Honderdvijfentwintig jaar Venrayse krant
Venraysche Courant
MAAS
PEEL EN MAAS
NIEUWS- ADVERTENTIEBLAD
PEEL EN MAAS
125 jaar Peel en Maas
Zondag 27 maart 2005 - Pagina 5
Zaterdag 27 Maart i
Verseliijuoinl'- olln-n SSiitewInp.
DELHOUCNE
V 10 N It A.Y
Vandaag, 27 maart, is het
precies 125 jaar geleden dat
er voor het eerst een
Venrayse krant verscheen. De
grondlegger van de 'Venrayse
Courant', met de fraaie onder
titel 'Weekblad voor Venray,
Horst en omliggende gemeen
ten' was de op 8 september
1849 te Sittard geboren Frans
Emanuel Delhougne, die in
juni 1879 een drukkerijboek
binderij was begonnen in de
Grotestraat (in een gedeelte
van het pand Camps). Wat
bewoog deze ondernemende
Sittardenaar tot het uitgeven
van een krant (verschijnend
elke zaterdag) in de toen ruim
5400 inwoners tellende
gemeente Venray? Zijn
beweegredenen heeft hij
uiteengezet in een redaction
eel artikel in het eerste num
mer van zijn blad.
Hij zegt hierin van mening te
zijn dat een Venrayse Courant
voorziet in een „dringende en
langgevoelde behoefte" en "nut
tig werkzaam kan zijn voor
Venray en omstreken". Met het
oog op de volkswelvaart is het
noodzakelijk, dat ook op het plat
teland elke plaats van belang ten
minste één plaatselijk blad heeft,
want de landman, de handelaar,
de industrieel en de ambachts
man hebben informatie nodig
over de markt- en beursbericht
en. En ook de particulier is geïn
teresseerd in nieuws uit eigen
omgeving. Hij voegt hieraan toe
dat Venray tot dusver „verstoken"
was van het voorrecht van een
Venrayse krant en zijn toevlucht
moest nemen tot „vreemde
bladen".
Zijn beweegredenen roepen
wel enige vragen op. Welke
vreemde bladen las men in
Venray, hoeveel mensen lazen
een blad en wie waren dat?
VREEMDE BLADEN
Welke bladen werden in
Venray gelezen? Uiteraard blijft
dat gissen. Het ligt echter wel
voor de hand dat het hierbij ging
om het in 1863 opgerichte
Venloosch Weekblad, de Maas-
en Roerbode (opgericht in
Roermond in 1856), de
Limburger (opgericht 1866) en
het Boxmeersch Weekblad, dat
vanaf 1871 op de markt was.
Waarschijnlijk hebben ook enke
len (waaronder de kloosters) een
abonnement gehad op de lan
delijke katholieke bladen De Tijd
(opgericht 1845) en de Maasbode
(opgericht 1868).
Hoeveel mensen lazen een
krant? Ook dat is niet bekend.
Het leven in de Venrayse dorps
gemeenschappen, die nog gro
tendeels op zelfvoorziening
waren aangewezen, was zeer
sober. Openbaar vervoer bestond
er nog niet (de spoorlijn Venlo-
Nijmegen zou eerst in 1883 in
gebruik genomen worden en de
paardentram pas in 1909). Voor
vervoer was men nog
aangewezen op een boerenwa
gen, maar meestal op de eigen
benen. De landbouwmethoden
werden nog van vader op zoon
overgedragen en dit gold ook
De kop van het eerste num
mer van de Venraysche
Courantuitgegeven door Frans
Delhounge.
voor het huishouden, waarvan de
kennis door grootmoeder en
moeder werd overgedragen op
de dochter (landbouw- en
huishoudonderwijs werden in
Venray voor het eerst gegeven in
1922, respectievelijk 1920).
Van een verenigingsleven was
nog nauwelijks sprake (alleen de
in I860 opgerichte harmonie
Euterpe en enkele landbouwcasi-
no's).
Verder waren ook de
geestelijke beperktheid
ongeveer 25 procent van de
bevolking was nog analfabeet (de
leerplichtwet kwam pas in 1900
tot stand) en de slechte
economische situatie er oorzaken
van, dat er weinig behoefte en
mogelijkheid was om door mid
del van een krant kennis te
nemen van wat er zich in de
wereld (die zo onbekend en zo
ver weg was) afspeelde.
Het aantal gezinnen dat op een
krant geabonneerd was (het
totaal aantal gezinnen in de
gemeente Venray bedroeg in de
periode 1850 tot 1880 ongeveer
750 tot 800), zal naar alle
waarschijnlijkheid niet meer dan
vijftig tot zestig hebben bedra
gen. Een enkele uitzondering
daargelaten, was het lezen van
een krant slechts weggelegd voor
de dorpsnotabelen. De vele
anderen hadden geen behoefte
aan een krant of konden zich
deze 'luxe' niet veroorloven.
DORPSOMROEPER
Toch betekende het ontbreken
van een krant niet dat men
geheel onkundig bleef van het
plaatselijk nieuws. Op tradi
tionele wijze kwam het laatste
nieuws iedereen - hetzij vroeg,
hetzij laat - toch wel ter ore.
Gemeentelijke bekendmakingen
en voorschriften werden, als
zondags de kerkdienst wat
afgelopen, vanaf de trap voor het
raadhuis omgeroepen door de
dorpsomroeper. De 'gemeen
tepraat' die men nu in Peel en
Maas kan lezen, werd toen door
hem wereldkundig gemaakt. Het
„zegt het voort, zegt het voort"
was een bekende kreet.
