ms*p
omstre
ken.
Onderwijswet.
AYE MARIA.
ZATERDAG 23 NOVEMBER 18S9
TIENDE JAARGANG.
No. 47.
v yyf
Uitgever:
W. VAX REA" Ml!.\;IKHOF-Sasscn.
Dtzo Courant verschijn!; ic(leven Zaterdag.
Feuilleton.
België
Engeland
f* aa* Mi
ilj!'
V.M. T« DouJcidag. L.K. 15" Vi ijd ig. X.M
Abonnementsprijs per
voor Venray
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
l»ar».
23e Zaterdag
E.K 29° Vrijd.t
e -• v hr a
Sfasul
5, 10, 16. 22, 28 Nov. op 7. 5, 7.13, 7.21. .331
c3«»r
7.-14;
m.j oildo
4.22, 4.15, 4. 2, 5.58, 3.52;
Prijs
1 -5 togc
der Advertentiën
▼an
elke rpgc! meer
groote letters en
Advei ten tien. 3mr
30 c<
0 c.-
vignetten naar plaatsruimte,
al geplaatst, worden 2mnal berekend.
dvertentiën of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
avóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau «Peel en
Maas"' te Venray.
Hi.'t voorloopig verslag
missie van Rapporteurs
der Com-
over de
onderwijswet is dezer dagen versche
nen.
Van het bestaan eener bepaalde
meel dorheid is niet gebleken, omdat
meerdere leden zicli nog hunne stem
■wenschten voor té behouden totdat
zij van de nadere inlichtingen van de
Regeering kennis hebben genomen.
Van de eene zijde wees men or op,
dat, al verheugde men zich niet over
de aanneming door do andere Kamer,
^nu toch aanneming door de Eerste
raadzaam was. Men bracht hulde
aan de gematigdheid der Regeering,
die, zoowel als de meerderheid be
scheiden was in bare eischen. Ge
wichtige verbeteringen hadden het
ontwerp nog aannemelijker gemaakt.
Van de andere zijde zette men op
den voorgrond het Grondwettig be
zwaar. Een aantal leden deden dit
bezwaar zwaar wegen. Maar een
aantal andere leden wenschten te let
ten op de teekeneu der tijd en, al
schaarden zij zich in het algemeen
onder de vanen der liberale partij,
toch waren zij nooit ongevoelig ge
weest voor de klachten der achtons
waardige tegenpartij. Wat eenheid
moest stichten heeft tweedracht ge
zaaid. Waar de helft der natie de
overtuiging heeft dat zij onbillijk
wordt gedrukt, is het illiberaliteit
niet op de wenschen der ouders te
letten. k Wat de grondwet betreft,
1.
Zilveren dauwdroppelen lagen over het
veld verspreidde son had hare gulden stra
len nog niet ter aarde geschoten, maar ver
kondigde hare komst door een zacht, bekoor
lik schemerlicht. Het was een ochtend, zoo
als men dien in de lente alléén genieten
kan; alles ademde frischheid en verrukkende
eenvoud. De boomon hieven hunne krui ne
plechtstatig omhoog en schenen, even als de
duizende bloemen, wier kelkjes en knoppen
nog gosloten waren, hot zoete dor rust to
smaken. Aan den voet van den zacht glooien-
den heuvel verhieven zich twee nederige hut
ten en een weinig verder zag men den witten
gevel van een grijs Godsgesticht, Uit eene
dier hutteu tradeu twee engelen te voorschijn
twee bekoorlijke wezens, die wis niet voor
deze aarde besterad waren; beiden wandelden
op het grasperk en sloegen de laan in, welke
naar de bedeplaats leidde. Zij hadden de ar
men ora eikaars hals geslagen en beider hoofd
leunde zich.
Emilia droeg een mandje, waarin zich rozen
en viooltjes, te zaamgestrengold, bevonden,
's Meisjes teeder gelaat, waarover een zachte
blos verspreid lag, werd omgeven door
prachtige blonde haren, welke eenen helderen
Hot zoo even genoemde
niet verworpen, omd.it
van bij-
volgens deze liberale leden, verbiedt
deze nergens liet subsidecren van
scholen niet voor allen toegankelijk.
