10 mei 1940: het begin van een angstig
avontuur
|2£G.K.i).T
K f\ V i5 puim
jTEÏHii:
MÜSIQÜE^»MASSI
Zaterdag 12 mei - aanvang 20.00 uur in de schouwburg
PEEL EN MAAS
Donderdag 10 mei - Pagina 5
50 Jaar geleden trokken
de Duitsers ons land bin
nen. Het Nederlandse leger
kon tegen het machtige
Hem-volk slechts weinig
weerstand bieden. Het bevel
tot terugtrekken van de Ne
derlandse troepen werd dan
ook al spoedig gegeven. Ook
hier in Venray.
Voor het vervoer van man
schappen en materiaal wer
den auto's en vrachtwagens
met chauffeurs van de inwo
ners gevorderd. Enkele van
hen konden al vrij vlug weer
naar huis terugkeren. Ande
ren „verdwaalden" in de te
rugtrekkende legerkorpsen
en geraakten uiteindelijk
zelfs aan de Franse grens.
Een van hen, Jacob Flin-
senberg uit Merselo, heeft
destijds zijn ervaringen op
schrift gezet. Uit zijn nage
laten bescheiden werd ne
venstaand verhaal samen
gesteld.
Vandaag is het precies vyftig jaar
geleden, dat het neutrale en vreed
zame Nederland in de nachtelijke
uren van 10 mei 1940 werd overval
len door Nazi-Duitsland. Het over
grote deel der bevolking was door
deze gebeurtenis totaal verrast en
verbijsterd.
We wisten helemaal niet wat oor
log was. Sinds de Napoleontische
tijd (1794-1813) had ons land geen
vreemde soldaten meer op zijn
grondgebied gezien
In gebieden waar geen gevechts
handelingen voorkwamen, bleef de
bevolking zoveel moge.lijk haar nor
male bezigheden verrichten. De
winkels waren open, de bakker
bakte zijn brood en de boeren wa
ren op die zonovergoten 10e mei op
het land bezig.
Ook de Merselose vrachtrijder
J.Th. Flinsenberg deed op die dag
zijn alledaagse werk.
Hij moest met zijn Ford vrachtau
to, bouwjaar 1934, een lading bri
ketten transporteren van het
NS-station in Oostrum naar de Boe
renbond in Merselo. Toen hij met
zijn zoveelste vracht onderweg was
naar Merselo werd hij omstreeks
vyf uur in de middag op de Grote
Markt te Venray aangehouden door
Nederlandse militairen en door een
kapitein gelast militairen te vervoe
ren naar Deurne.
TERUGTOCHT
Terugtrekking van de in Venray
gelegerde militairen - ze waren van
de 1-41 R.I. - bleek noodzakelyk,
omdat de Duitsers al in de voormid
dag kans hadden gezien om op en
kele plaatsen de Maas over te
steken. Alleen de verdediging bij
Jacob Flinsenberg uit Merselo.
Broekhuizen ahd nog tot één uur
stand weten te houden. Enkele
uren voordat de eerste Duitsers in
Venray arriveerden, dat was om ze
ven uur, toen er een tiental de Gro
testraat inreden en de weg vroegen
naar „Veltheim", vertrok Flinsen
berg, nadat de lading briketten in
een hoek van de Grote Markt was
gedeponeerd, met zijn vrachtwagen
vol soldaten naar Deurne, het hart
van de Peel-Raamstelling. Aan deze
verdedigingslinie, waartoe ook het
nog net op Venrays gebied gelegen
Defensiekanaal behoorde, was bijna
een vol jaar gewerkt.
De rit naar Deurne leverde al met
een problemen op. Hier en daar
had men de weg versperd met bo
men en de brug over het Defensie
kanaal had men al gedeeltelijk
laten springen
In Deurne werd Flinsenberg in
de nachtelijke uren gelast om met
de militairen verder te rijden in de
richting Helmond-Eindhoven. Om
dat de vijand onverwacht snel
oprukte in Brabant, werd de tocht
op zaterdag 11 mei voortgezet in de
richting Tilburg-Breda.
