f
en
Wij herinneren
LIEFDE EN PLICHT.
Buitenland.
ZATERDAG 27 OCTOBER 18S8.
NEGENDE JAARGANG.
No. 43.
Uitgever:
W. VAX DEN S!UACKIIOF-Sassen
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag avond.
De toestand in Oost-
Afrika.
België
Frankrijk
AAS EN PEEL.
Stand der Maan.
N.M. den 5® Vrijdag. E.K. 12® Vrijdag. V.M. 20® Zaterdag, L.K. 28® Zondag
Stand der Zon.
5, IC, 10, 22, 28 Oct. op 0.08, 0.17, 0.20, 0.37, 0.18; vin.;
onder 5.22, 5.17. 5.04. 4.51, 4.39 n'ra.
Abonnementsprij s
voor Venray
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
per
kwartaal.
50 c.
65 c.
85 c.
6 c.
Prijs der A.dvertentiën:
van 15 regels 30 c.
elke regel meer 6 c.
groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiön, 3raaal geplaatst, worden 2maal berekend.
i~r_^ Ingezonden Stukken of
gr; Tj^Advertentien gelieve men
Vrijdag vóór 2 uur 's-
middags te bezorgen aan het Bureau
«Maas en Peel" Venray.
onze geachte abonné's aan de door
ons gemaakte bepalingen, dat zij
gedurende ieder kwartaal een ad
vertentie van 10 regels, voor
slechts TWEE CENT per regel,
en zij, die behoefte aan werk
hebben, kosteloos hunne aanbie
dingen of aanvrage om werk in
ons blad kunnen plaatsen.
Tevens verzoeken wij beleefd duidelijk
naam en woonplaats op te geven.
Zooals men weet beeft zich voor
eenige jaren, toen de kolouiaalkoorts
in Duitschland uitbrak, eene .Duilsch-
Oostafrikaauscho Maatschappij" ge
vormd, ten doel hebbende landen
dicht bij den evenaar, gelegen in 't
zwarte werelddeel te bekomen. Dit
verwerven liep zeer spoedig van sta
pel, maar des te moeielijker is het
om 't verworvene te behouden. De
agent der maatschappij l)r. Peters
sloot in 1886 met 10 onafhankelijke
sultans 12 verdragen. Dit werd
destijds als eene groote gebeurtenis
gevierd, zelfs menige optimisten ver
wachtten reeds 't ontstaan van een
groot Duitsch-Afrikaansch rijk.
Wie er op wees, dat de verdragen
dier zwarte souvereinen aantastbaar
waren; dat het daarop aankome hoe
zich die onderdanen daarnaar schik-
Feuilleton.
I.
Geachte lezer, doe mij het genoegen
te volgen naar eene groote, ouderwetsche
woning in de vrije rijksstad Frankfort, aan
de Main. Zij bevindt zich in dat gedeelte der
stad, waar de handelswereld haren hoofd
zetel heeft. De oude, sombere woning heeft
van buiten iets eigenaardigs, doch komt men
er binnen, dan staat men van verwondering
verstomd over de rijke pracht en schoonheid,
die ons aan lang vervlogene tijden doen den
ken. Het Oosten en het Westen hebben,
als om strijd, hunne kunst hier getoond, om
de ruimte te versieren.
Zonder twijfel is de bezitter van al deze
kunstschatten zeer rijk en gelukkig? Ja,
Nathanson is schatrijk en een der rykstcn
der groote handelsstad, maar gelukkig is hij
niet. De kostbaarste schat op aarde, de
gezondheid, ontbreekt hem.
Samuel Nathanson gevoelt zelf wel, dat
alle kunst der bekwaamste geneesheeren en
al zijne rijkdommen met in staat zijn om
zijn broos lichaam nieuwe krachten te geven.
Hij keert zich rusteloos op zijn legerstede om
en om en met den diepsten weemoed zucht
hij: «Kind, och arm kind, wat zal er van
u geworden, als ik tot mijne vaderen zal zijn
keil zouden, zou als een pessimist
uitgekreten zijn geworden, die voor
de nationale belangen geen zin had.
Later werden deze verdragen door
eene schikking met den sultan van
Sanzibar in zekere mate bevestigd,
doch ook deze laatste schijnt
boven 't bereik zijner macht gegaan
te zijn. Het grootste bezwaar tegen
deze daad der Oost Afrikaansehe
maatschappij lag destijds echter in de
berechtigdo aanwijzing, dat de
maatschappij nóch over de vereischte
middelen ter kultivocring vaneen zoo
omvangrijk gebied kon beschikken,
nóch over de noodige Europeesche
handen, ten einde zich soms tegen
de opstanden der inboorlingen te
verdedigen.
