rote Kerk
De grafmonumenten van
de graven van Gelder
Vlooien- en
Luiksemarkt
te Meerlo
SHOES
lO%
SHOES
rektifikatie
Mishandeling
De brand in
Castenray
Verkoop
bosperceel
Dodelijk
verkeers
ongeval
PEEL en maas
Donderdag 12 oktober - Pagina 7
ye vondst van drie onbekende te-
ingen van de grafmonumenten
het Gelderse Gravenhuis, te
nnond en te Grafenthal, vorm-
evoor dr. G.H.A. Venner de direkte
leiding tot het schrijven van
boekwerkje, dat onlangs onder
titel "de grafmonumenten van
giaven van Gelder" is ver
enen.
Het graafschap, sedert 1339 her-
om Gelder, omvatte niet enkel
of meer de tegenwoordige, pro-
cie Gelderland, maar ook grote
eelten van het huidige Midden-
Noord-Limburg en aangrenzend
its gebied, met name de voorma-
Kreisen Geldern en Erkelenz.
hertogdom Gelder is in de Ne-
(èrlandse geschieschrijving vooral
>kend geworden, omdat dit gewest
„is in 1543 door het verdrag van
/enlo bij de Habsburgse Nederlan-
jden van Karei V werd gevoegd. Tot
jl543 had het zich tegen de Bour-
mdische en later Habsburgse an-
iexatiepogingen weten te verzetten
|en hadden zijn inwoners onder
leigen landsheren geleefd.
H>t de oudste bezittingen die reeds
omstreeks 1200 in handen van de
graven van Gelder waren, behoorde
het gebied rond het kasteel Geldern
waaraan de graven hun naam ont
leenden. Voorts was de graaf in on
streken in het bezit van
Aldekerk, Nieukerk, Wetten, Ven-
ray en Roermond. In de loop van
dezelfde dertiende eeuw verwierf
hy rechten te Sint Odiliënberg,
Roosteren, Kriekenbeek en Linne.
Na 1250 blijkt de graaf tenslotte
goederen te Goch en omgeving en
te Venlo te bezitten."
Op zondag 15 oktober vindt er
issen 10.00 en 18.00 uur in café-
lal Brugeind te Meerlo een gezelli-
;e Vlooien- en Luiksemarkt plaats,
ieelnemers van allerlei soort doen
üeraan mee. Zij bieden een ruim
assortiment aan koopwaar aan te
len voordelige prijzen, o.a. kleding,
iaarmode, sieraden, speelgoed,
ireigaren, porcelein, koper, etc. etc.
Ook het aanbod in spullen afkom
stig van de zolder of berging en an
dere tweedehandsspullen zijn
aanwezig, zodat ook de liefhebbers
en geïnteresseerden in deze "bran
che" aan hun trekken zullen ko
men en wie weet, als u handig bent
in het afdingen, neemt ook u iets
leuks mee naar huis voor een laag
prijsje!
Aldus de inleiding van dit boekje,
dat een uitgave is van de Stichting
Historie Peel-Maas-Niersgebied, en
dat ongetwijfeld zeer interessant
zal blijken te zijn voor ieder die be
langstelling heeft voor de historie
van deze streek. Het boekje is in
Boekhandel Van den Munckhof
verkrijgbaar ad 16,-.
VENRAY
14 oktober 1989
1 jaar
Q-Shoes
in Ven ray
Feest bij Q-Shoes op
zaterdag en de daarop
volgende
herfstvakantieweek
KORTING
op alle
kinderschoenen
Grabbelton,
ballonnen en
iedere dag kans op 2
vrij kaartjes voor de
kinderfilm in
LUXOR THEATER
VENRAY
KZf'PWEG 2B
LOSLOPENDE PAARDEN
De politie was weer een paarden
vangen Op Dalland werden drie
paarden in een weide gedreven. Die
paarden waren uit een goed afgeslo
ten weide gekomen.
Op de Puttenweg werd een paard
door de politie gevangen voordat
het dier een ongeluk had veroor
zaakt. De eigenaar werd opge
spoord.
