Het Kabinet en het Zuiden
'Jundamenten
2
„DE ZWIJGER"
lijk algemeen belang boven groepsbelang en groeps
belang boven persoonli|k belang weten te plaatsen, rul
len wij nooit iets bereiken Zolang niet, zoals in tic
christelijke middeleeuwen, naastenliefde en sociale
rechtvaardigheid onze kleinste daden stuwen, zal iedere
opbouw verlakkerij zijn en zal er een gebouw opge
trokken worden op fundamenten van zand. Karakters
moeten wij hebben, èn onder de ondernemers en onder
der werknemers, leder van ons moet eerst beginnen
met zich zelf en daarna valt iets te bereiken. Geweldige
omschakkeling en omvorming is nodig in de geesten,
'l'e lang zijn onze ondernemers besmet geweest met
hun alleenzaligmakende theorie over uitbuiting en
minachting voor den arbeidenden mensen, die allen
maar een middel was om hun concerns tot polypen le
maken
Niet de geringste bestaanszekerheid had de arbeider,
nu niet of in de toekomst niet. daar een vernuftige
nieuwe uitvinding of'een tijdelijke malaise in een of
andere tak hem onverbiddelijk uitstootte, en hem maak
te tof een proletariër.
Te lang ook heefr in onze arbeiders de kanker van
de klassenstrijd gewoekerd, de haat tegen de bezitten
de klasse. Onder invloed van Marx en Rodbertus. die
alleen de spierarbeid lot de enige productieve arbeid
promoveerden, zagen eu zien velen thans n.og met min
achting neer op mensen, die leidende arbeid te verrich
ten hebben. Oi klagen juristen, dokters, kunstenaars
en onderwijzers niet aan gebrek aan belangstelling of
waardering
De mentaliteit aan weerskanten moet grondig ge
wijzigd worden, wij moeten respect voor elkaar aan
kweken. Zou het mogelijk zijn Beginne ieder voor
zich zelf. eerlijk en oprecht, morgen al. lebben wij
deze geestesgesteldheid, deze echte sensus carholicus
met zijn deugden van christelijke naastenliefde en
sociale rechtvaardigheid, laten wij dan de pauselijke
richtlijnen ter hand nemen, waarin beginselen en prin-
cipen met een eeuwigheidsgedachf zijn neergelegd, daar
ze rechtstreeks ziin aigeleid uit dc menselijke natuur en
daarom niet alleen voor katholieken, maar voor alle
mensen aanvaardbaar zijn. Dan is ons praten over een
corporatieve wederopbouw niet langer hol gebazel,
maar dan wordt het een stuk van ons leven waarin
ieders belangen en rechten veiliggesteld kunnen wor
den. waarin wij kunnen werken en houwen aan een
grootse nationale zaak, ja. aan een internationale, waar
door een derde wereldoorlog in deze eeuw onmogelijk
zal zijn
Gg.
Ons artikel „De Zuivering", No. 11,
Vrijdag 2 Februari
Het schijnt dat over ons artikel ,,De Zuivering" ge
plaatst in no 11 van Vrijdag 2 Februari 1945, waarin
de zinssnede werd gebezigd „Want dat naast de wer
kelijk uitstekende kerels onzer politie tijdens de bezet
ting door verschillende anderen, erbarmelijke slappe
lingen, daden zijn gesteld, die niet alleen onnederlands,
maar nok landsvcrradcrlijk waren" ernstig misverstand
is ontstaan.
Publiekelijk mogen wij daarom als onze eerlijke me
ning uitspreken, dat hiermede in geen enkel geval een
belediging voor het Politiecorps als zodanig bedoeld
was. Tevens trekken wij de uitdrukking „landsverra-
derlijk" in, welke na overleg met bevoegde instantie,
te sterk gebezigd bleek te zijn.
Integendeel onze overtuiging is, gegrond op de erva
ringen in het verleden, dat het Venraijs Politiecorps
als geheel de toets der zuivering glansrijk kan door
staan.
De redactie.
