Een Koningskwestie
begrepen. De titel van Parel der
Peel, die dreigde voor Venray te
verdwijnen, is door Haarlem tot
nieuw leven gebracht en zal ho
pelijk met groter glans zich ver
breiden.
Een verrassing voor
de gemeente
Na het einde van de speeches
kwam nog een verrassing voor
den Edelachtbare Heer Burge
meester van Venray. Er werd
een kist aangeboden, bevattende
asbakken en schalen, afkomstig
van de Pnem. De fanfare, die
het feest zoals vanouds schitterend
opluisterde, speelde als slot het
„Wilhelmus".
Hierna werd aan de Haarlemse
gasten in lunchroom Verheugen
een verfrissing aangeboden, waar
bij tevens ieder een huisvesting
werd verstrekt door het ontvangst
comité.
Venray heeft haar oude traditie
van gulle gastvrijheid weer ge
toond.
Het is een voortreffelijk idee
geweest van de Gemeente Venray,
om de Haarlemse gasten een
echte Limburgse koffietafel aan
te bieden. Dit alleen wil ik van
deze koffitafel memorerende
speech van Ds. Brands. Geroerd
was hij geweest bij de hartelijke
en spontane ontvangst, die katho
liek Venray aan Haarlem geboden
had. Er bestaan, zei spreker,
geen Noorderlingen, geen Wes
terlingen, geen Zuiderlingen meer,
maar alleen Nederlanders. Ik
weet, dat de houding van de
oude Westerlingen en Noorder
lingen r.iet goed was ten opzichte
van het Zuiden, maar de oorlog
heeft ons geleerd, dat het Zuiden
zich tijdens de oorlog één voelde
met de andere delen van het
land. Door deze algemene acties
zal er 'n één en sterk Nederland
worden opgebouwd. Moge deze
woorden vooral bij de scholieren
van onze Middelbare Scholen het
besef bij brengen, dat wij niet
III-
1) Zjjn overwegend Vlaamsche
Gezindheid met verontaehtzaming van
hof Waalsche deel der bevolking.
Yorwoor deze gevoeligheid t.a.v.
oen evenwichtig optreden tegenover
beide bevolkingsgroepen is bij do
"Walen gegroeid t.d. een overgevoelig
heid. Dit is een specifiek Belgische
ziekte; elke belangrijke kwestie in
Bolgiö wordt steeds teruggehaald op
do (vermeende) tegenstelling Waalsoh-
Vbiamsch. Do koning is niet pro-
Vinamseh, hij heeft steeds getracht
naar een evenwichtig handelen. Hot
valt ochter niet te ontkennen, dat do
laatste tien jaren "de Vlamingen
zowel in getalsterkte als in activiteit
de overhand bobben gekregen, zeer
ton ongenoegen van ie Walen natuur
lijk.
2) Zijn autoritaire neigingen, zijn
afkoer van liet. parlementaire stelsel,
duidelijk gedemonstreerd in zijn wei
zeer laat gezonden groeten uit Salz
burg aan do twee kamers.
Verweer: Pr. Arnold, en ik zijn het
er over eens, dat een verweer in dit
kort overzicht niet te geven is. Be
wijzen voor de stelling ontbreken
echter.
Dit z(jn dan zoo do grieven togen
K.L.er zijn er nog meerdere o.a.
b.v. do pogingen dio vanuit Bolgiö
gedaan zouden zjjn om do Congo
buiten de oorlog, te houden (na de
capitulatie) en de oorlogsverklaring
aan Italië te voorkomen, de oneor-
Ianger heil moeten zoeken in ons
isolement, maar dat wij ons vrij
en frank aansluiten bij hen, die
niet Limburgers zijn.
Het volksfeest in den regen
Ofschoon overdag het weer
tamelijk gunstig was geweest,
begon het juist te regenen, toen
het concert ging beginnen, dat
uitgevoerd werd door Venray's
Harmonie. Mannenkoor. Gemengd
Koor en Kinderkoor. Het zij me
wel vergund de woorden van
vele Haarlemmers aan te halen,
n.l. dat Venray een pracht van
een koor had. Vooral de „Kik-
kerwals" vi: 1 als slot zeer in de
smaak. Aan de directeuren van
de resp. verenigingen hulde voor
de meesterlijke uitvoering.