STUKA'S
Bij Gilze-Rijen, halverwege Til
burg en Breda, werd de colonne
door de gevreesde Junkers 87 (Stu
ka's) met mitrailleruvuur bestookt.
Op die dag vielen op de weg Tilburg-
Breda verschillende slachtoffers.
Lijken van militairen, kadavers
van paarden, brandende auto's en
andere voorwerpen lagen op en
langs de weg, aldus dr. L. de Jong op
pagina 204 van deel III van het Ko
ninkrijk der Nederlanden in de
Schetskaartje van de situatie
tijdens de Duitse luchtaanval
op het kruispunt bij Steenber
gen. Aangegeven is de opstelling
van de vier mitrailleurs en de
zes (Nederlandse) vrachtauto's.
De tweede van beneden is die
van Flinsenberg.
QPiRELLiM^
4UAMR
lz« aaiU -«di
bvaolufd t-i
Pi R Mt t HUW
£A/J> C t t "«.Dt. AVT
wii-RHeTDoRp
V
2.0
wm oiAD&AJ
Kapitein Isaacs vervaardigde dit
schetskaartje in juni 1940.
Zijn gevechtsnotities van mei
1940 zijn gedurende de oorlog
met een groot deel van het
Nieuw Krijgsgeschiedkundig
Archief bij het bombardement
van het Haagse Bezuidenhout-
kwartier verloren gegaan.
Tweede Wereldoorlog. De vrachtau
to van Flinsenberg was bij de luch
taanval zodanig beschadigd, dat hij
niet meer bruikbaar was. Door de
voortvluchtende militairen werd
daarom een andere vrachtauto ge
vorderd, die door Flinsenberg weer
bestuurd moest worden.
Nadat Flinsenberg en de door
hem vervoerde soldaten nog een
beetje nachtrust hadden gevonden
in een klein hotel, kwamen ze in de
vroege morgen van zondag 12 mei
(eerste Pinksterdag) aan, in het aan
het Hollands Diep gelegen Wil
lemstad, dat al sinds 1583 een
vestingstadje was. Daar gingen ze
zich melden by de commandant
van de vesting, die ze opnieuw in
deelde.
Flinsenberg moest met enkele
soldaten naar het fort De Hel. Hy
zou graag naar huis zijn gegaan,
maar dan moest hy dwars door de
Duitse linies en dat was een zeer
riskante onderneming. De hele dag
bleef het betrekkelijk rustig in Wil
lemstad, al vlogen er veel vliegtui
gen over en klonken er schoten in
de verte.
SPANNING
's Avonds werd het echter span
nender; boven het Hollands Diep
verschenen allerlei lichten en wer
den schepen gebombardeerd.
Na enkele uren nachtrust werd
Flinsenberg gewekt Hy kreeg de
order zich met zyn wagen, een aan
tal soldaten en een zware mitrail
leur onmiddelijk naar Dinteloord
te begeven.
Daar bleek sinds de vorige dag te
zijn opgesteld de mitrailleur com
pagnie van 1-39 R.I. onder leiding
van kapitein J.C.A. Isaacs. Deze was
de Franse taal machtig en in over
leg met kolonel Moslard van de
Franse Verkenningsgroep was
besloten dat hy de noordelijke
flank van de Fransen zou dekken.
De snel verslechterende positie van
de Franse troepen in Noord-
Brabant maakte al snel een terug
trekking op Steenbergen noodzake
lijk. Dit gebeurde op 13 mei nadat
men in de ochtenduren by Dinte
loord een brug over de Dintel had
laten springen.
ONHEIL
Vlak voor Steenbergen werd op
een kruispunt stelling betrokken.
De voertuigen (5 Nederlandse)
werden verdekt geparkeerd (zie
schets) en de vier lichte en twee
zwaren mitrailleurs werden op
gesteld, in afwachting van de
vijand.
