en
Het vrije Onderwijs.
Het Kasteel Montsabrey.
Buitenland.
ZATERDAG 27 APRIL 1880.
TIENDE JAARGANG.
No. IT
Uitgever:
W. VAX DEN Mi XCKHOF-Sassen.
Doze Courant verschijnt iedeven Zaterdag.
Feuilleton.
Russische verdraagzaamheid.
Belgie
MAAS
April
Stand der $lnan.
E K. S® Maandag. V.M. 15® Maandag. L.K.
Maandag
Dinsdag.
Stand dep Zon.
5, 10, 16, 22, 28 Apr. op 5.27, 5.17,5.3, 4.50 4.38; v/m.; onder G.30, 0.47, 0.57. 7.3. 7.18: n/m.
Abonnementsprijs
voor Venray
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
per kwartaal.
50 c.
65 c.
85 c.
6 c.
.V f
Prijs der Advertentiën:
▼an 15 regels 30 e.
elke regel meer G c.
groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst, worden 2maal berekend.
d verte nti'én of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
"vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau »Peel en
Maas" te Venray.
In tie Memorie van Toelichting bij
do nieuwe onderwijswet zegt de Re-
geeritig o. a.:
Nadat in 1848 slechts schoorvoetend
en door den drang der omstandighe
den het onderwijs vrij verklaard was,
hoeft hot bijzonder onderwijs onder
voor zijne ontwikkeling weinig gun
stige omstandigheden, waartoe de be
palingen van de wet van 1857 en
vooral die van 1878 het hare bijbrach
ten, eene zoodanige uitbreiding ver
kregen dat, nu meer dan 27 pet. van
de schoolgaande kinderen eene bijzon
dere school bezoeken, de wetgever die
het volksonderwijs wil behartigen,
daarmede rekening dient te houden.
Al werd zelfs in 1878 ontkend dat er
sprake kaïi zijn van concurrentie van
het openbaar oudetwijs mot liet bij
zonder onderwijs, zoo verhinderde dit
niet dat er feitelijk eene concurrentie
ontstond, die aan beide afdeelingen
van hot lager onderwijs fen goede
kwam.
Die ontwikkeling en uitbreiding van
het bijzonder onderwijs is natuurlijk
cn verblijdend. Natuurlijk, wijl wel
licht norgens meer dan hier te lande
de overtuigingen op godsdienstig ge
bied zoo sterk uiteenloopen, en de
openbare school niet kan voldoen aan
hen die een ander onderwijs voor
hunne kinderen verlangen dan het
zoogenaamde neutrale dat op die school
gegeven wordt. Verblijdend, wijl juist
uit die groote toename van bijzondere
10.
De beide broeders hadden slechts een zeer
onvolkomen begrip van de aandoeningen,
welke zijn hart bestormden; zij omhelsden
hem met vaderlijke liefde. Wat Lucile aan
gaat, deze zat onbewegelijk en gelijk aan een
steenen beeld daar; zij staarde Frederik met
een wezenloozen blik aan en scheen niets te
begrijpen van hetgeen rondom haar voorviel.
Frederik verwijderde zich mot een bloedend
hart, doch met vasten tred en zijne ontroering
zoo goed mogelijk verbei geilde.
Den volgenden morgen, toen do zon ter
nauwernood boven de kim verrezen was en
hij juist alles voor zijn vertrek in gereedheid
had gebracht, zag hy doctor Vincent met ec-n
gelaat, waarop de grootste ontsteltenis te
lezen stond, zijne kamer binnen treden.
Gij moogt niet vertrekken, Frederik,
sprak de doctor met eene bewogene stem,
uwe tegenwoordigheid wordt dringend ver-
eischt, uwe taak is niet geëindigd. Weet gij,
wat er voorgevallen is 11a uw vertrek? Nau
welijks hadt gij u verwijderd of Lucile viel
in zwijm, waarna zich eene lievige koorts
openbaarde. Den geheeleu naclit heb ik aan
hare sponde gewaakt. In hare ijlhoofdigheid
heeft zij slechts twee namen genoemd: als zy
hare moeder niet riep, dan riep zij u. Ik heb
haar in eenen toestand achtergelaten, welke
scholen blijkt, hoe groote waarde de
ouders hechten aan het aan hunne
kinderen te geven onderwijs. Ont
slaan, en tot groote ontwikkeling go
komen door het particulier initiatief,
verdient het vrije onderwijs allerminst
tegenwerking, maar eerder den steun
van den Staat.
De Staat heeft zeer groot belang
bij het volksonderwijs en is alleen in
staat te zorgen, dat er overal en te
allen tijde eene volksschool zij. Maar
het behoort zeker niet tot zijne roe
ping het vrije onderwijs tegen te wer
ken of te bemoeielij ken tot nadeel van
de nationale ontwikkeling.