«Grondwettig bezwaar," zoo be
toogde een aantal leden, "kan tegen
liet wetsontwerp te minder worden
geopperd, omdat door oprechte voor
standers van liet openbaar onderwijs
bij bekende gelegenheden ook in
deze Kamer (men denke aan de be
handeling van het voorstel Schaepman
in 1SS9) uitdrukkelijk verklaard en
met klem van redenen aangetoond is,
dat art. 192 (vroeger 194) zich legen
den thans \oorgcstelden maatregel
niet verzet,
voorstel is
men tegen het subsidieeren
zonder onderwijs was gekant, maar
omdat men niet alles aan den gewo
nen wetgever wilde hebben overgela
ten. Aan dien gewonen wetgever
is do regeling van de inrichting van
het openbaar onderwijs opgedragen
en dus in de eerste plaats om te
bepalen wat in den zin der wet
openbaar ouderwijs is. Dit onder
wijs moet van overheidswege overal
en voldoend worden gegeven. In het
wetsontwerp komt hoegenaamd niets
voor dat hierop inbreuk maakt. De
gemeenteschool blijft overal bestaan
en de waarborgen, dat het onderwijs
door haar gegeven voldoende zij,
worden niet opgeheven. Voor zooveel
de bepalingen, die het openbaar la
ger onderwijs betroffen, wijzigingen
ondergaan, zijn het 61' door de des
kundigen toegejuichte vei beteringen,
óf worden iliusoir gebleken voor
schriften met hetgeen de werkelijk
heid eisclu in overeenstemming ge
bracht. Ook wordt het subsidie niet
toegestaan dar. onder voorwaarden,
die het voldoende van het onderwijs
verzekeren. Acht men ze ongenoeg
zaain, het is een vraag van meer of
school,
wordt
glans op haai- afwierpen. Blauwe oogen, wel
ke zij met hare zuster gemeen had, glinster
den als de starren en gaven aan haar wezen
eene zoete, eene teedere uitdrukking.
Theodora droeg een zilveren wierookvat. De
lokken dier jonge hedevaartsgangstor waren
gitzwart en gaven een zeldzaam, zacht ern
stig uitzicht aan dat gelaat, waar rozen on
leliöen op bloeiden. Beide kinderen gingen
zwijgend voort en naderden, na verloop van
een half uur, oenc opene plek. Hier stond in
eene witte nis, door een schat van bloem
struiken omgeven, het beeld der II. Moeder
Gods, met haren Zoon op den arm.
De geestelijke herder dier streek, pater
Bernard, had dit eigenhandig vorvaaidigd, om
aan het verzoek zijner godvreezende gemeente
ie voldoen, en deze jeugdige christenen, wier
ouders reeds in het graf rusten, brachten die
H. Moeder, die Koningin der maagden, da
gelijks hare offerande.
Vol eerbiedige vreeze voor haar, die hier
kunstelooze wijze werd voorgesteld, naderden
zij. Emilia nam hare bloemen en bood ze der
heilige Maagd aan, Theodora wierp den wie
rook in het vat eu smeekte, dat de Gelukzali
ge van hare hemeltroon de offers wilde aan
vaarden, welke zij beide hier aan hare becl-
tonisjjbrachten.
Nu hogen zij hare kniëen, hieven de ge-
slolene oogen ten hemel en baden,
min, tc behandelen bij het betrokken
artikel. Thans kan -;r alleen sprake
zijn van het beginsel. De gemeente-
die voldoend onderwijs geeft,
blijkens art. 10 overal ge
handhaafd en eveneens de aanspraak
op subsidie afhankelijk gemaakt van
hetgeen de Staat voor voldoend on
derwijs noodig acht. liet antwoord
op de boven gestelde vraag kan dus
naar deze zienswijze niet anders dan
gunstig voor het wetsontwerp zijn."
Allerlei redenen ook aan het belang
van het bijzonder onderwijs .ontleend
werden door de tegenstanders tegen
het ontwerp aangevoerd. Doch de
voorstanders onder do liberalen meen
den zich niet met die belangen te
moeten inlaten. Voor de Eerste Ka
mer was het h. i. de vraag of de
wet zooveel schade aan het openbaar
onderwijs zal bezorgen dat zij daarom
moet worden verworpen. En dit zagen
zij niet in.
Vele leden, zoo lezen wij op bladz.
11 van het verslag, merkten op "dat
z'
zonder onderwijs mat wenschten in
te laten: deze de. voorstan
ders van dat ondervps in goede han
den. Genoeg zij hét te herinneren
dat het bijzonder onderwijs geenszins
verplicht wordt subsidie aan te nemen
en derhalve, des verlangd, zijne vrij
heid ongeschonden kan handhaven.
Voor de Eerste Kamer is het de vraag
of het ontwerp zoo veel schade zal
berokkenen aan het openbaar onder
wijs, dat het uit dien hoofde moet
worden verworpen. Dit nu konden
deze leden niet wel inzien.
