Ktv k
Kunstige ontwikkeling
fan de woningbouw in
gemeente Venray
Wil Scarabee er van al?
eigen haard
Amnesty
International
Koffie op de
begraafplaats?
Even een kopietje maken
meubelen
PEEL EN MAAS
Donderdag 30 november - Pagina 5
In de begroting voor 1990 wordt
[oor de gemeente een overzicht ge-
jeven van het aantal woningen, dat
In 1989 wordt gerealiseerd. Dat zyn
in totaal 278, waarvan 50 op de
irkdorpen en 228 in Venray-kom.
irgeleken met 1988 werden er ^L2
der op de kerkdorpen, maar 20
leer in de kom gebouwd. Naar de
luidige inzichten (gebaseerd op
kon k re te plannen) zal het in 1990
op te leveren aantal woningen
boven de 200 uitkomen. Volgens
burgemeester en wethouders il
lustreert deze hoge produktie
zonder onaanvaardbare leegstand
de funktie van Venray op de regi
onale woningmarkt Hoewel het
meerjarenprogramma voor de ge
subsidieerde woningbouw een
dalende lijn te zien geeft, zal
het aantal nieuwbouwwoningen
naar verwachting geen evenredige
daling te zien geven door het reali
seren van een groeiend aantal vrije
sektor woningen.
Uit een in het kader van de voor
bereiding voor Landweert 3 uitge-
gevoerd onderzoek blijkt een aantal
van minimaal 225 woningen ge
let op dé regiofunktie van Venray
reëel te zijn.
APPARTEMENTEN
Een ander opvallend fenomeen is
volgens het college de toename van
het aantal gerealiseerde apparte
menten. Deze worden vooral ge
bouwd in het centrum en zyn in
trek bij ouderen, die daarmee aan
geven niet alleen "in te zijn voor
de traditionele bejaardenwoning-
met-tuin. Gelet op de toenemende
vergrijzing, mag met een groeiende
vraag naar aangepaste woonvoorzie
ningen gerekend worden. Zoals
men elders in dit blad kan lezen,
wordt hieraan al bij de vervangende
woningbouw in Wit Desselke spe
ciale aandacht besteed.
KERKDORPEN
De voor een aantal kerkdorpen
noodzakelijke uitbreiding ten be
hoeve van de woningbouw, wprdt
verhinderd door de aanwezigheid
van hindercirkels van intensieve
veehouderyen in het buitengebied
(de zg. stankcirkels). Deze proble
matiek is een eerste keer bespro
ken met ambtelijke vertegenwoor
digers van de provincie. Een
definitieve beleidsnota wordt naar
verwachting nog dit jaar aan het
college aangeboden. In deze nota
zal overigens ook aandacht worden
besteed aan de leefbaarheid in de
kerkdorpen. Overigens worden ko
mend jaar nauwelijks nieuwe wo
ningen op de kerkdorpen gebouwd.
Intussen is bekend geworden, dat
ook de provincie een rapport maakt
over de bouwproblemen in de klei
ne kernen.
AUTO MET AFBIJTMIDDEL
BESPOTEN
Onder dit kopje plaatsten wij vo
rige week het bericht, dat op dins
dagavond tussen 20.00 en 21.45
uur, in de Dempseystraat, een auto
met een afbytmiddel zou zyn
bespoten. Dat is niet geheel juist De
eigenaar van de auto woont wel in
de Dempseystraat maar het bespui
ten van de auto had plaats in de
Rooseveltstraat.
Deze kleine rektifikatie drukken
wij hier af omdat mogelijk iemand
in de Rooseveltstraat, op die dag en
op dat uur, een verdacht persoon
heeft gezien. Zo ja, dan houdt de po
litie zich gaarne voor een tip aan
bevolen.
De grote monstrans
van de Grote Kerk
INLEIDING
EDELSMEEDKUNST
IN DE NEDERLANDEN
Op het einde van de middel
eeuwen kon in Vlaanderen de be
werking van goud en zilver voor
kerkelyk gebruik reeds op een tra
ditie bogen. In de belangrijkste ste
den waren sinds de 14de en 15de
eeuw de edelsmeden corporatief ge
organiseerd. Hun ambachtsregle-
menten omschreven nauwgezet
diverse aspekten van hun oplei
ding, meesterschap en werkzaam
heid. Hierin werd bijzonder de
nadruk gelegd op de legering van
goud, zilver en onedel metaal. Al
leen werken, die aan het voorge
schreven gehalte beantwoordden,
kregen het stedelijk keurmerk
naast het persoonlijk merkteken
van de edelsmid.
