01 EERSTE ZAAK
en
ZATERDAG 7 JULI 1888.
NEGENDE JAARGANG.
No. 28.
Uitgever
W. VAX DEX MilXCKIlOF-Sasscn.
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag avond.
Eerste eiseh der vrijmet
selarij
MAAS EN PEEL.
Stand dor Maan.
L.K. den le Zondag. N.M. den 9® Maandag. E.K. 16® Maandag. V.M. 23® Maandag. L.K.30® Maandag.
Stond dor /on.
0, 12, 18, 21, 3G Juli. op 4.21, 4.10,4.1, 3.53, 3.10; v in.; onder 7.31, 7.12. 7.51. 8.8.7 n m.
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor Venray 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland 85 c.
afzonderlijke nummers 6 c.
Prijs der A-dvertentiën:
▼an i5 regels 30 c.
oike regel nicer c#
groote lettors en vignetten naar plaatsruimte.
Advertcnticn, Umanl geplaatst, worden 2maai horekond.
Ingezonden stukken, A<1-
vertentiëri, enz. voor dit
Blad, worden uiterlijk Vrijdags mor
gens vóór 12 uren ingewacht.
Weg met de Kerk uit de seholen S
Verheugd van harte stemt ieder
logebroeder in met de woorden zijns
medebroeders Gambetta: -Het cleri-
calismns is onze vijand." Wil de loge
haar doel bereiken, dan moet zij eerst
de rots der Kerk in de lucht doen
springen, leder vrijmetselaar, die niet
met geestige blindheid geslagen is,
zegt Br.-. Findel: (De pauskerk en de
vrijmetselarij". Een vrijmetselaars ant
woord op de pauselijke encycliek,
Leipzig 1884) -zal uit de voortdurende
aanvallen op den bond en deszelfs
inrichtingen gemakkelijk zie", waarop
onze ernstige en volhardende arbeid
moet gericht zijn: namelijk op de ver
nietiging van het Kerkelijke autoriteits
princiep, zooals het zich in de opvoe
ding en 't onderwijs des volks thans
nog doet gelden." Daarom vóór alles
met de Kerk de school uit. -De mo
derne, staatkundige wetgeving," dus
vervolgt de Broeder, -heeft het
lichaam des volks vrij gemaakt-, maai
de ziel wordt nog in de smaadvolste
slavernij gehouden. Eene onheilvolle
scheuring verdeelt de maatschappij
in den staat heerscht de vrijheid, in
de Kerk het blinde gezag. Ellre scheu
ring wordt met den dag grooter, zoo
lang de Kerk, onverschillig welken
bepaalden invloed op de vorming der
jeugd uitoefent. Daarom moet de Kerk
I-Feuilleton.
IN .MIJNE NIEUWE BETREKKING.
11)
Zij sprak deze woorden openhartig, hare
droefheid scheen 7.00 natuurlijk. Eensklaps
zag zij mij weder verwonderd, vragend aan.
-Maar hoe weet gij, dat Flits die woordjn]
gesproken heeft?"
-ik weet het."
-Wij waren toch alleco!"
Had ik nog eenigen twijfel over hare on
schuld gekoesterd, die woorden zouden mij
alle achterdocht benomen hebben.
Als voorzichtig iuquirent mocht .ik hare
vraag niet beantwoorden, lk zette haar ver
hoor voort.
«Weet gij, dat uwe tante een testament
gemaakt heeft?"
«Zeker, zij hoeft mij daarin vijfhonderd
thalers vermaakt, met dat geld haddeu wij
land kunnen koopen."
Ik vroeg haar verder naar de ziekte en den
dood harer tante, zij antwoordde mij weder
met dezelfde openhartigheid en bedaardheid.
«Ik vond mijne tante al ziek toea wy te
huis kwamen, zij lag te bed en had brakingen
waaraan zij vroeger reeds had geleden, 's mor
geus liet zij rhabarber halen, maar toen zij
die had ingenomen, werd zij nog erger. Ik
was den gehoelen dag bij haar 0111 te helpen,
van de school gescheiden en deze laatste
op haar eigen beginsel overeenkomstig
de ontwikkeling der vrijheid gesteld
worden."
Hetgeen hier Br.'. Findel als doel
der «edele" vrijmetselarij beteekent,
heeft vroeger reeds een ander schoots
veldrager, Br.*. Carlos von Gagern
in »'t Oosten" in 't ambtelijk orgaan
der Groot-loge van Hongarije gezegd
«Wie de school behoort, behoort de
toekomst. Niemand heeft beter de
waarheid begrepen, dan de geestelijk
heid der verschillende godsdiensten.