Ware het mogelijk de kosten van
het openbaar onderwijs op de gebrui
kers daarvan te verhalen, het probleem,
dat sedert 1848 bestaat, ware zoo
goed als opgelost; nu dat niet moge
lijk is, is de Staat wel verplicht een
deel van het openbaar onderwijs te
doen bekostigen uit de openbare kas
sen, doch daardoor ontstaat dan ook
tegelijkertijd een onbillijkheid tegen
over het vrije onderwijs.
Kan die onbillijkheid ai niet geheel
worden opgeheven, de Slaat kan toch
er toe medewerken dio te beperken,
door, waar hij ten behoeve van het
onderwijs bijdragen uit 's Rijks kas
beschikbaar stelt, die niet, met uit
sluiting van bijzondere, alleen ten
goede te doen komen aan het openbaar
onderwijs. Gezorgd zal moeten wor
den, dat daardoor de voor de bijzon
dere school onmisbare vrijheid niet
worde aangetast, maar ook van den
anderen kant, dat die gelden noch
aan de bijzondere, noch aan de open
bare school worden verspild. Naast
dien eisch van rechtsgelijkheid is er
nog eene reden voor eene bijdrage
uit 's Rijks kas aan de vrije school
gelegen in de eischen, die door den
Staat voor dat onderwijs worden ge
mij de grootste ongerustheid baart, dat mag
ik u niet verbergen. Als gij vertrekt, dan sta
ik niet voor baar behoud in. Bedenk, mijn
jonge vriend, dat gij nu een deel van baar be
staan uitmaakt. Toen bare rede ontwaakte,
waart gij het, op wien hare eerste blikken
zich vestigden, gij zijt bet, die de vertrouwe
lijke mededeeling ontvingt van hare eerste
gewaarwordingen, bare eerste indrukken.
Later zal zij u ongetwijfeld kunnen missen,
doch thans beeft zij evenzeer behoefte aan uw
bijzijn en uw onderhoud om te denken, als
aan lucht om te ademen. Ik ken de recht
schapenheid uws barton, ik voorzie zeer goed,
welke redenen gij wilt aanvoeren, om uw
vertrek te billijken, maar alvorens mij tot u
to begeven, heb ik met mijn broeder over een
en ander geraadpleegdhij heeft al mijne be
denkingen opgeheven, zijn woord moet vol
doende zijn om uw geweten gerust te stellen
en u te doen besluiten uw vertrek uit te stel
len. Vergeet niet., mijn vriend, dat ik voor
Lucile's leven verantwoordelijk ben; zoo lang
mevrouw Do Montsabrey niet terug gekeerd
is, moeten wij hare plaats vervullen. Ik weet,
dat uwe werkzaamheden uwe tegenwoordig
heid te Parijs vorderen; maar gij zijt jong,
eene lange toekomst ligt nog voor u open en
gij zult in uw leven niet twee malen in de ge
legenheid zijn, om zulk een heiligen plicht te
vervuilen. Doe voor Lucile, wat gij voor eene
zuster zoudt doen. Mevrouw De Montsabrey
kan niet lang meer wegblijvon. Gij zijt getui
ge geweest van hare wanhoop, gij moet ook
getuige zijn van hare vreugde en moogt daar
na, gelukkig door het zien van haar geluk,
u\\c afreize bewerkstelligen.
steld, met name «Ke,
worden met bjjftrekking
wijzers.
RlJKSSl i IDIE.
welke gesteld
tot de onder-
Onbillijk acht de Regeering het,
dat de rijksvergocd ng in de kosten
van het openbaar onderwijs zich regelt
naar den rijkdom of de meerdere hulp
bronnen eener gemeente. Naarmate
de gemeente meer welvarend is of
meer hulpbronnen heeft, en daardoor
in slaat aan hare scholen een grootcr
personeel te verbii .11 dan de wet
vordert, alsmede aan het onderwijzend j dende meerder
personeel hoogerc wedden toe te leggen, hulppersoneel
is het rijk verplicht Aan de gemeente
een grootere som als vergoeding uit
te keeren. Is de gemeente in verband
met hare middelen gehouden het on
derwijzend personeel lot een minimum
te beperken en de jaarwedden daarvan
zoo laag mogelijk te stellen, dan ont
vangt zij ook een minimum bedrag
als rijksbijdrage, tengevolge waarvan
de onderwijskosten in deze gemeente
drukkerder zijn dan^^mrslbedoelde.
Tal van gemeeiK,.; av'rjn voorts toet
de tegenwoordige rijksbijdrage niet in
staat om de kosten van het door de
wet gevorderd personeel, ook al wor
den de eischen tc dien aanzien beperkt,
te bestrijden, zonder verwaarloozing
van andere belangen, hetgeen ten ge
volge heelt dat de onderwijsbelangen
op den achtergrond raken en het be-
noodigd aantal onderwijzers wordt ge
mist. Dat dit ten nadeele strekt van
het onderwijs zal geen betoog behoe
ven.