Toen om 17.00 uur kolonel
Moslard per auto de stelling
kwam bezoeken, volgde een hevi
ge luchtaanval. De gevolgen wa
ren ernstig. Enkele burgers
werden gedood en twee kinderen
zwaar gewond. Ook een aantal
Franse militairen kwam om het
leven, waaronder kolonel
Moslard. Onder de mannen van
kapitein Isaacs, die achter zand
zakken bescherming hadden ge
zocht, vielen geen slachtoffers.
Wel werd er een lichtgewond.
De Nederlandse vrachtauto's,
waaronder die van Flinsenberg,
bleken ryklaar te zijn gebleven,
maar enkele Franse auto's waren
in brand geschoten. Op verzoek
van de Fransen stelde kapitein
Isaacs daarom de vrachtauto van
Flinsenberg ter hunner be
schikking.
Hij vorderde vervolgens een
particuliere vrachtauto (een Ford
V8, bouwjaar 1940) die Flinsen
berg verder moest besturen.
Om acht uur in de avond zette
de groep zich opnieuw in bewe
ging om terug te trekken op Ber
gen op Zoom, waar zou worden
overnacht.
Maar omdat de Duitsers steeds
meer naderden, werd er om mid
dernacht al weer alarm gegeven.
Door een bosrijk gebied werd
Hoggerheide bereikt, waar men
Kapitein Isaacs tijdens de mo
bilisatieperiode in het kamp
Willemsdorp bij Dordrecht,
waar zijn mitrailleur
compagnie gelegerd was.
andere onderdelen aantrof, die
eveneens onder bevel van kapi
tein Isaacs kwamen.
Daar werd besloten om via Bel
gië naar Zeeuws-Vlaanderen te
gaan, waarschijnlijk het laatste
stukje Nederland dat in Duitse
handen zou vallen. Bij het Belgi
sche grensplaatsje Barendrecht
werd de groep aangehouden door
Belgische militairen, die eisten
dat de wapens werden ingeleverd.
Een aantal van de Nederlanders
voldeed aan dat verzoek, maar de
groep van kapitein Isaacs
weigderde.
TWIJFELS
Flinsenberg had op dat mement
niet zo veel zin om nog verder te
gaan met de kapitein en zijn man
nen, maar omdat hij een groot ver
trouwen had in de wijsheid en het
inzicht van de kapitein, besloot hij
dit uiteindelijk toch te doen. Ze re
den een eindje terug naar een park
bij een kasteel. Daar brachten ze de
warme zomernacht door. Van daar
uit wisten ze langs een omweg - zon
der inlevering van wapens - naar
Antwerpen te rijden. Na daar in ho
tel Atlanta een maaltijd te hebben
gekregen, reisden ze door naar Aar
denburg in Zeeuws-Vlaanderen,
waar ze in de avond van 15 mei aan
kwamen. Daar vonden ze tot en met
19 mei een gastvry onderdak op de
boerderij van de familie Breijaart,
die uitstekend voor hen zorgde.
ARGWAAN
In Aardenburg lagen ook Franse
troepen. Volgens Flinsenberg ver
trouwden ze niemand, zeker geen
burgers. Tijdens een wandeling
werd hij door enkele Fransen ge
volgd en aangehouden. Ze wilden
zyn papieren zien, maar die had hij
niet omdat zijn bewijs van Neder
landerschap door de Belgen was in
genomen. Een arrestatie dreigde,
maar gelukkig wist de te hulp ge
roepen kapitein dit te voorkomen.
Intussen was Walcheren in Duit
se handen gevallen op 18 mei; re
den om in de avond van 19 mei uit
Aardenburg te vertrekken en rich
ting Belgische kust te gaan.
Daarbij deed zich echter een pro
bleem voor; de Belgen lieten geen
burgers meer toe in hun land. Flin
senberg werd daarom in een mili
tair kostuum gestoken en voorzien
van geweer en patronen.