Men sloeg toen alle bezwaren in
den wind en nu komt helaas de last
achterna en hetgeen de «pessimis
ten" verklaarden, wordt nu door
feiten gerechtvaardigd. Be opstand
der inboorlingen heeft een grooteren
omvang gekregen, zij, die door de
maatschappij waren aangesteld heb
ben zelfs de gewichtigste posten
moeten opgeven en de toestand wordt
zelfs door de vrienden der colonisatie
als zeer treurig beschouwd. Of bui-
tenlandsche opstoking den opstand
in 't leven geroepen heeft, of dat de
schuld soms aan de agenten der
maatschappij ligt, dit laat zich heden
luidens de zich tegensprekende be
richten, vooreerst in de Engelsche bla
den, nog niet zeggen. In elk geval
verkeert de maatschappij in een ge
vaarlijken toestand.
Nu zou men immers die menschen
kunnen zeggengij hebt op alle
tegenwerpingen en waarschuwingen
heengegaan! Immers dan bezit gij niemand,
die zich uw lot in liefde aantrekt, uw rijk
dom slechts zal in de oogen der hebzuchtige
menschen genade vinden. Waar zal nu mijne
Sara, mijn kostbaarste kleinood, voor de
gevaren, die haar voorzeker zullen bedreigen,
een beschermer vinden, als haar vader haar
verlaten zal hebben O, God van Abraham,
Izaak en Jacob, verboor het gebed eens ster
venden vaders, neem mijn kind onder uwe
almachtige bescherming!
Na eene poos richtte de zieke zich met.
moeite in zijn bed op, liet zich papier en
schrijfgereedschap brengen en schreef daarna
met bevende hand den volgende brief aan den
bankier Helmbusch, te Berlijn.
-Ik ben den dood nabij, indien gi; meent,
mij eenige dankbaarheid verschuldigd te zijn.
kom dan onverwijld over, een stervende
vader bezweert bet u m den angst zijns
harten, ter wille van zijn eenigst kind. I)e
wereld is overal bedorven, doch ik ben over
tuigd, dat gij een man van eer zijt, op wiens
woord men kan staat maken. Verzuim dus
niet, kom aanstonds en stel niet uit.
Samuel Nathanson."
Uitgeput zonk de zieke up zijn legerstede
neder; hij had zijne zwakke krachten te zcr
beproefd. Echter was hij toch veel kalmei-
geworden, omdat met de verzending van den
brief meer troostende hoop in zijn hart ge
stort was.
Samuel Nathanson beleed zoo als de lezer
wel geraden heeft, den Israëlietisehen gods
dienst. wiens leerstellingen hij met zijn ge
heel gezin nauwgezet volgde. Hij was onge
looflijk rijk, maar hij stond ook wijd en zijd
niet gelet en thans moet gij zelf uit
eten, wat gij ingebrokt hebt. Inmid
dels is aan de maatschappij b.v. een
schutsbrief medegedeeld, en daarop
steunende, eischt zij nu, zooals men
meldt, de bescherming van 't Duitsche
rijk-
Maar nu rijst do vraag of men
zich van de mededeeling diens Schuts
brief wel verzekerd heeft? Of 't die
verdragen werkelijk eene volksrech-
terlijke waarde hebben en 2e of de
Oost Afrikaansehe maatschappij ook
waarborgen daarvoor aanbood, om
met eigen krachten rust er. orde in
't bezette gebied te kunnen handha
ven. De eerste vraag durft men
wellicht met ja beantwoorden, doch
wijl Afrika heel ver is, kan ook
hier natuurlijk een misverstand heb
ben plaats gehad. Wat het tweede
punt betreft, is het helaas door feiten
bewezen, dat de maatschappij die
waarborgen niet geelt.
Als zij r.u steun den schuts
brief, de tussche'nko'iii.W vuh t ïxuilscrce'
rijk eischt, dan zullen daardoor aan
de rijksmarine en dus aan den geld
zak van alle belastingschuldigen
eischen gesteld worden, wier hoogte
zich in de verste verte niet zal laten
bepalen. Destijds stelde men als
grondregel vast, dat het Duitsche
rijk niet noodig had om even als
Frankrijk koloniën te planten, het
liet dit over aan de maatschappijen
die het alleen in geval van nood
zijne bescherming verleende. Nu
echter ziet men, hoe noodlottig ook
zulk eene bescherming worden kan.