Met alle middeUn, welke haar ten
dienste staau, zoo stoffelijke' als mor-
eele, tracht zij daarom den invloed op
do volksopvoeding niet alleen te be-
wareu, maar voortdurend uit te breiden.
Elke schoolwet, waarvoor zij vreest,
dat zij dezeu bekrimpen zou, beschimpt
zij." De Kerk zou de schooi slechts
tot doel ter geestesverduistering in
bnsehpi nting hebben, want
het geloof is daarom blind te noemen,
omdat hot de menscheu met geestige
blindheid slaat" en «toch is ju hare
(de Kerk) oogen de lichtverspreider,
Lucifer, de duivel." Daarom «bepaalt
zich de Kerk, in plaats om den slui
merenden aanleg der kinderen te ont
wikkelen, op eene vormachtige africh-
richting en bereikt op deze wijze het
steeds in 't oog gehouden doel om de
jonge wezens onzelfstandig te maken,
zoodat zij zich buiten hun wil aan 't
gezag der Kerk onderwerpen."
Uit deze stellingen trekt Dr.*. Car
los twee gevolgtrekkingen, eerstens
dat «een der hoogste, der heiligste en
der noodzakelijkste verplichtingen der
vrijmetselarij daarin bestaat om de
redden der opvoeding des cooruitgangs
zij was daarover zeer verheugd en beloofde
mij, als zij beter was voor mij te zullen zor
gen en met, haar broeder over mij te spreken.
De buurvrouw Külil was er ook, zij bleef
's nachts by haar en ik ging ora negen ure
naar bed, maar tegen middernacht kwam
vrouw Kiihl my wekken, mijn arme tante was
gestorven."
«Ik deed haar nu speciale vragen.
«Was vrouw Kühl altijd bij de zieke?"
«Niet altijd, zij moest een paar keeren
noaHiuis gaan."
,'ie blééf dan bij de zieke?"
Ik alleen."
«Heeft uwe tante in hare ziekte iets ge
bruikt?"
«De rhabarber."
«Wie gaf haar dief'
«Oom, maar hy beeft ze mij gegeven om
fijn te.wrijven."
«Hebt gij dat gedaan V'
«Ja."
-Hebt gij gezien, dat uw oom baar het
poedei- gaf en zij dat innam
«Neen, ik 1 was toen met het dienstmeisje
bezig, om de kamer op te ruimen."
«Waarom heeft uw oom u opgedragen, liet
poeder te wrijven?"
«Dat weet ik niet, by verzochjt het mij,
daar ik op dat oogenblik niets deed."
-Wat beeft uwe tante nog meer gebruikt?"
«Zoover ik weet, 's middags wat soep en
's avonds een kop koffijj'
-Wie gaf haar de soep?"
-Oom."
-En de kofly
welke dc Kerk vijandig is, logen te
werken; tweedons vrijmetselaars mo
delscholen te vestigen, waarin onze
geest, de geest der vrijmetselarij, des
lichts, des vooruitgangs, der vrijheid,
gelijkheid en broederschap heersche
Want «zal onze hoop geene illusie
zijn, dan moeten wij ons thans reeds
van de toekomst meester maken en
dit geschiedt op de eerste plaats daar
door, dat wij de jeugd door de school
in beslag trachten ie nemer.." Dit
beteekent met andere woorden: Wij
moeten de eenigste heeren der school
zijn, daarom weg n et de Kerk, weg
met den priester, weg met den kloos
terbroeder en de kloosterzuster uit de
school! Wijl nu echter de stichting
van eigen vrijmefeelaars-scholeii te
veel geld kost en zulk eene vrije en
openbare ontplooiing der iogovaan vele
ouders konden doen afschrikken, hunne
kinderen jlen te zenden,
trsrchtteif O'fid'tW^. j\!.7isché .".'iytmw-
meesters het gehöeleij schoolwezen den
godsdienstvijandige!! 'staat in de hand
te spelen, om aanstonds door de leden
der log5 in de regeering eiken invloed
der Kerk op de school onmogelijk te
maken. Sedert 1789 tot op den hul
digen (Jag heeft de vrjjrtieiselai ij den
staat iifcalie kerkvijandige pogingen
krachtdadig ondersteund en zich dooi
den eisch van het «uitsluitend voor
recht des Staats tot schoolbestuur" bij
hem zeer aantrokke.ijk gemaakt. De
muderné staat eu d«l iogo gaan hand
in hand om de K<
als opvoedster des u
gewezen, van het g-
le verwijderen. Di
wij reeds eene eet
die onder den invlo
rk die door God
enschdoms is aan
deel der opvoeding
is een feil, dat
w in alle staten,
d der loge staan,
•Ook oom, maar ik had die in moeien
schenken en er melk in epen.
