Een Koningskwestie begrepen. De titel van Parel der Peel, die dreigde voor Venray te verdwijnen, is door Haarlem tot nieuw leven gebracht en zal ho pelijk met groter glans zich ver breiden. Een verrassing voor de gemeente Na het einde van de speeches kwam nog een verrassing voor den Edelachtbare Heer Burge meester van Venray. Er werd een kist aangeboden, bevattende asbakken en schalen, afkomstig van de Pnem. De fanfare, die het feest zoals vanouds schitterend opluisterde, speelde als slot het „Wilhelmus". Hierna werd aan de Haarlemse gasten in lunchroom Verheugen een verfrissing aangeboden, waar bij tevens ieder een huisvesting werd verstrekt door het ontvangst comité. Venray heeft haar oude traditie van gulle gastvrijheid weer ge toond. Het is een voortreffelijk idee geweest van de Gemeente Venray, om de Haarlemse gasten een echte Limburgse koffietafel aan te bieden. Dit alleen wil ik van deze koffitafel memorerende speech van Ds. Brands. Geroerd was hij geweest bij de hartelijke en spontane ontvangst, die katho liek Venray aan Haarlem geboden had. Er bestaan, zei spreker, geen Noorderlingen, geen Wes terlingen, geen Zuiderlingen meer, maar alleen Nederlanders. Ik weet, dat de houding van de oude Westerlingen en Noorder lingen r.iet goed was ten opzichte van het Zuiden, maar de oorlog heeft ons geleerd, dat het Zuiden zich tijdens de oorlog één voelde met de andere delen van het land. Door deze algemene acties zal er 'n één en sterk Nederland worden opgebouwd. Moge deze woorden vooral bij de scholieren van onze Middelbare Scholen het besef bij brengen, dat wij niet III- 1) Zjjn overwegend Vlaamsche Gezindheid met verontaehtzaming van hof Waalsche deel der bevolking. Yorwoor deze gevoeligheid t.a.v. oen evenwichtig optreden tegenover beide bevolkingsgroepen is bij do "Walen gegroeid t.d. een overgevoelig heid. Dit is een specifiek Belgische ziekte; elke belangrijke kwestie in Bolgiö wordt steeds teruggehaald op do (vermeende) tegenstelling Waalsoh- Vbiamsch. Do koning is niet pro- Vinamseh, hij heeft steeds getracht naar een evenwichtig handelen. Hot valt ochter niet te ontkennen, dat do laatste tien jaren "de Vlamingen zowel in getalsterkte als in activiteit de overhand bobben gekregen, zeer ton ongenoegen van ie Walen natuur lijk. 2) Zijn autoritaire neigingen, zijn afkoer van liet. parlementaire stelsel, duidelijk gedemonstreerd in zijn wei zeer laat gezonden groeten uit Salz burg aan do twee kamers. Verweer: Pr. Arnold, en ik zijn het er over eens, dat een verweer in dit kort overzicht niet te geven is. Be wijzen voor de stelling ontbreken echter. Dit z(jn dan zoo do grieven togen K.L.er zijn er nog meerdere o.a. b.v. do pogingen dio vanuit Bolgiö gedaan zouden zjjn om do Congo buiten de oorlog, te houden (na de capitulatie) en de oorlogsverklaring aan Italië te voorkomen, de oneor- Ianger heil moeten zoeken in ons isolement, maar dat wij ons vrij en frank aansluiten bij hen, die niet Limburgers zijn. Het volksfeest in den regen Ofschoon overdag het weer tamelijk gunstig was geweest, begon het juist te regenen, toen het concert ging beginnen, dat uitgevoerd werd door Venray's Harmonie. Mannenkoor. Gemengd Koor en Kinderkoor. Het zij me wel vergund de woorden van vele Haarlemmers aan te halen, n.l. dat Venray een pracht van een koor had. Vooral de „Kik- kerwals" vi: 1 als slot zeer in de smaak. Aan de directeuren van de resp. verenigingen hulde voor de meesterlijke uitvoering. Van de dansgelegenheid is goed gebruik