IN MEMORIAM
DE ZWIJGER
„De besten zijn gegaan, de anderen zijn gebleven,
Op steen, noch graf, noch kruis, staat ooit hun
naam geschreven."
THEO JANSSEN
FRANS MICHELS
ERRATA
Een terugblik in het illegaal verleden
1 Tot. woord illegaal hoeft m ons
volk een zodanige plaats ingenomen,
zoveel spreekt mon erover, dal. nau
welijks nog verstaan wordt, wat dil
woord eigenlijk betekent.
Illegaal, ja, dat zijn die heethoof
den geweest, die distributiekantoren
kraakten, die van die „illegale" blaad
jes drukten, die spionnage verlchtten.
dio onderduikers hielpen; illegaal,
dat zijn die kerels, die nn zo'n grate
mond opzetten over hun prestaties,
die enkel en alleen jagen op 'n aar
dige baan, die uu menon, dat ze
alios to zeggen bobben I
"Meer dan dit begrip heeft de ge
wone burger niet van onze veelge
smade illegaliteit. Voor de moesten
waren liet tij-tens do bezetting dap
pere jongens, wier stoutmoedige da
den 'spraken naar bet Nederlandse
hart van iederen burger en nu zijn
het lastige poUekljkers, die ovoral
hun stem in willen laten boron. Zie
hier wat „men" van ons illegalen
üonkt
Voor hem, die geheel buiten het
verzetswerk geloefd hoeft en dus
omdat liet verzetswerk in hot uiter
ste geheim moest geschieden wei
nig van dc sfeer en do spanning, die
dit werk met zich bracht, kan vatten,
hoeft het begrip illegaliteit iets mys-
teriei.s.
Veel hoeft men gehoord, fantas
tische verhalen dedon de rondo, vooral
opgedist door linden dio zioli interes
sant trachtten to maken door per
tinente leugens rond te strooien',
U kent zo wel van die lui, dio
altijd alles ongeveer precies weten,
maar niet helemaal alles konden
vertollen, omdat zij z.g. dit- alleen
mochten weton. Zokor drongen wer-
kei ij ke lei tori, ook tot de buiten-
were.d door,maai altijd bleer over dat
prachtige verzetswerk hangen die
sluier van geheimzinnigheid, dio ook
na de bevrijding nog steeds nier is
weggenomen.
Wij beloven U niot, flat, U in de
volgende logols een ware openbaring
v vaïl allerlei sterk Je t4TaiTy9Bv.wir.-rtn.
den, maar wel willen wij, alsioiding
van de afd. Von ray van de L.O.
(handel. Organisatie voor steun aan
Ondoruuikorsj een lip oplichten van
die waas; hopeulijk zal dan meer
besef groeien on waardooring ont
staan voor liet werk wat hier In en
rond Venray werd verricht.
Liet, is good, dat deze verantwoor
ding onzerzijds gegevon wordt, op
den corsto verjaardag van Venray h
bevrijding en hij het alscho.d van de
uit, do illegaliteit geboron „De /wij-
ger."
Het werk der
verzetsorganisaties.
Voolal duidt men do wereld van
het verzot, dio niemand kende en
waarvan men toch wist, dat zij be
stond, aan als „Ue ondergrondse".
Maar in dezo wereld der ondergrond
se was voor vole organisaties en
kleinere zelfslandigo groepen plaats.
Er was dus niet een organisatie,
maar vole groepen tesamen vormen
de ondergrondse.
Deze groepen vonden hun ontstaan
naar de verschillondo doeleinden, die
zij zich stolden, waarbij het grote
gczamonlijko doel: de strijd om de
vrijheid, de band was die allen ver
bond.
Zo kenden wij hier in Venray, de
zuiver militair opgezette organisatie
do O.D., oen afdeling van do Raad
van Verzet. In zich sluitend de sa
botagegroepen en de L.O., die zich
vooral bezig hield met het verlenen
van steun aan ondordutkere. Daar
naast stond de illegale pera, die met
de verschillende groepen contact hield
en zo gezien eveneens oen zelfstan
dige taak bezat.
Al deze organisaties hebbon met,
waarachtige vaderlandsliefde gewerkt
en voor do O.D. is het. t.e bel reu run,
dat elementen, die vlak voor de be
vrijding haar gelederen binnen kon
den sluipen, deze organisatie lator 'n
slechte naam hebben bezorgd.