«Dronk zij die met su
•Die deed oom er in."
«Hebt gij dat gezien?'
-Ik zag dat hij een duk uit de suikervaas
nam, die op tafel stond."
«E11 toon?"
«Hij heeft het zeker in dc koflij gedaan,
gezien heb ik bet niet, >yiar waar zou bij het
anders gelaten hebben ?.Ik zag hein ook met
liet lepeltje roeren, toel gaf hy de koflij aan
tante, die ze uitdronk."
-Deed het gebruik van dc soep en de
koffij haar goed?"
-Zij kon beiden niet'; bij zich houden en
moest 11a het gebruik geiorig braken."
ik was met mijne vagen ton einde en
meende nu licht 111 de «ank te hebben. Zij
was de moordeuaies niet,ieder Inn er trekken,
van liet begiu des verjoors af, bewees het
mij; ieder woord, iedee bekentenis tolde
laatete, openhartige, vjjv|ii!ige verklaring,
dat zij de rhabarber gpvrc.eri,' de kofly en
de melk geschonken hud,'bevestigde het..
Ik luid nu ze its geen-j keus meer lussclien
onschuld of doortrapte huchelary-, naar mijne
overtuiging kon de vollerdsie huichelaarster
zich zóó niet gedragen.
Ik moest haar even vel voorhouden, wat
haar oom tegen haar had ingébracht, op mijne
gelaatskennis alleen, koyik iuij niet verlaten.
Uwe tante," begon ik, cenigszins lang
zamer sprekende, dan
bad, maar zonder nad
scherp aan tc zien, eefct toen ik geëindigd
tot nu toe gedaan
tk en zonder baar
waarnemen.
In Frankrijk ontzegde reeds de re
geering van Napoleon l aan de Kerk
eiken invloed op de leiding der staats
scholen, zoodat dc -universiteit" niet
hare (maconieke) godvergelen humani
teit, het geheele Franschw opvoedings
wezen kou in beslag in-tnon. Heeft de
Kerk in den loop dezer eeuw menige»
geduchten slag tegen de barbaarschheid
der staatsscliool-huishoudkunde gele
verd en soms eene zekere vrijheid van
onderwijs verkregen, zoo is toch oogeu-
blikkelijk het geheele Fransche staat-
leven door de loge beheerscht on do
Kerk van de volksscholen uitgesloten.
België zuchtte voor weinige jaren
nog onder het juk der fan alio ken 7
Broeders-vrijmeisolanrschflp. De wet
van 1 Juni l«v>70 bracht de school geheel
onder de macht dor loge. verbood de
Kerk den toegang tot de school en
vuerde op de gruwzaamste' wijze «le
Aiaatsu waiigscho'iou Hr, waarin «iè pi jes
ter niets te down 'had. Hier had «ie
loge het woord van don beruchien
Eugène Suo uitgevoerd, dat het beste
middel om het katholicisiuus to bestrij
den, men de Kerk haren invloed op
de schooi en liet onderwijs moest om-
nemen. Maar dank der goede gezind
heid der katholieke Belgen, de slag
der loge werd voor het grootste doel
onschadelijk gemaakt en in 1885 zonk
het vrijmetselaars-ministerie stuiptrek
kend ineen.
In Duitschland heeft de loge de ge-
hoeie nationale opvoeding met haren
geest doortrokken en den steal uitslui
tend lieer en meester der school ge
maakt. De lagere- en burgerscholen,
de pro en realgymnasiuins met «ie
gymnasiums, de universiteiten en de
had, liet ik mijne oogen scherp op haar rus
ten, «uwe tante is door vergift gestorven en
uw oom beweert, dat gij haar vergeven liebt."
Deze bedaard gesproken woorden, maakten
inderdaad een verrassenden indruk op baar,
zij kromp iueen. haar gelieele lichaam beefde,
bet bloed was uit baar gelaat geweken, hare
lippen waren blauw geworden, hare oogen
staarden mij strak aan, zij wilde spreken en
kon niet, zij was in een ontzettenden toe
stand. Ik vreesde voor eene beroerte, een
zenuwtoeval, maarzij kon zicli staande houden.