Van de dansgelegenheid is
goed gebruik gemaakt. En of
schoon de regen stroomde, was
dit geen bezwaar, want onder de
veilige paraplu draaiden de dan
sers nog hun rondjes. Om twaalf
uur klonk dan nog het „Wilhel
mus". de inleiding van de natio
nale feestdag ter gelegenheid
van de bevrijding van ons Indië.
De rode lichten brandden,
„Welkom" lichtte op het raad
huis, de regen viel in stromen
neer.
Deze dag vergeten wij nooit
15 Augustus '45 was onze
tweede bevrijdingsdag. Enorm is
de inzameling in Haarlem ge
weest, groot zijn de offers daar
voor gebracht. Wij Venrayers
hebben dit goed willen maken
door de vriendelijke ontvangst
en hartelijke gastvrijheid. De
Haarlemmers zijn weer wegge
trokken, om opnieuw te gaan
werken, opdat Venray blijve de
Parel der Peel.
Ik wil mijn relaas sluiten met
de woorden, die de heer Geluk
bij zijn toespraak uitte„Met
vandaag 15 Augustus '45, is er
een band gelegd tussen Haarlem
en Venray". S.
volle adviezen, gezonden aan de ge
zantschappen, afkomstig uit liet ge
capituleerde on niet regerende België.
Vele var. deze grieven zijn echter
hypothesen, sommige zijn op redelijke
wij/.o weerlegd.
Alles hff alles dus nog veel duister
heden. De besliste stolliugnaine der
bevolking berust dan ook voor een
groot deel op sentimentsoverwegin
genhet handelt hier immers over
een koning en bovondien voelt men
aan, dat eer. aftreden oen blameering
kan zijn voor goheol België, dat als
een natie van collaborateurs zou kun
nen worden aangezien.
Do koning, die to Salzburg vertoeft
sedert, zijn bevrijding uit de Duiiseho
krijgsgevangenschap en die na do
dagorders van de I-kamerfracties die
troonsafstand verzochten of Oischlen,
tocli wensehte terug te keeren kreeg
van de minister-president van Acker
liet bericht, dat de regeering zou
aftreden zodra de koning België zou
binnenkomen en dan dus geen ver
antwoordelijkheid op zich kon nemen
voor de verdere gebeurtenissen. De
koning heeft, sedertdien getracht mei
hulp van de katholieken een nieuwe
regeering te vormon 't. geen niet
gelukt is. Do constitutionele kwesties
worden ondertusschen steeds talrijker
daar in feite de koning geen kabinets
formateur zou komon aanwijzen zoo
lang Trins Karei Regent is van België.
In de beleende boodschap van de
koning aan de Kamers gooft de ko
ning toe, dat meeningsverschillon zijn
geweest (en hoe! als men zich de
debatten van de kamers herinnert te
Limoges in Frankrijk na decapitulatie
in België). Zijn beroep, dat hij goe
de bedoelingen heeft gehad is natuur
lijk niet. afdoende daar zelfs de be
ruchtste collaborateur dit argument
pleegt te gébruiken,
Men kan feitelijk niet goed inzien
hoe deze kwestie opgelost moet wor
den blijft hij, dan dreigt K.L. een
koning ie worden steunend op één
partij. Treedt hij af dan zullen mo
gelijk de katholieken de samenwer-
werking met de andere partijen
staken en in de oppositie gaan, nog
afgezion van de houding die hel
Viaamsclie deel van België zal aan
nemen.
De kath.-kamerfractie verzocht een
soort referendum te houden om do
volkswil duidelijk te laten uitkomen
in dat geval zou K.L. tot op dit
oogenblik zeker eori grooic meerder
heid behalen, vooral in Vlaanderen.
Men dient echter niet te vergeten,
dat do bevolking omtrent de werke
lijke kwesties niet is ingelicht. Er
zijn vole duistere dingen
Ben weigering van do koning om
af te treden zal zeker leidon tot.
kamerdebatten die mogelijk een zeer
onfrissclie geur zullen verspreiden
omdat met de kwestie van de koning
ook vele andere duistere aangelegen
beden in 't openbaar zullen worden
gebracht. Het zon zeer te betreuren
zijn voor Bolgiö zelf indien 4e kamer
debatten moesten plaatsvindenbeide
partijen zijn het feitelijk daarover
eens.
