m
ELIGIUS de Organist.
ZATFRDAG 12 APRIL 1S90.
ELFP
E J A i
ARGAXG.
W. VAX DE.\ MlMKHOF-Sassen.
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag.
Eigendom in de maatschappelijke
Feuilleton.
No. I
Siaml der ülaan,
V.M. 5° Zaterdag. L.K. 12' Zaterdag. N.M. 19e Zaterdag. E, K. 27° Zondag
5, 10, 10. 22, 28 April op 5.30; 5,18;
Stand
5 5; 1,52;
der Zon.
*1.39; v/ra.; onder 0.37, 0.10, 0.
7.1 7.10. n/oa
Abonnementsprijs per kwartaal.
Uitgever:
Prijs der A.dvertentiën:
voor Venray
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
50 c.
05 c.
85 c.
0 c.
ran 1--5 regela 30 e.
elke regel meer 6 e.
groote lettere en rignelten near pia:.tzruimto.
AdveiteiitibD, Omaal geplnaUt, worden 2m„al berekend.
dvertentiën of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
'vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau aPeel en
Maas" te Venray.
ORDE.
Beschouwen wij eerst liet eigen
domsrecht in betrekking tol het huis
gezin. liet huisgezin is eene bijzondere
maatschappij. Iedere maatschappij,
ook iedere bijzondere heeft haar duel,
haar gezag, haar werkkring; juister
gezegd liet doel dat haar weg afpaalt,
liet gezag dat haar bestuurt, de werk
zaamheid die zij volgens haar wezen
uitvoert. Zoo gij een of ander dezer
wezenlijke eigenschappen wegneemt,
dan moet de maatschappij, waaraan
gij die ontneemt, noodwendig ophou
den te bestaan, zij moet omkomen.
Het doel van het huisgezin of de
huiselijke maatschappij is niet alleen
de uitbreiding van een volk, maar
ook de opvoeding van den mensch
met al zijne gesteltenissen.
Bit nu beteekent do noodzakelijk
heid dat de echtgenoot voorziet in de
behoefte der echlgenootodie hij heeft
gehuwd, en die der kinderen welke
hem geboren worden, en tot een zekeren
leeftijd onbekwaam zijn om uit zicli
zelven al datgene te verwerven wat
tot het leven noodig is. Veronderstel
dat het recht van eigendom afgeschaft
worde. Dan zal onmiddelijk aan den
echtgenoot elk middel ontbreken om
aan de behoeften van echtgenoote en
kinderen te gemoet te komen, en
daarmede is een werkkring belet die
met het doel van de huiselijke maat
schappij op het nauwst verbonden is.
Be communist wil dat in zulk een
14.
Hij sloot de oogen, drukte zijne handen
tegen de ooren, om te beproeven eenigermafe
tot bezinning Ie komen en ten minste eenige
verpoozing te vinden voor den gloed, welke
hem verteerde; het mocht hem niets baten;
niets was in staat zijn fel geschokt gemoed tot
bedaren te brengen.
In een geweldige gemoedsbeweging keerde
hij naar zijn kamertje terug en wierp zich, in
tranen uitbarstende, op een stoel neder. De
tegenstrijdigste gedachten verdrongen elkan
der in zijn ontsteld brein, In de den vorigen
avond in de nabijheid van Castelnau of tegen
hem zeiven gevoerde gesprekken waren de
dichterlijkheid der kunst, het schitterende van
den roem, het groote aanzien van hem, die,
met het talent, eene onbegrensde mocht ver
kregen heeft over al de snaren van het men-
schelijke hart, de verbeeldingskracht cn tot
zelfs de veist gedrevene buitensporigheid hier
van eu andere dergelijke gevaarvolle onder
werpen, allen uit een heilloos oogpunt be
schouwd, onder de aanlok kei ij kste en schoons
te vormen voorgesteld door mannen, die eene
groote welsprekendheid bezaten, doch deze
gave misbruikten tot het verdedigen van de
gevaarlijkste theoriën. Deze noodlottige zaden
schoten nu reeds wortel in den vurigen geest
werkkring de vader vervangen worde
door den Staat, die bijgevolg ook
het recht zal hebben om voor het
huisgezin te zorgen, en het te bestu
ren naar zijn willekeur wat de woning,
de kleeding, de levensmiddelen cn de
opvoeding aanbelangt. Kortom, de
Staat zal ten zijnen bate de huiselijke
maatschappij berooven van twee harer
wezenlijke eigenschappen: haar gezag
en haar levenstaak. Het gevolg dat
hieruit zou voortvloeien, is zoo (luide-
lijk mogelijk: do huiselijke maat
schappij zal vergaan, zal verslonden
worden door den Staat. Is het eigen
domsrecht veilig, dan is ook het huis
gezin gered.
