V enray se
Veld-
wachters
van
vroeger
PEEL EN MAAS
Officiële opening politiebureau
PEEL EN MAAS
uw weekblad
Op 17 januari 1852 berichtte Joseph
Esser, burgemeester van Venray, aan
Maastricht, dat de gemeente Venray
(wee veldwachters in dienst had, n.l.
Hendrik Verstappen, geboren 25-2-1809
«i Martin Claessens die ter wereld was
gekomen op 15-8-1798. Verder had hij
nog de beschikking over één „nachtwa
ker", genaamd Martin van Aarssen, die
gedurende de wintermaanden (novem
ber tot en met februari) werd bijgestaan
door zes andere nachtwakers.
Tenslotte liet de burgemeester nog
weten, dat hij van tijd tot tijd, de hulp
inriep van de in de nabijheid gelegen
Brigade der Marechausseé (een brigade
van het in 1815 opgerichte Korps der
Koninklijke Marechausseé was onder
gebracht te Horst).
Slechts enkele weken later werd door
de Raad ontslag verleend aan
veldwachter Verstappen. Waar
schijnlijk was hij wegens ziekte niet
meer in staat zijn functie te vervullen.
10 maart 1855 overleed hij op de
vrij jeugdige leeftijd van 46 jaar.
Als zijn opvolger werd Arnold van der
Unden benoemd.
Op 26 maart werd bij Provinciale re
solutie een Instructie voor Veldwachters
uitgevaardigd. Deze instructie die in het
leven geroepen was op grond van de in
1851 - vooral door toedoen van de grote
staatsman J. R. Thorbecke - tot stand
gekomen Gemeentewet, had tot doel
het veldwachterswezen in betere handen
te leiden.
Enige artikelen uit deze instructie zijn
het vermelden waard.
Art. 1. Bij de aanvaarding van het
ambt dient een eed of gelofte te worden
afgelegd.
Art. 4. De veldwachters mogen niet
het bedrijf van herbergier, tapper of
slijter van sterke drank uitoefenen of
wonen in een huis waar dat beroep
wordt uitgeoefend.
Art. 5. De veldwachters moeten in de
uitoefening van hun dienst gewapend
njnmet (tenminste) een infanteriesabel,
hangende aan een lederen koppel met
metalen plaat, met het opschrift: veld
wachter der gemeenteHet wordt
hun bijzonder aanbevolen van hun wa
penen slechts ingeval van volstrekte
noodzakelijkheid, en dan met de meeste
behoedzaamheid, gebruik te maken.
Art. 10. De veldwachters dienen pa
trouilles te doen, waarbij de uitge
strektheid van de gemeente in alle ge
deelten moet worden bezocht; zo nodig
dienen zij de ronden (patrouilles) ook
bij nacht uit te voeren.
Art. II. Ze moeten zoveel mogelijk
tegenwoordig zijn bij de jaar-, vee- en
paardenmarkten en bij alle volksverza
melingen, ten einde orde en rust te
handhaven en alle verboden spelen en
bedrijven te weren.
Hoewel oorspronkelijk door Gede
puteerde Staten was bepaald dat de
eerste aanschaf van kledij en wapens (de
sabel dus) voor rekening van de veld
wachters zou komen, ging men er later
toch mee accoord, dat deze kosten (in
totaal 175,-) voor rekening van de ge
meente konden worden genomen omdat
verkoop van Peelgronden de gemeente
meer opgebracht had dan men verwacht
had.
In de gemeenteraad van 30 maart
1853 werd door de burgemeester aange
kondigd dat één van de veldwachters
(Martin Claessens) in veroana met zjjn
lichamelijke gesteldheid, alleen nog in
staat was overdag dienst te doen en
daarom stelde hij voor een derde veld
wachter te benoemen tegen een jaar-
tractement van 140,-. De burge
meester had toen een tractement van
300,- per jaar en een wethouder 75,-.