Daargelaten, dat de verbeteringen,
die de wet in het openbaar onder
wijs aanbrengt, toch waarlijk niet
gering to achten, is, naar hun gevoelen,
het grootc gevaar, waarmede het
oorspronkelijk ontwerp het openbaar
onderwijs bedreigde, tijdens do be
handeling in de andere Kamer afge
wend. Men doelde vooral op de ver
plichte schoolgeldheffing op de open
bare school. Wel is dit in beginsel
verderfelijk voorschrift behouden,
maar ten slotte in de toepassing zoo
geregeld, dat daaruit geen wezenlijk
nadeel voor het openbaar onderwijs
is te duchtende verplichte heffing
van 20 cents per maand kan geen
ernstig bezwaar opleveren. De over-
gangs bepaling in art. 5 is daaren
boven in het belang van het openbaar
onderwijs aanmerkelijk verbeterd.
Over de bezuiniging van leerkrachten
wordt door deskundigen verschillend
gedacht.
De opleiding van onderwijzers in
verband met het premiestelsel is on-
wedersprokclijk in hoogo. mate be
denkelijk, doch het was tc voorzien,
dat de openbare school niet geheel
ongeschonden uit den strijd zou tc
voorschijn komen. Over het geheel
achite men echter haar karakter
ij zich met de belangen van bet bij- j bewaard, haar toekomst onder de
bescherming van het onveranderde
artikel der Grondwet en onder den
heilzamen invloed eener verscherpte
mededinging met de bijzondere school
verzekerd. Leert de ondervinding, dat
deze of die bepaling der wet ongun
stig werkt, door parlieole herziening
kan zij worden verbeterd. Doch groo-
ter steun voor de openbare gemengde
school, dan eenigo waarborg van
Grondwet of wet achtte men de liefde
waarmede de natie sedert 1800 aan
die school gehecht is. Van de kracht
dier iiefde is haar bloei, ja haar be
staan afhankelijk. Blijkt zij tegen
den invloed van dit wetsontwerp
niet bestand, dan is daardoor haar
vonnis geveld en zullen gecne welto-
lijke bepalingen haar op den duur in
het leven kunnen houden.''
De zon had dampen en nevelen wegge
jaagd en gloorde aan de kim. door eene zoo
van goud en azuur omgevende vogelen zon
gen hun loflied de westewind bewoog de top
pen der boomen; do kelken en knopjes der
bloemenen werden omslotenalles ont
waakte.
Het gezang, eu bet geruisch, en do geuren
vrrnieveu zichten hoogen; maar alles stierf
weg en versmolt in de ruimte. Eu het licht
spreidde zijne gloed en zijne kracht en schoon
heid ten toon, maar bleef in liet peilloos
boog der hemelen zonder kracht, want al
wat alléén stoffelijk is, kan tot God niet
koraon.
Doch twoo paren engelen daalden op Je
vleugels der liefde neder, en zij droegen
heldere kristallen schalen en plaatsten zich
aan do rozenlippon haror gezusters, om de
geuren dier reine zielen op te vangen. En
juichend en dankend keerden zij weder,
drongen door do wolken en verhieven zich in
den hemel. En zij boden Gode en der H.
Maagd het welgevnhgste ofler:
ave maria!
Reeds waren weder acht jaren als eene
schaduw vervlogen. De lento was met al hare
schoonheid teruggekeerd. De bloemen waron
weder ontloken, de boomen gegroend, de vo
gelen tot nieuwe vreugde ontwaakt. Het was
wederom op een zchoone ochtend, dat de
deur van eene dier hutten aan den heuvel
geopend werd. En een achltienjarige jonk
vrouw. eene der engelen van vroeger, trad
naar buiten. Theodora, de lieve, peinzende
maagd, verliet hare woning.
Het eonige pand van hare ouders, oen gou
den kruisje, hing aan een zwart zijden koord
je op hare boezem af; en in bare hand droeg
zij rozen on viooltjes. Toen zij met lichte
tred haar dak verliet, werd zij door hare
Dezelfde verdeeldheid hcernchtc on
der de liberale» over de vraag- of dn
wet een einde zal maken aan den
schoolstrijd, zoodat er zelfs leden wa
ren die op dit punt een stellige ver
klaring van de Regeering verlangden.
liet is ons onmogelijk liet gelieelo
lange verslag ook maar bij uittrek
sel te geven, immers het is 5-4 octavo
bladzijden groot, doch de algcmecne
indruk, dien wij er van ontvingen,
duidt ons op aanneming der wet door
de Eerste Kamer.
lieveling eene sneeuwwitte duif, gevoigd. /.ij
wendde het hoofd tot de getrouwe, en hei
zinnebeeld der onschuld zette zicli op den
schouder der aanminnigsto onschuld zelve. Eu
zij spoedde zich, eenzaam peinzend, door de
.laan en naderde de bedephtats. De liefelijke
jonkvrouw knielde op een graf.
