Negen dagen werkbezoek in Divinolandi
PEEL EN MAAS
donderdag 2 december 1999 -
hun werk en inkomen direct van
hem afhankelijk zijn. Daarnaast
heeft de burgemeester daar een
meer dan behoorlijk salaris, waar hij
buiten het officiële beleid om, veel
mee kan doen en hij hecht er ook
aan dat te kunnen blijven doen. Zo
beloofde hij bij de verkiezingen aan
een burger een paar schoenen als hij
op hem zou stemmen. De rechter
schoen kreeg hij voor de verkiezin
gen. de linker schoen daarna. Los
daarvan, het is in een dergelijke cul
tuur, die daar is geaccepteerd, voor
Jacqueline Eibers een permanent
dansen op het vinkentouw en met
waardering hebben we kunnen zien
hoe ze slaagt daar haar evenwicht te
behouden. Dat heeft haar in
Divinolandia een groot aanzien
gegeven en een groot vertrouwen bij
velen.
PASTOOR
Dinsdag hebben we besteed aan
het bezoeken van zaken in
Divinolandia, die op enigerlei wijze
met behulp van Jacqueline zijn
gerealiseerd. Maar eerst hebben we
ons present gesteld bij de pastoor
van Divinolandia. Voordat hij pas
toor werd was hij rector van een
RK. Gymnasium en hij is na zijn
pensioen pastoor geworden in zijn
geboorteplaats. 95% van alle inwo
ners van Brazilië zijn katholiek en
de katholieke kerk is daar een
machtfactor van belang. En daar
waar het integriteitsprofiel van het
lokale bestuur nog al eens op
gespannen voel staat met andere
belangen wordt door de bevolking
vaak teruggevallen op de pastoor.
Dat maakt ook de positie van deze
man erg ingewikkeld en dient hij
een balans te zoeken tussen maat
schappelijke macht en kerkelijk
gezag. Zijn gezag als pastoor is
groot, maar gezien het feit dat deze
pastoor zich verre houdt van poli
tiek en bestuur is zijn macht minder.
Ik heb de indruk dat een stukje van
zijn maatschappelijke positie wordt
ingevuld door Jacqueline Eibers.
Haar relatie met het lokale bestuur,
de kerk en de bevolking staat buiten
discussie.
Vervolgens bezochten wij het
bejaardenhuis, dat is gesticht door
de oom van Jacqueline. Het is niet
te vergelijken met ons
Schuttersveld, maar een minimale
voorziening voor hele oude mensen
die anders zouden zijn aangewezen
op een zwervend bestaan. Zo spra
ken we daar een oude vrouw, die kip
nog kraai bezat, en haar hele leven
in betrekking was geweest bij een
familie waar ze de kinderen heeft
verzorgd. Toen de kinderen het huis
uit waren werd zij, zonder pensioen
of een andere voorziening op straat
gezet en vindt thans daar een tehuis
waar ze leeft van een minimale bij
standsuitkering. Het bejaardenhuis
wordt gerund door vrijwilligsters en
de ouderen verzorgen zichzelf zo
veel mogelijk. Een unit bestaat
slechts uit een slaapvertrekje en een
kookplaats. Er zijn centrale toilet
ten, wastafels en douches.
Sommigen laten eten koken door
derden, sommigen doen dat zelf.
Het bejaardentehuis is gebouwd
tegen een helling, waar bij regenval
de modder vanaf stroomt in de gan
gen van het tehuis. Vandaar dat de
Stichting Venray - Divinolandia
thans een geldinzamelingsactie is
gestart om daar een keermuur aan te
leggen.
RONALDO
Na het bejaardentehuis zijn we
naar de crèche gegaan. Ook daar
hangt boven de ingang prominent
een foto van de oom van Jacqueline.