Volledigheidshalve moet hierbij worden
opgemerkt dat zowel de burgemeester
als de wethouder naast hun ambtelijke
functie nog een bedrijf uitoefenden.
VELDWACHTER MILLEN
DERDE VELDWACHTER
Daarop werd in de raadsvergadering
van 3 mei 1853 een nieuwe (derde) veld
wachter benoemd. Zijn naam was An-
toon Millen, geboren te Venray op 3
augustus 1824. Hij was arbeider van
beroep, woonde als veldwachter in de
Grotestraat, maar verhuisde later naar
de Schoolstraat. In het gemeenteverslag
van 1865 wordt melding gemaakt van
het feit dat er een veldwachter ingaande
31 december 1865 is ontslagen. Het
gezegde: de gemeente stelt de veldwach
ter aan, en wanneer de veldwachter is
aangesteld, regeert hij de gemeente,
ging - voor hem althans - niet in vervul
ling.
De open gevallen plaats werd met
ingang van 22 mei 1865 ineenomen door
Volgende week, vrijdagmiddag 9 oktober, zal het nieu
we Venrayse politiebureau aan de Leunseweg 4 officieel
worden geopend door de Hoogedelgestrenge Heer Dr. J.
Kremers, commissaris der koningin in onze provincie.
Het gemeentebestuur en genodigden zullen daartoe
samenkomen in de ontvangstzaal van het raadhuis. Na
een welkomstwoord door de burgemeester, volgt de ope
ningstoespraak door de gouverneur. Ook de korpchef
van de Venrayse gemeentepolitie, de hr. G.H. de Bruijn,
zal daar een toespraak houden.
Omstreeks half vier begeeft het gezelschap zich naar
het nieuwe politiebureau, alwaar de gouverneur de ope
ningshandeling zal verrichten. Vervolgens zal het nieuwe
politie-onderkomen uitgebreid worden bezichtigd.
De muzikale opluistering wordt verzorgd door het Mu
ziekkorps van de Gemeentepolitie uit Maastricht.
Om ook het Venrayse publiek kennis te laten maken
met 't nieuwe politiebureau, zijn er de komende zaterda
gen 17 en 24 oktober „open-dagen" gepland. Iedere be
langstellende is dan van harte welkom om dan ook eens
„achter de balie" van het politiebureau 'n kijkje te ne
men. Wij komen daar uiteraard nog nader op terug
evenals op de speciale ballonwedstrijd voor de jeugd van
4 tot 10 jaar, op woensdag 14 oktober, vanaf het par
keerterrein tegenover Sporthal De Wetteling.
De heer W. Willemsen heeft in de gemeentelijke ar
chieven nog nasporingen gedaan naar de Venrayse poli-
tie-mensen uit het verleden. De door hem verzamelde
gegevens heeft hij in een interessant verhaal samenge
vat, dat wij hiernaast onder de titel „Venrayse Veld
wachters van vroeger", onze lezers aanbieden.
Pieter Roelofs, geboren te Venray op
11 maart 1807 en wonende in de
Hofstraat.
Inmiddels was er ook nog een rijksveld-
wachter(H. Linders) in Venray gesta-
tionneerd.
Het verslag van 1865 bericht verder
dat ook de „nachtwacht" nog actief is
in de dorpen Venray, Merselo, Leunen,
Oostrum en Oirlo en wel in de maanden
december tot en met februari. Op elk
van deze plaatsen deden van tien uur in
de avond tot vijf uur in de morgen, vier
mannen hun ronde.
Althans ze werden geacht dat te doen,
want het kwam nog wel eens voor dat de
veldwachters, die belast waren met de
controle op de nachtwachten, hen sla
pende aantroffen.
NIEUWE UITBREIDING
In 1874 blijkt het corps uit vier veld
wachters te bestaan, namelijk: Hendrik
Linders (rijksveldwachter) en de ge
meenteveldwachters: Antoon Millen,
Pieter Roelofs en Theodoor Sanders.