Het was iederen weidenkenden Nederlander wel dui
delijk. dat na de bevrijding niet onmiddellijk normale
toestanden konden terugkeren. Daarvoor is er nu een
maal te veel met ons land gebeurd en de ontstane moei
lijkheden zijn te groor en te veelvuldig, cm op korte
termijn bevredigend opgelost te worden.
Daarbij moet niet uit het oog verloren worden, dat.
terwijl het ene gedeelte van ons Vaderland zi;n vrijheid
herkregen heeft het andere deel nog zucht onder de
niets ontziende verdrukking van een onzegbaar wreed
barbarenvolk.
Ruim vijf maanden is llmns het grootste deel van Het
Zuiden bevrijd en men zon mogen veronderstellen, dat
in deze tijdsruimte wel de gelegenheid moet bestaan
hebben, om krachtig met de oplossing van verschillende
problemen te beginnen. Gaat men echter na. wat in het
algemeen in deze tijd bereikt is. dan moet men helaas
erkennen, dar in de verste verte niet gepresteerd is, wat
had kunnen en móeten gepresteerd worden.
De meningen over de oorzaken van dit betreurens
waardig feit lopen sterk uiteen. Sommigen beweren,
dat dc landgenoten in bevrijd gebied niet hard genoeg
aanpakken, hetzij dat ze gedurende 'n tijd van sabotage
't werken verleerd hebben, of dar de zwarte handel nog
zo n omvang heeft, dat menigeen niet komt tol n nor
maal werkend leven. Wat er ook van zij, wii kunnen dit
feit niet ontkennen. Leest men er de pers op na of be
luisterd men de radio: het is liet telkens en telkens Weer
terugkerend klaaggezang Nederlanders in bevrijd ge
bied werkt, werkt harder, gij doet niet genoeg, het is
uw plicht weer op te bouwen, maar gij zip re laks. Hoe
zult ge dat straks kunnen verantwoorden tegen uw
broeders boven tie rivieren enz. enz.
In hfet. nummer van ..Vrp Nederland van 27 Jan.
1.1.welk blad we als een spreekbuis van onze regering
mogen beschouwen, wordt geklaagd, dal er zo weinig
leidende Figuren uit bezet gebied, tijdens de oorlog en
ook nu nog, een kans gewaagd hebben, om naar Enge
land over re steken.
Woordelijk zegt het blad .Het moet nu mogelijk
zijn. bij voorzichtige voorbereiding, uil bezet Neder
land te ontsnappen". We laten aan den lezer over. hoe
hierover tc denken.
Kortom critiek hier. critiek daar. critiek overal en
meestal entiek aan het adres van de Zuidelijke
bevolking.
We willen voor vandaag echter de rollen eens om
keren en ook proberen weer te geven, wat er in veler
hoofden en harten leeft.
Jarenlang heeft Radio Oranje ons verzekerd, dat de
regering in Londen alles in het werk stelde, om voor
bereidingen te treffen voor een spoedig herstel na een
eventuele bevrijding. Wij konden niet anders verwach
ten. aangezien we dit als de hooldtaak van onze re
gering beschouwden. We vertrouwden dan ook hierop
en hoopten, dat, uls eenmaal het gelukkige uur zou ge
slagen hebben, alles voor zover mogelijk, lef wel voor
izover mogelijk, in kannen en kruiken zou zijn.
Tot onze spijt moeten we echter constateren, dat
bevrijd Nederland in dit opzicht ten zeerste gedesillu
sioneerd is. Men had hier gehoopt, zelfs met het on
verwachte feit van een gedeeltelijke, bevrijding voor
ogen, dat de regering zou klaar zijn met een organi
satie in grote liin. om de moeilijkheden van deze over
gangstijd te boven te komen en deze na weken, na
maanden had weten aan te passen aan de onvoorziene
toestand.
Hier raken we de tragische ondergrond van veel
gekanker, van veel ontevredenheid, van veel mistoe
standen, die in bevrijd gebied heersen,
1 Iet ontbreken van algemeen geldende regerings
richtlijnen heeft de toestand in een chaos herschapen.