Aan don voet der nisse, waar het O. L. V.
beeld stond, was voor drie jaren, door pater
Bernard, eene groeve gedolven, en twee
mannen hadden daar eene lijkkist in neder-
gelegd en waren daarna heengegaan. Doch
zij, die hen volgde, Theodora, het kind des
hemels, wam daar gehloven. en besproeide
met hare bitiero tranen de koude aarde,
welke de priester op de kist wierp. En olke
holle plof, dooi' tie neérstortcude aardo ver
oorzaakt, vond in haar hart een doffen weer
klank. Het was haar, als vernam zij in d it
oogenblik de laatste groetc der dierbare zus
ter, wier blonde lokken zij van tranen door
weekt had. toon zij, als een zacht dons, het
sneeuwwitte gelaat der lirfeijke hadden omge
ven, or. zij van dezo aarde voor altijd hadden
moeten schicdcn. Scheiden! vrceselijk
woord, dat onbegrijpelijke krachten bezit
voor diegenen, welke nimmer dat scheiden
hebben geproefd. Men is zich zei ven geen
meester, en hart en oog zijn vaak de eenige
tolken, die uitdrukken wat wij gevoelen.
En indien dat scheiden die kracht voor onge-
voeligen hoeft, wat moet liet dan zijn voor
zulke engelen
Dit gaat boven ons denkvormogen.
Maar hoe smartelijk zij ook gekwetst was.
hoe diep Theodora met cenen gloeiendcn pi., kleurde met purperen
doorboord was, er bestond Oen balsem
Nieter, ambtenaar bij het ministerie Bineiil.
Zaken, is II. Vrijdag naar Parijs gevlucht.
Hij wordt beschuldigd documenten te hebben
erschaft nan de redactie van de Nouvelle
Revue te Parijs, voor 't beruchte artikel te
gen de Bolgische regeering.
liet rechtsgeding tegen den heer Cor-
vilain en zyn ingenieur Delainnojr is te Ant
werpen begonnen. De beschuldiging luidt':
onvrijwillige aywla,"- het. aantal dooden i»
43. Deskundigen hebben Corvilain en zijn
ingeuiciir voor goheel verantwoordelijk ver
klaard. De beschuldigden poogden aan t«:
toonen, dat dc ontploffing niet in de patronen
werkplaats' maar op de naburige peti oleum -
werven ontstond. Uit een onderzoek van
skuudigen blijkt echter, dat de oorzaak der
ramp in de fabriek van Corvilain inoot ge
zocht worden.
Dc protestant William Laiug. dezer dagen
in den ouderdom van 79 jaren to Liltlebam
bsj Extnouth overleden, is katholiek afgestor
ven. Eenige dagen véor zjjn dood had bij
zijn verlangen te kennen gegeven in dc Katl
Kerk tc worden opgenomen. De executeurs
testamentairs wilden oen protestanscho begrn-
f«.nis en Mrg. Gr Auger moest den bijstan I
van den broeder dos overledenen, dr. Lning
En zij zocht ea vond die zoeto olie aan de
voeten van de Moeder der smarten; zij vonJ
die cp bet graf der innig betreurde, wier
bede bet geweest was, aldaar neergelegd te
worden.
Theodora vlocht bare bloemen tot een
tuil'je en hing dit om het ebbenhouten kruis,
dat zij daar geplant bad. En eenen tweeden
bloorneiiband wond zij te zameu en hing
dien om het beeld der H. Maria met haren
Lieveling.
Eu andermaal boog zij zich cn knielde en
bad
En alles zweeg, eeno doodschu stilte liuerscli-
te alom, de natuur schoen, op een wenk
dor Voor/.ionighoiJ, het rou wkleed dor maagd
aan te nemen en haar een ernstig zwygcu
te /.ijn opgelegd, opdat, indien zulks mogelijk
ware, niets hnre aandacht sloren zoude.
En in den kring der meerdere zustors danl-
do de engel neder. Z'j had een beker in do
hand, welke een onzichtbaron drank, -vrede'
inhield. En /.ij goot dien tut don laasten drop
pel ledig op dc lippen dor lid lende. En do
engelenschaar verliet daarna met heerlijk ge
jubel de aarde, om Godo en dor H. Maagd
de bloemen der ziel aanie bieden, in de groeiu
van don Homelge/.aiit aan do dochter van
David:
avb maria!
De zon was in het westen gedaald en spreid
de hare laatste bekoorlijke stralen, liefelijk
er. weemoedig als de glimlach eens stervenden
christens, die bet hemellicht reeds met de oo
gen der ziel /.iet v, rrij/.en, over dc aarde, en
glans de bergspitser;
Woi'iU vervolgd.