In het begin van de 16de eeuw
werd hieraan, in de meeste zuid- en
noord-Nederlandse steden nog een
derde merk toegevoegd, namelijk
een letter, die bij de jaarlijkse wis
seling van de dekens van het am
bacht, gewijzigd werd. Zodoende
kan achterhaald worden in welk
jaar een stuk gekeurd werd en
tneteen ook wie er toen voor de
keuring verantwoordelijk was.
Het ensemble van deze merken,
eertyds bedoeld als een waarborg
voor het fyngehalte, biedt thans de
mogelijkheid uit te maken, wan
neer en door wie een edelsmeed-
werk werd vervaardigd.
De zuid-Nederlandse edelsmeden
legden op het einde van de middel
eeuwen, vooral in Brabant een gro
te bedrijvigheid aan de dag. Hun
faam reikte tot over de grenzen van
het Hertogdom, maar ook de steden
Antwerpen, Brussel, Leuven, Me-
chelen. Gent en Brugge waren cen
tra van verfijnde edelsmeedkunst.
Met een beperkter afzetgebied wa
ren toen ook in de noordelijke Ne
derlanden de steden Breda,
's-Hertogenbosch, Nijmegen,
Utrecht en Amsterdam, centra
waar zich diverse edelsmeden had
den gevestigd.
EDELSMEEDKUNST
IN HET RIJNLAND
Het Rijnland bewaart als geen an
der gebied in Duitsland een rijk
dom aan kostbare werken van
middeleeuwse edelsmeedkunst ge
tuige de schatkamers van de Dom
kerken van Keulen, Aken en Xan-
ten. Het is vanzelfsprekend dat in
Keulen een belangrijk centrum
van handel en verkeer de
goudsmeedkunst een belangrijke
plaats innam. Zij werd genoemd de
goudsmeedstad van het H. Roomse
Rijk van de late-middeleeuwen en
was voor het ganse land de baker
mat van Duitse edelsmeedwerken.
Het is begrijpelijk, dat hier ryke
winstmogelijkheden werden gebo
den en dat daardoor zich vreemde
edelsmeden en leerlingen vestig-
Verdrag Rechten van het Kind
aangenomen
Op maandag 20 nov. is door de
VN een verdrag aangenomen dat de
rechten van kinderen moet waar
borgen. Veel organisaties waaron
der Amnesty International, Unicef
en Defence for Children besteedden
veel aandacht aan het tot stand ko
men van dit verdrag. De basisscho
len hebben van de organisatie
Defence for Children samen met de
kinderpostzegels een lespakket
over de rechten van het kind ont
vangen. In het School TV Weekjour-
naal wordt ook elke maand
aandacht besteed aan een aspekt
van de rechten van het kind.
De Amnestygroep Venray heeft al
le scholen na het basisonderwijs
benaderd met het verzoek om in
een pauze de leerlingen de moge
lijkheid te bieden om in aktie te ko
men voor leeftijdsgenoten van wie
de rechten soms op barbaarse wijze
worden geschonden.
Een voorbeeld: Leerlingen kun
nen, vrijwillig, een kaart sturen
naar de autoriteiten van Guatema
la. Door middel van die kaart vra
gen ze een onderzoek naar de
mishandeling van twee meisjes van
13 en 15 jaar, die gevangen geno
men werden vanwege de mensen-
rechtenaktiviteiten van hun
ouders. Zo zyn er 8 verschillende
kaarten die naar 8 verschillende
landen verstuurd kunnen worden.
Al veel scholen (Boschveldcolle-
ge, Jerusalem, IMBO, Marianum,
MAVO de Kolk) hebben hier positief
op gereageerd zodat de leerlingen
van deze scholen niet alleen infor
matie krijgen over de rechten van
kinderen en schendingen van deze
rechten, maar ook de kans om hier
zelf iets aan te doen.