Vele goedwlllcnden weten warempel niet, waar ze aan
toe zijn. Overal is het hetzelfde men wordt van het
kastje naar de muur gestuurd. Allerlei instanties zijn
in hel leven geroepen, meestal op eigen initiaiief, die
naast, langs en tegen elkaar werken met alle remmen
de invloed van dien. Alle verband en dus alle samen
werking is zoek en het orgaan, wiens tank het was
juist hiervoor te zorgen, zit nog altijd in Londen en laat
de instanties en instantietjes maar aansukkelen.
Dë zo hoog nodige coördinatie van alle beschikbare
krachten ontbreekt
Om hiertoe ce geraken was een allereerste eis, dal
de regering zich in bevrijd gebied vestigde. Hef lijkt
ons een onmogeAijkhed, om van Londen uit de toestand
onder de knie te krijgen, ook al kwamen enkele minis
ters ter oriëntatie naar het vaste land
De regering had van begin af aan streng, zeer streng
moeten optreden. Dit was mogelijk zonder aan het de
mocratisch principe ook maar enige afbreuk Le doen.
Het zou een zegen voor her land geweest zijn en een
hoop onverkwikkelijke narigheden voorkomen hebben,
Al kon men in Konden, door de scheiding met het
Moederland niet precies op de hoogte zijn van alle no
den, behoeften en mogelijkheden, men had in grote,
strakke lijn kunnen organiseren, de stoot geven. De
rest zou zich door inschakeling van mensen in bevrijd
gebied wel verder ontwikkeld hebben.
T.aat de regering zich nu nier verschuilen achter hec
geallieerd opperbevel. Wij zijn ervan overtuigd, dat
ons land en tegelijkertijd hel opperbevel er grotelijks
mee gebaat waren, wanneer de zaken zo goed mogelijk
marcheerden. En al was misschien een onmiddellijke
overkomst, het onmiddellijk treffen van doortastende
maatregelen niet mogelijk, toen er weken en zelfs maan
den voorbij gingen had er toch waf moeten gebeuren.
Een en ander heeft in sommige kringen grote on
tevredenheid gewekt. Velen redeneren als volgt Heeft
dt' regering geen opbouwplan klaar, dan is ze le kort
geschoten in haar taak en verder nier •neer bruikbaar.
Is de regering wel klaar, maar wordt gewacht rot het
hele land bevrijd is. dan wordt dit als onrechtvaardig
beschouwd en men ziet er een unfaire behandeling van
het overwegend katholieke Zuiden in: hetgeen zou
neerkomen op een vorm van; anti-papisme.
We wilf&a.deze. -opvaxUno oieL^eheel ondeiicLiyjv-
maar begrijpelijk is. dat zij ontstaat.
Bij dit alles komt nog de recente kabinetscrisis. Al
gemeen is de klacht over gebrek aan eenheid in bevrijd
gebied.
..Is dit te verwonderen 7" hoort men opmerken. ,.De
redering zeil geeft toch het voorbeeld
Na het bezoek van Prof. Gerbrandy was er weer
hoop in het Zuiden en iedereen verwachtte toen gron
dige maatregelen. En dit niet uit egoïstische overwe
gingen, maar vooral, om straks na de totale bevrijding
klaar te zijn, oni het Noorden te kunnen helpen,
Het Zuiden wil wèl werken, wil wel aanpakken en
wil wèl offers brengen voor liet algemeen welzijn, maar
de mogelijkheid hiertoe moet geboden worden. Het
orgaan, dat deze mogelijkheid moet scheppen is de re
gering.
Wat bevrijd gebied nodig heeft, mede. in het voordeel
van het onbpvrijdp Noorden is een zo spoedig mogelijke
vestiging van de regering hier te lande, die dan strakke
leiding moet geven, hetgeen vooral zal bestaan in het
coördineren van alle aanwezige krachten, om zodoende
nu reeds op le bouwen, wal opgebouwd kan worden.