Vorige week plaatsten wy in dit
blad het volgende bericht:
"In de nacht van vrijdag op zater
dag, even na het middernachtelijk
uur, reed over de Ysselsteynseweg,
ter hoogte van Heide, een tiental
jongeren per fiets en ze hadden
daarbij de gehele breedte van de
weg nodig. Een autobestuurder
claxoneerde om de fietsers te kun
nen passeren. Op een gegeven mo
ment dat hij dat het zou lukken, via
de wegberm, maar op dat moment
sloeg een van de fietsers op het dak
van de auto. De bestuurder maakte
zich daarover kwaad. Hij stopte en
sloeg een van de fietsers in het ge
laat. Die deed daarvan aangifte. Van
een en ander zal proces-verbaal
worden opgemaakt.
Aldus de lezing van de politie, op
zondagavond.
De lezing van de jongeren is ech
ter geheel anders, namelijk als
volgt: Met z'n achten reden ze op de
fiets van Ysselsteyn naar Heide. Ze
fietsten achter elkaar en zeker niet
hinderlijk: de automobilist kon on
gehinderd passeren. Tijdens dat
passeren heeft een van de jongens
een vinger opgestoken in de rich
ting van de autobestuurder. Die
nam dat niet, stopte en haalde uit
de kofferbak een ijzeren staaf. Aan
de jongens, die gestopt waren vroeg
hij wie z'n vinger opgestoken had.
Hij kreeg geen antwoord, waarop de
bestuurder een van de jongens, een
18-jarige uit Veulen, in z'n nek
sloeg.
Via het door de jongens opgege
ven kenteken kon de politie de au
tobestuurder achterhalen. Het was
een 20-jarige Venrayer.
Ook van deze lezing is proces
verbaal opgemaakt. Wy doen ver
der niet mee aan een "welles-
nietus-spelletje". Het laatste woord
in deze zaak zal ongetwijfeld de
rechter hebben.
BEWUSTELOOS GESLAGEN
Er is nog al wat onduidelijkheid
over wat er gebeurde tijdens de bas
ketbal wedstry d Jumpe rs-Archilles
in de Wetteling.
Het begon eigenlyk toen er niet
meer gewisseld zou mogen worden
en een speler de scoreteller met
beide handen naar de keel greep.
Een getuige wilde die vechtenden
scheiden, maar werd zelf tegen het
jukbeen geslagen. Die slag kwam zo
hard aan, dat hij bewusteloos ge
raakte en naar het ziekenhuis
moest worden overgebracht. Later
kon hij naar huis terugkeren.
De politie tracht duidelijkheid te
krijgen omtrent een en ander en
zal proces-verbaal terzake mishan
deling opmaken.
Onze berichtgeving, vorige week
in dit blad, over de brand in Casten
ray is niet helemaal juist geweest.
Allereerst werden wij er op geatten
deerd, dat Roland niet onder
Castenray valt, maar onder Klein
Oirlo.
Verder schreven wy dat die brand
door kortsluiting was ontstaan en
ook dat is niet juist. De brand
ontstond toen een verwarmings
monteur bezig was met soldeer-
werkzaamheden van een waterlei
ding, welke van de koestal naar de
melkkamer moest worden aange
legd. Hy soldeerde met een gas
brander, 30 centimeter onder het
plafond. Hij had het plafond afge
schermd met platen, maar toch
heeft de vlam het op de zolder lig
gend stro geraakt, wat in brand
vloog. De monteur probeerde nog
de brand te blussen, maar dat lukte
niet.
Diverse malen heeft men ge
tracht het alarmnummer 006 te
bellen, maar men kreeg daar geen
kontakt. Doordoor duurde het lan
ger dan wij van onze brandweer ge
wend zijn, eer ze bij de brand
arriveerde. Tben men uiteindelijk
arriveerde, sloeg het vuur al over op
het zoldergedeelte van de woning.
De brandweermannen konden
voorkomen dat de brand zich ver
der uitbreidde. Het woongedeelte
liep wel waterschade op maar kon
nog bewoond worden.