Meer informatie over Amnesty
International en over het werk van
de Amnestygroep Venray kunt u te
lefonisch krijgen by C. Hoedemae-
kers, tel. 04780-84479.
KALF IN WEIDE GEDREVEN
Op de Handrik liep een kalf over
de weg, maar voordat er ongeluk
ken waren gebeurd was het dier al
door de politie in een weide gedre
ven, in afwachting van de komst
van de eigenaar.
GESTOLEN AUTO
Op de parkeerplaats bij het NS-
station te Oostrum werd een flink
beschadigde personenauto aange
troffen. welke in Cuyk gestolen was.
De vier banden waren lek gestoken
en het binnenste van de auto was
een puinhoop. Moedwillige vernie
lingen waren aangericht en enkele
onderdelen waren uitde auto
gesloopt. Voor de eigenaar van de
nog vry nieuwe Opel Kadett een
grote schadepost. Hy is inmiddels
in kennis gesteld van de vondst.
'40
den. Dit had tot gevolg: een invloed
van vreemde stijlstromingen. Vast
staat dat op een gegeven moment
zo'n 120 goudsmeden in Keulen
werkzaam waren.
Ook in Aken, Wesel en Kleef had
den zich edelsmeden gevestigd, die
hoofdzakelijk in dienst van de her
togen werkten.
Het is opmerkelyk dat de meeste
Rynlandse edelsmeedwerken niet
gedateerd en van geen merkteken
voorzien zyn, wat uiteraard een on
derzoek naar de herkomst en de
maker van een gouden voorwerp
zeer bemoeilykt. Uitzondering zyn
de Akense werken die zoals de Ne
derlandse en Vlaamse met
keuring- en meestermerken geken
merkt zyn.
DE VENRAYSE
MONSTRANS
De monstrans wordt sinds de
13de eeuw gebruikt om het H. Sa
crament uit te stellen of in proces
sie rond te dragen. Ze is ontstaan
als gevolg van de instelling ran de
Sacramentsdag te Luik in 1247. De
vroege. gotische cylinder
monstrans bestaat uit een vertikaal
geplaatste cylinder van rotskristal
of glas, die een zg. lunula (maantje)
bevat, waarin de H. Hostie gescho
ven wordt en door twee engelen ge
dragen wordt. De cylinder is
afgedekt met een torenvormige
deksel en omgeven door architekto-
nische elementen, die raak van
beeldjes voorzien zyn.
Die vraag stelde dhr. Den Brok
zich, in de raadsvergadering van jl.
dinsdag, toen een schryven behan
deld werd van Scarabee Waste Con
version uit Sterksel. In die brief
stelde Scarabee zich niet verant
woordelijk voor eventuele schade
die de wyziging van het bestem
mingsplan aan de Ysselsteynseweg
in Heide met zich mee zou brengen.
Eind juni nam de gemeenteraad
een voorbereidingsbesluit, in ver
band met de voorgenomen vesti
ging van een mestfabriek in Heide.
Als voorwaarden stelden de raadsle
den dat Scarabee voor eventuele
planschade zou moeten opdraaien.
Een andere voorwaarde was dat
Scarabee zou bydragen in de
kosten, wanneer zou blyken dat de
wegen in en rond Heide het zware
(mest)vrachtverkeer niet aan
kunnen.
De gehele raad was het niet eens
met het standpunt van Scarabee.
De gemeenteraad heeft die voor
waarden gesteld en als Scarabee
Behoudens de afdelingen burger
zaken en sociale zaken, die een
eigen kopieerapparaat hebben, wer
den tot voor kort in het gemeente
huis alle kopieën op de centrale
kopieerkamer gemaakt. In het ka
der van de reorganisatie en uit
efficiencyoverwegingen, is intus
sen op een vijftal plaatsen in het ge
meentehuis een kopieerapparaat
geplaatst.
In de commissie voor algemene
zaken, die afgelopen maandag een
deel van de vragen uit de algemene
beschouwingen behandelde, wilde
men ook weten of deze maatregel
invloed heeft op het totaal aantal ge
maakte kopieën. Hiermee werd ge
wezen naar het zg. kopieëren voor
privé-doeleinden. Ook rees de vraag
of het gebruik van insteektellers,
niet te overwegen was. Dit systeem
registreert het aantal kopieën dat
door personen gemaakt wordt.