De eenheid onder ons volk zou er wel bij varen
Rs.
Delft waar gij staal, want wuur gij staal,
daar is Klondyke'(Gerard Bmning)
Klondyke was in 't verleden het dromenland der
goudzoekers. Klondyke was het toverwoord, dat voor
menig naar weelde en bezit hakende avonturier opriep
een paradijs vol overvloed. Klondyke was het macht
woord dat vele arme sukkelaars van huis en haard weg
riep naar Amerika om daar te gaan graven naar het
goud dat hen rijk en gelukkig zou maken. Ga niet naar
Klondyke, zegt de jonggestorven Nijmeegse dichter
Gerard Bruning, want ook hier zijn schatten te vinden,
als gij maar zoeken wilt.
Ditzelfde zouden wij Venraij willen toeroepen nu wij
staan aan de wederopbouw van ons zo zwaar geteisterd
dorp, als wij tenminste Venraij weer geestelijk en mo
reel wallen opbouwen even schoon, of schoner nog dnm
't vroeger was. Zeker, al zullen er velen zijn die dat ont
kennen, want als men zijn oor te luisteren legt hoort
men niet zoveel goeds. Te begrijpen is dat in deze toe
stand en onder deze omstandigheden, maar *t is niet
overeenkomstig de waarheid.
Venraij was één grote ..rotzooi' beweert de een.
Venraij was ..rot" beweert een ander en 'r komt vaak
voor dat men Venraij in bescherming moet nemen tegen
de Venraijers zelf. En toch beweren wij in Venraij
was veel goed. Zeker wij willen toegeven dat 't hier
niet allemaal was zoals wij t allen graag gezien had
den, wij willen erkennen dat de mentaliteit bij velen ver
beneden peil stond, dat de zwarte handel hoogtij vierde
dat vriendjespolitiek en kliekgeest vooral in de laatste
jaren een gezonde ontwikkeling en goede samenwer
king belemmerden tesamen met afgunst en nijd, dat
kwaadsprekerij een kanker was die aan Venraij vrat.
dal 't egoïsme er in vrij grote mate tc vinden was en
er nog andere dingen de goede verstandhouding onder
mijnden. Dat alles is zeker waar, maar niet minder ze
ker is 't dat in Venraij's verleden krachten hebben ge
werkt. die Venraij hebben groot gemaakt dat 'f volk
eigenschappen heeli beseten die t geacht maakten in
een verre omtrek en dat er grondslagen zijn gelegd die
sterk genoeg waren om een samenleving op te bouwen
waarin 't goed was te leven. In t eigen verleden zit
veel goed. Kijk daarom niet op tegen alles en iederen,
die uit den vreemde komt alleen omdat 't voor LI de
aantrekkingskracht heeft van 't ongewone. Wij hoeven
daarom niet blind te blijven voor 't goede, dat van el
ders ons toestraalt of ons op le sluiten in ons eigen
kleine kringetje en alles te weren waf van buiten komt.
Daarom Venraijers. vooral gij die leiding hebt re
geven bij de wederopbouw, graaf vooral naar de schut
ten in eigen bodem, bouw voort op de deugdelijke fun
damenten dip aanwezig ziin. sluit aan bij de traditie van
Venraij, wamt zonder traditie is elke cultuur, boe be
perkt ook. een kind met een waterhoofd en lemen
voeten.
Daarom zullen wij in een serie artikelen graven naai
de. schatten in eigen bodem, zullen wij trachten te del
ven naar het goud, dat, figuurlijk gesproken' onder de
puinhopen v.an ons goede oude Venraij aanwezig is.
Soms zullen wij wellicht genoodzaakt zijn eerst de mod
der omhoog te gooien, die de goudader verbergt maar
tenslotte zullen wij toch de goudaders vinden die Ven
raij opnieuw rijk en schoon zullen maken. De eerste
der schatten, de voornaamste, de schat, waarvan
't Venraijse volk zoveel bezat is de godsdienstzin van
't volk. Daarover een volgende keer,
Th. van T