De firma van de verwar
mingsmonteur heeft al het mogelij
ke gedaan om de landbouwer met
zijn veestapel te helpen en stelde
zich ook aansprakelijk voor de
schade.
Niet alleen bij deze brandmelding
deden zich moeilijkheden voor.
Ook bij de alarmering van een auto-
brand bleek het alarmnummer on
bereikbaar.
Burgemeester Defesche is op de
hoogte en heeft reeds een streng
onderzoek bij de alarmcentrale en
de PTT gevraagd.
BESTELBUS ONTVREEMD
In de nacht van maandag op dins
dag is vanaf het afgesloten terrein
van een garage aan de Leunseweg
een Volkswagenbestelbus ont
vreemd. Kennelyk was het de da
ders te doen om bepaalde
onderdelen, want de bestelbus
werd enkele honderden meters ver
der, op het terrein van de voormali
ge Zuivelfabriek, teruggevonden.
Van de bestelbus waren de beide
portieren en het motorgedeelte
gesloopt. De schade bedraagt enkele
duizenden guldens.
Toegang tot het terrein was ver
kregen door het doorknippen van
de afrastering.
De gemeente is voornemens een
bosperceel, gelegen aan de Putten
weg Steegse Peelweg Rouwkuilen-
weg, te verkopen. Het perceel is
8.07.20 ha groot en zou 100.000-
gaan kosten.
De commissie voor openbare wer
ken zette een aantal vraagtekens bij
deze verkoop. In dat perceel staat
bijvoorbeeld een rekreatief zitje,
een bank en een tafeltje. Blyft dat
behouden? vroeg dhr. Klinkenberg
van SV. En dat bleek inderdaad de
bedoeling te zyn.
Van meer importantie waren de
vragen dhr. A. Jansen (PvdA). Hij
vroeg namelijk of er garanties wa
ren dat het bos straks geen land
bouwgebied wordt en dat er geen
mest in verspreid wordt.
Volgens wethouder Claessens
wordt in de boswet geregeld dat een
perceel niet ontbost wordt. Boven
dien wordt die clausule ook nog
eens in de verkoopakte opgeno
men. Iets anders is de bemesting.
Men mag namely k een bos be
mesten. Maar, om overdaad of mis
bruik te voorkomen (b.v. dumpen
van mest) zou men een en ander
nog eens moeten onderzoeken en
zonodig beperkende bepalingen in
de koopakte opnemen.
De heer Muijsers (CDA), vroeg
zich met zijn fraktie af, of het wel
nodig was, dit perceel bos te verko
pen. Het ligt aan drie kanten aan
een verharde weg en zou mogelijk
straks voor de gemeente van belang
kunnen zijn. Los daarvan, zou de
vraag gesteld moeten worden of de
gemeente zo nodig bos moet gaan
verkopen. Eveneens moet men zich
afvragen of men NU moet gaan ver
kopen, nu we artikel-12 gemeente
worden.
Muijsers dacht dat het verstandig
zou zijn. dat het CDA er eerst nog
eens onderling over gaat beraadsla
gen. Dhr. A. Jansen wilde echter
nog verder gaan en deze verkoop
voorlopig opschuiven. De commis
sie voor financiën krijgt dan alle ge
legenheid te overwegen of verkoop
NU, inderdaad verstandig is. En
daarmee kon de commissie zich
verenigen.
REE TEGEN TREIN
Een machinist van de trein
Venlo-Nymegen bemerkte dat iets
tegen de trein was gelopen, maar
hij kon niet vaststellen wat. het was.
Hij liet de trein stoppen en de poli
tie werd gewaarschuwd. Die stelden
een onderzoek. Het bleek dat een
reebok tegen de trein was gelopen
en by de botsing was gedood. Het
kadaver werd op de voorgeschreven
wijze afgevoerd. Het treinverkeer
kon na ongeveer een half uur weer
worden hervat.