Voor sommigen bracht het af
scheid van het Vaderland wel enige
weemoed met zich mee. Wanneer
zouden ze het terugzien, was de gro
te vraag. Maar toch, men ging op
weg goed voorzien van proviand
door de familie Brijaert
De bedoeling was om in één ruk
Tekening (karikatuur) van kapi
tein Isaacs, gemaakt door „zijn
jongens" tijdens de mobilisatie
periode 1939-1940.
DE JONGEnsVAPi DE M-e.I
door te rijden naar Noord-
Frankryk. De tocht langs de Belgi
sche kust verliep echter moeizaan.
Overal moest men Belgische wacht
posten en versperringen passeren
en ook nog een aantal keren dek
king zoeken tegen Duitse luchtaan
vallen. Daardoor bereikte men via
Nieuwpoort, eerst in de morgen van
20 mei de kustplaats De Pannen, op
12 km van Duinkerken. Daar zou
den ze een dag en een nacht door
brengen en dan verder ryden, zo
mogelyk naar Zuid-Frankryk.
Maar daar kwam niets meer van,
want 's nachts hadden de Duitsers
de stad en de haven van Duinker
ken hevig gebombardeerd zodat de
wegen versperd waren. Bovendien
hadden ze op 12 mei by Abbeville
de Kanaalkust bereikt en oók daar
door de weg naar het zuiden af
gesloten.
Mobilisatie i^s^
Zaterdag 12 mei a.s. beleeft Ven
ray de derde aktiviteit van de
stichting CuluRooy: de muziekma
nifestatie MUSIQUE EN MASSE. Uit
gangspunt voor de organisatie was
om een groot aantal muzikanten op
hetzelfde instrument met elkaar te
laten musiceren.
Inmiddels zyn de inschrijvingen
gesloten en de organisatoren ver
heugen zich in de deelname van
30 saxofonisten en 25 slagwer-
kers/perkussionisten. Onder des
kundige leiding van Ruud Chermin
en Vincent Kivit, beiden docent
aan 'De Koopvaart' te Nijmegen èn
bovendien komponist van de in te
studeren muziekstukken, zal om
10.00 uur 's ochtends begonnen
worden met workshops voor onze
deelnemers. Zij zullen zich storten
op een drietal komposities:
i
1. 'De Dadendrang', een uit twee
delen bestaande kompositie voor
saxofoons.
2. 'De Verdoving', een komposi
tie voor slagwerkers en perkussio-
nisten.
3. 'De Wisselspeler', een kompo
sitie voor saxofonisten èn slag
werkers.
Voordat de popelende saxofo
nisten en slagwerkers aan 't werk
kunnen voor de uitvoering zal er
dus nog flink wat gemusiceerd
moeten worden. De uitvoering zal
vooraf gegaan worden door een an
der uitzonderlijk muzikaal experi
ment: een ontmoeting tussen
kamerkoor Collegium Vocale en de
nip-hop-band Traumatic. Regelma
tige VPRO-luisteraars en bezoekers
van de regionale en zelfs landelijke
rap-podia zal Traumatic niet onbe
kend zijn. Hoewel de bandleden èn
't koor op dit moment nog druk
stoeien met de invulling van dit
programma-onderdeel geloven wy
dat deze gezamenlijke inspanning
tot iets ziens- en horenswaardigs
kan leiden.
Geen CultuRooy-aktiviteit, echter,
zonder feestelijke afsluiter. Na Fata-
la aan 't slot van Akkoorden voor
Afrika, Harry Muskee en Hans
Dulfer als uitsmijter by Rock 'n
Rooy, is 't deze keer een regionale
band die deze experimentele avond
zal afsluiten met een spetterend op
treden: dat is de Boxmeerse Funk-
formatie Ruby Fruit Jungle. Een
achtmans formatie, bestaande uit
een hechte ritme-séktie, aangevuld
met funktioneel gitaarwerk, een
flitsende blazerssektie en zeker
niet te vergeten dè opzwepende
zang en podiumpresentatie van
zanger Ray Rothof.
