Een echte raketlancering laat de adrenaline door je lichaam razen GGW De Peel verwacht niet veel van onderzoek naar verband radarstraling en kanker L EN MAAS donderdag 1 oktober 1998 - Pagina 17 Het is tegen 03.30 uur als ik terrein van de Groep Geleide apens De Peel in Vredepeel irijd. Een slaperige wachter ient de poort, waarna een jeep voorgaat naar het bedrijfsres- iirant. De basis ligt er verlaten De militairen zijn natuurlijk ig in een diepe rust gewikkeld, begeef me naar de kamer van ajoor M. Rome ij n. die me tij- ms mijn tweedaagse 'Kreta- issie' terzijde zal staan. Hij is jn koffer nog aan het pakken, ven voor 04.00 uur stappen we imen met vier militairen van Peel in het busje, dat ons naar vliegbasis in Eindhoven engt. Onderweg worden wei- g woorden gewisseld. Ik pro per in het donker de strakke [zichten te lezen en kan daar- or maar tot één conclusie mien: zelfs militairen hebben n hekel aan vroeg opstaan. Om [.45 uur arriveren we bij de ingar. Na een paar bekers ster- koffie, komen voorzichtig de rste gesprekken op gang. immigen hebben al eens eerder n lucht machtoefening bijge- oond en weten dus wat hun illega's op Kreta aan het doen jn. Voor een paar nieuwelingen "De Peel wordt het hun eerste varing met 'live'-schieten'. al het spectaculair is. daar is dereen het op voorhand over ns. Dat ze de oefening als toe- houwer mogen bijwonen is ior hen een troost, maar ook et meer dan dat. Veel liever dden ze op het zonovergoten land een actieve rol in het iad (Triple Air Defence) willen rvullen. Samen met hun colle- toewerken naar de grote btheose: het afvuren van twee AWK-raketten (Homing All eWay Killer). Maar goed, het nu eenmaal niet anders. Geleidelijk druppelen de ove- gedeelnemers aan de vliegtrip vertrekhal binnen. Ik zie de rschillende rangen aan me orbijgaan: majoor, luitenant, udant. sergeant... en natuur- niet te vergeten de kolonel, eek Meulman is zijn naam. Na recente vertrek van Van Dam larBrunssum is hij nu de baas in GGW De Peel. Maar de waarste jongen* van het gezel- jhap is zonder enige twijfel ineraal-majoor Berry Macco, hoogste operationele baas bij Koninklijke Luchtmacht in en Haag. Deze mijnheer is ommandant Tactische ichtmacht. GIGANTISCHE OPERATIE Ik tel zestien personen. We zijn Dmpleet. Om 06.45 uur kiest is vliegtuig, een Fokker 50 van Koninklijke Luchtmacht, het ichtruim. Een vijf en een half ir durende reis, voorzien van Ie comfort, is begonnen. Ik heb aatsgenomen naast majoor omeijn, die me vertelt wat me Kreta te wachten staat. "De iad 802 van GGW De Peel, 'staande uit ruim 150 man en ihorend tot de Main Defense "rees van de NAVO. is op de AMFI-basis (Nato Missile ring Installation, red.) aan de auda Bay bezig aan haar twee- arlijkse oefening. Een boot met 'liet hiervoor benodigde niate- :e! is een paar dagen geleden in haven van Chania gearri- erd. Rondzoek- en volgradars. iinchers. HAWK- en PATRI - T-raketten, commandoposten, igistieke eenheden en nog veel veel meer apparatuur, die 'dig is om een dergelijke groot Zorgvuldig worden de commando-eenheden gecamoufleerd. scheepse oefening mogelijk te maken. Inmiddels is al het mate rieel gechecked op eventuele beschadigingen en 'Ready To Move' (RTM) gezet. Dit bete kent dat alle vrachtwagens, jeeps en apparatuur in kolonnes naar de voet van de berg, bij de ingang van de shooting-range is gebracht. Eerst de operationele eenheden, gevolgd door het commando- en logistieke ele ment. Alles'wat bij elkaar hoort, is bij elkaar gezet. Alles bij elkaar is het dus een gigantische operatie, die vantevoren uiterst zorgvuldig is gepland. Alle mogelijke veiligheidsmaatrege len zijn getroffen. Zo mogen er op het moment dat de HAWK- raketten richting zee worden afgevuurd in de wijde omtrek natuurlijk geen schepen varen. Maar dat spreekt voor zich." VERANDERDE OPZET Om 13.15 uur - plaatselijke tijd - zet ik voet op Griekse bodem, waarna ik door majoor Romeijn per auto via een adembenemen de route door de bergen naar de 'shooting range' wordt gereden. Op deze plek gaat het morgen dus allemaal gebeuren. 