Een 45-jarige autobestuurster uit
Vierlingsbeek stopte dinsdagavond,
komende van de afrit Deurneseweg
(ter hoogte van 't Brukske) om de
provinciale weg over te steken en
linksaf in de richting Maashees te
gaan. Zy lette bij het optrekken on
voldoende op het verkeer dat uit de
richting Maasheseweg kwam. Een
22-jarige motorbestuurder. Gerar-
dus Smits uit Beugen, kon toen
vanwege de korte afstand niet meer
stoppen en botste met z(jn motor in
de flank van de personenauto.
De motorbestuurder werd met le
vensgevaarlijke verwondingen naar
het ziekenhuis overgebracht maar
is daar kort na aankomst aan zyn
verwondingen overleden.
De bestuurster van de personen
auto liep geen noemenswaardig let
sel op.
DUITSE BROMFIETS TE SNEL
Dinsdagavond omstreeks 18.00
uur reed een bromfiets met hoge
snelheid over de Schoolstraat. De
politie liet die bromfiets, een uit
Duitsland afkomstige 90 cc brom
fiets, stoppen. De bestuurder was
een 16-jarige Venrayer.
Voor het beryden van dit soort
bromfietsen is in Nederland een rij
bewijs noodzakelijk en dat kon de
16-jarige niet tonen.
De bromfiets werd in beslag geno
men en van een en ander is proces
verbaal opgemaakt.
DURE ALCOHOL
In de nacht van dinsdag op
woensdag hield de politie op de
Deurneseweg een 18-jarige uit
Deume afkomstige autobestuurder
aan, en konstateerde alcoholge
bruik. Hem werd een rijverbod van
4 uur opgelegd en een transaktie
van 250,- aangeboden.
GEEN VISITEKAARTJE
Woensdagmorgen kwam de eige
naar by zijn aan de Antoniusstraat
geparkeerde personenauto en ont
dekte dat zijn auto flink beschadigd
was. Gezien de sporen moet dit ver
oorzaakt zijn door een ander mo
torvoertuig. De bestuurder had zijn
visitekaartje niet achtergelaten. De
politie verzoekt getuigen zich te
melden.
INBRAAK IN
ADMINISTRATIE ZIEKENHUIS
Tijdens het bezoekuur werd zater
dagavond ingebroken in de admi
nistratie van het ziekenhuis. De
dader moet goed op de hoogte zijn
geweest want met een aanwezige
kluissleutel heeft hy de kluis ge
opend en daaruit enkele geldkistjes
ontvreemd.
Laten wy met Maria
bidden tot God onze
Vader.
Dat de jonge mensen
een klimaat vinden
waarin zij Gods stem
horen wanneer Hy
roept voor het priester
schap, andere pastora
le diensten of het
religieuze leven.
O.L. Vrouw Behoude
nis der Kranken bid
voor ons.
Door de week in de
oktobermaand dage
lijks na de H. Mis van 9
uur rozenkransgebed
in de kerk van
Oostrum. Bidt u met
ons mee?
Denkt u aan de Be-
zinningsavonden op
donderdag 12 en 19 ok
tober? Om 20.00 uur in
het gemeenschaps
huis. U bent van harte
welkom.
HOND OPGEHITST
Een hond werd door een 15-jarige
jongen opgehitst tegen een evenou-
de plaatsgenoot. De hond werd
agressief en beet de jongen in een
van zijn benen. De verwondingen
waren van dien aard dat hij voor
behandeling naar de EHBO in het
ziekenhuis moest worden overge
bracht
Het orgel van de Grote Kerk
INLEIDING
Bij het Concordaat van 1801 (een
concordaat is een overeenkomst
tussen 'n regering (hier Napoleon)
n de paus over kerkelijke aangele-
:nheden), werd ondermeer een
•epaling vastgesteld, dat men
noest overgaan tot een nieuwe ker
kelijke indeling. De bisdommen
louden samenvallen met de depar
tementen, wat betekende, dat Aken
tetel werd van een bisdom, waartoe
(ök Venray behoorde.