De laatste had zijn aanstelling gekregen
op 1 januari 1867. Hij was geboren te
Venray op 5 augustus 1841 en was eerst
woonachtig in de Hoenderstraat en later
in de Grotestraat.
In 1874 werden door hen, respectie
velijk vijftien, zes, drie en zes bekeurin
gen gemaakt.
In 1879 blijkt Theodoor Sanders de
kroon te spannen met achttien bekeu
ringen. Millen was goede tweede met
een aantal van zeventien en Roelofs, die
de bijnaam van Piet Lut verwierf, deed
- althans in dat jaar - zijn bijnaam geen
eer aan, want hij was hekkensluiter met
slechts drie bekeuringen. Voor de liiks-
VELDWACHTER SANDERS
veldwachter Linders was geen aantal
vermeld.
In 1888 kwam er opnieuw een mutatie
door het overlijden van Pieter Roelofs.
Als zijn opvolger werd aangesteld
Gerard Arts, geboren op 26 april 1854.
De veldwachtersloopbaan van hem
was echter maar van korte duur, want
op 16 april 1893 verwisselde hij het tij
delijke voor het eeuwige.
L»e open gevallen plaats werd begin
1894 ingenomen door Johannes Lem-
mens, Venrayer geworden door zijn ge
boorte op 21 april 1867. Hij zou zich in
de loop van de tijd, de bijnaam „Sabel
Hannes" verwerven. Het velwachters-
VRIJDAG 2 OKTOBER 1981 Nr. 40
HONDERDENTWEEDE JAARGANG
De metalen plaat met inscriptie zoals ook veldwachter Sanders die droeg
tractement was intussen opgelopen tot
280.- per jaar. Zijn baas - de
burgemeester verdiende toen 800,-.,
maar een wethouder werd slechts
130,-toebedeeld.
OVERLIJDEN ANTOON MILLEN
Na een korte ziekte overleed, op 22
september 1899, Antoon Millen. Ruim
zes en veertig jaar had hij het als een
plicht beschouwd: aanhoudend te wa
ken voor de zekerheid van personen, de
bescherming der openbare en bijzonde
re eigendommen en het behoud der
goede orde (artikel 6 der Veldwachters
instructie).
In een kort R.I.P. schreef Peel en
Maas over hem: de overledene was een
braaf en trouw ambtenaar, die zijn
plicht tot op het laatst van zijn leven
met jeugdige ijver vervulde. Hij was
strikt eerlijk, maar wars van elk gevit,
zodat hij zowel bij de overheid als bij de
burgers ten zeerste geacht en bemind
was.
Millen werd opgevolgd door Antoon
Fila, die op 1 januari 1900 in functie
kwam. Inmiddels hadden B. en W. op
4 maart 1898 besloten de jaarwedde van
de veldwachters op te trekken tot een
bedrag van 400.- Bovendien hadden
ze ook nog vrije bovenkleding en bewa
pening.
VELDWACHTER SANDERS
1 MET PENSIOEN
Omdat hij als gevolg van ziekte en
zwakheid niet meer in staat was de
dienst naar behoren te vervullen, ver
leenden B. en W. met ingang van 1 ja
nuari 1909 eervol ontslag aan veld
wachter Sanders.
Vanwege zijn vele dienstjaren (een en
veertig) werd besloten hem een pensioen
toe te kennen van 100,- per jaar en
hem tevens aan te stellen als gemeente
bode en „rondbrenger" der belasting
biljetten. Hiervoor werd hem een toela
ge van 140.- toegekend.
Als nieuwe „dienaar van politie"
werd daarop L. H. Janssen benoemd.
De baan bracht ondertussen reeds
550,- per jaar op en als men
nauwgezet zijn taak volbracht had, kon
men ook nog rekenen op een gratificatie
van vijftig (toen nog) harde guldens.
Veldwachter Lemmens ging op 1 juli
1923, na eervol ontslag onder tevreden-
heidsbetuiging, van een welverdiend
pensioen genieten. Hij overleed op 10
november 1944.