'Er mogen op 'the day before' nog geen foto's worden geno men', zo krijg ik te verstaan. Een blik werpend vanaf de berg op het immense schietterrein leert me dat alle belangrijke comman do- en logistieke posten zorgvul dig door groene camouflagenet- ten zijn afgedekt. Een bewogen kolonel Meulman legt uit wat het unieke is aan de operatie. "In het verleden werden ongeveer 30 militairen van GGW De Peel geselecteerd om aan deze oefe ning op Kreta deel te nemen. Zij kwamen aan en konden meteen op de 'shooting range" aan de slag. Er werd gewerkt met mate rieel van de Grieken, dat al min of meer klaar stond om te gebruiken. De operaties verlie pen altijd zeer procedure-gericht. Alles was erop gericht om zo min mogelijk strafpunten te ver zamelen. Je hoefde maar op een kabel te gaan staan en je kreeg minpunten. Tegenwoordig gaat het er allemaal heel anders aan toe. Nu krijgen ruim 250 man - twee Triads verspreid over twee weken - de kans om aan deze oefening mee te doen. Iedereen heeft zijn eigen, onmisbare taak in het geheel. We willen nu al onze jongens deze onvergetelijke ervaring bezorgen. Tevens nemen we tegenwoordig onze eigen apparatuur mee naar Kreta. Ons werk begint nu op het moment dat de boot is gearri veerd. Het is een uitgebreid pro ces geworden dat via 'Ready To Move', 'Deployment' naar de 'Firings', het uiteindelijke schie ten. leidt. Als de 'missiles' (raketten) zijn gelanceerd volgt nog de Redeployment. Dat bete kent dat we het terrein met als ons materieel binnen drie kwar tier hebben moeten verlaten. Snelheid, mobiliteit en flexibili teit zijn dus van essentieel belane." ADRENALINEKICK Na de uitleg van de kolonel krijg ik de gelegenheid om op de werkvloer - lees 'shooting range' - te gaan praten met de mensen vijandelijke doelen. Vanuit hier wordt het Triad direct aange stuurd. De stemming op zowel het TCS als het ICC. die tijdens de oefening nauw samenwerken, is goed. Stafleider Verhoef (TCS) en hoofd groeps operatie centrum Van Ingen (ICC) laten weten dat alles op rolletjes loopt. Er hebben zich geen onoverko melijke problemen voorgedaan. Duidelijk is wel dat de spanning bij de militairen flink stijgt nu het moment suprème steeds dichterbij komt. De kick van het live' schieten, die de adrenaline door het lichaam laat razen. 'REALITEIT IS ANDERS' Detachementscommandant T. de Bok legt uit waarom het zo belangrijk is dat er geregeld met scherp wordt geschoten. "Op De Peel oefenen we uitsluitend met dummy's (oefenraketten). Een lancering wordt door de compu ter gesimuleerd. Als je op de vuurknop drukt, hoor je dus niks. Je ziet op het scherm alleen een melding dat de raket is gelan ceerd. De echte 'missiles' krij gen de jongens niet te zien. Een keer per jaar - afwisselend op Kreta of in EI Paso (Las Vegas) - worden ze ingezet voor 'real firings'. We willen gewoon weten of ze het nog doen. Dat we er maar twee zullen afvuren heeft' te maken met het feit dat Ed Wijn in ga laai zien op welke knop hij zal drukken om de HAWK-rakelten het luchtruim in Ie schieten. die straks verantwoordelijk zijn voor het wel of niet slagen van de operatie. Er zullen vrijdag morgen vier launchers met ieder drie HAWK-missiles op het ter rein worden geposteerd. Uiteindelijk zullen er twee raket ten worden gelanceerd, die boven zee, zogeheten 'drones' (vliegende objecten), 'onschade lijk" moeten maken. Deze 'vijan delijke doelen' zullen echter niet letterlijk tot ontploffing worden gebracht; ze moeten immers bij een volgende oefening weer ingezet worden. Een PATRIOT- eenheid (Phased Array radar Tracking during Intercept On Target) even verder op de shoot ing-range zal in het hele aan loopproces naar de lancering van de HAWK's worden betrokken. Als er uiteindelijk op de vuur knop wordt gedrukt, zal de PATRIOT echter - in tegenstel ling tot de HAWK - op de laun cher blijven staan. Ik krijg toegang tot het TCS (Tactical Command Station), waar de algehele commandovoe ring en operationele aansturing van het 'firing team' plaatsvindt, en de ICC (Information Coordination Central), waar via radiosignalen alle radarinforma tie binnenkomt over eventuele die dingen gewoon peperduur zijn. Een HAWK-missile