Hoe staan echter de partijen in do
koningskwestie
Vooreerst oen korte uitleg over de
stand van het parljjleven in België
Sedert de bevffidmg zijn de vroegere
partijen met uitzondering voorde Rex
en Yleamaeh-Nationaal Verbond, weer
in actie gekomen. Langzaam aan
natuurlijk, met velo vertragingen
wegens de grooto reorganisaties zoo
wel in bestuur als programma. Ken
overkoepelende beweging zooals de
Nod. Volksbeweging bestaat niet.
Elke partij is onafhankelijk. Do
resistance heeft zich althans in poli
tieke zin, opgelost in de bestaando
partijen. Zij voert dan ook geen actie
pro- of contra de koning behalve het
Front de l'Indepondence dio heftig
ageert- tegen K.L.
De oude Katli.-partjj is omgedoopt
tot. „Parti Social Cretien", heeft vele
nieuwe gezichten in zijn kring opge
nomen, waaronder vele jongeren, (in
hot Vlaamsch Katholieke Volks
partij). Zijn programma is vernieuwd,
meer progressief. Do kath. partij is
zonder voorbehoud voor koning
Leopold.
Als tweede kath.-partij komt dan
de Union Demograt.bpie waarover ik
reeds con en ander meedeelde. De
partij hoopt op een eervolle regeling
hij het conflict waarbij de koning van
de troon afstand zou doen.
De linkscho partijen, die zich tegen
de koning hebben uitgesproken zijn:
de liberale, de socialistische en de
communistische partij. Deze laatste
partij schijnt zijn invloed verstrekt
te hebben, zekerheid hierover zal
men echter pas bij de verkiezingen
krijgen.
De socialistische partij heeft zoor
ontactvol gehandeld door de troons
afstand niet. door zijn kamergroep te
laten oischen maar door liet sodalis-
tischo partij-bureau, 't geen wel een
nieuw verschijnsel genoemd mag
worden in do democratie. Mei de
linksclie partijen heeft zich solidair
verklaard de F.G.I. (Federation Gene
rale. de Travailleurs), oen samensmel
ting van de socialistische en com
munistische syndicaten (de respec
tievelijke partijen zijn onafhankelijk).
De F.G.I. dreigt mot staking. Het
kath. syndicaat laai zich met deze
politieke kwestie niet. in en zal in
ieder geval niet staken hoe't conflict
ook zal verlopen.
Wie drijft de actie tegen K.L.
Feitelijk do gehcolo linksclie zijde
samenmen kan niet zeggen dat do
communisten hier de drijvers zijn
men kan ook zeggen, dat de katho
lieken de actie voor den koning
drijven togen de linkscho zijde in.
Benige weken stond in een Fransch
katholiek weekblad een bezorgd
artikel over de schijn van onrecht
die de kinderen des lichts (i.e. do
katholieken) op zich door de gebeur
tenissen in Europa: dit blad noemde
als voorbeelden liet Spaanscho-Franco-
regiom. Hot, Mussolini-drama. Yichy
met zijn vele katholiokoreaclionnairen
de z.g. katholieke Hitier en ook du
kwestie koning Leopold. Daargelaten
of de voorbeelden juist zijn is oen
waarschuwing aan do katholieken
om hun politiek, mei behoud van haar
eerlijkheid, tochsubiiol te voeren niot
overbodig. We weten immers, dat
ook in Nederland 1940 en 1941 oen
sterke fascistische opleving ónder do
katholieken viel waar to nemen mol
de aanvankelijk welwillende toelating
der Duitscliers. Is dit in België niet
hetzelfde goweost?
De houding der rosistoneo Lo.v. do
koning heb ik vermeld: zi.i staat
neutraal; behalve hot F.I. (iVonl de
l'independenco) dat hoewol monsclmn
uit alio kringen ec, partijen omvattend
toch uiterst links staal. Zij voert
behalve actie togen do koning een
uiterst felle, reeds langdurige actio
voor een verdcro zuivering, in het
bijzonder de economische zuivering.