De crèche wijkt niet af van datgene
wat we op dat gebied in ons land
kennen, al is het niveau bedenkelijk
laag. De gemeente (lees burgemees
ter) draagt minimaal bij in de kosten
door o.a. de leidsters een salaris van
f 120,toe te kennen (gelijk aan
het bijstandsniveau) en per kind
wordt een maandelijkse vergoeding
tot f 0,50 tot een maximum van 120
kinderen toegekend. En er zitten er
veel meer. En daar de ouders bijna
niets kunnen bijdragen bepalen de
inkomsten via derden de continuïteit
van de zorg. En dat is niet echt aan
trekkelijk. Spelen, leren, slapen en
verzorgen van kinderen vanaf 2
maanden tot 7 jaar. Dat doen ze
daar. Alle kinderen krijgen daar
twee maal per dag een volle maal
tijd. omdat dat in hun gezinnen niet
altijd mogelijk is. De groenten die
de kinderen eten wordt gekweekt in
een tuin achter de crèche, welke tuin
door vrijwilligers wördt bijgehou
den. En als de tuin niets geeft
bestaat de maaltijd uit enkel rijst
met bruine bonen, de standaard
maaltijd voor de armen.
Daama zijn we naar de middelba
re school gegaan. Een gebouw met
zes klassen, dat te klein is voor het
aantal leerlingen. Vandaar dat er
wordt gewerkt in drie slagen, "s
Morgen een groep leerlingen, die
vier uur en een kwartier les krijgen,
's middags eenzelfde groep en 's
avonds wordt het gebouw gebruikt
voor vakopleidingen, o.a. een oplei
ding voor verpleegster/verzorgster.
Het budget van de school is ontoe
reikend, o.a. de prioritering van de
budgetten door de burgemeester,
waardoor de lokalen voor scheikun
de en natuurkunde niet zijn inge
richt. Er worden daar andere lessen
gegeven. Een computer, anders dan
op de administratie, hebben we niet
gezien. De directeur van de school
wordt gekozen door ouders en lera
ren, welke keuze niet altijd wordt
veuses, stond helemaal leeg. Er is
een operatiekamer en een verloska
mer. Aan het ziekenhuis zijn twee
artsen verbonden die voor het groot
ste gedeelte worden betaald door de
gemeente en voor een klein deel
door de patiënten. Waarom staat
zo'n ziekenhuis nu leeg is dan
natuurlijk de eerste vraag. Een van
de artsen gaf als antwoord dat ze al
bijna vier maanden geen salaris had
meer ook niet. In een gesprek jjki
bleek mij wel dat een wat1
houding van de pastoor de
van dit ziekenhuisje zou
versterken, maar de pastoor a
zich verre van politiek. Dit zie pei
huis is een zichtbaar probleem j d
Jacqueline, omdat haar oom 1
stichting en ontwikkeling
ziekenhuis nauw is betrokken.
Het enige monument in Divinolandia, het altaar in de kerk.
gekregen en inmiddels ook op zoek
was naar een andere baan. Op de
vraag waarom, bleek ons dat er in
Divinolandia nog een "gezond-
heidspost" is, met een beperkte bed
dencapaciteit, die zich in meer aan
dacht van het lokale bestuur mag
verheugen dan dit ziekenhuis, dat
was gesticht door de kerk. En daar
In het bejaardenhuis hebben de bewoners een eigen keuken...
bepaald door zijn/haar onderwijs
kundige talenten, maar door
zijn/haar relatie met de burgemees
ter. Die is immers bepalend voor de
budgetten. In Gonzaga, waar we
donderdag waren, speelde dat pro
bleem heel actueel en dreigde een
prima directeur plaats te moeten
maken voor iemand die een betere
plaats had in het netwerk van de
burgemeester. De adjunct-directrice
van de middelbare school in
Divinolandia is een goede vriendin
van Jacqueline en met haar hebben
we een uitgebreide rondgang door
de school gemaakt, waar ik in de
hoogste klas nog een lesje aardrijks
kunde heb trachten te geven door uit
te leggen waar Venray ligt, wat we
daar doen en hoe we daar leven. Met
een tolk is dat niet echt flitsend,
maar ik hoop het daar aan die kinde
ren toch enigermate duidelijk te
hebben gemaakt. Een knaller van
jewelste is dan natuurlijk om uit te
leggen dat Romario en Ronaldo om
de hoek van Venray. bij PSV, heb
ben gevoetbald en dat ik ze daar zelf
heb zien spelen. Voetbal is heilig in
Brazilië en hun stervoetballers zijn
godenzonen.