Als het rijk van den beginneaf aan
de Oost Afrikaansehe koloniën in
beheer genomen had, dan had het
bekend als een man van de grootste recht
schapenheid en nauwgezetheid. Omdat hij
een ernstig en vastberaden karakter bezat,
was hij op ver gevorderden leeftijd nog onge
huwd. Doch de mensch kent nooit zijn toe
komstig lot on zoo ook ging het Nathanson.
Terwijl hij op eene reis, voor enkele dagen
bij een zijner handelsvrienden vertoefde,
leefde hij daar diens bekoorlijke, achttien
jarige dochter Lea kennen, en zijn hart
ontsloot zich voor de zoe'e bctoovcring der
liefde. Lea gaf het jawoord; eene eigen
aardige sympathie trok haar tot don ernsti-
gon man, die wel haar vader kon zijn en eer
er een half jaar verloopen was, volgde zij
hem als echtgenoote naar Frankfort. Nu
was voor Nathanson een leven van geluk on
zonneschijn begonnen, doch dat geluk was
van korten duur, want reeds na twee jaren
stierf Lea, na hem één kind, de kleine Saia,
achtergelaten te hebben. Vol vertwijfeling
rukte zich do troostelooze man do haren uit
het hoofd. Wat hielp hem nu al zijn rijkdom,
nu do ster zijns levens uitgeflikkerd had.
Nathanson weid thans nog ernstiger en
meer teruggetrokken dan voorheen, hij staak
te zijnen handel en vermeed schier allen om
gang met. de menschen. In den beginne kon
hij den aanblik van de kleine Sara haast niet
verdragen, want zij herinnerde hom steeds
aan het onherstelbaar verlies zyner onverge
telijke gade. Toen de kleine echter langza
merhand opgroeide, werd haar onschuldig
gevlei voor hem, wat eens het harpspel van
David voor koning Saiïl geweest was. Alle
teedere gewaarwordingen, waarvoor zijr. hart
nog ontvankelijk was, droeg bij op zijn kind
naast de lasten ook de voordeden.
Thans echter heeft de maatschappij
de voordeden, bet rijk echter den
last der wederherstelling der orde
door militaire kracht.
Dit echter zal ook zoo gemakke
lijk niet zijn. Zoo ver de Duitsche
scheepskanonnen dragen, zal de
bescherming zonder veel moeite mo
gelijk zijn, maar in 't hartje? En
daarbij plant nu dezelfde maatschap
pij, wier bezit ineenstort, eene
Emin-Pascha expeditie dwars door
het Afrikaansch werelddeel. Zoude
daarvoor in tijd van nood, en hetgeen
niet uitblijven zal, de bescherming
worden ingeroepen, dan kon de
rijksmarine in Duitschland wel eens
meer te doen krijgen, dan zij in
staat is te doen. Het slimste is,
dat men te haastig en met overschat
ting der eigene middelen en ouder
schatting der moeielijkheden is te
werk gegaan.
I)e uitslag dec verkiezing van eenen afge
vaardigde voor het kiesdistrict Brussel, in
plaats van wijlen het Kamerlid den heer Sis
termans. is dat er eene herstemming moet
plaats hebben tusschen den gematigden libe
raal Grnux, die 5351, en den katholiek Powis
to den Bossche, die 5108 stemmen verkreeg.
De radicaal Féron had 2384, de independent
van Bunnen 521 stemmen.
De -Federation de3 jeunes gardes catho-
liques" heeft op een algemeene vergadering
to Hal besloten, overal locale comités ter
over, dat van nu af liet middenpunt van al
zijne zorgen en gedachten was.
Aldus groeide de kleine Sara op in over
vloed en rijkdom, doch zonder in een enkel
opzicht de genoegens der jeugd te smaken.
Immers zij kende geene speelgenooteh. omdat
de vader niet. duldde dat nog een ander zich
met hem in do liefde zijns kinds zou verheu
gen. liet was immers zijn kind, zijn eenigste
en niemand had er, buiten hem, «enig recht
op. Bij zulk een toestand laat hot zicli
gemakkelijk verklaren in welke zorgen en
bekommeringen Nathanson om zijn kind ver
keerde. toen hij het einde zijns levens voelde
naderen, want Sara telde eerst tien jaren en
was do erfgename van een aanzienlijk ver
mogen.
I)e bankier Helmbusch bewoonde in de
hoofd-tad des rijks. Berlijn, eene. hoewel
niet groote, dan toch zeer geschikte woning.
De eenvoudige, maar degelijke pracht liet
aanstonds den rijkdom en den vasten stand
van zaken vermoeden. En zoo was het ook
het bankiershuis •Helmbusch" stond in gioot
aanzien, zoowel bij gewone als hoogere per
sonages.
