EN MAAS PEEL EN MAAS 125 jaar Peel en Maas Zondag 27 maart 2005 - Pagina 7 waarom dit gebeurde, is niet hele maal duidelijk. Het meest voor de hand liggende antwoord is het gegeven dat aan het eind van de negentiende eeuw gestart werd met de ontginning van de Peel en Willem van den Munckhof in die belangrijke ontwikkeling aanleid ing zag om de Peel voor de Maas te gaan zetten. De zaken gingen Willem blijk baar toch wat beter af dan zijn voorgangers, want op 3 december 1890 kocht hij het huis, met her berg en beugelbaan, van de fami lie Van Well in de Grotestraat. Volgens de akte opgemaakt door notaris Linssen in Venray, bedroeg de aankoopprijs 4600 euro. Eind maart 1891 verhuisde de boekhandel met drukkerij van de Patersstraat naar de Grotestraat (het pand waar de zaak nu nog gevestigd is). Uit de beginperiode van Willem van den Munckhof is een journaal boekje bewaard gebleven, dat bijvoorbeeld over 1889 de vol gende interessante gegevens bevat: 10 januari 1889 geleverd aan F. Beel (veearts) 500 rekenin gen voor f 2.50; 19 maart geleverd aan brouwer Rutten 200 brouw- Het pand aan de Grotestraat rond de eeuwwisseling. De uit geverij is nog steeds op deze locatie gevestigd. briefjes voor f 2.50; 28 juni geleverd aan erven Janssen (Gouden Leeuw) 80 menu's en 200 visitekaartjes met enveloppen voor respectievelijk f 4.50 en f 2.20; 12 augustus geleverd aan Martin Poels 200 bidprentjes voor f7,-; 12 november 300 kwitanties voor fanfare Euterpe f 1.80. Opvallend groot is de plaat sruimte die de Venrayse krant in de eerste 30-40 jaren van haar bestaan heeft ingeruimd voor voorlichting op landbouw en huishoudelijk gebied. Ook werd nogal aandacht besteed aan het binnen- en buitenlandse nieuws en had de ook de geestelijkheid haar invloed op de krant. Na het overlijden van Willem van den Munckhof op 30 april 1911, kwam het bedrijf in handen van zijn zoon Johannes, Hendrikus, Willem (beter bekend als „Sjang den drukker"), die nadat hij na de oorlog, het bedrijf aan zijn zoons had overgedragen, toch met niet aflatende ijver tot aan zijn dood op 6 augustus 1975, in de drukkerij werkzaam is geweest. GROTE GROEI Als gevolg van de groei van Venray door meer bedrijvigheid, Peelontginningen en de vestiging van gestichten, nam het aantal lez ers van Peel en Maas voortdurend toe. Zo bedroeg de oplage in 1927 achttienhonderd en in 1929 reeds tweeduizend. Mogelijk was het bereiken van het laatste getal de aanleiding om over te gaan tot een verdubbeling van het aantal pagina's, want in plaats van vier, kregen de lezers met ingang van 1929 acht pagina's thuisbezorgd. In de dertiger jaren, met een tot dusver ongekende economische malaise (de gemeente Venray telde toen ruim 300 werklozen), nam het aantal lezers maar uiterst langzaam toe. Tegen het einde van de dertiger jaren had de oplage een getal van 2400 bereikt. OORLOGSJAREN Hierna braken de oorlogs- en bezettingsjaren aan. Het nummer van 10 mei 1940 (de dag van de inval) werd nog wel gedrukt, maar kon door de oorlogsom standigheden niet meer bezorgd worden. Aanvankelijk bestond er enige journalistieke vrijheid, maar na de instelling van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten op 15 november 1940, werd door de invoering van een groot aantal besluiten en beschikkingen de pers steeds meer gemuilkorfd. De 'gelijkschakeling', met zijn intimidatie, leugen en bedrog, begon een feit te worden. Van de Nederlandse - d.w.z. N.S.B.-zijde - werd de hoofdrol hierin gespeeld door de beruchte landverrader Max Blokzijl. Op 11 maart 1941 ontving Peel en Maas een brief van het Centraal Bureau voor de Provinciale Pers met de volgende (verkorte) inhoud. „Wij hebben de laatste tijd Uw blad regelmatig gevolgd en tot ons leedwezen hebben wij moeten constateren, dat hierin verschillende artikelen zijn geplaatst die minder vleiend voor de bezettende overheid zijn. Wij begrijpen zeer goed. dat Uw abonné's dergelijke artikeltjes op prijs stellen, doch aan de andere kant wordt hiermede het bestaan van Uw blad in gevaar gebracht. Daarom geven wij U de raad, het geen U