TWEE ZIEKENHUIZEN
Na de school zijn we naar het zie
kenhuis gegaan. Een ziekenhuis in
een plaats als Divinolandia heeft
tevens de functie van huisartsen
praktijk. Een schokkend bezoek.
Het ziekenhuis heeft 60 bedden,
waarvan er maar zes waren bezet.
De kinderafdeling, met twee cou-
waar de gemeente de gelden voor de
volksgezondheid in sterke mate
stuurt, worden de patiënten in
belangrijke mate naar het andere
ziekenhuisje geleid. Het feit dat een
ziekenhuis bijna leeg staat omdat de
gemeente, er geen geld voor over
heeft is natuurlijk moeilijk te begrij
pen. Je vraagt je ook af wat de zin is
om nog in dat ziekenhuis te investe
ren als er nog een ander ziekenhuis
is. Want twee ziekenhuizen op een
bevolking van 6.500 inwoners is
wat veel, ook naar Braziliaanse
begrippen. Alleen het feit dat de
allerarmsten daar gratis worden
geholpen geeft enige zin aan het
bestaan van dat ziekenhuis. Maar
TC ig<
We hebben vervolgens het ei n\
monument dat Divinolandia rij n
bezocht. Een oude kerk, bijna n
co stijl, uit de 18e eeuw, die noj
en toen wordt gebruikt. Het is
trots van velen daar, maar dat bl
niet uit de staat van onderhoud,
in tegenstelling tot de nieuwe k<
uit de jaren 50, die vlak naast
huis van Jacqueline Eibers staal
die er puntgaaf uitziet. Als daai
dagelijkse mis zich aandient, di
om 18,00 uur, gaan niet de klok -
luiden, maar schalt uit grote si
kers aan de kerktoren muziek. S
Marialiederen, maar ook syi
nieën van Beethoven zijn popu
Het ligt wat aan de gemoeds
van de pastoor met welke mut
hij zijn gelovigen oproept om
kerke te gaan.
's Avonds waren we te gast
onze tolk Acyr. Hij heeft zijn enj
geleerd toen hij na zijn middelt
school tien jaar in Australië 1
gewerkt, waar hij spaarzaam gek
heeft waardoor hij acht jaar gele
een ranch van 5 km2 heeft kuii
kopen. Een grootgrondbezitter
Zijn kerntaak is het fokken
melkvee. Hij heeft daar 50 n*
koeien en via kunstmatige inse
natie tracht hij de kwaliteit van
vee te verbeteren. Hij is begon
met Hollandse melkkoeien, die
kruist met zaad van Zwitserse s
ren, om zo het beenwerk wat te i gei
sterken. Een vooruitstrevende b vu
Hij is ook de enige in de wi CI
omgeving die een melkmach nr;
heeft en die z'n melk verzamel na
een koeltank, die drie maal perw de
wordt geleegd. De meeste boeret qi
Divinolandia zie je 's morgens, i |V
paard en wagen, twee of drie bus« fa
melk naar een verzamelplaats Bn fe
gen waar ze in de loop van deo nc
worden opgehaald. Een beeld dal m£
mij nog uit mijn jeugd kan herin: bbi
ren. Op het overige deel van i n
ranch, voor zover geen bos, teelt [op
koffie, maïs, bonen en banam j2
Bananen hebben geen marktwaai an
(ongeveer f 0,10 per kilo) dus rd
laat hij verder zitten maar kof ird
heeft veel toekomst. Toen wij dl mi
waren had hij net enige honderdd ate
zenden koffieplanten gekocht die: ap
in het weekend van ons vertrek 2 p|
gaan planten. Hij deed dat san)bb
met vele kleine arme boeren uit ;a|
omgeving, die hij ieder tweeduizt nd
planten in beheer gaf. Die tweed rei
zend planten dienen ze zelf te vt ed
zorgen en 50% van de opbrengsi 0'
dan voor de kleine boer. die daan |fj
een beter inkomen heeft dan I sc
gegarandeerde basisinkomen vat a|
120,per maand. Op die wij an
tracht onze tolk de verloedering* bi
het platteland tegen te gaan en^ f
Jos Waals bezoekt een kindercrèche in Divinolandia
Door Jos Waals, burgemeester
van Venray, exclusief voor Peel
Maas
Divinolandia de Minas ligt zo'n
zes uur autorijden, met een
gemiddelde snelheid van 60
km/uur over matige wegen,
noordnoordwestelijk van Belo
Horizonte, de hoofdstad van de
staat Minas Gerais, in Brazilië.
