Gewoonten en gebruiken rond 1900 - deel 10
Een onweer werd ook wel een hommelschoër' genoemd. Er wordt wel gezegd dat er vroeger veel
vaker zware onweersbuien voorkwamen dan tegenwoordig. Oudere Venraynaren wijten dit aan het
afgraven van turf en de ontginning van de Peel, waardoor de Peelstreek veel water is kwijtgeraakt.
In het verleden kon het met name in de Peelstreek nogal eens hevig te keer gaan en op warme
zomerdagen werd het ook al snel broeierig. De onweersbuien van over de Maas bleven bij de
Peelrand hangen en gaven de bewoners de volle laag.
Veel boerderijen hadden vroeger een dak van stro of riet, omdat pannen te duur waren. Men was
toen zeer beducht voor het zogenaamde hemelvuur. Als het onweerde werd bij sommige mensen
een palmtakje in het vuur gegooid om het onweer te verdrijven. Ook zat het gezin bij onweer in de
woonkamer rond de tafel en er werd gebeden. Er werd een kaars aangestoken en het huis en de stal
werden met een palmtakje met wijwater besprenkeld. Dat wijwater had men eerder al in de kerk
gehaald en het palmtakje was op Palmzondag gezegend. De huiszegen werd gelezen, omdat die een
bezwering tegen onweer bevatte en soms werd ook nog de H. Donatius om hulp geroepen.
Het gebed van de huiszegen luidde als volgt:
Onder Uw bescherming staat dit huis, Jezus, Maria, Jozef
Die U zoeken aan het kruis, Jezus, Maria, Jozef
Behoedt dit huis voor pest en brand, Jezus, Maria, Jozef
Voor toverij, onheil en schand. Jezus, Maria, Jozef
Geef ons Uw zegen ten alle tijd, Jezus, Maria, Jozef
En hierna de eeuwige zaligheid, Jezus, Maria, Jozef
Steek uit Uw rijke, milde hand en zegen ons, Maria
Behoedt ons in genadestand, Maria
Bid voor ons, Maria.
Op tafel lag altijd een mes als de koeien en paarden op stal stonden. Mocht er blikseminslag zijn,
dan werden de touwen zo snel mogelijk losgesneden en werd het vee naar buiten gedreven. Bij de
staldeur had men dikwijls een vlierstruik staan die het vee tegen hekserij, betovering en bliksem
moest beschermen.
Vroeger kwam het vrij vaak voor dat een koe leed aan koliek. Zo'n 'opgeblazen' koe had dan een
verstopping en toen er nog maar weinig veeartsen waren, bond men het lint, waarmee de kruudwis
was samengebonden, om de gezwollen buik om de koe te genezen.
Enkele weergezegden waren:
As de zön en de maon same an d 'n hemel staon, zal 't waer baeter gaon.
April nat, mej waerm, geft d'n boer enne goeje gaerf ien d'n aerm.
As de sneej velt ien de sliek, stöt de weenter op d'n diek.
As de kikvors saoves kwake, kriede mit moj waer te make.
As de zwelleve lieëg vliëge, kriede raegen.
As de koekoek ruupt, kriede raegen.
As d 'n dorpel doonker wert, kriede raegen.
As d'r veul neut en aekels zien, kriede ennen harde weenier.
As ge moj waer wilt hebbe, mótte de kat goed voëre.
As ge Sinte Clara 'n waorst belooft vur de d'n aerme, kriede maerge moj waer.
As de daag gón lenge, göt de weenter strenge.
As 't raegent en de zón schient, hebbe de duvels kermes.
As 't sneejt, kloppe de engelkes de dekes uut.
Geft Lichtmis al 'n klieëverblad, dan is 't mit de Pósse glad.
Hommel óp 'nen dorre tak gift 'n schraol vroegjaor.
As de spinne bute waeve, zun we goej waer belaeve.
As 'traegent, is d'n hommelgezaegend.
17