gemaakt. En of schoon de regen stroomde, was dit geen bezwaar, want onder de veilige paraplu draaiden de dan sers nog hun rondjes. Om twaalf uur klonk dan nog het „Wilhel mus". de inleiding van de natio nale feestdag ter gelegenheid van de bevrijding van ons Indië. De rode lichten brandden, „Welkom" lichtte op het raad huis, de regen viel in stromen neer. Deze dag vergeten wij nooit 15 Augustus '45 was onze tweede bevrijdingsdag. Enorm is de inzameling in Haarlem ge weest, groot zijn de offers daar voor gebracht. Wij Venrayers hebben dit goed willen maken door de vriendelijke ontvangst en hartelijke gastvrijheid. De Haarlemmers zijn weer wegge trokken, om opnieuw te gaan werken, opdat Venray blijve de Parel der Peel. Ik wil mijn relaas sluiten met de woorden, die de heer Geluk bij zijn toespraak uitte„Met vandaag 15 Augustus '45, is er een band gelegd tussen Haarlem en Venray". S. volle adviezen, gezonden aan de ge zantschappen, afkomstig uit liet ge capituleerde on niet regerende België. Vele var. deze grieven zijn echter hypothesen, sommige zijn op redelijke wij/.o weerlegd. Alles hff alles dus nog veel duister heden. De besliste stolliugnaine der bevolking berust dan ook voor een groot deel op sentimentsoverwegin genhet handelt hier immers over een koning en bovondien voelt men aan, dat eer. aftreden oen blameering kan zijn voor goheol België, dat als een natie van collaborateurs zou kun nen worden aangezien. Do koning, die to Salzburg vertoeft sedert, zijn bevrijding uit de Duiiseho krijgsgevangenschap en die na do dagorders van de I-kamerfracties die troonsafstand verzochten of Oischlen, tocli wensehte terug te keeren kreeg van de minister-president van Acker liet bericht, dat de regeering zou aftreden zodra de koning België zou binnenkomen en dan dus geen ver antwoordelijkheid op zich kon nemen voor de verdere gebeurtenissen. De koning heeft, sedertdien getracht mei hulp van de katholieken een nieuwe regeering te vormon 't. geen niet gelukt is. Do constitutionele kwesties worden ondertusschen steeds talrijker daar in feite de koning geen kabinets formateur zou komon aanwijzen zoo lang Trins Karei Regent is van België. In de beleende boodschap van de koning aan de Kamers gooft de ko ning toe, dat meeningsverschillon zijn geweest (en hoe! als men zich de debatten van de kamers herinnert te Limoges in Frankrijk na decapitulatie in België). Zijn beroep, dat hij goe de bedoelingen heeft gehad is natuur lijk niet. afdoende daar zelfs de be ruchtste collaborateur dit argument pleegt te gébruiken, Men kan feitelijk niet goed inzien hoe deze kwestie opgelost moet wor den blijft hij, dan dreigt K.L. een koning ie worden steunend op één partij. Treedt hij af dan zullen mo gelijk de katholieken de samenwer- werking met de andere partijen staken en in de oppositie gaan, nog afgezion van de houding die hel Viaamsclie deel van België zal aan nemen. De kath.-kamerfractie verzocht een soort referendum te houden om do volkswil duidelijk te laten uitkomen in dat geval zou K.L. tot op dit oogenblik zeker eori grooic meerder heid behalen, vooral in Vlaanderen. Men dient echter niet te vergeten, dat do bevolking omtrent de werke lijke kwesties niet is ingelicht. Er zijn vole duistere dingen Ben weigering van do koning om af te treden zal zeker leidon tot. kamerdebatten die mogelijk een zeer onfrissclie geur zullen verspreiden omdat met de kwestie van de koning ook vele andere duistere aangelegen beden in 't openbaar zullen worden gebracht. Het