-20-
Oorspronkelijk is het dus waarschijnlijk geen -ray, -raai, -rode, of -rade-mam, zoals enkele
gerenommeerde etymologen (kenners van woordherkomst) en toponymisten (kenners van
plaatsnamen) aannamen.
Aanvankelijk was het wellicht een -/o-naam, die pas door de metathesis (letteromzetting of
klankverspringing) van r-l tot l-r een -re-naam werd. Jos Habets maakt in zijn boek Geschiedenis van
het tegenwoordig bisdom Roermond etc. I (1875) op pag. 354 en 357 melding van de naam Castelre
in 1485 en 1553.
Later werd deze nieuwe uitgang gelijk gemaakt aan die van naburige -rode, -roy, -rade, -ray of -
raai-namen en ging men Kastenraai en Castenray schrijven. Wellicht is deze gelijkstelling de reden
voor het toenmalige gemeentebestuur geweest, om vanaf 1798 voortaan Kastenraai te schrijven.
In het dialect spreken we van Cassele jawel, met dubbele s volgens het Venrays Woordenboek
wat herinnert aan de oorspronkelijke vormen van onze plaatsnaam. Het laatste lid -le komt van -lo.
Gaan we even terug naar Castenray.
Deze -ray-namen komen we verschillende tegen. Het duidt op het rooien(roden) van bomen, van
ontbossing, ontginning Venrode/Venray)
Het eerste lid Casten- zou van kast(e) [graanschuur], of castanea [kastanje] kunnen komen, ware het
niet dat het eerste lid oorspronkelijk Caster- was. Men zou kunnen denken dat dit caster- komt van
een Romeins fort, een castrum, of van een Romeinse legerplaats, een castra.
Eveneens zou het kunnen komen van een Middeleeuws kasteel, een castellum. Niet erg
waarschijnlijk, want we hebben hier (nog) geen resten van Romeinse gebouwen aangetroffen en ook
weten we niets van een kasteel, dat hier gestaan zou hebben. Totdat we bij onze archeologische
speurtochten heel duidelijk op resten van Romeinse of Middeleeuwse gebouwen stuiten, mogen we
de Romeinse of Middeleeuwse oorsprong, zoals beschreven, dus als zeer twijfelachtig bestempelen.
Ook bij plaatsen met vrijwel dezelfde naam zijn geen sporen van Romeinse nederzettingen gevonden.
Casterle bij Turnhout heette in 1186 nog Casterlo. Bij Hoogstraten ligt een Casterle en Kasteren ten
zuiden van Eindhoven heette in de 13e eeuw eveneens Casterlo. Hier zijn nergens Romeinse sporen
aangetroffen.
De Belgische archeoloog H.van de Weerd tekent hierbij dan ook het volgende aan: "Kaster, Kester,
Castre, ChastreEr wordt nog altijd veel te veel belang aan deze plaatsnamen gehecht, die men
met Romeinse versterkingen in betrekking wil stellen... Voorzichtigheid is hier geboden. De toestand
ziet er als volgt uit: (1) Dat sommige dezer plaatsnamen hun oorsprong aan een Romeinse vesting te
danken hebben is mogelijk, maar nog niet bewezen. (2) Alle Kaster enz.-namen gaan zeker niet op
een Romeinsche vesting terug. Dat is onder meer het geval met de Kaster- en Kesternamen van de
Kempenwaar geen sperforten gelegen hebben. (3) Wat de overige plaatsnamen van deze soort
betreft neme men een afwachtende houding aan totdat de opgravingen zekerheid dienaangaande
zullen gebracht hebben.
P.L.M.Tummers merkte het volgende op: "Een Romeinse oorsprong achten wij daarom voor
Kastenraai zeer twijfelachtig".
Arthur Schrijnemakers schrijft: "Ook uit een vergelijking met andere zogenaamde castra-toponiemen
blijkt, dat het woord caster, kaster, of kester, bij een eventuele ontlening aan het Latijn, niet de
zakelijke inhoud van fortof 'legerplaatsheeft behouden. Vermoedelijk duidde het op een bepaalde
landschapsvorm. Het zal de taak van de lokaalhistorici zijn, om in de (vroegere) terreingesteldheid te
Castenraai een aanknopingspunt met het 'Nederlandsewoord caster te zoeken. Was het de naam
voor een brede, platte (vierkante) verhoging in het terrein?
Van hem krijgt onze heemkundegroep dus huiswerk mee.
Hij schrijft verder nog: "De lokale naamgeving is - althans op intensieve wijze - pas met de
bewoning van dit deel van de Peel begonnen. Welnu, de dorpen aan de oostzijde van dit gebied
werden pas vrij laat vanuit de naburige Maasdorpen gesticht. Daaruit blijkt dus, dat het woord
caster lang in de volksmond moet hebben geleefd.
In Toponymae van de Venrayse Peel, geschreven door Gerard Lemmens, kwam ik weer andere
bevindingen en veronderstellingen tegen.
