Omdat er nog geen leerplicht is, gaan in Castenray lang niet alle kinderen naar school, 's Zomers is
de school zelfs gesloten, omdat alle kinderen dan meehelpen bij de oogst.
In dezelfde periode is een andere inwoner van ons dorp onderwijzer in Oirlo. Het is Hendrik
Heidens, die in Oirlo in 1815 Arnold Kellenaers uit Meerlo opvolgt. Hendrik Heidens is de enige
onderwijzer en dus tevens hoofd van zijn schooltje bij de kerk in Oirlo. Hij blijft in Oirlo
onderwijzer tot 1859.
Peter de Ponti uit Castenray trouwt op 25 oktober 1796 met Maria Catharina Coenders uit Meerlo.
Uit dit huwelijk komen zes kinderen voort.
Een van hen is Gerard de Ponti, die op 18 december 1798 geboren wordt.
Gerard volgt zijn vader op als koster van de kapel in Castenray en wordt in archiefstukken vermeld
als hoofd der school in Castenray. Hij wordt benoemd in 1825. (In een ander archiefstuk staat ook
het jaar 1815 vermeld als benoemingsjaar, maar dit is waarschijnlijk een vergissing. Hij zou dan met
17 jaar onderwijzer zijn, wat in die tijd volgens gemeentearchivaris Paul van Meegeren wel een
enkele keer voor kwam, maar toch een grote uitzondering was.)
Hij ontvangt geen jaarwedde, maar krijgt retributie {een vergoeding voor aan de overheid bewezen
dienst - in dit geval schoolgeld) 0,21 franken per kind per maand. Hiervoor wordt hem zijnen brand
te huis gebragt'. (Hij krijgt betaald in turf.) Gerard de Ponti onderwijst in de vakken Nederduitsch;
schrijven; rekenen; aardrijkskunde en stijl.
Gerard de Ponti trouwt op 1 oktober 1827 met Catharina Camps. Uit het huwelijk worden acht
kinderen geboren.
Een van hen, Bernard de Ponti, geboren op 22 november 1833, wordt op 1 januari 1852 als
'ondermeester' benoemd aan de school in Oirlo. Hij wordt een soort hulponderwijzer van onze
oud-dorpsgenoot Hendrik Heidens, die hem daarvoor uit eigen zak een kleine vergoeding betaalt.
Hendrik Heidens merkt dat zijn leeftijd en gezondheid hem parten beginnen te spelen en daarom
heeft hij voor zijn schooltje hulp nodig.
In 1959 stopt Hendrik Heidens in Oirlo. Hij is dan 66 jaar oud en ruim 43 jaar onderwijzer in
Oirlo.
In de raadsvergadering van 19 februari 1860 leest de burgemeester een brief voor van B en W aan
de districtsschoolopziener over de 'benoeming van een hulponderwijzer te Oirlo, waartoe men als
eerste candidaat voorstelt Bernard de Ponti bij de school sedert acht jaar werkzaam.
Op 27 maart 1860 krijgt Bernard de Ponti zijn officiële benoeming als onderwijzer bij de
hulpschool te Oirlo, ingaande 1 januari 1860. De dorpsscholen in de gemeente Venray worden in
tegenstelling tot die in Venray-kom 'hulpscholen' genoemd. Bernard de Ponti ontvangt vanaf zijn
officiële benoeming een jaarwedde van f225,- deel van het door de leerlingen te betalen
schoolgeld.
In de notulen van de Venrayse gemeenteraad staat het volgende te lezen: 'Waarbij de Raad nog het
verlangen uitte het meermaals besproken voorstel tot stand te zien komen, namelijk om ingeval de
school te Castenray door ontstentenis van den onderwijzer Gerard de Ponti, of soms door aan hem
pensioen te verleenen, zou komen te vaceren of open te vallen, er als dan op bedacht te zijn een
goed bestaan voor een te Oirlo onderwijs gevend personeel te vinden, door deze beide scholen in
eene te vervangen; en dat in zulk geval aan den tijdelijken onderwijzer te Oirlo eene verhooging
vanf 125, - tractement zou worden verleend, mits de onderwijzer te Castenray /welkens pensioen
ontoereikend om er van te bestaan/ levenslanglijk eene uitkeering vanf 75,- 's jaars te doen
genieten van den onderwijzer te Oirlo.
We kennen inmiddels het gevolg van het verlangen van de gemeenteraadsleden. De school van
Castenray wordt per 1 januari 1861 inderdaad opgeheven en de Castenray se kinderen gaan vanaf
dan in Oirlo naar school. De Castenrayse school wordt min of meer opgeofferd aan het belang van
de Oirlose school. Als argument van sluiting wordt aangegeven dat de school te klein is.
Pas in 1922 krijgt Castenray weer een eigen school.
-7-