zon zeer te betreuren zijn voor Bolgiö zelf indien 4e kamer debatten moesten plaatsvindenbeide partijen zijn het feitelijk daarover eens. Hoe staan echter de partijen in do koningskwestie Vooreerst oen korte uitleg over de stand van het parljjleven in België Sedert de bevffidmg zijn de vroegere partijen met uitzondering voorde Rex en Yleamaeh-Nationaal Verbond, weer in actie gekomen. Langzaam aan natuurlijk, met velo vertragingen wegens de grooto reorganisaties zoo wel in bestuur als programma. Ken overkoepelende beweging zooals de Nod. Volksbeweging bestaat niet. Elke partij is onafhankelijk. Do resistance heeft zich althans in poli tieke zin, opgelost in de bestaando partijen. Zij voert dan ook geen actie pro- of contra de koning behalve het Front de l'Indepondence dio heftig ageert- tegen K.L. De oude Katli.-partjj is omgedoopt tot. „Parti Social Cretien", heeft vele nieuwe gezichten in zijn kring opge nomen, waaronder vele jongeren, (in hot Vlaamsch Katholieke Volks partij). Zijn programma is vernieuwd, meer progressief. Do kath. partij is zonder voorbehoud voor koning Leopold. Als tweede kath.-partij komt dan de Union Demograt.bpie waarover ik reeds con en ander meedeelde. De partij hoopt op een eervolle regeling hij het conflict waarbij de koning van de troon afstand zou doen. De linkscho partijen, die zich tegen de koning hebben uitgesproken zijn: de liberale, de socialistische en de communistische partij. Deze laatste partij schijnt zijn invloed verstrekt te hebben, zekerheid hierover zal men echter pas bij de verkiezingen krijgen. De socialistische partij heeft zoor ontactvol gehandeld door de troons afstand niet. door zijn kamergroep te laten oischen maar door liet sodalis- tischo partij-bureau, 't geen wel een nieuw verschijnsel genoemd mag worden in do democratie. Mei de linksclie partijen heeft zich solidair verklaard de F.G.I. (Federation Gene rale. de Travailleurs), oen samensmel ting van de socialistische en com munistische syndicaten (de respec tievelijke partijen zijn onafhankelijk). De F.G.I. dreigt mot staking. Het kath. syndicaat laai zich met deze politieke kwestie niet. in en zal in ieder geval niet staken hoe't conflict ook zal verlopen. Wie drijft de actie tegen K.L. Feitelijk do gehcolo linksclie zijde samenmen kan niet zeggen dat do communisten hier de drijvers zijn men kan ook zeggen, dat de katho lieken de actie voor den koning drijven togen de linkscho zijde in. Benige weken stond in een Fransch katholiek weekblad een bezorgd artikel over de schijn van onrecht die de kinderen des lichts (i.e. do katholieken) op zich door de gebeur tenissen in Europa: dit blad noemde als voorbeelden liet Spaanscho-Franco- regiom. Hot, Mussolini-drama. Yichy met zijn vele katholiokoreaclionnairen de z.g. katholieke Hitier en ook du kwestie koning Leopold. Daargelaten of de voorbeelden juist zijn is oen waarschuwing aan do katholieken om hun politiek, mei behoud van haar eerlijkheid, tochsubiiol te voeren niot overbodig. We weten immers, dat ook in Nederland 1940 en 1941 oen sterke fascistische opleving ónder do katholieken viel waar to nemen mol de aanvankelijk welwillende toelating der Duitscliers. Is dit in België niet hetzelfde goweost? De houding der rosistoneo Lo.v. do koning heb ik vermeld: zi.i staat neutraal; behalve hot F.I. (iVonl de l'independenco) dat hoewol monsclmn uit alio kringen ec, partijen omvattend toch uiterst links staal. Zij voert behalve actie togen do koning een uiterst felle, reeds