Dit. doot echter aan het prachtige
werk, dat ook de kleine groep der
O.D. tijdens do bezetting verricht
heeft, geen afbreuk.
De hulp aan onderduikers.
Naarmate de druk van den bezet
tor liovigor word, groeide het verzet
daartegen. Do misdadige aanslag op
het gehele Nederlandse Volk in Mei
1943," maakte iedereen wakker, man
wist voortaan, dat hot voor of togen
was.
(A. Den Doolaard
Uit deze dagen dateert de defini
tieve vorming van co L.O. tot
gvot.o landöLjke organisatie. Door co
meldingsplicht der studenten, mili
tairen 011 de totjóe Arboita-omzats,
werd bet- noodzakelijk op uitgebreide
schaal hulp te verleenon a.in bei die
onder wilden duiken.
Venray werd een district, onder
leiding van do kleine Lvorl, die voor
do S.D, later 'n obsessie zou worden.
Onder zijn leiding werd voor liet
district Venray eon duik raad. be
staande uil zever personen, gevormd
die de veranlwootding droeg w-m-het,
gehele district. Op ieder ki-ikdorp
stond in ondergÖBcliiki, verba ca con
plaatselijke leider.
Naar buiten stond district Venray
in verbinding met andere dlslricieri,
waarvan do leiders vcromgd waren
in de „Top'1 van Limburg-
De taak van zo'n d n ij; raad vns
veelzijdig: bet, in het, geheim alVdn -
ten van leningen voor geldelijke si ut,,
bet zorgen voor de talrijke bonkaar-
ton en kleren, liet verschatten van
persoonsbewijzen en andere passen
voor buitenland, liet voortdurend
schaduwen van gevaarlijke personen
(coni.ra-apionriage tegen S.R.), lier
verBchall'en van onderdak aan de on
derduikers.
Natuurlijk was hot terrein dozer
werkzaamheden niet zuiver al'gcbc.-
kond, maai' werd doorkruist door
hulp aan piloten, onlsnapte gevange
nen, belangrijke personen, die 'n l jcl
moesten verdwijnen etc.
Twee kerels waren voor „hol
lopende werk" dagelijks op Vio baan
Door bet. uitgebreide net. van Ven
ray uit. naar de Top en binnen Ven
ray over de Kerkdorpen ontstond
een sluitende berichtenstroom, na
tuurlijk gezel in oode-lelters.
Voor hot werk bezat de (luikrand
do contacten mot de onontbeerlijke
instanties: zoals distributie, beval-
kingsbureaux,arbeidsbeurs. Zowaren
er vertrouwenspersonen op dezo bu
reaux voor bonkaarten en icxiielLoe-
WtlztTTgrn, persoonsbewijzen en andere
paspoorten.
Het arbeidsbureau gaf steeds be
richt door wie voor oproep naar
Duitsland in a&nmeiking zou komen,
zodat maatregelen konden genomen
worden. Contact.bestond ovonocna mol
enkele goed wil lenden dor politie, dio
een waarschuwing doorgaven vvio op
gehaald zou worden en wie in het
politieblad gesignaleerd stond.
Tenslotte liet conuici met de tele
fooncentrale, waardoor steeds berich
ten konden wuiven doorgegeven in
speciale code
Meestal wisten wij zodoende pre
cies wanneer er in Venlo of Maas
tricht- gestart word veur razzias I
Door hot contact met de Top ble-
ven wij op de hoogte van do toestand
in andere districten en worden wij
geregeld geïnstrueerd om op onze
hoede te zijn voor de zo gevaarlijke
provocateurs, waarvan lijsten met,
lotos cn signalementen doorgestuurd
werden. Tenslotte bracht de Top liet
zover, d&i door middel van oen ge
heime zonder te Venlo contact Int
stand kwam met Engeland,
Het groto ris.ee lag mot zozeer in
do activiteit Mor Landwacln of andere
NSB-organlsaties, maar in die der
Sioherheitsdienst.
Deze had in bijna alle plaatsen
geheime contactpunten en overstroom
de hot land met provocateurs, die op
allerlei listige manieren; onze organi
satie trachtten bipnen te sluipen.
Een zware slag werd door de L.D.
ous toegebracht, rocn pracl.isch de
gohole Top iu 1944, in Weert in één
groep werd gevat, dit door tot ge
mene provocateur; work van Vos.