Herman Helmbusch. de chef van het huis,
was een man in de kracht zijns levens, want
hij telde ruim veertig jaren. De vastheid zijns
karakters, gevoegd aan zijne onwrikbare
wilskracht, lag in broedo trekken op zijn
mannelijk schoon gelaat te lezen. Eén blik
slechts in dit wezen was genoeg om overtuigd
en verzekerd te zijn. dat men met iemand te
doen had, die het in hem gestelde vertrouwen
zelfs onder de moeielijkste omstandigheden
i echt vaardigen zou. Zelfs had de bankier
ondersteuning door inteekenlijsten van by-
dragen. van den Antislavernijbond op te rich
ten en den Bond (secretaris Delmer, te Brus
sel] zooveel mogelijk, naar wensch das Pausen
en Z.Em. Lavigeiie, te helpen.
Voor het Hof te Luik is dezer dagen do
behandeling begonnen van het strafproces te
gen den advocaat Lejeune, die voor eon paar
maanden den heer Thuillier in een pistolen-
duel bij Yisé aan de Lirohurgscho grenzen
gedood heeft en tegen de getuigen der beide
partijen. Do weduwe van den heer Thuillier
heeft zich, in eigen naam en als voogdes van
haar minderjarig kind, civiele party gesteld
en eischt van do beklaagden Lejoune en do
Heusch, den lsten getuige van Lejeune, een
schadeloosstelling van 00,000 fr.
I)o gewezen president van Haïti, generaal
Salomon, is te Parij3 ovoiloden.
Men weet dat Salomon, dio in 1879 voor
den tijd van zeven jaren tot president der
Republiek Haïti werd gekozen, in 1880 we
derom voor donzelfden duur in die betrekking
werd bevestigd. Dezefi zomer echter brak er
een militaire opstand uit. onder leiding van
generaal Telemaque. Salomon moest vluch
ten. Ook generaal Tolemaqpfe is reeds dood.
Hij is, zooals dozer dagep werd gemeld, in
een stfyü om den prèsidenteelen zetel ge
sneuveld.
To FoittaineSleau is Maandag morgon
een groot fourrage-magazyn, naar vermoeden,
aan de vier hoeken iu brand gestoken; de
schade is annzienlyk.
Te Orleans ia een standbeeld van mgr.
Felix Dupanloup onthuld, don beroemden
prelaat voorstellende, in poinzondo houding,
een rozenkrans in de handen. Tal Tan aarts
bisschoppen en bisschoppen, zoomede andere
vereerders der nagedachtenis van den groofen
staatsman, rodenaar en schrijver waren uit
alle oorden dos lands samengestroomd om do
plechtighoid bij te wonen.
Do politie te Marseille bericht dat de
afzender der roode biljetten die in den wagen
van Wilhelm II Werden geworpen, geen
Franschmnn, doch een Italiaan is, een oud-
lid van de Mazziui-club.
Helmbusch reeds meermalen aan do bron der
waarheid gestaan om waar bet gold, dapper
voor waarheid, vrijheid en recht te kampen.
Helmbusch was een brave, rechtzinnige Ka
tholiek en schaamde zich niet orn voor do
belangen der Kerk openbaar optetreden, als
het noodig was. waarbij Lij echter met gema
tigdheid en wijs beraad te werk gir.g, iets
wat hem niet alleen tot een' geaehten, maar
tevens als een' ge vreesden tegenstander
maakte.
Helmbusch was een Westfalor van geboorte
en de eenige zoon van weinig bemiddelde
ouders, die met groote opofferingen don U-
lentvoilen knaap die opvoeding gaven, welke
hem de plaatsing op een kantoor in een groot
handelshuis veroorloofde. Herman voldeed
Luiten verwachting aan het in hem gestelde
vertrouwen. Door rustolooze inspanning en
vlijt, behoudens enkele speculation, had hij
zich in korte jareu een aanzienlijk vermogen
bijeenvergaard.
Vertrouwende op de gunst en den voor
spoed des geluks. begon bij mot zijne geringe
middelen eene kleine handelszaak, die hij
langzamerhand op grootore schaal kon drij
ven, zóó dat hij weldra tut oen d-r voornaam
ste handelslieden dor stad gerekend werd.
Te meer dreef men met Helmbusch handel,
omdat men zeer goed wist en overtuigd was,
dat do grondslag zijner zaak op de grootste
zekerheid berustte.
Nu dacht Helmbusch er ook aan een eigen
huishouden op te richten. Hij zag niet om
naar eene rijke en aanzienlijke erfgename,
maar volgde de stem zijns harten, die hem
naar Erncstina, de arme, maar deugdzame