk zijn. Ook was do daad niet veel verschillend van wat schier dagelijks tusschen de PYansche soldaten en do Spaansehe boeren gebeurde, zoodat do officieren er weinig gewicht aan hechtten. Evenwel diende zij. orn den gloeienden haat en de verbittering, welke de Cataloniers tegnn de vreemde onderdrukkers koesterden, nog to vermeerderen. Sergeant Pisani, die aan het hoofJ der man schappon had gestaan, werd kort na dit voor val tot loon eencr dappere daad tot officier bevorderd, en verliet na ecuigo maanden do ItaliaanscliG brigade, om tot een cavalerie regiment over to gaan. Een jaar was na het reeds medegedeelde verstreken. De groote troepenmacht, die in Catalonie stond, en liet gematigd© gedr.ig van maarschalk Suchet, die er het commando voerde, hadden bijgedragen, om deze provincie rustiger te maken, dan eenige andere in Span je. Vele oproerige benden waren verjaagd, en dio nog bestonden, hielden zich stil, daar zij slechts zelden aanvallen waagden on dan in dcr# ijl naar %ene naburige provincie de wijk namen. Er bleef intussehen eene. hoewel niet tal rijke partij, die den Franscheu veel te doen gaf. Wordt vervolgd.

Peel en Maas | 1890 | | pagina 1