Evart, onze leider, wist als een der
weinigen te ontsnappen en zodoende
ontkwam hij aan do marteldood, die
onzo andore leiders ondergingen in
het kamp Borgen Bclson.
Deze overval te Weert, waarbij ook
gegevens over Venray in handen eer
S.D. waier. gevallen, maakten hei,
noodzakelijk, dat velen moesten ver-
dwijnon. Hot block nodig te zijn liet
bevolkingsregister to Wanssum to
„lichten", welke kraak verricht werd
door de twee manusjes van allee
Het is thans weer ongeschonden te-
ïuggegeven1
Do activiteit der L.O, nam nog
meer in omvang too, reen onzo ae-
aWeei'do troepen op komst warén.
Helaas werd in September 1.944 do
geheime zender te Venlo door de
S.D. ontdekt-, waardoor wij in de on
mogelijkheid waren om aan de geal
lieerde leger8tijdig kennis te géien,
dut in Venrnj zich geen Duitsers
meer betonden oneen bombardement
overbodig whs.
Dis verwijt heeft men ons wel
eens gedaan. Afgezien van het feil,
dat dit veel meer op den weg lag der
zuiver, militaire organisatie de O.D.,
trof- do L.O. hier geen enkele blaam.
Zijn er dnn geen pogingen
gedaan
Woest gerust, gij gezapige burger,
l.c nu m. de gevaren klaar staal-
met deze mil lek onzo kerels in (ie
rug te springen.
Vrijwilligers uil onze rijen zijn in
alle frcintriclilingöii (Ysselateyn
Deurne— Mörselo Rips—Ovorloor.)iüt-
getrokken om berichten door de front
lij n tc brengen. Er waren zelfs mris-
iu* bij I'rii dozer vrijwilligers va*:
Frans Michels uii Merselo, die na dc
lovrijciing op een zjrmr „lino cross"-
inchlen voor do Engelsen gesneuveld
.si lu Frans verloren wij een onzer
besté werkers.
Dat, do overheid hel nagelaten
lieert, dezo Venrayse held l.o eren
het zj zo - niemand minder dan
Heneraal Donipsy persoonlijk, vond
irel werk van Frans wol z.o heldhaf
tig en edel, dat, 1 ii hem pustuum
geoord Looft.
Hot oller .van Frans hoeft ons ge-
slaa1 d 1
Van buitenaf slaagde een koerierster
op lb October er in, door do linies
vei;ray binnen t,e dringen, om het
bericht t.e brongen, dat Venray bin
nen 3 iirou goboniburdeorö zou wur-
deii. Helaas bereikto zij ouzo plaats,
toen deze roods uén mine was.
Binds liet Rtrooir.-isolement In Sep
tember weid nlcra de noodzakelijk
heid duidelijk van een juiste authen
tieke, dagelijkse berichtgeving. Do
radactie van De Zwyger bracht liet
idoe tot werkei jkheid cn verzorgde
do dagelijkse Zwijgor-bulletins, die
van band tot hand gingen.
ITun zeer actieve medewerker en
illegale werker i.it. andere hoofde,
Theo lanssan, kwam na de bevrijding
bij oen bombardement te Deurne om
het leven.
Ia Theo verloor Do Zwijger oen
oinocgoiilijko vriml, yvp zullen hem
en zi|n nagelaten betrekkingen nooit
vergeren.
Tut besluit willen wij U enkele,
cijfers noemen. Het gemiddeld aantal
onderduikers dal in do gemeente
Venray aan bonkaarten word ge hul
pen bedroeg 00') per maand. 300
Tweede stamkaarten alsmede 40 pas
poort an werden op listige manier
„achterover gedrukt". Aan geldelijke
ondersteuning koorden wij por maand
een bedrag uit van f 4000.
Bovenstaand relaas zal 1." misschien
koud op her, lijf zijn gevallen omzijn
nuehterlioid. Het was slechts een
greep van dal prachtige werk, dat
iemand totaal opeiste cn van onzo
jeugd mannen maakte. De sterke ver
halen laten wij liever over aan de
personen, die zich zelf belangrijker
willen maken dan ze zfc'n I
L legaal werk, liet vaderland, dat
in nood was, gebood ons, wij zullen
het blijven dionon!