Die verandering had plotseling, met onge
looflijke snelheid plaats gehad, zij baarde mij
bekommering, ik deed mij zelve verwijten,
daf ik zulk een hevigen, ik moet, zeggen,
ruwen aanval op het jeugdige schepsel ge
daan had, ik had mijn doel langs een zach-
teren weg kunnen bereiken. Zij herstelde'
zich langzaeu, toen het beven ophield, kreeg-
zij de spraak terug.
«Dat is afschuwelijk!" riep zy. «mijn eigen
001:1 1"
Verder zeide zij niets, maar een tranen
stroom ontvlood linie ongeil. Zij was on
schuldig, zij bad de laaiste proef ook door
gestaan.
Al toonde die plotselinge, vreeselyke ver
andering, inij ook de heiligheid van haar
karakter, waarvan haar oom K.opp gesproken
had, de moordenares was zij met, juist die
heftigheid bewees dit. Ik liet haar gaan
zitten, om te herstellen en uit te rusten.
Eene halve minuut zat zy zwijgend, toea zag
zij mij smeekend aan.
^Gij hebt hem toch niet geloofd vroeg zij.
polytechnische scholen en alle privaat
inrichtingen staan onder het toezicht
van den staat. Zelfs «het godsdienst
onderwijs wordt in de volksschool
gegeven door he.i, die daartoe door
den staat geroepen of toegelaten zijn."
Aldus het rescript van den minister
balk van den 18. Febr. 1870, dat
thans nog van kracht is Al zijn
ook vele priesters lokaal- of district-
sdnxilopzieneis, «lezen oefenen slechts
hun ambt uit in naam van den staat,
zoolang dezen het belieft. Wol is het
godsdienstonderwijs nog verplichtend
in do school, maar het slaat onder
toezicht van den staat en dan mm kan
het den almachtige» slaat slechts voor-
deelig zijn. als in zijne scholen de
godsdienst onderwezen wordt. Daar
door verkrijgt hij oen imiirekten en
zelfs direkion invloed op do wijze Van
godsdienstonderwijs, op «ie godsdienst
leeraars zelfs, en op de keus der ieei -
boéken, enz. Dr. Wi'ndthoist ijoentdo
daarom met recht dei: 1. December
1888 in den Pruisische» landdag» aIo
wet op liet schooltoezicht van IFÏS2
-de gromlbasi* van alle onheil, dat
over de school gekomen is," een
«keerpunt in de Pruisische geschiedenis
en de afkeuring van hot tot hiertoe
bestanc christelijke princiep tot den
slaat zonder Goil." Daarom kan het
niemand logenstraffen, dal de invloed
der Kerk op de schim van toen af een
zeer min betcekenende is.
«Ik geloof alleen de bewijzen, die my ge
leverd worden." antwoordde i:-. kool, maar
bedaard.
Zij haalde lichter adern. en zag met eeno
stille bevrediging voor zich, alsot zij zeggen
wilde: -Wat ik niofc godaau heb, hoe zou
men dat kunnen bewyzen
Jk richtte nog eon paar vrager» tot haar.
-Wist gij, dal uwe tante vergeven was?"
«Ik hoorde het van de buren, toen ik van
avond te huis kwam."
«Hadt gij op iemand verdenking?"
«Ik weet uic(uund ter wereld, die ik ver
denken kan."
-Nu ook niet?"
«Neen."
-Eu uw oom dan?"
Zij vei-sclirok bij deze vraag, dacht een
paar «ogenblikken na eu zeide toen haastig.
«Neen, neen
«Hebt gij mij verder niets tc zeggen
«Neen, tnaar houdt gij mijnoom voor d«*n
dader
«Gij kunt gaan," zeide ik tot haar.
-Naar huis f' vrbeg zij op een toon, alsof
zij een geringen twijfel koesterde.
Ik antwoordde haar bevestigend -ja."
Zij ging bedaard henen, zonder oe minste
verrassing 01 verwondering te U n blijken,
maar des tc meer verrast-en vcrwoudupJ was
de griffier, die naast inij zat.
Ik moet hier een paar woorden over hem
zeggen. Het was een m»u van middelbare
jaren, met een uitstekend voorkomen.
\V >rdt vervolgd,"s