opneemt eens aandachtig te lezen, opdat niet op een goe den dag Uw blad verboden wordt. Hiermede is niemand gebaat, noch Uw lezers, noch uzelf. Copie, die aan alle eisen voldoet kunt U betrekken van het Centraal Bureau voor de Provinciale Pers." De artikelen werden door Peel en Maas betrokken van het Bureau Overdiep te Dedemsvaart. Eind maart 1941 kreeg het hoofd van het bureau - de heer Mokveld bezoek van de Sicherheitspolizei. Deze mannen deelden hem mede, dat de tekst van zijn artikelen de toets der (Duitse) kritiek niet kon doorstaan en dat hij zijn beroep als journalist daarom niet meer mocht uitoefenen. De rubrieken binnen- en buiten lands nieuws werden daarop betrokken van het Centraal Bureau voor de Provinciale Pers. Een toenemend papiergebrek, maar ook het voornemen van de bezetter om het aantal nieuws bladen te verminderen - om daar door meer greep te krijgen op de pers -, waren er de oorzaak van dat in de herfst van 1941 een per sreorganisatie tot uitvoering kwam. VERSCHIJNINGSVERBOD 47 dagbladen, 480 nieuws bladen en ruim 2000 tijdschriften kregen een verschijningsverbod. Ingaande 1 november 1941 werd hen een verbod opgelegd. Hierbij was ook Peel en Maas betrokken. Als reden voor de reorganisatie was dan wel de papierschaarste opgegeven, maar het was duidelijk dat er onder de verbo den dag- en weekbladen een groot aantal was, dat de bezetters met veel genoegen zag verdwij nen. Mede dankzij de interventie van het gemeentebestuur van Venray Arie van den Munckhof, beoogd redacteur van Peel en Maas werd in 1944 opgepakt door de Duitsers. Hij overleed op 24 januari 1945 in Duitsland. weten, dat het verschijningsver bod was opgelegd om overleg met het Rijkscommissariaat en de Beauftragte voor Limburg en dat het verbod niet kon worden opge heven. De verrassing was groot, toen het Rijksbureau voor de Grafische Industrie bij brief van 9 februari 1943, alsnog liet weten, dat Peel en Maas weer mocht verschijnen met twee pagina's (de helft van voorheen) op een gereduceerd formaat (55 x 38.5 cm.). Peel en Maas vervolgde daarop weer haar moeilijke weg en beho orde daarmee tot de drie dag- en weekbladen die na 1 april 1943 in de provincie Limburg nog mocht en verschijnen. Het pand aan de Grotestraat, eind dertiger jaren. werd het verbod echter na vijf weken weer ongedaan gemaakt. Op 13 december mocht Peel en Maas weer verschijnen. Bij Beschikking van 3 december 1942 werd de verschijning echter opnieuw verboden. Ditmaal door de Presseabteilung van het Rijkscommissariaat en de afdeling Perswezen van het Departement van Vorksvoorlichting en Kunsten. Opnieuw probeerde het gemeentebestuur het verbod - waarvan de ingang was bepaald op 1 januari 1943 - weer ingetrokken te krijgen. Als argu ment werd aangevoerd dat het uitkomen van het blad noodzake lijk was om de burgers van de zeer uitgestrekte gemeente Venray op de hoogte te kunnen houden van de gemeentelijke- en andere overheidsmaatregelen, verduisteringsvoorschriften, dis tributiebekendmakingen. enz. Bij brief van 21 december 1942 liet het Departement echter Veel vreugde viel er voor de Duitse propaganda niet meer te beleven. Na de zware nederlagen bij EI Alamein en Stalingrad (eind 1942 en begin 1943) - die een keerpunt in de oorlog betekenden - vielen er nauwelijks nog Duitse successen te melden. De rubriek Buitenlands nieuws moest dan ook regelmatig berichten dat de Duitse troepen zich „gedistan- cieerd" hadden van hun tegen standers of tot „hergroepering" waren overgegaan. Na de invasie in Normandië begon de bevrijding in zicht te komen. Maar voor het zover was kreeg Peel en Maas nog een zware klap te incasseren. Op 16 augustus 1944 werd Arie van den Munckhof - die vanaf 10 april 1943 verantwoordelijk was voor de inhoud van de uitgave - omdat hij zich onttrokken had aan tewerkstelling in Duitsland, door het beruchte Kontrollkommando van Ommen in Castenray opgepakt en via Venlo, Sjang van den Munckhof met zijn personeel, eind dertiger jaren. Op de foto o.a. Zjene Sijbers,fan Beerkens, Toon Graus en Jan Jansen.

Peel en Maas | 2005 | | pagina 7