Hiermede is een periode aangebroken
die reeds uitvoerig en op de hem
bekende wijze uit de doeken is gedaan
door de heer Thei Mm, die vanat de
eerste wereldoorlog de Venrayse broe
ders van Hermandad nog persoonlijk
heeft meegemaakt.
Tot besluit de vraag, hoe zwaar was
de taak van de veldwachters in de pe
riode 1850-1900.
Van kraakacties en bezettingen had
den die brave veldwachters nog geen
weet. Evenmin van drugsmokkel, kop
pelbazen, snelheidsovertredingen, af
luisterapparatuur, lozing van chemisch
afval, ,,wild-west"-toestanden onder
voetbalsupporters, etherpiraten en ge
luidshinder, om maar een kleine greep
te doen.
Zij moesten letten op: diefstal, bede
larij, het roken op schuur en stal, mis
handeling, overtreding sluitingsuur der
herbergen, het (zonder vergunning) ste
ken van heiplaggen, baldadigheid,
burenruzies, dronkenschap, het wateren
DE SABELS VAN DE VELDWACHTERS:
links van Millen, rechts van Sanders.
tegen de muren der kerken en openbare
gebouwen, het plaatsen van bijenkor
ven op minder dan tien ellen van een
straat, voetpad of plein, het houtzagen
op openbare wegen en pleinen, het
drijven van vee over de stoepen voor de
huizen, enz.
Zij deden dit in een gemeente die nog
maar weinig bevolkt was en met een
wetgeving die bij lange na niet zo uitge
breid en gecompliceerd was als in onze
rumoerige dagen.
Maar dat alles houdt ook weer niet in
dat ze een gemakkelijk en zorgeloos le
ventje hebben kunnen leiden. Ze had
den slechts weinig onderwijs genoten en
van een vakopleiding was nog geen
sprake. Hun bewapening was gering en
vervoer- en communicatiemiddelen
kenden ze nog niet. Alle patrouilles, bij
dag en nacht, ook door verre, eenzame
en uitgestrekte Peel, moesten te voet
worden uitgevoerd. Gesteld mag wor
den dat iedere tijd zijn eigen problemen
en moeilijkheden kent.
Het lijdt echter geen twijfel dat de
veldwachters uit die tijd de moeilijkhe
den niet uit de weg zijn gegaan, want
hun hoogste baas, de burgemeester,
constateert elk jaar in zijn gemeente
verslag, dat ze voortdurend de meest
loffelijke ijver en nauwgezetheid in hun
diensten en verplichtingen aan de dag
hebben gelegd en daarin nimmer te kort
zijn geschoten.
W. Willemsen
Gegevens voor deze rubriek kunnen
wekelijks tot dinsdags 12 uur gratis
worden opgegeven aan het bureau
van dit blad: Grotestraat 68, Venray
OKTOBER
3-4 okt.:
Handwerktentoonstelling Missie-
naaikring Oirlo.
6 oktober:
Start werelduurrekord gemengd
tokkelen om 20.00 uur in café
't Huukske, Langstraat/hoek Pa-
fterslaan.
NOVEMBER
7 nov.:
35 jaar bestaansfeest van orkest
De Peel zwervers, zaal Arts te
Merselo.
7-8 nov.:
Schuttersfeest en kindermarkt
door Handboogschutterij Oirlo.
7 november:
Uitwisselingsconcerten tussen Euter
pe, Horst en Blerick in de Schouw-
burg.
14 november:
Gemeentelijk vorstenraadsbal te
Oirlo.
21 en 22 november:
Limburgse kampioenschappen Ma
rionetten in De Wetteling.
Eenmalige uitkering voor
mensen met de laagste inkomens
Waarom zo'n uitkering?
Door de economische omstandigheden kon de koopkracht dit
jaar niet gehandhaafd blijven. Besloten is echter om ten behoeve
van de koopkracht aan mensen die niet meer dan een minimum
inkomen hebben eenmalig een extra uitkering te geven.