In het —experimentele— leader
van onze muziekmanifestatie heb
ben ze ons toegezegd eveneens iets
verrassends te zullen meebrengen,
iets wat in ieder geval zal afwijken
van hun 'normale' optreden.
Al met al een muziekdag die ge
denkwaardig zal zyn. Voor slechts
7,50 bent ook u van de partij!!!
Het programma ziet er ongeveer
zo uit:
20.00 uur: Zaal open; 20.45-21.05
uur: Collegium Vocale en Trauma
tic; 21.20-21.40 uur: De Daden
drang; 22.00-22.30 uur: De
Verdoving; 22.40-23.00 uur: De Wis
selspeler; 23.30-01.00. uur: Ruby
Fruit Jungle.
De aanvangstijden zijn, in ver
band met het geïmproviseerde ka
rakter van het grootste deel van de
avond, onder voorbehoud.
Presentatie van Muzique En Mass
is in de deskundige handen van
Ossengal-Lokaal-gespreksleider Ma-
thieu Emonts.
DIEFSTAL PORTEMONNEE
UIT TAXI
Een Venrayer deed aangifte by de
poütie, dat hy tijdens een taxirit
zijn portemonnee met 300,- was
kwijt geraakt. Hoe de diefstal heeft
plaatsgevonden kon niet worden
vastgesteld.
INBRAAK IN AUTO
Een op het Henseniusplein gepar
keerde personenauto van een inwo
ner bleek opengebroken te zijn. Uit
de auto was de aanwezige radio
apparatuur ontvreemd. Tbegang tot
de auto was met geweld verkregen.
Venrays hart vol hardhout!
De gemeente Venray geeft wel op
een geheel eigen wijze blyk van
haar waardering voor het tropisch
regenwoud. De banken en de vele
houten palen in haar gloednieuwe
centrum zyn van tropisch hard
hout! Ook de onlangs gerenoveerde
Hofstraat staat er vol van. Bescha
mend! Des te meer, omdat nu de
roep om beschermde maatregelen
voor 't tropisch regenwoud wel
haast wereldwijd gehoord wordt
Vele gemeenten hebben 't gebruik
van dit hout dan ook afgezworen.
Er zyn uitstekende alternatieven
voorhanden. Zo heeft Boxmeer in
haar vernieuwde Steenstraat blauw
betonnen sierpalen gekregen, die
beslist gezien mogen worden. Ook
de klassieke ijzeren trottoirpalen
de zgn. 'Amsterdammertjes' zie ik
liever dan zo'n duurzaam souve-
niertje uit de groene longen van
moeder Aarde!
Namens de mil.ver. Vierlingsbeek
Rein Verhoeven
Daags daarop verhuisde de een
heid van kapitein Isaacs naar het
op twee kilometer van De Panne ge
legen St. Idesbald, waar al honder
den Nederlandse militairen waren
aangekomen.
St. Idesbald was een klein vrien
delijk dorpje met vele fraaie villa's
en overal op de duintoppen ver
spreide landhuizen. Daar kwamen
ze terecht in het verlaten, leegge
haald hotel De Moin. Bedden waren
er niet meer, zodat men zonder de
kens op de grond moest slapen.
VOEDSELTEKORT
In het hotel waren ook geen
etenswaren meer te vinden en al
le winkels in SL Idesbald waren
helemaal leeggekocliL Gelukkig
kreeg men van enkele burgers
wat vlees en bruine bonen, zodat
de ergste honger gestild kon
worden.
Op 23 mei verhuisden ze naar
een onbewoonde villa met de
naam „La Vigie", waar gelukkig
wel bedden stonden.
Het voedsel bleef echter een
groot probleem. Af en toe kreeg
men wat brood van burgers die er
zelf uren voor in de rij hadden
moeten staan.
Intussen werd Duinkerken van
uit de lucht herhaaldelijk gebom
bardeerd. De stad lag konstant in
een grote rookwolk gehuld.
