St. Jozef de vergeten heilige
bijna 300 jaar in Smakt
PEEL EN MAAS
De zeven vreugden en smarten van
Jozef en Maria
VENRAY
30 jaar geleden
Venrayse vrouwen
in vredesnaam....
kom op
voor de vrede
EXPOSITIE
in Resto Quick In
VRIJDAG 5 MAART 1982 Nr. 9
HONDERDENDERDE JAARGANG
De maand maart de maand van St.
Jozef is nog geen week oud, en toch
hebben al honderden „pelgrims" een
bezoek gebracht aan Smakt, waar sinds
1699 St. Jozef vereerd wordt. In stilte
vereerd wordt, zo mag men wel zeggen,
want er gebeuren daar op Smakt geen
uitzonderlijke dingen. Geen wonderen
die de wereld schokkenMaar men
bidt er, ook nu nog. voor een zalige
dood, voor een goede levensstaat, vooV
een goede levensgezel. Nog vele, vele
honderden van heinde en verre, zullen
dat deze maand doen
Van Sint Jozef is wel eens gezegd, dat
hij de vergeten heilige is. In de bijbel
horen we slechts van hem bij de
geboorte van Christus, bij de vlucht
naar Egypte, bij de terugkeer naar Na
zareth en bij het zoeken naar Jezus in de
tempel.... Dan verdwijnt Sint Jozef uit
de geschiedenis....
Eerst rond 1400 konstateert men op
een bisschoppen-concilie verschillende
sporen van eerbied voor de verering van
deze heilige. Maar het duurt tot 1480 eer
Paus Sixtus IV een feestdag ter ere van
Sint Jozef in Rome invoert. En dan
moeien er nog bijna 150 jaren voorbij
gaan (1621) voordat deze feestdag voor
de gehele roomse wereld geldt.
SMAKT
Op het oude kapelletje in Smakt zien
we als stichtingsjaar 1699 vermeld. De
verering van Sint Jozef was in die eeuw
dan toch al tot deze streken doorge
drongen. Men bezat zelfs al een beeldje
van St. Jozef. Hetzelfde kleine beeldje
dat nu, bijna 300 jaar later, nog steeds
het oude barokken altaartje siert.
Waar komt dat beeldje vandaan?
Niemand die dat weet. Pater Rector
Verbeten meent de oorsprong te moeten
zoeken bij de Spanjaarden die in deze
streken verbleven (onder de Spaanse
koning Karei II). In Spanje was de ver
ering van Sint Jozef toen al een heel
gewone zaak. Eén van die Spaanse sol
daten zou dat beeldje hier hebben ach
tergelaten....
De Sint Jozef-verering in Spanje was,
aldus rector Verbeetcn, destijds niet in
het minst de danken aan de hervormster
van de Karmelieten-orde Theresia van
Aylla. Tot haar dood in 1582 heeft zij
Sint Jozef op een zeer hoge plaats in de
rij der heiligen geplaatst. Een devotie
welke de paters Ongeschoeide Karme
lieten ook heden ten dage nog uitdra
gen. En dat sinds 1947 de enige neder-
landse bedevaartplaats van St. Jozef (de
Spaanse Sint Jozef) aan de zorgen van
de Karmelieten is toevertrouwd, noemt
pater rector, zo niet de Voorzienigheid,
dan toch wel een bewuste keuze van
Vader Bisschop, mgr. G. Lemmens....
OPBLOEI
De verering van Sint Jozef kwam in
de vooroorlogse jaren tot grote bloei.
We herinneren ons de grote versierde
boog die in maart vóór de kerk werd op
gericht; de kleine bedompte donkere
kapel waar je moest dringen om bij de
kaarsen te komen; de snoepkraam van
Tacken welke'n maand lang standplaats
koos tussen kerk en kapel waar je
minstens één cent van je kaarsengeld ten
eigen bate aanwendde, het ijsco-wagen-
tje van Thielen, die op zonnige
zondagen ook wat probeerde te verdie
nen aan St. Jozef; de trein die er stopte
om bedevaartgangers te laten in- en
uitstappen....
Na de oorlog raakt Smakt een beetje
in de vergetelheid, maar niet lang. De
Paters Karmelieten spreken van een
steeds toenemende stoet van pelgrims.
En ook in het Pelgrimshuis is men best
te vreden over de vele gasten, die
behalve aan Sint Jozef ook een bezoek
brengen aan dit specifieke Smaktse eta
blissement, waar de koffie in stromen
vloeit en de vlaaitjes als sneeuw voor de
zon verdwijnen. Men zegt wel eens dat
Sint Jozef speciaal naar het Pelgrims
huis wijst, on de klandizie te bevorde
ren....