liet eerste gevolg dat uit het eigen
domsrecht ontspringt, is de verdeeling
der standen in twee standen, die der
rijken en die der armen, naar gelang
der verschillende omstandigheden waar
in zij geboren worden en opgroeien,
en de uitcenloopende aanleg en krach
ten waarmede zij toegerust zijn. Dan
een tweede uitwerksel rijst aanstonds
op uit zulk een staat van zaken, de
wederzijdsebp behoefte namelijk, welke
die van den eenen aan die van den
anderen stand hebben. Inderdaad kan
noch de rijke grondeigenaar zijn
landerijen beploegen, en tot voordeo-
ligen opbrengst geschikt maken zon
der de sterke armen des landmails,
die er den ganschen dag zijn zwoot
bij laat; noch de rijke induslrieël
uit zijn kapitalen de winsten trekken
die hij maakt, zonder den handenar
beid van die minvermogende ambachts
lieden, die aanhoudend in zijn fabrieken
werken; en omgekeerd kunnen noch
de boerenarbeiders, noch de handwer
kers den kost winnen zonder dat
loon, hetwelk de rijke grondbezitter
en de vermogende fabriekant hun ter
vergelding van hunnen arbeid aan
bieden.
van Eligiushij liep met groote schreden zijn
kamertje op en neder en trachtte in de toe
komst te zien en met zijne onervarenheid den
spot drijvende, oefende de fantastische reus op
hem eenen invloed uit, waaraan zijn hevig ge
schokt gemoed zich blindelings onderwierp.
Hij onderzocht als het ware zich zelvenhij
achtte zich sterk, hij achtte zich groot, hij
achtte zich, in één woord, bekwaam om op te
stijgen en door het genie te blijven zweven in
die hoogo gewesten waar, de ware en eenvou
dige christen niet dan met de grootste behoed
zaamheid en na rijpe studiën in doordringt,
doch die hem onder een zoo schitterend dag
licht en als zoo gemakkelijk te bereiken waren
voorgesteld. Als nu de arme, verdwaasde jon
geling uit die duizelende hoogten noderblikto
op zijne nederige positie van leerling-organist
eener weinig bezoelite parochie, dan voer hem
eene koude rilling door de leden en het scheel
de weinig, of do banden, waaraan de onstui
migheid zijner ziel, ton gevolge van eon wijs
beleid en eene grondige kennis van liet men-
sciiehjk hart, gelegd was, kwamen hem voor
als zijner onwaardige kotenen, weike hij tot
eiken prijs moest verbroken,
In zijne vervoering had de zwakke jonge
ling de den vorigen avond voor hem ver
vaardigde roman opgenomen, overlas die
verscheidene malen eu begon daarna met een
koortsachtig vuur die op muziek te stellen,
toeu eensklaps do torenklok negen ure sloeg
en hem herinnerde, dat hij op het orgel ge
wacht werd. Hij wierp de roman op zijne
piano en by na te laat komende, zette hij zich
zonder voorbereiding, voor de eerste maal
zonder bidden, aan het klavier.