Trouw zullen wij blijven aan het
offer, dat onze gevallen vrienden voor
hun vaderland gebracht hebben..
Recht zullen wij af gaan op ons
-die zijn lmls in dienst stolde van liet
werk der L. O. en van „De Zwijger",
linze onvergetelijke trouwe vriend
Theo verloor na do bevrijding, bp een
bombardement van Duitse vliegtui
gen op Deurne het leven. Zijn nage
dachtenis en de zorg voor zijn ach
tergebleven gezin zullen wij steeds
in eere bonden.
een (lev boste werkers dor L. O., die
na da bevrijding, in opdracht-van bet
Tweede Britse leger splonnagedionst
verlichte in iic Duitse frontlinie.
Van een zijner tochten keerde Frans
niet. terug. Hij werd door de Duitsers
gefusilleerd on stierf de heldendood,
zoals (-ieneraal Denipsoy hot uitdruk
te, voor de zaak der Vrije Volkoren.
doelde herrijzenis tot een gezond
Nederland, Dat onzo rechte weg de
armzalige stumperde der bezetting,
dio thans zich weer als helden in het
volle daglicht plaatsen, enigszins
vreemd aandoet on con doom in het
oog is, het zij zo.
Steeds is hot waar gewenst
«Op voter berst ziet mon toeval li go
medailles
Eon st aat eert naast, zijn helden
steeds eon stel canailles"
(A. Den Doolaard).
L.O. (Landelijke Organisatie
voer steun aan ondenicikersj
District Venray.
Pag. 5' kolom midden
...de avond kwam, voor een dool
onzer mensen in hol gebrek Ic.t go
gevoel der vrijheid. Hen loze: geluk-
Itigo gevoel enz.
Pag. 0 kolom 4 bovenaan
...s c h n g e k 1 o d n n mot
machtswoorden. Men leze: scliijnge
kletter enz.
Tag. 3 kolom 5.
Dooreen technische fuin is 'n
passage weggevallen na do zinssnede:
"Was liet soms opzet om ook do 1e
bevrijde landen totaal te vOïniotlgBD"?
Iliorna moet, volgen: Ze zijn zo na
tuurlijk en vergeeflijk, dezo gedach
ten. In onze angst, dachten wij niet
aan hen, onzo dappere bondgenoten,
aan dio jonge kerels, die In het open
void in hevig mortiervuur, voort
moesten. Wp zagen niet hoe zij plot
seling uiteengereten weiden door een
skiapnoll of verraderlijke tankmijn.
Wij zagen niet hoe zij voort moesten
kruipen door do modder der wei
landen oin zo zich te beschutten to
gen lint vpuudoLjk !vb G. vuur. Wtf
zagen niet hoe hun handen van pijn
zich ineen wrongen en beo dat gezicht
van dien gel rollen soldaat vaalgrauw
word en tenslotte overging in een
wezenloos staren. Waarom trapten
die kerels ml Engeland opeen schoen
mijn voor ons, waarom lag daar dio
Australische boerenzoon met een
opengereten buik in 'n vlooi-, wan ram
kwam hij hiernaar Venray,om daar
zijn leven te geven
Welk 'n verpletterende schuld en
ereplicht hebben wij uiet legonovor
al die geallieerdo soldaten, dio daar
iu die dagen hun leven lieten' voor
ons. Ja wij voBlden ons beschaamd
over die bittere gevoelens, maar zij
onze bewilders, zjj keilden reeds van-
al' NormandiO liet vreselijke let van
do burgerbevolking in dozo moede
gonloze strijd. Ja. ze zouden wel ko
men, misschien morgen al of over
morgen,... en de vreugde zou zo
machtig, zo ontroerend zijn
(Hierna vervolg van het verhaal:
De laatste dag voor de bevrijding enz.)
Dit is bet lol. der panisanen
- Tien regols In het geschiedenisboek
In een vergeten hoek
Cn hier en daur berdenkingstranen.
(A. Den Doolaard)
De gewelven boven hof hoofdaltaar verbrijzeld
door zware vnketbommen der Typhoons.
(Foto's ,,De /wyger")
De verwoeste Patérgstraat, die bijna geheel ver
nietigd werd door do zware bommen. Moedige
kerels zijn op weg om do nog bedolven slachtof
fers op te graven.