Gewoonten en gebruiken rond 1900 - deel 36
'Wakkere Piëlhaas' voor Historisch Platform Vearay
Het Historisch Platform Venray, waarbij ook onze heemkundestichting is aangesloten, kreeg op
zondag 16 november tijdens de 'Hazepaeper' een hoge onderscheiding toegekend van de Venrayse
carnavalsvereniging. Deze onderscheiding, te vergelijken met de Orde van Verdienste in Castenray, is
een blijk van waardering voor het bestuur van het Platform, de dertig aangesloten cultuurhistorische
organisaties en de tientallen vrijwilligers van de Werkgroep Digitalisering.
Bestuurslid Jan Strijbos hield namens het HPV-bestuur in een bomvolle Schouwburgfoyer een met
veel humor doorspekte toespraak. Het HPV is erg trots op de toekenning van 'De Wakkere Piëlhaas'
(de correcte schrijfwijze is eigenlijk 'Pieëlhaas') en ziet het als een stimulans om met veel
enthousiasme op de ingeslagen weg door te gaan.
Ook op educatief gebied speelt het HPV een ondersteunende rol. Zo wordt een Educatiecommissie
door het HPV gesubsidieerd en vorige week hield bestuurslid Jan Strijbos op het Raayland College
voor V+ leerlingen van gymnasium 2 een gastles over Cultureel Erfgoed. Dit als aftrap voor een
projectweek met als thema 'Aspecten van Venrays cultureel erfgoed'. De leerlingen brachten in de
loop van de week onder meer een bezoek aan het Gemeentearchief, de Archeologische Werkgroep en
Museum 't Freulekeshuus. Het HPV is erg blij dat ook van de zijde van de scholen belangstelling en
vooral respect gekweekt wordt voor cultureel erfgoed. Het beeldje van 'De Wakkere Piëlhaas' zal
zeker een ereplaats krijgen in het Erfgoedhuis op het St. Annaterrein.
Schenkingen
Van Diny Classens kregen we een aantal historische voorwerpen, waar we heel blij mee zijn. Een
intronisatieoorkonde uit 1949 van de woning van Sjang en Dien Classens-Vissers; een kop en schotel
ter herinnering aan de eerste H. Communie met het opschrift '1928 Kerk St. Matthias Castenray';
twee onderdelen van het paardentuig (met koperbeslag) van Sjang Classens; twee ingelijste religieuze
afbeeldingen en drie oude bedkruiken. Ook deze objecten behoren tot het Castenrayse historisch
erfgoed en blijven bewaard in ons heemkundelokaal 't Moëzehool. Diny en ook familie Classens,
zeer bedankt!
Aan het kerkelijk huwelijk ging eerst het huwelijk voor de wet vooraf. Eén dag in de week trouwde de
ambtenaar van de burgerlijke stand gratis. Bij dat burgerlijk huwelijk moesten de ouders van personen
onder de dertig jaar aanwezig zijn en hun toestemming voor het huwelijk geven. Na het burgerlijk
huwelijk was er bij de bruid thuis een koffietafel, waarbij meestal alleen de ouders aanwezig waren.
Naast de familie, buren en vrienden hoorden ook de jongens en ongetrouwde mannen uit de buurt bij
de bruiloft. Zij werden 'de schieters' genoemd. Al bij de ondertrouw, het aantekenen bij de gemeente,
was er door de 'schieters' geschoten met losse geweerpatronen of met de carbidbus en de kattenkop.
Dit was een dik stuk ijzer, meestal een uitgeboorde karnaaf, waar boven een ronde opening in zat.
Deze werd gevuld met 'polver' en met een houten stop dichtgeslagen. Met een lont aan de zijkant werd
het geheel ontstoken en de stop vloog er met een enorme knal vanaf.
De carbidbus werd meestal gemaakt van een melkbus. Daarin werd carbid gedaan en het deksel werd
er vast op geslagen. Aan de onderkant van de bus zat een gaatje, waar men het carbidgas ontstak. Het
effect was hetzelfde als bij de kattenkop. Het deksel van de bus vloog met een knal van de bus en
kwam tientallen meters verder terecht. Oorspronkelijk was dit knallen bedoeld om boze geesten te
verdrijven, maar later diende het om het bruidspaar welkom te heten.
Met de ondertrouw, die vrijwel altijd op vrijdag was, kreeg men tegen de avond koffie met brood,
maar zonder vlees, omdat het vrijdag was. Dat was een vasten- en onthoudingsdag. Na de koffietafel
werd er echter wel bier gedronken. Dit bier was daarvoor speciaal ingelegd. Een anker bier waren 90
glazen vol. Soms werd een halve ton, zo'n veertig liter, ingelegd. Uit één liter bier tapte men uit een
houten kraan vier glazen bier. De vaten werden bewaard in de kelder en het bier werd in een
porseleinen bierkan getapt. Daaruit schonk men de glazen vol.
Vroeger was de trouwdag meestal op dinsdag en dan ook nog dikwijls de dinsdag na Beloken Pasen.
Wellicht omdat in de vasten niet getrouwd mocht worden en men de Paasweek minder geschikt vond.
De dinsdag was ook de sterfdag van St. Anna, de moeder van Maria. St. Anna is de beschermster
van het huwelijk en de patrones van het gezin.
13