De ruiling van den arbeid tegen
loon is voor beide partijen eene
wederzijdsche behoafte, geboren uil
de ongelijkheid der standen. Doch
zooals de grondeigenaar niettegen
staande de hulp zijnet' daghuurders,
zoo is ook de werkgevende kapitalist
ondanks zijne talrijks fabriekgasten
niet alleen in staat om in zijne nood
wendigheden te voorzien. De land
bezitter kan niet buiten de koopwaar
van den industrieel, en op zijn beurt
kan de industrieel niet buiten de
veldvruchten van den landbezitter. En
zelfs hiermede zijn hunne behoeften
nog niet tot een grens geraakt. Beiden
hebben woning en kleeding noodig
voor hunne huisgezinnen, en veelsoorti
ge gereedschappen, hetzij voor den
veldarbeid, hetzij voor het fabrieksbe-
drijf. Vandaar de behoefte aan de
uitoefenaars der verschillende beroepen.
En ook dezen kunnen de overigen
weer niet missen. Van laar is de koop
en verkoop, of de wederzijdsche ruil
van de eene koopwaar tegen de
andere wel een behoefte, die uit de
verdeeling van den <£*>5*<Jom ontstaat.
Zoo ziet men dan de behoefte
algemeen den voorrang innemen, ziet
men dat de eene stand niet buiten
den anderen kan, dat de eene om
en om den anderen noodig heeft,
en alles onder elkander vastgesnoerd
zijn door de behoefte om het loon
tegen den arbeid of ue koopwaar tegen
de koopwaar te ruilen. Zal die band,
door den eigendom geweven, togen-
strijdig zijn aan de natuur des meu-
schen
Dit zullen wij zien in een volgend
nummer.
EMIN PASJA.
De overgang van Emm Pasja in
Duitschon staatsdienst maakt nog altijd
het voorwerp uit van alleilei berichten
OnraidJelijk na het eindigen der II. Mis in
zijne kamer terug komende, vond hij er tot
zijne niet geringe verbazing den heer Ber
nard met den eenen arm in een draagband,
Ik wachtte op u, ving de meesten op
strengen toon aan. Als gij mij hadt doen
weten, dat gij de koorts liadt, zou ik mij door
Camilius hebben doen vervangen.
De koorts? vroeg Eligius met ongovoins-
de verbazing.
Dat is de eenige reden, welke ik voor
uw onverklaarbaar en afschuwelijk spel van
heden ochtenl kan bedanken. Ik zal u niet
zeggen, dai hot is den spatdrijven met de
mensehen, o neen! maar hot is den spotdrij-
von met God, om zieh in zijne tegenwoordig
heid, in tegenwoordigheid van het Allerhei
ligste Sacrament des Altaars, zulk alle palen
dor betamelijkheid overschrijdend, uitzinnig
spel te vei'oorlooven, ais dat, wat gij zoo
even hebt doen hoeren. Ik kan het mij niot
begrijpen; maar pas op, Castelniu, dat zoo
iets niet meer plaats hobbeverstaat gij mijl
Komaan geef antwoord J
Ik versta u, antwoordde Eligius, wiens
blikken onafgewend op don grond gevestigd
bleven.
Ik weet in waarheid niet. waar gij dio
reminisceniiön van daan gehaald hebt! muzi
kale volzinnen, welke niet alloeu niet in Gods
huis njogen gehoord worden, maar u zelfs
niets qqijs mochten bekend zijn; eene als
droog zand aan elkander hangende opvolging
van akkoorden, de eene al wanluidendor dan
de andere, een afgebroken spel, een mengel
moes van opera- en zangstukkeninderdaad,
ik kan er mij volstrek geen deckbeeld van
en beschouwingen in do dagbladen, én
naar gelang deze óf op Engelands óf op
Duitschlands hand zijn, worden beurte
lings Stanley en Kmin hemelhoog ge
prezen of fel over den hekel gehaald.