Een ding hebben de Paters Karme
lieten.intussen wel geleerd: het kapelle
tje krijgt eerst né de maand maart een
schoonmaakbeurt.... Jaren geleden deed
men dat nog in februari. Het kapelletje
moest er immers zo fraai mogelijk bij
liggen. Maar toen na maart de rust in
Smakt weerkeerde, waren het plafond
en de muren weer zwart en vettig van de
kaarsenrook. Men kon de zaak weer
opnieuw gaan schoonmaken.
250 KAARSEN
Hoeveel bezoekers, pelgrims of bede
vaartgangers in de maand maart naar
Smakt komen, is moeilijk te schatten.
Kijkt men naar het aantal mensen dat
de kerkdiensten bijwoont, dan zijn
tegenwoordig zondagen met 1500 be
zoekers geen zeldzaamheid. Enkele
jaren terug telde men op 20 maart
dus daags na de feestdag van Sint Jozef
het aantal verkochte kaarsen. Men
kwam toen op het respectabele aantal
van 5000; ruim 250 per dag. Geen
wonder dat plafond en muren zwart
worden....
Enkele jaren geleden sneuvelde tij
dens een flinke storm een van de twee
eeuwenoude lindebomen vóór de kapel.
Om beschadiging van het gebouwtje te
voorkomen, heeft men de boom moeten
verwijderen. Nu heeft men sinds kort
ook het overige groen, dat tegen de
muur van de kapel stond, verwijderd.
De kapel ligt er nu ruimtelijk veel
mooier bij. En men heeft nu goed zicht
op de fraaie steen met de wapens van
Johannes Albertus van den Boyen en
van zijn vrouw Maria Amilia Raba,
baronesse van Gelder. Deze steen was
tot in de veertiger jaren ingemetseld in
de boerderij „Macken". De door oor
logshandelingen losgeraakte steen, werd
door de eigenaars aan de kerk geschon
ken. De dorpsraad wil nu deze steen
tussen de kapel en de pastorie opstellen,
waardoor het geheel veel fraaier zal
worden.
De omgeving van Smakt, vroeger
allemaal bossen, was met het Venrayse
land een streek met een rijke romantiek,
waarin de geloofszin van de bewoners
zich ook uitte in verhalen en legenden.
Met een daarvan willen wij dit artikeltje
besluiten.
„Jozef was met Oda en Willibrord
eens verdwaald in deze Peelstreek. Sint
Jozef, die altijd eei\ geduldige heilige is
geweest, maakte zich daar niet druk
over. Met de rustige bewoners van
Smakt huldigde hij het standpunt dat er
morgen nog een dag komt. Hij bleef te
midden van de Smaktenaren en het is
hem daar zo goed bevallen, dat hij er
heden ten dage nog verblijft. Sint Oda
daarentegen bleef zoeken en drong met
veel moeite door tot Merselo, waar ze
uit het Venrayse land verdween. De
heilige Willibrord tenslotte dwaalde
rusteloos door de Geysterse bossen.
Haast ten einde raad vond hij dan een
put en een kapelletje, eenzaam en ver
van de bewoonde wereld
Kerkdiensten te
Smakt in de
maand maart
Iedere zondag en op het feest
van St. Jozef, 19 maart: 8.30 uur
en 11.30 uur H.H. Missen; 10.00
uur Plechtige Hoogmis; 15.00
uur Gebedsdienst.
Elke zaterdag om 19.00 uur
Plechtige Avondmis.
Elke morgen door de week om
8.45 uur H. Mis in de kapel van
St. Jozef.
De volgende koren willen onze
diensten mee verzorgen en op
luisteren:
Zaterdag 6 maart 19.00 uur:
Het dameskoor uit Arcen.
Zondag 7 maart 10.00 uur:
Het Karmelkoor uit Nijmegen.
Zaterdag 13 maart 19.00 uur:
Het gemengd koor Ars Musica
uit Venray.
Zondag 14 maart: 10.00 uur:
Het dames- en herenkoor uit
Groeningen.
Zaterdag 20 maart 19.00 uur:
Het dameskoor Meerlonia uit
Meerlo.
Zondag 21 maart 10.00 uur:
Zangvereniging Vondel uit Vier
lingsbeek.
Zatertdag 27 maart 19.00 uur:
Jongerengroep en koor Exodus
uit Breda.
Zondag 28 maart 10.00 uur:
Jongerengroep en koor Exodus
uit Breda.
Vrijdag 19 maart: 10.00 uur:
Dames- en Herenkoor uit Smakt;
19.00 uur Volkszang o.l.v. onze
dirigent H. Koopmans en onze
organist H. Nellen.