Volgens dhr. Den Brok, fraktievoor-
zitter van Samenwerking, funktio-
neert zoiets op universiteiten
prima. Dhr. Houba verwees hierbij
naar St. Serratius (P.C.V.), waar ook
insteektellers worden gebruikt
Volgens gemeentesekretaris De
Bever is het effekt op het aantal ko
pieën nog niet duidelijk. Wel zal
daar volgend jaar naar gekeken
worden. Volgens De Bever is het te
rugdringen van privé-kopieën
slechts van secundair belang ge
weest bij het decentraliseren van
het kopieëren, efficiency staat
voorop.
Het invoeren van insteektellers is
volgens De Bever een kostbare zaak,
zowel in aanschaf als in kontrole
daarvan. By universiteiten mag dit
dan wel funktioneren, maar het ko-
De Venrayse monstrans heeft een
hoogte van 77,8 cm, is van zilver,
waarvan de helft verguld, weegt 4,5
kg en wordt gedateerd rond 1500.
De latere inscriptie onder de voet-
rand luidt: Eccel. St. Petri ad Vinei.
Venray Van de St. Petrusbanden-
kerk te Venray). Wy besparen u de
langdradige beschrijving van deze
reuze monstrans met de ragfijne
beeldjes van de 12 Apostelen en
De grote gotische Cylinder-
snonstrans 1500) van de Grote
Kerk, een van de fraa,iste in de Ne
derlanden.
zich daar niet aan wil houden, moet
ze maar...
De heer Lemmens (vd.V.) zei al
eerder gewaarschuwd te hebben,
dat planschade op de gemeente ver
haald zou kunnen worden. Wat
hem betreft: "laat het hele feest
maar niet doorgaan". Hy noemde
de houding van Scarabee "honds
brutaal".
De heer Houba (WD) had er even
min een goed woord voor over. De
opstelling van Scarabee noemde hy
"arrogant'', en het antwoord van de
gemeente op die brief "veel te soft".
De gemeente moet zich in dit geval
keihard opstellen.
De heer Den Brok (SV) was het
daar roerend mee eens. Hy vroeg
zich af, of Scarabee zich achter een
rookgordijn aan het verbergen is.
Zyn ze zich aan het terugtrekken...?
Hoe het ook zy: de gemeenteraad
houdt zich aan de gestelde voor
waarden en het college zal dat nog
eens heel dringend aan Scarabee
moeten duidelyk maken.
pieerwerk dat daar gemaakt wordt
zijn meestal grote partijen. In het
gemeentehuis wordt vaak tussen
door even een kopietje gemaakt.
Dat laatste doet ook dhr. V.d. Vor-
le. "Als ik voor iemand een kwyt-
scheldingsformulier van belasting
heb ingevuld, maak ik daar op het
gemeentehuis een kopietje van", be
kende hij schuld. "Dat is dan fout",
konkludeerde de burgemeester
hieruit, waarop Van de Vorle rea
geerde met "Dat weet ik. daarom
doe ik het niet meer op de gang..."
SCHOORSTEENBRAND
Mogelyk doordat de allesbrander
iets was verplaatst, ontstond er een
schoorsteenbrand in een woning
aan de Etudestraat. De schoorsteen
was recentelyk nog geveegd, maar
dat deden de brandweermannen
nu nog eens over.
NOOIT MEER DOEN
Twee kwajongens van ongeveer
12 jaar hadden een nieuwe "sport"
ontdekt Reklamelucifers, welke ze
hadden "gejat", aanstrijken en dan
naar passanten gooien. De politie
greep het tweetal in de kraag. Ze
werden "onderhouden" of liever ge
zegd kregen een fikse uitbrander
waarna ze beloofden het niet meer
te doen.
ETALAGEKAST GEPLUNDERD
Een aan de gevel van een textiel
zaak in de Grotestraat geplaatste
etalagekast voorzien van lingerie,
bleek leeggeplunderd te zyn. Met
een schroevendraaier was de kast
geopend.
tientallen zwevende, zittende en
steunende engeltjes, de drakenkop-
jes. pinakeltjes, kolommetjes en ko-
lonetten. U kunt ze immers in de
"schatkamer" bewonderen.