kost ongeveer 250.000 gulden. Daarnaast is het voor ons een test om te kijken hoe onze jon gens omgaan met iets wat echt is. Ze moeten over een psycholo gische drempel heenstappen." De Bok vindt een oefening waarbij echte raketten de lucht in gaan zeer nuttig maar hij geeft toe dat het slechts voor een deel de vaak bikkelharde realiteit benadert. "Het is altijd maar de vraag hoe mensen reageren als hun leven op het spel staat. Dat hebben we kunnen zien tijdens ons optreden in de Golfoorlog. Op stel en sprong moesten de geleide wapens het Amerikaanse ultimatum ondersteunen vanuit Turkije. Binnen enkele dagen zaten de vuurleiders met de vin ger aan de knop om een eventu ele aanval van Sadam Hoessein af te weren. Wat we daar konden zien was dat jongens waar nor maliter vrij weinig van uitging, zich ineens tot stressbestendige leiders ontpopten waar anderen in verantwoordelijke posities door de extreme spanning volle dig blokkeerden." Een punt dat de detachements commandant zorgen baart, zijn de nijpende tekorten op het defensiebudget. "Het wordt steeds moeilijker om oefeningen, zoals hier op Kreta, te organise ren. Om financiële redenen heb ben we deze oefening dit jaar niet aan een operatie in Turkije kunnen koppelen. Wat materieel betreft staat Nederland binnen Europa aan de top. We zijn. in tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland, niet gebonden aan de nationale industrie, wat betekent dat we steeds de meest geavan ceerde en gemodificeerde Amerikaanse wapensystemen in huis hebben. Momenteel werken we met het PIP-III-systeem. De bezuinigingen op het personeel dwingen ons echter steeds meer om afwegingen te maken. De kloof tussen materieel en perso neel mag immers niet te groot worden." Om 17.30 uur verlaten we de shooting-range en gaan we op zoek naar ons hotel. Ik kijk uit naar morgen. Om 05.30 uur wor den we gewekt. VRIEND OF VIJAND Even na 07.00 uur loop ik over de shooting range op weg naai de kantine, waar een dertigtal militairen uit het lanceringsteam zich opmaakt voor de 'grote finale". Ik praat met Angelique Willems en Bianca Nijenhuis, twee vrouwelijke militairen in de typische mannenwereld die luchtmacht heet. Angelique; "Ik heb niet het gevoel dat ik me als vrouw extra moet bewijzen of zo. Hier geldt het principe 'gelij ke monniken, gelijke kappen." Bianca beaamt dit: "In deze wereld is het vooral belangrijk om jezelf te blijven. Je moet niet raar gaan doen als je ineens tus sen allemaal mannen terecht komt. Persoonlijk wil ik dezelfde behandeling." Voor Bianca is de oefening op Kreta volslagen nieuw. "Ik weet niet wat me str aks te wachten staat. Ik laat het allemaal maar gewoon op me afkomen." Bianca's woorden zijn ook op mij van toepassing. Ook ik weet absoluut niet wat die kick inhoudt, waar iedereen het toch steeds over heeft. Ondertussen krijgen we in de kantine te horen dat niemand meer naar buiten mag. Over een half uur begint De Groep Geleide Wapens De Peel heeft niet al te hoge verwachtingen van het onafhankelijke onderzoek dal Nederland en België laten instellen naar het verband tussen straling van de HAWK-radar en de ziekte kanker. De NAVO liet onlangs weten niet aan een dergelijk onderzoek te zullen meewerken aangezien verscheidene Amerikaanse studies tot op heden geen enkel verband hebben kunnen aantonen. In Nederland en België zit de schrik er bij een aantal oud-luchtmachtmilitairen flink in na enkele gevallen van kanker, die in verband worden gebracht met langdurige bloot stelling aan clectromagnétische radarstraling. Majoor M. Romeijn van GGW De Peel laat weten dat het onderzoek, dat door een onafhankelijke, niet aan de luchtmacht gerelateerde instantie, zal worden uitgevoerd, voor al bedoeld is om de ontstane onrust weg te nemen. "De verwachting is niet dat het onderzoek verrassende zaken aan het licht zal brengen." Ook deta chementscommandant T. de Bok verwacht niets van het onderzoek. "Er zijn nu al zoveel studies naar gedaan, die keer op keer niets hebben opgele verd. Als mensen ernstig ziek worden, wordt er altijd naar oorzaken gezocht. Als je jarenlang met HAWK-radars