U bent allen van harte welkom
in onze vieringen.
Maria in verwachting:
over in stilte van haar
„Jozef dacht er Een engel verscheen Jozef in 'n droom:
te scheiden". „weest niet bevreesd om Maria tot uw
vrouw te nemen".
Op weg naar Betlehem: „er was voor Onderdak in een stal: „en zij bracht
hen geen plaats in de herberg". 'n zoon ter wereld, haar eerstgeborene".
Jozef nam het Kind en zijn Moeder
roee: „en hij week uit naar Egypte".
En: „de Egyptenaren erkenden de Heer
op die dag".
In de jaren '50 werd het oude kerkhof
van Smakt, tot dan gelegen tussen het
Pelgrimshuis en de huidige Karmelie
tenstraat, verplaatst naar een perceel
grond ten westen van de spoorlijn, de
huidige Pelgrimslaan. Rector Heijnen
wilde dat nieuwe kerkhof geheel
ommuren, maar verder dan de „voor-
en achtergevel" is hij niet gekomen
al zijn ze dan ook als omheining „on
voorstelbaar" hoog.
Tijdens de bouw van die omheining
kreeg rector Heijnen het aanbod om in
die muren „zeven staties" in te
metselen. Zeven plaquettes van gegla
zuurde keramiek, gemaakt door de
Maastrichtse beeldhouwster Hagemeyer,
voorstellende de zeven smarten en
vreugden van Jozef en Maria. De
randen van die plaquettes worden
gevormd door Latijnse liturgische teks
ten, en vertellen ons telkens in twee
beeltenissen de geschiedenis van
Jozef, Maria en het kind Jezus.
Deze plaquettes, die uitzonderlijk
mooi zijn, komen daar jammer genoeg
niet tot hun recht. Rector Verbeten van
de Smakt, die over deze fraaie
kunstprodukten geweldig enthousiast
is, vindt ook dat ze een betere plaats
waardig zijn. Ze zouden óf langs de
Pelgrimslaan óf in de kloostertuin
moeten zijn opgesteld, zodat ze ook
door de bezoekers aan Smakt bewon
derd kunnen.worden. Nu staan ze daar
op het kerkhof vrijwel verloren. Slechts
een enkeling neemt de moeite ze eens
nauwkeurig te bekijken. Maar ook de
Latijnse teksten vormen voor velen een
belemmering om de juiste betekenis van
de voorstellingen te kunnen begrijpen.
Acht dagen oud: „het kind moest be- En: „hij (Jozef) noemde Hem Jezus",
sneden worden".
Overigens is het helemaal niet
vreemd, dat zelfs inwoners van Smakt
niet weten dat hun kerkhof zulke fraaie
„staties" heeft; óf slechts de twee
plaquettes aan de ingang van het
kerkhof kennen en niet weten dat er in
de achtermuur ook nog vijf geplaatst
zijn
Tien jaar geleden hadden we ze
misschien nog wel kunnen verplaat
sen", aldus de rector, „maar dat is nu
onmogelijk. Enerzijds omdat het onzet-
tend veel geld zou gaan kosten, ander
zijds omdat we niet het risico kunnen
lopen, dat een of meer van deze pla
quettes (onherstelbaar) beschadigd zou
den worden".
Welke relatie er bestond tussen rector
Heijnen en de Maastrichtse fcunstena-
resse Hagemeyer is niet helemaal dui
delijk. Die relatie was in ieder geval van
dien aard, dat de rector de zeven staties
geheel gratis kreeg aangeboden. En een
paar jaar later, toen de vader van mej.
Hagemeyer in Maastricht overleed,
bleek dat deze bij testament bepaald
had, dat hij in Smakt begraven wilde
worden. Tien jaar later werd ook het
stoffelijk overschot van mevrouw Ha
gemeyer in hetzelfde graf bijgezet. Een
grote drie-beeldige grafsteen siert hun
laatste rustplaats.
Met de grote graftombe van de
bekende Smak ter rector Franciscus
Cremers, zijn dit de meest in het oog
springende monumenten op het kerkhof
van Smakt. Een bezoek meer dan waard
ook al moet men daar een paar hon
derd meter voor pelgrimeren.... over de
Pelgrimslaan.
Simeon voorspelde: „Hij zal een teken En: „Hij is bestemd tot opstanding van
zijn dat bij velen verzet oproept". velen,,.
Na de dood van Herodes: „hij vreesde
naar Judea (terug) te gaan".
En: „zij keerden terug naar hun stad
Nazareth"'.
Zoekende naar de achtergebleven Zoon:
„uw vader en ik zochten u met pijn".
En: „zij vonden Hem in de tempel".