Pastoor Pascal Schmeits schreef
enthousiast in 1914: "Een
monstrans ran fyner evenredig
heid als deze bestaat er geen; de
meester, nederig onbekend, had
een zeldzame oogmaat en was 'n
even geniaal bouwheer als
kunstsmid".
De Rijks-archivaris in Limburg,
dr. A.J. Flament schreef in 1891:
"De groote monstrans verdient wel
licht met den adelaar onze hoogste
bewondering" en verder: "Meerma
len werd deze monstrans geïmi
teerd, onder andere voor de
Dominikanen kapel te Venlo. en op
de tentoonstelling in 1883 te Am
sterdam ontging hy de aandacht
der kunstkenners niet".
Prof. dr. J.J.M. Thinners' oordeel
over de monstrans: "Een der ry kste
en fraaiste monstransen van de Ne
derlanden bevindt zich te Venray.
Zy vertoont in details zeer beweeg
lijke laat-gotische vormen en het
geheel maakt door zijn harmoni
sche proporties een monumentale
indruk".
In een aantal publikaties over de
gotische cylinder-monstransen in
Nederland, schreef mgr. W.G. van
Frontale botsing
Door onbekende oorzaak raakte
een personenauto, bestuurd door
een inwoner van Belfeld. op de Put-
tenweg. ter hoogte ran de gemeen
tegrens. op het linker weggedeelte
en kwam daar frontaal in botsing
met een tegemoetkomende perso
nenauto bestuurd door een inwo
ner van Arnhem. De auto's werden
zwaar beschadigd en een van de
auto's kwam in een be mi sloot tot
stilstand. Gezien de schade aan de
auto's kunnen beide bestuurders
van groot geluk spreken. Ze liepen
namelyk geen noemenswaardige
verwondingen op.
Plotseling werd de bestuurder uit
Arnhem onwel en hy werd met
spoed door de politie naar het zie
kenhuis vervoerd. Na onderzoek al
daar kon hy naar huis worden
overgebracht Het onwel worden
werd verklaard als een reaktie op
het ongeval.
Het ongeluk vond maandagmor
gen omstreek 08.00 uur plaats en
het drukke verkeer op de Putten-
weg ondervond daarvan hinder,
maar behoefde niet té worden om
geleid.
Bromfietser gewond
Donderdagmorgen omstreeks 8
uur is een 16-jarige bromfietser uit
Merselo, op het rijwielpad langs de
Horsterweg, ter hoogte van Casten-
ray, gewond geraakt, toen hy met
zyn bromfiets tegen een transport
busje van de dienst gemeenterwer-
ken botste.
Wegens werkzaamheden langs de
weg had de gemeentelijke chauf
feur het busje, met zwaailichten
aan. midden op het fietspad gepar
keerd. Door de lage stand van de
zon merkte de bromfietser, op weg
naar school in Horst, het busje te
laat op. Hy botste frontaal tegen het
busje. De verwondingen die de
bromfietser daarbij opliep, waren
dusdanig dat hy per ambulance
naar het ziekenhuis moest worden
vervoerd. De bromfiets werd zwaar
beschadigd.
Hoewel een en ander mogelijk
wettelijk juist is, was het gezien de
situatie ter plaatse best mogelyk ge
weest het transportbusje óf in de
berm öf tussen de bomen te parke
ren. Het op het fietspad plaatsen
was volgens een woordvoerder van
de politie ter plaatse niet nodig
geweest-
De grote monstrans u>erd niet al
leen in de kerk uitgestald, maar
ook in processies rondgedragen, zo
als hier op deze foto uit 1935, waar
Deken Thielen onder het baldakijn
de monstrans meedraagt tijdens de
kermis-processie De foto is geno
men vanaf de Grote Markt richting
Marktstraat
Heukelum, de stichter en latere di-
rekteur van het Aartsbisschoppe
lijk Museum, nu Rijksmuseum
Catharijneconvent te Utrecht, met
veel lof over de monstrans uit de
Grote Kerk.
Wanneer kwam de monstrans in
het bezit van de Venrayse kerk?
Zowel Schmeits als Van Haeff ver
meldden in hun aantekeningen:
"Als wij tho Grup (Grubbenvorst?)
die monstansy balde, vertert mit H.