De verbittering te Londen tegen
Emin Pasja is nog sleeds stijgende. Het
schijnt gebleken te zijn dat hij na zijn
herstel zich niet eens de moeite gegeven
heeft Stanley te schrijven of zelfs een
lettertje van dankbetuiging te richten
tot dr. Parke, die hem toch zoo liefde
rijk verpleegd had. Ook de regeering
van Egypte moet er weinig over gesticht
zijn dat Emin niet eens naar Gaïro wil
koincn om haar te bedanken, terwijl zij
toch voor 10.000 pond sterling heeft
bijgedragen in de kosten der expeditie
om hem te verlossen.
De Times verneemt daarbij, dat het
gebleken is, hoe do Duitsche Oost Afri-
ka-inaatschappij geholpen heeft bij het
opstellen van Emin's proclamatie tegen
Stanley en den B-itschen vertegenwoor
diger te Zanzibar.
Van den anderen kant zijn zcei be
langrijke onthullingen gedaan door den
missionaris pater Schijr.se, die inder
tijd het giootste deel van "den terugweg
naar de kust gezamenlijk met Emin en
Stanley heeft afgelegd. ZEerw. heeft
een geschrift in het licht gegevon, waar
in voor het eerst zonder achterhoudend
heid het oordeel van Emin Pasja over
Stanley's expeditie wordt bekend ge
maakt. Pater Schijnse vertelt namelijk:
Ik keuvelde gedurende het grootste
gedeelte van den tocht mot Emin Pasja
die van hot eigenlijke doel van Stanley's
expeditio volstrekt geen geheim maakte.
Hoe zou een Schotsch koopman (Mac
Kinnon, die veel gold gaf voor de on
derneming van den Engelschman) op
het denkbeeld zijn gekomen, belangrijke
sommen aan te wenden ton einde een
Egyptischen ambtenaar op te sporen,
dien hij tot hiertoe misschien niet eens
maken, welk eeu waanzin u daar straks
aangegrepen heeft! Als uwe composD
tiüiil 'jwo fantasiëii van dien aard zijn, mogen
zij verre van gelukkig lieoten. Ik waarschuw
u derhalve u wol to wachton voor de herha
ling van zulk een tooneol, want ik zou mij
genoodzaakt zien u dGii toegang tot het or
gel te ontzoggen. Als de rustolooze inspanning
en de ernstige studiën, welke degene, die de
gewijde muziek naar waarde wil beoefenen
zioli moot getrooston, wil hij eenmaal oene
gewenschte hoogte boroikon, u vorvelon of
verdrieten, welnu! hot staat u vi'ij eonean
dere richting te kiezen en u te gaan vermen
gen met die drommen van gezelschap- en
operakunstenaars waarvan Parijs overvloeit,
ik voor mij verklaar u, dat ik a'loen to doen
wil hebben met lieden, die do waardigheid
van den christen toonkunstenaar boselfen,
Onder hot uitsproken van deze ycrplotte-
rende woorden vorliot Bernard het vertrok en
Eligius, door zoo volo gowoJJigo schokkou en
aandoeningon uitgeput, Hot ziel) luid weenond
op een stoel nelervallen. Hut waren geene
tranen van droefheid of berouw, welke uit
zijne oogon opwelde; o neen! hot waren tra
nen van vörki'opto gramschap, gekreukte
eigenliefde, naijver en vraakzucht, welke
langs zijne wangen stroomden on zijne be
nauwde borst naar adem deden hijgen. Arme
Eligius! helaas! hij wist nog met, hij, de
beklagenswaardige, door de ydole lofspraken
xler wereld bedwelmde cn begoochelde jon"
ling, dat do kroon, welke men lie- om
schijnen-Je, op het hoofd gezet hn-' 'u' &oud
lijkheid van dorenen w^t Wer^e"
prikken alleen gevoeld dJor /,ét voort.ó^T
bij name koude# Dozo expeditie gold
niet zoozeer Emin Pasja als wel zijn
provincie en zijn ivoor. Waren dc 011.-
standigheden gebleven zooals zij waren,
dan zouden dc in Wadolai liegende
4000 centenaars ivoor do kosten der
expeditie rijkelijk hebben gedekt en
builaudien nog een fonds voor ettelijke
jaren goleverd hebben. Midderwij! zou
Emin nieuw ivoor hebben verzameld,
men zou een zoo aardige provincie kos
teloos hebben geannexeerd en de midde
len daaruit getrokken om ze met Mom
basa in verbinding te brengen. Waaneer
men Emin van proviand voorzag, zou
hij ook zijn invloed en zijn kennis van
het land in dienst van zijn beviljdors
stellen, cn alles ware dan ccn welgeluk
te koopinansspeculatie geworden.