Ook de notariële bekendmakin
gen werden door hem in de
Van der Marck vond Maas en
Peel een betere titel dan de
Venraysche Courant en trachtte
ook in Horst voet aan de grond
te krijgen.
openbaarheid gebracht. Veel van
het dorpsnieuws kwam men ook
aan de weet bij de zondagse kerk
gang, op de markt, bij de dorps-
mensen en bij het bezoek aan de
herberg (de Zwaan, de Gouden
Leeuw en de vele andere).
Aangenomen mag worden dat de
betere herbergen ook geabon
neerd waren op een nieuwsblad.
Ten slotte waren ook de post
bode (die in die tijd overigens
maar zelden op pad was) en de
buurlui een bron van informatie.
Tot zover de situatie vóór 27
maart 1880, de dag waarop
Delhougne in het nieuws kwam
met het eerste nummer van de
'Venraysche Courant'.
VIER PAGINA'S
Ze bestond uit vier pagina's -
een omvang die gehandhaafd zou
blijven tot het eind der twintiger
jaren - en de abonnementsprijs
bedroeg 50 cent per kwartaal.
Per post toegezonden door het
'gehele Rijk' was de prijs 65 cent.
Uiteraard zal het verschijnen
van een Venrayse krant wel
geleid hebben tot een groter aan
tal krantenlezers, maar het lijkt
onwaarschijnlijk dat de oplage
van de krant in de eerste jaren
van haar bestaan, ook al droeg ze
de wijdse ondertitel 'Weekblad
voor Venray, Horst en
omliggende gemeenten' een getal
van 250 te boven zal zijn gegaan.
OPVOLGING
Voor Delhougne was geen lang
leven als uitgever weggelegd. Op
jeugdige leeftijd overleed hij in
Venray op 26 februari 1881. Na
zijn dood werd de uitgave van de
krant voortgezet door zijn broer
Nicolaas. Hij kon in Venray
echter niet wennen. Venray was
te klein voor hem. Dat was ook
Jl
Johannes van der Marck die
van 1881 tot 1887 uitgever was
en de Venraysche Courant
omdoopte tot Maas en Peel.
niet verwonderlijk, omdat hij
voordien een aantal jaren in Parijs
werkzaam was geweest. In de
herfst van 1881 deed hij daarom
de zaak over aan Johannes van
der Marck, die op 5 april 1858
was geboren in Grave.
Hij nam de bedrijfsinventaris
over en vestigde zich in de
Patersstraat, in een achterbouw
van het pand Slits (voorheen
schoenhandel Rooyakkers, thans
foto Rini v.d. Leur).
Van der Marck beperkt zich
echter niet alleen tot de uitvind
ing van Gutenberg, maar dreef in
zijn winkeltje ook handel in par
fum, zeep en sigaren.
MAAS EN PEEL
Hij koos onmiddellijk een
andere naam voor de krant.
Voortaan zou ze niet meer de
naam 'Venraysche Courant' dra
gen, maar 'Maas en Peel', met als
ondertitel 'Weekblad voor
Venray, Horst en omstreken'.
Deze gedaantewisseling bracht
hem echter niet het gewenste
1888. Waarschijnlijk is, dat hij
zijn opvolger (die zich dus in het
zelfde pand vestigde) nog
gedurende een half jaar heeft
ingewijd in de geheimen van het
drukkersvak.
FAMILIE VAN DEN
MUNCKHOF
Willem van den Munckhof
werd geboren in Venray op 27
maart 1850 als zoon van Hendrik
Tilman van den Munckhof en
Josina Bijstervelds. De familie
Van den Munckhof - die oor-
ZATEBD.VO 5» FKIIItUAItt ITO!TWAAtmF. JaaRGA.VO
'wiMad voet YEKSAY,
HOEST en omtnko.
Dele Courant federes Zatcrdut.
Vanaf 23 maart 1889 heette Maas en Peel voortaan Peel en Maas.
commerciële succes.
Daarom deed hij op 1 oktober
1887 zijn bedrijf weer over aan
Willem van den Munckhof. Uit
een op 17 september 1887 opge
maakte onderhandse akte valt op
te maken dat Willem van den
Munckhof de gehele drukkerij
inventaris en de winkelopstand
van Van der Marck kocht voor
1800 gulden, te voldoen in twee
gelijke termijnen. De eerste ter
mijn diende op 30 september
1887 te zijn betaald en de tweede
op 1 november van dat jaar.
Van der Marck, die, zo blijkt uit
het gemeenteverslag van 1881 en
1886, zijn bedrijf had proberen in
stand te houden met drie
werknemers en twee hand
persen, verliet Venray op 5 mei
Willem van den Munckhof die
in 1887 Johannes van der
Marck opvolgde als uitgever.
spronkelijk afkomstig was uit
Horst - had zich rond 1770 geves
tigd op 'de Kruisen' in Venray,
waar zij het boerenbedrijf annex
smidsvak uitoefende. De boerder
ij met smederij was gelegen aan
de rechterkant van de St.
Antoniusstraat. Ook een schuin
daartegenover gelegen boerderij
(dus aan de linkerkant van de St.
Antoniusstraat, aan de achterzijde
van de Franciscanerpoort) was
eigendom van de familie.
Willem, die kennelijk niet veel
interesse had in het harde
smidsvak, ging dus zijn geluk
beproeven als krantenuitgever.
Ook begon hij tegelijkertijd een
kantoorboekhandel.
PEEL EN MAAS
Met ingang van het nummer
van 23 maart 1889 werd de naam
van de krant omgezet van Maas
en Peel in Peel en Maas. De reden