Tot 1 november kunnen de gezinnen van twee of
meer personen hun aanvraag indienen. Daarna zal er voor
de alleenstaanden met een eigen huishouding gelegenheid
zijn de uitkering aan te vragen. U zult dat later in de krant
kunnen lezen.
Wie kunnen er nu aanvragen?
Kort gezegd zijn dat de gezinnen van twee of meer personen die
samen één huishouding vormen en niet meer dan één minimum
inkomen in de vorm van loon of een uitkering hebben.
Dat betekent dat u de uitkering kunt krijgen:
1. als u getrouwd bent, met of zonder kinderen;
2. als u ongetrouwd bent met één of meer kinderen;
3. als u ongetrouwd samenwoont en een bijstandsuitkering voor
een echtpaar ontvangt. (Indien u ongetrouwd samenwoont en
geen bijstandsuitkering voor een echtpaar ontvangt dan kunt u
na 1 november aanvragen.)
U hebt als gehuwde recht op de volle uitkering indien uw
gezinsinkomen niet hoger is dan ca. f 325,- per week of ca.
f 1.405,- per maand (voor degenen met een WWV-uitkering:
f 343,- per week of f 1.487,- per maand).
Voor alleenstaanden met één of meer kinderen zijn deze
bedragen ca. f 295,- per week of ca. f 1.270,- per maand
(f 309,- per week of f 1.339- per maand voor degenen met een
WWV-uitkering). Voor alleenstaanden zonder kinderen zullen
- na 1 november - lagere bedragen worden vastgesteld.
Is uw inkomen iets hoger dan ontvangt u een deel van de
uitkering.
Tot uw gezinsinkomen wordt gerekend: loon, uitkering,
pensioen, rente, alimentatie, bijverdiensten e.d., maar niet de
kinderbijslag en de vakantie-uitkering. Door u zelf betaalde
premie voor bijv. bejaardenziekenfonds wordt van uw inkomsten
afgetrokken. Indien u geen (aanvullende) bijstandsuitkering
ontvangt moet uw inkomen voor tenminste éénderde deel uit
loon of uitkering bestaan.
Hoeveel bedraagt de uitkering?
Indien uw inkomen niet hoger is dan hierboven vermeld dan is
de uitkering:
- voor gezinnen van twee personen f 250,-;
- voor gezinnen van drie personen f 350,-;
- voor gezinnen van vier of meer personen f 450,-.
Voor alleenstaanden zonder kinderen zal te zijner tijd een bedrag
van f150,-gelden.
Als uw inkomen iets hoger is, bijvoorbeeld f 10,- per maand,
dan wordt 12 x f 10,- van de uitkering afgetrokken. Een gezin van
drie personen ontvangt in dat geval f 350,- min f 120,-, dat is dus
f230,-. Bedragen lager dan f 50- worden niet uitgekeerd.
Hoe moet u de uitkering aanvragen?
Op het postkantoor kunt u het aanvraagformulier krijgen.
Indien u thans moet aanvragen, zorgt u er dan wel voor dat u uw
aanvraag uiterlijk 31 oktober indient. Anders vervalt uw
aanspraak op de uitkering.
Bij uw aanvraag dient u een loonstrookje, specificatie of
een ander bewijs van uw loon of uitkering mee te sturen. Bewaar
deze alvast of vraag ernaar bij uw werkgever of uitkeringsinstantie.
Wanneer krijgt u de uitkering?
De bedoeling is dat u het geld nog dit jaar op uw giro of bank
rekening krijgt. En anders per postcheque. Alleen als uw
aanvraag aanleiding tot vragen geeft, kan het zijn dat er later
uitbetaald wordt.
Wilt u meer weten?
Haal dan een folder op het postkantoor. Daarin vindt u alle
gegevens bij elkaar. Bent u niet in staat om naar een postkantoor
te gaan, bel dan 0017, de Klantenservice van de P.T.T.
Buitenlanders kunnen voor hulp en informatie terecht bij
de "Stichting Welzijn Buitenlanders".