hebt gewerkt, wordt dat tot oorzaak gebombardeerd. Als er echt een verband zou bestaan, zouden toch veel meer mensen, ziek moeten zijn. Daar komt nog bij dat er bij mijn weten op GGW De Peel geen gevallen bekend zijn van kanker die aan radarstraling wordt toegewezen. Het blijft ook allemaal een beetje vaag uit welke hoek de klachten van daan komen. Van tijd tot tijd steekt onder de bevolking de onrust de kop op, wat natuurlijk ook wel begrijpelijk is. Hoewel ik niet verwacht dat het onderzoek iets oplevert, ben ik wel van mening dat het goed is dat dergelij ke studies worden uitgevoerd. Al is het alleen maar om de onrust weg te nemen." Meulman legt uit welke cruciale rol de radars op het terrein in de gehele oefening spelen. "Een rondzoekradar (CWAR) signal eert doelen binnen een sector van 360 graden. De radar geeft informatie over de snelheid, afstand en richting van het doel. Verder heb je een doelvolgradar (HIPIR). in' de volksmond 'Mickey Mouse-radargenoemd, vanwege zijn twee 'oren'. De ene radar volgt het doel. de ande re geeft allerlei gegevens door en geleidt de raket met een snelheid van ongeveer 2200 kilometer per uur naar het doel. Vandaar ook onze naam: 'Groep Geleide Wapens". Tot slot heb je de zoge heten IFF. die kan zien of het te volgen doel een vriend of vijand ONUITWISBARE INDRUKKEN De rondzoekradar scant de omgeving af naar mogelijke vijandelijke doelen. het vuurwerk. Ondanks deze mededeling krijg ik de kans om samen met majoor Romeijn, majoor Blom en kolonel Meulman de schietserie van bovenaf de berg te aanschouwen. Pal naast het 'aquarium", een tri bune waarop tientallen militairen gespannen zitten te wachten, heb ik een schitterend uitzicht over de shooting range. Kolonel 'Prostaki prostaki' galmt het door de luidsprekers. Hoewel ik geen Grieks ken, weet ik dat dit zoiets als 'attentie attentie' moet betekenen. Een Engelse vert aling leert dat ik gelijk heb. Het aftellen begint. De linker laun cher gaat omhoog. Three, two. one. Een lichtflits gevolgd door een oorverdovende knal. De raket komt los van de launcher en is binnen luttele seconden uit het zicht verdwenen. Een kleine twintig seconden later hoor ik een doffe knal. Kilometers ver der op zee is de raket geëxplo deerd. Missie geslaagd. Tien minuten later volgt de lancering van een tweede 'missile'. Mijn oog valt op een zwarte geit. die kans heeft gezien om de shoot ing-range te betreden en nu vlak voor de raket loopt, die over enkele seconden, zal worden afgeschoten. Het arme dier heeft geen idee welk'onheil er boven haar hoofd hangt. Op het moment dat de raket het lucht ruim kiest, komt de geit met haar vier poten minstens een halve meter los van de grond. Na circa een kwartier staat ze op en kijkt ze versuft om zich heen. Voelen zal ze de trillingen zeker, horen niet meer. Na de lancering praat ik nog even met twee Venrayse militai ren. die het schouwspel vanaf de tribune hebben gevolgd. Majoor Harrie Linssen, commandant van het 650 squadron, en sergeant majoor Thom Spee spreken van een 'geweldige ervaring'. "De 'droge' oefeningen op de Peel kunnen absoluut niet tippen aan datgene wat we net hebben gezien. In één woord: fantas tisch." In de kantine op het schietter rein kom ik Bianca Nijenhuis weer tegen. "Hier doe je het als militair allemaal voor. Wat een kick zeg. Ik zag de 'missile' van de launcher komen en ik schreeuwde 'Hij gaat weg man'. Ik kon het niet geloven. Rond 11.00 uur word ik naar het vliegveld gebracht. Mijn 'Kreta-missie' zit erop. Ik neem afscheid van majoor Romeijn, die me twee dagen lang perfect heeft begeleid. Hij blijft nog acht dagen op Kreta. De 801-Triad van GGW De Peel start maandag immers met dezelfde oefening en woensdag zullen zogeheten 'Stingerteams' met scherp gaan schieten, 's Avonds om 21.00 uur kom ik thuis. Moe maar voldaan. Mijn hoofd vol informatie en onuitwisbare indrukken. iw/.v het tijdens de oefening op Kreta allemaal om te doen. In drie fasen ziet U de lancering van een HAWKraket,waarvan er in totaal twee werden afgeschoten. De oefening op Kreta eindigt dit weekeinde.

Peel en Maas | 1998 | | pagina 17