EN MAAS
PEEL EN MAAS
125 jaar Peel en Maas
Zondag 27 maart 2005 - Pagina 7
waarom dit gebeurde, is niet hele
maal duidelijk. Het meest voor de
hand liggende antwoord is het
gegeven dat aan het eind van de
negentiende eeuw gestart werd
met de ontginning van de Peel en
Willem van den Munckhof in die
belangrijke ontwikkeling aanleid
ing zag om de Peel voor de Maas
te gaan zetten.
De zaken gingen Willem blijk
baar toch wat beter af dan zijn
voorgangers, want op 3 december
1890 kocht hij het huis, met her
berg en beugelbaan, van de fami
lie Van Well in de Grotestraat.
Volgens de akte opgemaakt door
notaris Linssen in Venray,
bedroeg de aankoopprijs 4600
euro. Eind maart 1891 verhuisde
de boekhandel met drukkerij van
de Patersstraat naar de Grotestraat
(het pand waar de zaak nu nog
gevestigd is).
Uit de beginperiode van Willem
van den Munckhof is een journaal
boekje bewaard gebleven, dat
bijvoorbeeld over 1889 de vol
gende interessante gegevens
bevat: 10 januari 1889 geleverd
aan F. Beel (veearts) 500 rekenin
gen voor f 2.50; 19 maart geleverd
aan brouwer Rutten 200 brouw-
Het pand aan de Grotestraat
rond de eeuwwisseling. De uit
geverij is nog steeds op deze
locatie gevestigd.
briefjes voor f 2.50; 28 juni
geleverd aan erven Janssen
(Gouden Leeuw) 80 menu's en
200 visitekaartjes met enveloppen
voor respectievelijk f 4.50 en f
2.20; 12 augustus geleverd aan
Martin Poels 200 bidprentjes voor
f7,-; 12 november 300 kwitanties
voor fanfare Euterpe f 1.80.
Opvallend groot is de plaat
sruimte die de Venrayse krant in
de eerste 30-40 jaren van haar
bestaan heeft ingeruimd voor
voorlichting op landbouw en
huishoudelijk gebied. Ook werd
nogal aandacht besteed aan het
binnen- en buitenlandse nieuws
en had de ook de geestelijkheid
haar invloed op de krant.
Na het overlijden van Willem
van den Munckhof op 30 april
1911, kwam het bedrijf in handen
van zijn zoon Johannes,
Hendrikus, Willem (beter bekend
als „Sjang den drukker"), die nadat
hij na de oorlog, het bedrijf aan
zijn zoons had overgedragen,
toch met niet aflatende ijver tot
aan zijn dood op 6 augustus 1975,
in de drukkerij werkzaam is
geweest.
GROTE GROEI
Als gevolg van de groei van
Venray door meer bedrijvigheid,
Peelontginningen en de vestiging
van gestichten, nam het aantal lez
ers van Peel en Maas voortdurend
toe. Zo bedroeg de oplage in
1927 achttienhonderd en in 1929
reeds tweeduizend. Mogelijk was
het bereiken van het laatste getal
de aanleiding om over te gaan tot
een verdubbeling van het aantal
pagina's, want in plaats van vier,
kregen de lezers met ingang van
1929 acht pagina's thuisbezorgd.
In de dertiger jaren, met een tot
dusver ongekende economische
malaise (de gemeente Venray
telde toen ruim 300 werklozen),
nam het aantal lezers maar uiterst
langzaam toe. Tegen het einde
van de dertiger jaren had de
oplage een getal van 2400 bereikt.
OORLOGSJAREN
Hierna braken de oorlogs- en
bezettingsjaren aan. Het nummer
van 10 mei 1940 (de dag van de
inval) werd nog wel gedrukt,
maar kon door de oorlogsom
standigheden niet meer bezorgd
worden.
Aanvankelijk bestond er enige
journalistieke vrijheid, maar na de
instelling van het Departement
van Volksvoorlichting en Kunsten
op 15 november 1940, werd door
de invoering van een groot aantal
besluiten en beschikkingen de
pers steeds meer gemuilkorfd.
De 'gelijkschakeling', met zijn
intimidatie, leugen en bedrog,
begon een feit te worden. Van de
Nederlandse - d.w.z. N.S.B.-zijde -
werd de hoofdrol hierin gespeeld
door de beruchte landverrader
Max Blokzijl.
Op 11 maart 1941 ontving Peel
en Maas een brief van het
Centraal Bureau voor de
Provinciale Pers met de volgende
(verkorte) inhoud. „Wij hebben
de laatste tijd Uw blad regelmatig
gevolgd en tot ons leedwezen
hebben wij moeten constateren,
dat hierin verschillende artikelen
zijn geplaatst die minder vleiend
voor de bezettende overheid zijn.
Wij begrijpen zeer goed. dat Uw
abonné's dergelijke artikeltjes op
prijs stellen, doch aan de andere
kant wordt hiermede het bestaan
van Uw blad in gevaar gebracht.