De rijks vergoeding wordt alzoo in
het eene geval te ruim, in het andere
geval te gering geacht. De oorzaak
daarvan is te wijten aan het verkeerde
stelsel dat aan de wet ten grondslag
ligt, namenlijk de percentsgewijze bij
drage in de door de wet. aangewezen
kosten, doch waarvan het cijfer aan
de gemeente is overgelaten.
De regeering wenscht die ongelijk
heid aan de wet te ontnemen door
namelijk de rijksvergoeding in de
gewone kosten van het onderwijzend
personeel te beperken tot de kosten
van het onderwijzend personeel door
de wet gevorderd en werkelijk aan
de school verbonden, en haar te ver-
leenen naar eenen vasten maatstaf,
gegrond op den omvang van den
werkkring cn van door de wet in met
name genoemde gevallen geeischt wor-
e bekwaamheid van
Na eenige oogenblikken zwijgens ging de
goede grijsaard, ziende, dat Frederik, ondanks
zijne aanga voelde beweegredenen, tiog aarzel
de, volgenderwijze voort:
-Gij kunt hier niet langer in het dorp blij
ven wonen. Do winter schijnt zeer gestreng
te zullen zijn. Gij weet niet, wat dit jaarge
tijde in deze streken is; binnen weinige dagen
zullen de wegen, door de sneeuw overdekt,
onbegaanbaar zijn. Neem bij mij uwen intrek
mijne kluis is groot genoeg, om u te herber
gen. Uwe tegenwoordigheid zal mij weder in
de dagen mijner jeugd verplaatsen. Kom dus,
mijn vriend, dc uren, weike wij met elkander
in het bijzijn van het ons dierbare meisje zul
len doorbrengen, zullen wij slijten met te
spreken over personen en onderwerpen, welke
wij beiden lief hebben.
Hot nauwgezetste geweien heeft zoo vele
geheime kronkelwegen, de mensch is zoo be
kwaam in de kunst om zijne neigingen tot
plichten te verheffen, dat Frederik, verrukt,
zulk een schoon voorwendsel te vinden, dat
hem veroorloofde om te blijven, in de stellige
overtuiging verkeerde, dat hij, door niet te
gaan, eene groote opoffering deed. Hy nam
het hartelijke aanbod van den doctor, om bij
hem to komen inwonen, gereedelijk aan, nam
zijne bagaadje op, en in plaats van den weg
naar Parijs in te slaau, begaf hij zich naar het
huisje van doctor Vincent, na eerst de eige
nares van den Vergulden Arend en hare beide
dochters tot afscheid omhelsd te hebben.
De doctor had Frederik niet misleid: Lucile
lag in eene brandende koorts. Zoodra zij den
jongen schilder zag binnen treden, bedaarde
hare opgewondenheid evenwel als door een
De particuliere berichtgever der N.
R. CL, die opmerkelijk genoeg in een
barer nummers de verzekering bevat
dat proselytisme cn onverdraagzaam
heid Rusland vreemd zijn, hangt een
schrikkelijk tafereel op van de staat
va gc.lsdk isïige "Trvelginr
in de Russische üostzee-provinciën. Rij
geheim rondschrijven van den gouver
neur der provincie Lijfland, zoo meldt
hij, wordt bevolen een streng toezicht
te houden op alle buitenlanders, in het
bijzonder Duitschers, die door hoogere
beschaving of door technische werk
zaamheid geschikt zouden kunnen zijn
om spionnage uit te oefenen, dat wil
zeggen, over spoorwegbouw, troepen
verplaatsingen, toestanden van de zee
vaart van de kust enz. zich een des
kundig oordeel te vormen. E11 niet
alleen moet op die personen scherp
worden toegezien, maar aan al de
zoodanigen moet langzamerhand het
verblijf in het land worden ontzegd.
Tegelijkertijd duurt de verscherpte
vervolging van Duitschsprckende Rus-
toovcrslag. De koortsachtige glans van hare
oogen verdweenzij stak hem de hand toe en
zeide met eene zachte stem, waarin tevens een
verwijt iag opgesloten
Waarom wildet gij ook vertrekken?
Frederik nara plaats aan het hoofdeinde
barer sponde en had niet veel moeite om zich
te rechtvaardigen.
VU.