Laurens 16st". Dat gebeurde in
1611, terwijl in het Kerkarchief een
rekening aawezig is. waarin de ver
melding op 22 januari 1613 "ein
monstrans tho Cuick gekocht voor
360 gulden hollantz" en in hetzelf
de jaar nog een rekening "Aan Han-
rick Brosis betaelt van de
monstrantie te repareeren, 10 gul
den". Ook de koopakte is bekend,
hierin wordt echter gewag gemaakt
van een ciborie. Op het voorste blad
een aantekening dat het hier gaat
om een aankoop van een
monstrans.
Zoals wy reeds eerder berichtten,
gaat de gemeente de aula op de alge
mene begraafplaats Boschhuizen
renoveren, met de bedoeling: een
veel intensiever gebruik. De begra
fenisstoeten zouden niet meer tot
aan het graf behoeven te gaan en
daarmee wordt de begeleiding van
de stoeten door de beheerder over
bodig; wat uiteindeiyk een goedko
pere exploitatie zou opleveren. Dat
zou ook het geval zyn, wanneer het
graafmateriaal by het graf kan biy-
ven staan, en niet, net als nu, tel
kens moet worden verwyderd. Ook
zouden de weersomstandigheden
van geen invloed meer zyn by het
afscheid nemen en komt de lange
tocht naar het graf te vervallen.
Maar reeds in de commissie voor
openbare werken bleek dat men
het niet met die geregeling eens
was. De familie zou indien men
dat wenste ten alle tyden aan het
graf afscheid moeten kunnen
nemen.
Ook de commissie voor financiële
zaken stond op het standpunt dat
het gebruik van de aula niet dwin
gend kon worden voorgeschreven.
De oude gebruiken dienden te wor
den gerespekteerd.
Nu die renovatie van de aula deze
week in de gemeenteraad aan de or
de werd gesteld, bleek dat het colle
ge gevolg had gegeven aan het
advies van beide commissies. De
nabestaanden hebben een vrye
keus. Of afscheid nemen in de aula.
of afscheid nemen aan het open
graf.
En daarmee was de gehele raad
het eens.
De heer Den Brok (SV) lanceerde
nog wel de idee. om in de aula de
mogelykheid te kreëren om koffie
te schinken. Tegelijk met de reno
vatie een keukentje inrichten, kan
toch geen kapitalen kosten. En een
of ander horeca-bedryf zou dan
voor de koffie dienen te zorgen.
Ook een telefoonaansluiting zou
ter plaatse zeer gewenst zyn.
Of dat allemaal een haalbare
kaart is, wil het college wel eens on
derzoeken. Men kon daarover nu
geen enkele toezegging doen.
Hoe het ook zy. by de kerkvisita
tie in 1666 door de Vicaris Generaal
van Roermond. Jacob van O eve ren,
staat de grote monstrans in het in
1803 afgebroken Sacramentshuis.
Een kerkrekening van 1680 ver
meldt een reparatie: "Betaelt aan
Jan van Dael den 24 Augustus, 55
Gld. 8 st. hollans van vertering en
oncosten, die hy gedaen heeft wee
ghen ons monstrantie, doen sy
gestuurt is naar den Bosch om
schoon te maecken, te weeten 17%
dukaten en 8% st. holl. (70 gld, 6
st)
Vermeldenswaard is de vermel
ding in de kerkinventaris. opge
maakt in 1833: "Een groote zilvere
driekantige monstrantie met drie
daaraan hangende sieraden met ju
welen ingeval en nog vier andere
met fyne stenen".
Pastoor Pascal Schmeits schreef
niet alleen dat "de meester nederig
onbekend was" maar ook. dat "op
geen enkel onderdeeltje van de
monstrans een keur of merk te ont
dekken is".
Gezien de meeste edelsmeedcen-
tra in de Nederlanden en in het
Rynland alleen de stad Aken de
edelsmeedwerken van keuren en
merken voorzagen, mag men aan
nemen dat de monstrans van Ven
ray een werkstuk is uit de
Nederrynse cultuursfeer.
Maakt betere kwaliteit betaalbaar
Venlo, Tegelseweg 59, tel. 077-542623.
Sevenum, Past. Vullinghsstraat 9, tel. 04767-1826.