In 1802 kwam het decreet af,
iraarby de oude kloosterordes wer-
len opgeheven. Deze maatregel trof
•ok de drie Venrayse kloosters. Het
dooster Bethlehem te Oostrum
ferd in 1806 door de heer van Blit-
erswijk, de Cocq van Iiaeften opge
kocht. Het patersklooster werd
terzegeld, maar de kerk bleef in ge-
ruik. Klooster Jeruzalem werd
iveneens opgeheven en de zusters
noesten elders onderdak zoeken.
Door de massale opheffing van de
doosters had de staat de beschik
ing gekregen over talloze goede-
en. Deze werden afgestaan aan de
'isschoppen van de (meestal nieu-
'e opgerichte) diocesen, aan wie
[de taak werd toebedeeld om deze
ideren te verdelen onder dege-
len die er behoefte aan konden
(ebben.
Ook het Venrayse kerkbestuur
'ite zijn wensen kenbaar, na-
'elijk een orgel, een nieuwe ste-
vloer, een altaar en vier
ihtstoelen.
Bij akte van 13 Germinal XI (3
Foto van het Caecüiabeeld dat vroe
ger boven op het orgel stond en nu
een plaatsje aan de kerkmuur heeft
gekregen.
april 1803) werd het orgel van het
opgeheven Dominicanenklooster te
Calcar eveneens gelegen in het
diocees Aken door bisschop Mar
cus Antonius Berdolet, geschonken
aan de Venrayse Grote Kerk. Het
werd in 1806 door de Venrayse or
gelmaker Joannes Titz geplaatst.
Pastoor Pascal Schmeits be
schreef het orgel in 1914 als volgt:
"Twee ionische kolommen dragen
de balustrade en het orgel; de orgel-
facade, in twee verdiepingen, van
onder vijf en boven zeven vlakke
en half cirkelvormige pijpvakken,
is versierd met één paukenslaande
en twee bazuinblazende engelen-,
van weerszijden muziekinstrumen
ten; waldhoorn, trompet en haut-
bois, op prachtig Louis
XV-bladwerk, bekroond met vazen;
in 't midden, in top, een 16de
eeuwscli beeld van de H. Cecilia".
Hij voegt hieraan toe, een opmer
king dat aan het orgel enkele
jaren voor 1914 een aantal veran
deringen waren aangebracht. "On
langs is, met zorgzame bewaring
der oude orgelfacade met balustra
de, het geheel met gedeeltelijk oud
eikenhout tot het drievoud der
vroegere ruimte verdiept, waarin
door de firma Vermeulen van
Weert, een groot pneumatische or
gel, met al de klankschakeeringen
der moderne kunst, geplaatst is".
Om terug te komen op de ver
plaatsing van het oude orgel van
Calcar naar Venray, volgen hier een
aantal gegevens uit de Kerkreke
ningen van 1803-1808.
Nota van 't uitbraken in 't
klooster te Calcar, het afhalen,
plaatsen, repareren, reiskosten,
examineren enz, enz. 5671 francs,
92 centimes.
Aen Godefridus Manders van
reyskosten met het haelen van den
orgel tot Calkar 147 gulden, 10
stuivers
Dat de Venrayse bevolking finan
ciële steun gaf blykt uit het volgend
gegeven:
Ontvangen van de inwoners 590
francs.
Dit was niet voldoende om de on
kosten te dekken, want één kerkre
kening maakt gewag van: Zilver
verkocht! voor 874 francs, 45
centimes.
In de inventarisatielijst van de
kerk van 8 juli 1833 werd het orgel
in het kort beschreven. "Een orgel
van 8 voet prestant met 3 clavieren,
te weeten: Een echo met (6) re
gisters; met manuaal, met 12, en
het positief met 9 registers".
De maker van dit orgel is (nog)
niet bekend, ook de exacte datering
niet. Recente studies hierover zul
len een beslissend antwoord kun
nen geven.