De kalme levenswijze der kasteelbewoners,
een oogenblik verstoord door dat onvoorziene
instorten van Lucile, had weder haren gewo
nen loop aangenomen. Lucile maakte snelle
vorderingen 111 iiaie studiën. Dikwijls onder
vroeg zij Frederik omtrent zijne moeder, zijne
zuster cn zijne vooruitzichten; zij wilde weten,
wat hem naar Sint Maurice gevoerd had en
hoe hij tot dusverre geleefd had. Frederik
deelde haar rondborstig alles mede, wat hare
nieuwsgierigheid kon bevredigen. Hy sprak
met vuur van de schilderkunst, uiet openhar
tigheid van zijne eenvoudige afkomst. Nu
volgde het verhaal van zijne voetreis, Lucile
volgde hem glimlachende, dan eens op stoflige
wegen, dan weder in groene, lommerrijke
wandeldreven, lly gaf haar eene luimige be
schrijving van ai de lieden, die voor hem
gezeten haddon en wier zonderlinge aangezich
ten met eene vreeselijke getrouwheid afgetec-
kend, den bruidschat zyner zuster verstrekt
hadden. Zijn bezoek bij zijne oude moeder,
iiet huwelijk zijner zuster, zijne dichterlijke
uitstapjes in het gebergte, zijne komst te Sint
Maurice en zijn verblijf in den Vergulden
Arend, hij vergat niets, hij vertelde haar
siscbe onderdanen in de Oostzee-pro-
vinciën voort.
Om niet door de politie overvallen
to worden cn verbanning naar Siberië
te ontgaan, vluchtte de vertrouwelijk
gewaarschuwde hoofdredacteur Buch-
hotz van de Rigasche Zei fan y met
groote moeite langs sluipwegen over
de Pruisische grenzen. Buchhotz be
hoort tot een zeer oude, aanzienlijke
familie te Riga, geniet groote achting
en heeft zich nooit aan met de wet
strijdige handelingen schuldig gemaakt.
Zijn vervolgingdoor politieken haat
ingegeven, had alleen ten doel zijn
blad te vernietigen.
Evenzoo wordt de vervolging der
Evangelische kerk verscherpt en woi-
den de laatste overblijfselen van haar
eigen instellingen opgeheven. Zelfs
invloedrijke, door de gepleegde wille
keur verschrikte nationale Russen ver
mochten niet van czaar Alexander r
verkrijgen, dat de vervolgingen v«
zacht werden. Do gezondheidstoestand
van den czaar is in vcol erger male
aangetast dan men van otficieele zijde
l pretr «»n 'oi ia-U i'wh U v.r
door oen onzinnige viv*. <l»f in
de Oostzec-provincion een wijdvertakte
Luthersch-Duitsehe samenzwering ont
dekt zou zijn, die alleen door de
scherpste gestrengheid te onderdruk
ken is.
Do Fransche gezant Bourée heeft Donderdag
den minister van Buitenlandsche Zaken mede
gedeeld dat de onlangs te Brussel gehoudene
groote samenkomst van het Boulaiigistische
comité tc Parys een onaangename indruk
heeft teweeg gebracht. Prins Chimay ant
woordde dat deze bijeenkomst reeds de aan
dacht der Belgische regeering getrokken en
haar aanleiding gegeven had de verplichtingen
alles onder den behagel ij keten vorm. Hij
sloeg zelfs niet eens het voorgevallene met do
door de ratten afgeknauwde banior van den
schutspatroon over. Ondanks haren eerbied
voor den braven pastoor, kon zij een hevigen
aanval van lachen niet bedwingen bij liet ver
nemen van het gebeurde en bij de gedachto
aan het ontstelde gelaat van den koster, toen
hij de overblijfselen vond. Zij stelde vooral
groot belang in zijne jonge zuster, die zy niet
kende, en deed hem voortdurend vragen be
trekkelijk de jonggehuwden.
Ik wil uwo zuster leeren kennen, gij
moet haar hier doen komen, als gij liet niot
doet dan ga ik, wanneer mijne moeder terug
gekeerd is, haar bezoeken. Ik zal baar innig
liefhebben, dat boloof ik w. Zoudt gij denkon,
dat zij mij ook (zal beminnen? vroeg zij hem
herhaalde keeren.
Dikwijls nam het gesprek ook eene meer
ernstige wonding. Minder om aan de nieuws
gierigheid van Lucile te voldoen, dan wel om
het goede zaad der barmhartigheid in hare
maagdelijke ziel te doen ontkiemen, vertelden
de beide grijsaards haar hunnen levensloop, en
hoe zij in de uitoefening hunner bediening
roentgen braven ongelukkigen leerden kennen,
wiens tranen door eene geringe ondersteuning
gedroogd konden worden. Naar hou luiste
rende, begreep Lucile in al haren omvang do
verhevenheid en de grootsehlieid der H. Gods
dienst haar hart opende zich met wellust voar;
de hemelsche zoetheid der weldadigheid.
Wo rJt xercolgd.