Onder dit mootto zal op 8 maart een
vredesdienst plaatsvinden om 19.30 uur
in de St. Petrusbandenkerk met daarna
om 20.30 uur een vredesmanifestatie in
Free Wheelin, waar alle vrouwen van
Venray en uit de regio zich samen zullen
oriënteren en verdiepen in vredesvraag
stukken zoals: oorlog en vrede, bewape
ning en geweld. Dit zal gebeuren door
middel van discussie, zang, gedichten,
film en standjes van plaatselijke vredes
groepen.
In dit kader willen wij de aktie van
Amnesty International a.s. 5 maart
daadwerkelijk ondersteunen door mee
te lopen in de fakkeloptocht en ook
hier een bijdrage aan te leveren.
Vrijheid, vrede en rechtvaardigheid,
het zijn zulke belangrijke waarden en
voorwaarden voor menselijk bestaan,
dat we alles moeten doen om die te
behouden of te verkrijgen.
Vrede niet langer omheind doör kern
wapens en geweld houdt ons vrouwen
bezig. De 21e november in Amsterdam
zal voorlopig niet vergeten worden, niet
alleen vanwege het grote aantal, maar
ook vanwege de door iedereen beleefde
sfeer van vrede zelf, welwillendheid, ge
duld, geweldloosheid en een wil om in
een menswaardige wereld te leven.
Het steeds grotere enthousiasme en in
steeds grotere getale werken vrouwen
mee aan een groeiende bewustwording,
ook in Venray van dat wat de vrede be
dreigt en van de absurditeit van geweld
en wapens, die veiligheid moeten hand
haven, maar alle LEVEN dreigen te ver
nietigen.
Wij vrouwen van Venray zullen deze
komende dagen ons richten op het
thema oorlog, vrede en geweld.
Wij vrouwen van Venray en omge
ving zeggen.
Geen wedloop om wapens en geweld,
maar om vrede.
Namens de werkgroep, Vrouwen
voor Vrede.
Gedurende de maand maart zijn in de
„Resto Quick In" te Venray aquarellen
te bezichtigen van de Venlose kunst
schilder Louis Smeets.
Deze kunstenaar is in Noord-Lim
burg geen onbekende. Enkele maanden
geleden nog organiseerde hij voor zijn
leerlingen een tentoonstelling in het
Baarlose kasteel „d'Erp".
Ook is hij als docent aan de Venlose
Vrije Academie verbonden. Het'„les
geven" zit hem dus blijkbaar in het
bloed.
Louis Smeets is eigenlijk een glaze
nier, maar hiernaast hanteert hij een
grote verscheidenheid aan materialen en
technieken.
Uit zijn meer recente werk heeft hij
dan ook zelf een kollektie aquarellen
gekozen, die voor deze expositie zeer
zeker representief genoemd mag wor
den. In de eerste plaats zijn daar de
landschappen, karakteristieke stukjes
Europa, waarin de sfeer der elementen
duidelijk te proeven is. Zonovergoten
stukjes natuur, soms idyllisch, soms
ruw. Allen met een trefzekere, krachtige
lijn neergezet. Directe impressies: wat
het oog ziet, noteert de hand.
Ook de stillevens en bloemcomposi-
ties zijn in dezelfde lijnen uitgevoerd.
Altijd harmonisch. De keuze van de
compositie staat voorop, zodat deze
werken een rustpunt betekenen voor
ieder oog dat erop valt, onbetwistbaar
een indruk achterlatend.
De expositie in de „Resto Quick In",
gevestigd aan de Grote Markt no. 11 te
Venray is dagelijks geopend tot 2 uur na
winkelsluiting. Zondags is de Resto ge
sloten.
UIT PEEL EN MAAS
van zaterdag 1 maart 1952 - nr. 9
B. en W. kregen van de raad toestem
ming om een geldlening te sluiten ten
behoeve van de bouw van een nieuwe
school te Heide en een nieuwe school te
Oirlo.
Ant. Smits, uitvoerder bij de bouw
van de kerk te Baarlo. viel van grote
hoogte van een steiger en werd zwaar
gewond naar het ziekenhuis in Venray
overgebracht.
Carnavalszondag werd in zaal Wil-
helmina een rookwedstrijd gehouden.
De heren P ouwels en Sassen rookten het
langst van hun sigaar en ze wisten de as
tot het bittere einde te behouden.
In Merselo werd de carnaval ingezet
met de eerste Merselose Revue: „Zeg
hedde ut ok al gehuerd?". Menige mis
toestand kreeg daarbij een veeg uit de
pan.
Aannemersbedrijf Gebr. Janssen was
met 271.925,— de laagste inschrijver
voor de bouw van een nieuwe kerk te
Vierlingsbeek.