Andere resistance ploegen zijn:
Armee Blanche, Armee Secret hoofd
zakelijk voortkomen uit het lager;
Mouvement National Bolge; Mouve
ment National Royalists (hoofdzake
lijk Vlaamsch): Armee do Liberation
(hoofdzakelijk Wualsoh) Groupe
(waarin veel studenten).
Dat hel in België, onder invloed
van de resistance niet tot groot ore
eenheid van politieke groopooringen
is gekomen behoeft niet te verbazen
indien men bedenkt, dat or in België
al sedert 10jaar eenrogiino Iripartiiè
bestaat (sedert liet ministerie van
Zealand), gevormd uit de Socialisten
katholieken-liberalen oen regeoring
dio nu nog met een 4e partij is ver-
meerd: de communistische.
De vorming van eon dergelijke
regeoring heeft, reeds sedert lang lot
doze samenwerking gedwongen de
noodzaak van een overkoepclings-
boweging werd niet als dringend
gestold. De samenwerking der par
tijen lean editor door de konings
kwestie leelijk in 't gedrang komen.
Na dit uitstapje op het gebied der
politieke partijen bespreken Dr.
Arnold en ik de mogelijke gevolgen
van dit conflict voor de soms toch al
gespannen verhoudingen van Wal
lonië—Vlaanderen.
Inderdaad, do gevolgen kunnen
ernstig zijn, boe do oplossing van
het conflict ook zal zijn. Immers
treedt de koning af dan zal do toloim-
stollïrg bij ile Vlamingen mogelijk
een terugslag kunnen geven op de
juist de laatste 10 tallen jaren ge
groeide patriottische geest. Mochten
zii vroeger al eens Belgen met voor
behoud" geweest zijn (en dat is geen
beschuldiging voor wie de geschiedenis
Kont), nu vóelen zi,i zich zeker Jols-
veihonden" mot hei. Belgische Lijk
al hebben zij grooto sympathie voor
het Noorden.
Voor da Walen, de overigens over
wegend socialistisch zijn, M. geon in
dit conflict van bolang is, zou de
abdicatie oen aanmoediging kunnen
worden tot, verder gaande seperatis-
tiselio neigingen groot, zal dut gevaar
zeker metzijn! Zou de koning blijven
dan zou dat, op het oogenblik, zeker
de instemming dor Vlamingen hebben:
de Walen zonden vrijwel zeker do
separatistische bewegingen si e-ri, or
steunen lioowel ook hier voorlichting
en propaganda nog voel goods zouden
komen bereiken.
't ls echter een feit, dat de Wr.nl-
selto bevolking zich in de hoek ge
drukt voelt; inden editor Tgehoorle-
r-ijfcr in Wallonië do dalende fijn blijft
vólgen dun zal dit proces van ver
drukken ilcor blijven gaan cn daar
mede oen steeds toenemen van do
separatistische beweging. Vooi'loopig
hooft in Wallonië deze beweging ech
ter nog niot alle aandacht (ook Frank
rijk onthoudt tot nog toe elke steun
aan dezo bewoging). Wel veel aan
dacht. beeft zij voor 't plan van hot
Occident aio blok (Engeland, Frankrijk.
België, Luxemburg, Nederland en
eveutucol do Noord-Siaten). DU. blok
zal tot stand moeten komen wil
Europa niet platgedrukt worden als
zijn vrionden-rouzen Amerika en Bus-
land de neiging zouden krijgen elkaar
oen vriendschappelijk bedoelde band-
druk te geven. Ik wil maar zeggen,
dat de vriendschap olifant-mug
(Rusland-Nederland b.v.) altijd iets
beklemmends voor do mug moet. zijn
indien dat ai me diertje op de slurf
moet, vegoteeron, Handvest zus of zoo
ten spijt.
Uit ons gesprek coneludeeren wij
t.a.v. de konjngskweslie, dat het.
de senlimentskwostie is waar achter
Het onderstaande is oen vervolg van de in
tiet vorige artikel roods aangehaalde punten,
wolko als pro en contra de kern uitmaken
van hot Belgische Koningsprobleem.