langdurige actio voor een verdcro zuivering, in het bijzonder de economische zuivering. Andere resistance ploegen zijn: Armee Blanche, Armee Secret hoofd zakelijk voortkomen uit het lager; Mouvement National Bolge; Mouve ment National Royalists (hoofdzake lijk Vlaamsch): Armee do Liberation (hoofdzakelijk Wualsoh) Groupe (waarin veel studenten). Dat hel in België, onder invloed van de resistance niet tot groot ore eenheid van politieke groopooringen is gekomen behoeft niet te verbazen indien men bedenkt, dat or in België al sedert 10jaar eenrogiino Iripartiiè bestaat (sedert liet ministerie van Zealand), gevormd uit de Socialisten katholieken-liberalen oen regeoring dio nu nog met een 4e partij is ver- meerd: de communistische. De vorming van eon dergelijke regeoring heeft, reeds sedert lang lot doze samenwerking gedwongen de noodzaak van een overkoepclings- boweging werd niet als dringend gestold. De samenwerking der par tijen lean editor door de konings kwestie leelijk in 't gedrang komen. Na dit uitstapje op het gebied der politieke partijen bespreken Dr. Arnold en ik de mogelijke gevolgen van dit conflict voor de soms toch al gespannen verhoudingen van Wal lonië—Vlaanderen. Inderdaad, do gevolgen kunnen ernstig zijn, boe do oplossing van het conflict ook zal zijn. Immers treedt de koning af dan zal do toloim- stollïrg bij ile Vlamingen mogelijk een terugslag kunnen geven op de juist de laatste 10 tallen jaren ge groeide patriottische geest. Mochten zii vroeger al eens Belgen met voor behoud" geweest zijn (en dat is geen beschuldiging voor wie de geschiedenis Kont), nu vóelen zi,i zich zeker Jols- veihonden" mot hei. Belgische Lijk al hebben zij grooto sympathie voor het Noorden. Voor da Walen, de overigens over wegend socialistisch zijn, M. geon in dit conflict van bolang is, zou de abdicatie oen aanmoediging kunnen worden tot, verder gaande seperatis- tiselio neigingen groot, zal dut gevaar zeker metzijn! Zou de koning blijven dan zou dat, op het oogenblik, zeker de instemming dor Vlamingen hebben: de Walen zonden vrijwel zeker do separatistische bewegingen si e-ri, or steunen lioowel ook hier voorlichting en propaganda nog voel goods zouden komen bereiken. 't ls echter een feit, dat de Wr.nl- selto bevolking zich in de hoek ge drukt voelt; inden editor Tgehoorle- r-ijfcr in Wallonië do dalende fijn blijft vólgen dun zal dit proces van ver drukken ilcor blijven gaan cn daar mede oen steeds toenemen van do separatistische beweging. Vooi'loopig hooft in Wallonië deze beweging ech ter nog niot alle aandacht (ook Frank rijk onthoudt tot nog toe elke steun aan dezo bewoging). Wel veel aan dacht. beeft zij voor 't plan van hot Occident aio blok (Engeland, Frankrijk. België, Luxemburg, Nederland en eveutucol do Noord-Siaten). DU. blok zal tot stand moeten komen wil Europa niet platgedrukt worden als zijn vrionden-rouzen Amerika en Bus- land de neiging zouden krijgen elkaar oen vriendschappelijk bedoelde band- druk te geven. Ik wil maar zeggen, dat de vriendschap olifant-mug (Rusland-Nederland b.v.) altijd iets beklemmends voor do mug moet. zijn indien dat ai me diertje op de slurf moet, vegoteeron, Handvest zus of zoo ten spijt. Uit ons gesprek coneludeeren wij t.a.v. de konjngskweslie, dat het. de senlimentskwostie is waar achter Het onderstaande is oen vervolg van de in tiet vorige artikel roods aangehaalde punten, wolko als pro en contra de kern uitmaken van hot Belgische Koningsprobleem.

De Zwijger | 1945 | | pagina 2