Daarom geven wij U de raad, het
geen U opneemt eens aandachtig
te lezen, opdat niet op een goe
den dag Uw blad verboden wordt.
Hiermede is niemand gebaat,
noch Uw lezers, noch uzelf.
Copie, die aan alle eisen voldoet
kunt U betrekken van het
Centraal Bureau voor de
Provinciale Pers."
De artikelen werden door Peel
en Maas betrokken van het
Bureau Overdiep te Dedemsvaart.
Eind maart 1941 kreeg het hoofd
van het bureau - de heer Mokveld
bezoek van de
Sicherheitspolizei. Deze mannen
deelden hem mede, dat de tekst
van zijn artikelen de toets der
(Duitse) kritiek niet kon
doorstaan en dat hij zijn beroep
als journalist daarom niet meer
mocht uitoefenen.
De rubrieken binnen- en buiten
lands nieuws werden daarop
betrokken van het Centraal
Bureau voor de Provinciale Pers.
Een toenemend papiergebrek,
maar ook het voornemen van de
bezetter om het aantal nieuws
bladen te verminderen - om daar
door meer greep te krijgen op de
pers -, waren er de oorzaak van
dat in de herfst van 1941 een per
sreorganisatie tot uitvoering
kwam.
VERSCHIJNINGSVERBOD
47 dagbladen, 480 nieuws
bladen en ruim 2000 tijdschriften
kregen een verschijningsverbod.
Ingaande 1 november 1941 werd
hen een verbod opgelegd. Hierbij
was ook Peel en Maas betrokken.
Als reden voor de reorganisatie
was dan wel de papierschaarste
opgegeven, maar het was
duidelijk dat er onder de verbo
den dag- en weekbladen een
groot aantal was, dat de bezetters
met veel genoegen zag verdwij
nen.
Mede dankzij de interventie van
het gemeentebestuur van Venray
Arie van den Munckhof,
beoogd redacteur van Peel en
Maas werd in 1944 opgepakt
door de Duitsers. Hij overleed
op 24 januari 1945 in
Duitsland.
weten, dat het verschijningsver
bod was opgelegd om overleg
met het Rijkscommissariaat en de
Beauftragte voor Limburg en dat
het verbod niet kon worden opge
heven.
De verrassing was groot, toen
het Rijksbureau voor de Grafische
Industrie bij brief van 9 februari
1943, alsnog liet weten, dat Peel
en Maas weer mocht verschijnen
met twee pagina's (de helft van
voorheen) op een gereduceerd
formaat (55 x 38.5 cm.).
Peel en Maas vervolgde daarop
weer haar moeilijke weg en beho
orde daarmee tot de drie dag- en
weekbladen die na 1 april 1943 in
de provincie Limburg nog mocht
en verschijnen.
Het pand aan de Grotestraat, eind dertiger jaren.
werd het verbod echter na vijf
weken weer ongedaan gemaakt.
Op 13 december mocht Peel en
Maas weer verschijnen. Bij
Beschikking van 3 december
1942 werd de verschijning echter
opnieuw verboden. Ditmaal door
de Presseabteilung van het
Rijkscommissariaat en de afdeling
Perswezen van het Departement
van Vorksvoorlichting en
Kunsten.
Opnieuw probeerde het
gemeentebestuur het verbod -
waarvan de ingang was bepaald
op 1 januari 1943 - weer
ingetrokken te krijgen. Als argu
ment werd aangevoerd dat het
uitkomen van het blad noodzake
lijk was om de burgers van de
zeer uitgestrekte gemeente
Venray op de hoogte te kunnen
houden van de gemeentelijke- en
andere overheidsmaatregelen,
verduisteringsvoorschriften, dis
tributiebekendmakingen. enz.
Bij brief van 21 december 1942
liet het Departement echter
Veel vreugde viel er voor de
Duitse propaganda niet meer te
beleven. Na de zware nederlagen
bij EI Alamein en Stalingrad (eind
1942 en begin 1943) - die een
keerpunt in de oorlog betekenden
- vielen er nauwelijks nog Duitse
successen te melden. De rubriek
Buitenlands nieuws moest dan
ook regelmatig berichten dat de
Duitse troepen zich „gedistan-
cieerd" hadden van hun tegen
standers of tot „hergroepering"
waren overgegaan.
Na de invasie in Normandië
begon de bevrijding in zicht te
komen. Maar voor het zover was
kreeg Peel en Maas nog een zware
klap te incasseren.
Op 16 augustus 1944 werd Arie
van den Munckhof - die vanaf 10
april 1943 verantwoordelijk was
voor de inhoud van de uitgave -
omdat hij zich onttrokken had aan
tewerkstelling in Duitsland, door
het beruchte Kontrollkommando
van Ommen in Castenray
opgepakt en via Venlo,
Sjang van den Munckhof met zijn personeel, eind dertiger jaren. Op de foto o.a. Zjene Sijbers,fan Beerkens,
Toon Graus en Jan Jansen.