»lk ben de hoeren recht dankbaar
voor hetgeen zij voor mij gedaan heb
ben," dus moet Emin hebben gezegd,
«maar het einddoel der expeditie was
mij reeds duidelijk geworden, toen ik
met Stanley mijn eerste gesprok had
gevoerd. Al deed hij mij geen recht-
st ree Use lie voorstellen, zoo voelde ik
toch dadelijk, dat er niets anders achter
stak dan de eenvoudige wenseh om den
Egyptischen beambte er vandaan te
halen."
Onder Stanley's eigen liodnn was de
zelfde meening verspreid. Bij ons veel
vuldig verkeer, zegt pator Schjjn»r,
met de officieren der expedite lekte veel
uit, dat duidelijk aan het licht bracht
wat het doel der expeditie was. Naar
den ui tori ij ken schijn, ja, is zij gelukt
cn zal zij ook in Europa gevierd wor
den, maar in werkelijkheid zijn de hel
den der expeditie zeer ontevreden over
de resultaten en komen zij daarvoor ook
thans uit. Een massa üodeu zijn gestor
ven, belangrijke sonuncu gelds zijn
besteed, twee en een half jaar hebben
wij in ellende geloofd zoo klagen zij
- en wat is bereikt? Wij brengen een
botwoik zij omknelt.
O mijn God! ik was met blhïdhoid ge
slagun, toen ik .weigerde geloof te slaan aan
lujniie beschuldigingen, riep liij met gobahje
vuiste uit; dodi nu is dorzelvcr gegrondheid
mij volkomen gebleken! Wat heb ik mis
dreven. dat hij mij zoo diep vornodert,' Hij
wil mij afschrikken! hij wil mij wegzonden!
mij, dio zijne verdediging op zieh nam
nu is het zonneklaar; alle twijfel is hior on
mogelijk.... alles is voor Camilius... Camilius
ook hom vordedigdo ik! ik hield voel van
Camilius... Helaas! kail men rjan op niemand
meer vertrouwen, is alles dan bedrogAch
hoo hittor is het loven!... Hij wil mij zich
van den hals schuiven.., Hot was niet noodig
mij daarom zulke hardheden to zeggon!....
Ik zal heengaan.... ja. ik zal heengaanik
zal uiot wachten.... O! het zijn vreemden,
dio mij mot blijken van hunno genegenheid
ovorladen, on de man, aan wion men mij als
ooi) zcon hoeft aanbovulon, draagt mij integen
deel oen slecht hart toe!,... Ik zal heengaan
Ifet is goeue ijdelheid, niet de zucht naar
roem. welke mij daartoe doet besluiten.
neon! het is alleen do noodzakelijk!!*1
ik de weet'aan inij zelvon wil h'
wat beu ik toch rarapzah -*'4», ,M|"
Met zijn linof'1 -'Vol, I
bleef Eligi- (óge-i do rpiano leunende,
"U Sera,'me,, tijd zitten woe,ion
-uweondo zijne rooier, zij,, vador. ,,y
ZTt' ';ij"a verlaten,,eid. do qnWlukkon
jne, familie, want men zou gezegd liaison,
dot hij er bol,„gen in sol,iep alle tretiri",
beeldton.sMii uit het vo,deden voo, zijnen
te voorschyu te roepeo.
-Wordt vervolgd.