Divinolandia is 135,4 km2 groot
en heeft 6.462 inwoners. Dat is een
dichtheid van 47 inwoners per
km2. Venray is 46,2 km2 groot en
kent 37.600 inwoners, dat is een
dichtheid van 256 inwoners per
km2. Divinolandia heeft 741
woningen, waarvan 577 in parti
culier bezit en 164 huurwoningen.
80 huurwoningen zijn de laatste
30 jaar gebouwd door tussen
komst van Jacqueline Eibers. Per
huis wonen daar 8,7 mensen. In
Venray wonen er per huis 2,3
mensen. Terwijl een huis daar te
vergelijken is met een bungalow
in een vakantiepark. Zo op het
eerste oog zijn er dus forse ver
schillen tussen een plattelands
plaats in Brazilië en een dorp in
de Peel. Maar dat wisten we, toen
we van 15 tot 20 november een
bezoek brachten aan Jacqueline
Eibers, die daar al meer dan 32
jaar woont en zich inspant voor de
armsten in deze plaats en die
daarbij veel steun ontvangt vanuit
de Venrayse gemeenschap.
Waarom gaat een jonge vrouw uit
Overloon in 1967 naar
Divinolandia? Haar oom was daar,
na zeventien jaar missionaris
geweest te zijn in Angola, door de
paters van de H. Geest geplaatst,
omdat Angola, door een burgeroor
log, voor missionarissen gesloten
was. En in Angola spreken ze het
zelfde Portugees als in Brazilië.
Jacqueline wilde wat anders dan
anderen en is naar haar oom gegaan
en is daar gebleven, ook toen haar
oom overleed. Ze is in zijn pastorie
blijven wonen en heeft zijn werk
daar zo goed mogelijk voortgezet,
Burgemeester Waals werd muzikaal onthaald door de plaatselijke fanfare.
Jacqueline in de schaduw van wat
bananenbomen en in het zicht van
een struik met rijpe passievruchten.
We geven wat we vanuit Nederland
hebben meegenomen.
Chocoladeletters, pepemoten, kaas,
drop en de oorkonde, die behoort bij
de koninklijke onderscheiding die
ze vorig jaar heeft uitgereikt
gekregen door Jan Driessen, als de
bel gaat. De harmonie staat opge
steld en de burgemeester en de raad
zijn gekomen om mij welkom te
heten. Muziek, met een aanstekend
sambaritme, vrolijke mensen en col
lega José Longuiniios de
Figueiredo, die in veel woorden mij
welkom heet en in dat welkomst
woord ook uitdrukkelijk Jacqueline
BURGEMEESTER
Het bestuur daar is wat anders
georganiseerd dan bij ons. De bur
gemeester wordt voor de periode
van vier jaar gekozen, maar is geen
lid van de raad, noch zit hij die voor.