Op 25 mei kwamen de Neder
landers in kontakt met Engelse
soldaten. Ze waren erg vriendelijk
en ze deelden blikgroenten en
vlees uit. De verhouding met hen
was heel wat beter dan die met de
Fransen, volgens Flinsenberg.
Omdat er volgens geruchten op
een kanaal achter Nieuwpoort Hol
landse schepen met aardappelen
zouden liggen, werd Flinsenberg
gevraagd, met enkele soldaten,
waaronder sergeant Hurkmans. op
zoek te gaan naar dat schip. Het
werd een tocht vol hindernissen en
gevaren. Overal bomtrechters in de
wegen, kapot geschoten auto's,
vluchtelingen die de weg versper
den en Duitse bomaanvallen. Maar
na heel wat zoeken vond men uit
eindelijk toch een schip met aard
appelen.
Tsrug in St, Idesbald werd het
groepje met gejuich ontvangen. Ze
hadden het schip gevonden en
aardappelen meegebracht, zodat de
ergste honger weer kon worden
gestild.
Na enkele dagen kon er echter
niet meer gekookt worden omdat
de brandstof op was. Niemand durf
de er meer op uit te gaan. Flinsen
berg ook niet, maar hij vatte alle
moed byeen en trok er met enkele
collega's toch weer op uit
Opnieuw kwamen ze na een ver
schrikkelijke rit behouden terugj
èn met een lading kolen, die ze ge
vonden hadden in de omgeving van
Passehendale, een plaatsje bekend
uit de Eerste Wereldoorlog.
Maar ook in St. Idesbald was het
alles behalve rustig. Herhaaldelijk
was er luchtalarm, maar wat erger
was: luchtgevechten en bombarde
inenten. Daarbij viel er ook onder
de Nederlandse militairen een aan
tal slachtoffers. Veel militairen had
den een toevlucht gezocht in
gangen, die op advies van kapitein
Isaacs waren uitgegraven in de
duinen.
De nacht daarop was werkelijk
een verschrikking. St Idesbald lag
onder artillerievuur zowel van de
Duitsers als van de Engelsen (vanaf
zee). De volgende morgen drongen
Duitse troepen St. Idesbald binnen.
De Nederlandse militairen werden
ontwapend en gedwongen op Duit
se vrachtwagens plaats te nemen
om afgevoerd te worden.
Kapitein Isaacs en een zestal
makkers zagen echter kans, met
Flinsenberg achter het stuur, onop
gemerkt te verdwijnen.
TERUGREIS
Via St Niklaas in België en Hulst
waar werd overnacht in een school.
Riliand-Bath. Willemstad en Moer
dijk bereikten ze ongehinderd Rot
terdam. Dit was de woonplaats van
een aantal vim hen. Vervolgens
werd doorgereden naar Amster
dam, de woonplaats van kapitein
Isaacs.
Na daar overnacht te hebben
bracht Flinsenberg sergeant Hurk
mans naar huis. in Groesbeek. Op 4
juni 1940 kwam Flinsenberg einde
lijk weer terug in Merselo. Een ge
vaarlijke en avontuurlijke tocht was
na 26 dagen ten einde.
Daags na zijn terugkeer ging h(j
naar het Yënrayse politiebureau om
te melden dat hy in het bezit was
van een vrachtwagen die niet zyn
eigendom was. De eigenaar (S. Zwij
gers uit Willemstad) kwam de op 13
mei gevorderde auto op 28 juni
weer ophalen in Merselo.
In „De Waterschans", jaargang III.
nr. 4, komt een artikel voor van dr.
H. van de Tuin over de krijgsver
richtingen in West-Brabant in de
Meidagen van 1940. Daarin zegt hy:
Flinsenberg was een rustige zelfver
zekerde man die uit de Peel was ge
komen en daar al oorlogservaring
had opgedaan. Hij bleek een man
van onschatbare waarde te zyn.
W;J.M. Willemsen