DE VERWOESTING
VAN HET OUDE ORGEL
IN OKTOBER 1944
Na byna 150 jaar trouwe dienst
sloeg het noodlot toe. Vele Venray-
Foto van het oude orgel. Opvallend
zijn ook de toegangsdeuren, ander
naar de toren.
ers hebben het meegemaakt; de be
schietingen der Engelse artillerie,
het bombardement, de ontberingen
en de angst om lijfsbehoud. Op za
terdag 14 oktober nu 45 jaar gele
den zetten Typhoons van de
taktische geallieerde luchtmacht
een aanval in op Ven rays Grote
Kerk. De Eindstraat werd in brand
geschoten, de pastorie aan de rand
van het kerkhof verwoest, klooster
Jeruzalem en een gedeelte van de
Hofstraat gingen in vlammen op.
De toren bleef staan dankzij zijn
muren van 2-3 meter dikte, doch in
het middenschip explodeerden de
raketten, waarbij ook het orgel
grotendeels werd vernield. De
eeuwenoude gewelven boven het
priesterkoor met de prachtige fres
co's stortten in de kerk, waarbij tal
loze beelden meegesleurd en
ernstig beschadigd werden.
Reden van deze aanvallen door
Typhoons was dat de Duitsers in de
toren een observatiepost hadden
ingericht om vandaaruit vuurlei
ding te geven aan hun troepen, die
in verbitterd gevecht gewikkeld wa
ren met de Engelsen, in en rond
Overloon. Omdat genoemde obser
vatiepost niet in Engelse handen
mocht vallen, werd door de Duitse
Sprengkommando op 16 oktober
1944 de Venrayse toren, de stoere
uit de omtrek, was niet aanwezig.
Van de andere kant werd het byeen-
brengen van de kerkschatten in
een niet brandvrije of bomvrije
ruimte, minstens even gevaarlijk
geacht, als het laten staan in de wij
de verspreide opstelling die ze in de
kerk hadden. Bovendien werden ze
in de kerk door zware muren be
schermd.
Van de 62 vernielde orgels in
Noord- en Midden-Limburg was het
Venrayse orgel het belangrijkste.
Het was daarom uiterst moeilijk om
dit instrument dat nog in 1940
gerestaureerd werd te vervangen,
daar het volgens het oordeel van de
Orgel- en Klokkenraad. qua struk-
tuur en klankexpressie, tot de vyf
besten van ons land behoorde.
Dankzij de inzet van het orgelco
mité, deken Berden, Kerkbestuur
en de inwoners van Venray, werd
het huidige orgel op zondag
Beloken Pasen in 1955 plechtig in
gewijd. Naar mening van een van
de organisten, die het orgel bespeel
de tijdens de jaarlijkse kunstzinni
ge orgelconcerten, is het nieuwe in
strument, zowel wat dispositie, de
konstruktie. als wat het geluid be
treft om van het uiterlijk dan
nog niet te spreken een van de
beste orgels van Limburg.
- met op de achtergrond
het oude orgel. De voormalig rijke
muurschilderingen zijn gedeelte
lijk zichtbaar. Ook kan men bij
nadere bestudering de. petroleum
lampen zien, welke naast de kerk
banken stonden.
wachter over het Peelland, opge
blazen.
Van het orgel, dat nu totaal ver
nietigd werd, bleven slechts
gespaard het 16de eeuwse St Caeci-
liabeeld, dat in de kerk werd geslin
gerd. Het heeft nu weer een plaats
gevonden in de noordbeuk van de
kerk. Verder drie engelenfiguren,
die als versiering tegen het orgel
hingen. Zy hangen nu in de toren
hal, boven de kerkingang.
De kerk van Venray was een der
eersten in Noord-Limburg die door
het Sprengkommando werd opge
blazen. Niemand had ooit aan de
mogelijkheid van een dergelijk
vandalisme ten opzichte van de ker
ken gedacht.
Men kan zich afvragen waarom
de voornaamste kunstvoorwerpen
ran de Grote Kerk niet vroegtijdig
in veiligheid werd gebracht
Een bom- en brandvrije schuil
plaats, zo niet reeds in bezit
genomen door de inwoners van
Venray en de vele evacué's