De burgemeester is in feite belast
met de juiste verdeling en besteding
van de gelden die de staat en de pro
vincie aan de gemeente ter beschik
king stellen voor een groot aantal
lokale taken, waaronder onderwijs,
huisvesting, volksgezondheid, eco
nomische ontwikkeling etc. Hij
wordt daarbij gecontroleerd door
een staatsaccountantsbureau, die
dient te rapporteren of de gelden op
de juiste wijze zijn besteed. Het
bureau let meer op de resultaten van
Zo woont de gemiddelde Braziliaan
met behulp van de parochie en met
behulp van het gemeentebestuur van
Divinolandia. Ze wordt daar op han
den gedragen. Bij de periodieke
bezoeken aan haar geboorteplaats is
ze in contact gekomen met het
Katholiek Vrouwengilde in Venray
en daaruit is een band ontstaan die
heeft geleid tot veel hulp en bij
stand. Daarnaast is, mede op ini
tiatief van het Katholiek
Vrouwengilde en de gemeente
Venray, in 1987, de Stichting
Venray-Divinolandia opgericht,
welke stichting de steun aan
Jacqueline Eibers heeft geprofessio
naliseerd. Mede door deze stichting
is Jacqueline Eibers in staat gesteld
in Gonzaga, een buurgemeente van
Divinolandia, een medische hulp
post te stichten, die is genoemd naar
mijn voorganger H. Defesche en een
drinkwaterzuiveringsinstallatie. In
Divinolandia zijn door haar inspan
ningen 80 huizen gebouwd; een zie
kenhuis ingericht; een bejaarden
huis gerealiseerd; een kindercrèche
gesticht en wordt veel materiële en
immateriële hulp verleend.
WELKOM
Waarom zijn wij daar geweest?
Het is niet de kerntaak van een bur
gemeester van Venray om dergelijke
reizen te maken, maar anderzijds
kun je er ook niet om heen dat er
een hechte band is gegroeid tussen
Venray en Divinolandia; er via de
Stichting Venray-Divinolandia nog
al wat overheidsgeld daar is geïn
vesteerd en de burgemeester van
Divinolandia mij had uitgenodigd
om de opening te verrichten van de
Rue Venray, waar twintig nieuwe
huurwoningen zijn gebouwd die
helemaal zijn bekostigd door giften
vanuit Venray, zowel door bedrij
ven, door particulieren als door de
gemeente Venray. Daarnaast vroeg
het bestuur van de Stichting Venray
- Divinolandia mij om een advies
over "hoe verder". Wil je daar wat
zinnigs over vertellen, dan moetje
er zelf geweest zijn. Dus na toe
stemming van echtgenote, raad en
college vlogen wij op 12 november
om 10.20 uur naar Rio de Janeiro,
om daar na 12 uur vliegen om 17.15
uur te landen.
Divinolandia op 15 november om
17.00 uur. We zitten op het terras bij
betrekt, die het toch maar heeft
klaargespeeld om een buitenlandse
burgemeester naar Divinolandia te
krijgen. Mij vallen dan ook de span
doeken op die her en der over de
weg zijn geplaatst met teksten waar
uit ik afleid dat we erg welkom zijn.
Gelukkig was er een uitstekende
tolk, Acyr Duarte Quintao. die mij
hielp om mijn dankwoord verstaan
baar uit te spreken en die mij tevens,
nameus de burgemeester, uitnodigde
voor een gezamenlijke avondmaal
tijd in het enige restaurant dal
Divinolandia rijk is. Bij die maaltijd
waren ook leden van de raad aanwe
zig, vrienden van Jacqueline en
politieke kopstukken uit het dorp.
Het was een x traditionele
Braziliaanse maaltijd, smakelijk en
zeer gezellig. Met de burgemeester
sprak ik uitgebreid over de organi
satie van het bestuur van een
gemeente in Brazilië.
de bestedingen dan op de bestedin
gen zelf, hetgeen leidt tot een ander
integriteitsprofiel dan wij gewend
zijn. Er is ook een gemeenteraad,
van negen personen, die wordt voor
gezeten door een gekozen wethou
der. Enerzijds heeft de raad een
ceremoniële functie en anderzijds
mag zij de burgemeester adviseren
om bij de verdeling van gelden
bepaalde accenten te leggen en
bepaalde projecten bij voorrang in
uitvoering te nemen. De burgemees
ter kan die adviezen opvolgen, maar
hoeft dat niet. Maar gezien het feil
dat de zwager van de burgemeester
van Divinolandia voorzitter van de
raad is, is er sprake van een vrucht
bare communicatie tussen burge
meester en raad. Maar politiek leidt
dat wel tot een centrale plaats voor
de burgemeester al was het alleen
maar omdat hij via de verdeling van
de gelden grote invloed heeft op de
werkgelegenheid bij de gemeentelij
ke overheid en derhalve velen voor
Wie uit eten gaat kan dit in de keuken van het restaurant aantreffen.