Verzetsorganisatie L.O. ook in in Venray aktief n: •93 994 095 096 089 090 091 09Z In ons land bestonden er gedurende de Tweede Wereldoorlog drie grote verzetsorganisaties. De eerste was de O.D. (ordedienst), opgericht in de herfst van 1940. Verder de R.V.V. (de raad van verzet) die tot stand kwam in mei 1943. En tenslotte de L.O. (Lan delijke organisatie voor onderduikers). In de herfst van 1942 kwam dominee Frits Slomp uit Heemse bij Harden- berg in contact met Mevr. H. Kuipers- Rietberg uit Winterswijk. Dominee Slomp (verzetsnaam Frits de Zwerver) was in juli 1942, vertrok ken uit zijn standplaats, omdat hij we gens zijn principiële preken en anti Duitse houding door de Duitsers werd gezocht. Samen besloten ze tot de oprichting van een organisatie, om jo den en jongelui die zich onttrokken aan de verplichte arbeidsdienst, te hel pen bij het ondei duiken. Met de oprichting van de afdeling Driebergen op 25-11-1942 kwam de or ganisatie daadwerkelijk tot stand. Zeist volgde daags daarna. Groningen op 26-12-1942 en Friesland in het begin van 1943. Spoedig daarna ontstonden de afdelingen Doetinchem, Eibergen, Varssseveld, Lichtenvoorde enz. In de zomer van 1943 kon men zeg gen dat de organisatie bijna het gehele land bestreek en vanaf die tijd werd ze dan ook de „landelijke" genoemd. In het zuiden (Brabant en Limburg) bestonden vanaf eind 1942/begin 1943 al verzetsgroepen waarin zeker wat Limburg betrof, de katholieke geeste lijkheid (o.a. pater Lodewijk Bleys en drs. Leo Moonen, secretaris van het bisdom Roermond) een belangrijke rol vervulden. In de zomer van 1943 kreeg men contact met de L.O. die tot dan toe overwegend was geleid door figuren uit het protestantse organisatie leven. Op een bijeenkomst in Den Bosch op 7 au gustus 1943 besloot men tot aan eensluiting tegen de wrede overheerser. DE L.O. LIMBURG De L.O. die gewestelijk (men zou ook kunnen zeggen provinciaal) was opge zet (al bestonden er hier en daar wel wat afwijkingen) had in Limburg de volgende districten: Venlo (opgericht april 1943), Roer mond (juni 1943), Maastricht, Heer len, Gulpen (september 1943), Weert (september 1943), Vierlingsbeek (au gustus 1943), Nijmegen (september 1943), Maas en Waal (januari 1944) en Venray (oktober 1943). Ook hier was de provinciegrens dus niet maatgevend. De overwegend ka tholieke districten, Vierlingsbeek, Maas en Waal en Nijmegen waren bij Limburg gevoegd. Provinciaal leider was Jan Hendrikx uit Venlo, beter be kend als „Ambrosius" DISTRICT VENRAY VAN DE L.O. In augustus 1943 besloten een aantal Venrayers (onder wie kapelaan Kue- pers, Paul Nijssen, Toon Vermeulen (de koster), Frans Michels en Cor van Staveren, die al geruime tijd op eigen initiatief bezig waren met allerhande verzetsactiviteiten in Venray en omge ving tot samenwerking. Begin October kwamen zij in contact met de provinci ale L.O.-leider, Ambrosius te Venlo. Dit was in feite het ontstaan van het district Venray. Als districtsleider werd hun aangewezen een zekere Evert - ook wel Kobus genoemd - (J. Russel) uit Venlo, die daar reeds een leidende functie vervulde en daardoor volko men op de hoogte was van de gang van zaken. Als zijn plaatsvervanger werd een zekere Karei uit Venlo aangewe zen. Medio October 1943 werd te Venray een bijeenkomst belegd waarop ook enkele personen uit Deurne aanwezig waren. Deurne had tot dan geen ver binding kunnen leggen met de L.O. Na kennis te hebben genomen van de situ atie besloot Deurne (o.l.v. Mart Hen driks) zich aan te sluiten bij het district Venray. In november 1943 kreeg kapelaan Kuepers contact met een zekere Frans Boshard (Fr. Nuchelmans) uit Veghel. Deze had daar reeds een goed functio nerende groep opgebouwd, maar de groter wordende problemen hadden hem op zoek doen gaan naar de grote onbekende. De zaak was toen spoedig beklonken. Ook Veghel werd bij het district Venray gevoegd en toever trouwd aan de zorgen van Evert, alias Kobus. Het district Venray bestond in november 1943 dus uit 3 rayons: Ven ray, Deurne en Veghel. In december 1943 vonden er in hei district Helmond, dat deel uitmaakte van de L.O. Noord Brabant Oost (N.B.O.) enkele arrestaties plaats. Hierbij was ook de districtsleider kapi tein van Doren betrokken. Het gevolg was dat Helmond zijn contact met de N.B.O. verloor en in een soort vacuum terecht kwam. Gelukkig kreeg men via dokter Nelemans uit Bakel voeling met Venray, waardoor men toch in het be zit kwam van noodzakelijk materiaal zoals distributiebonnen en gelden voor de onderduikers. Omstreeks maart 1944 werd het dis trict Helmond met o.a. Someren en Liessel defenitief bij het district Ven ray ingedeeld. Bij het hierover gevoer de overleg was echter bepaald dat Veg hel weer deel uit zou gaan maken van Noord Brabant Oost. Op de bijeenkomsten van de districtsraad die meestal gehouden werden ten huize van dokter Nielemans te Bakel en J. Knaapen te Helmond of in de textiel fabriek van Raaijmakers te Helmond, waren de volgende personen aanwezig: Kobus (leider district Ven ray) M. Hendriks (rayonleider Deurne) J. Knaapen (Rayonleider Helmond) P.v. Kimpen (Helmond) en P. Nijssen (Venray). Alle problemen betreffende het dis trict kwamen aan de orde, zoals de ver deling van bonkaarten en gelden voor onderduikers, plaatsing van Joden en andere onderduikers en krijgsgevange nen, distributie- en bevolkingsaangele genheden, enz. RAYONBIJEENKOMSTEN De rayonbijeenkomsten te Deurne werden meestal gehouden ten huize In de oorlog kreeg iedere Nederlander distributie beschei den, waaronder maandelijks een bonkaart voor de aankoop van le vensmiddelen. On derduikers e.d. wa ren daar natuurlijk van uitgesloten. Een van de taken waarvoor de LO zich gesteld zag, was hen toch van deze bonnen te voorzien; vervalste of bij overvallen op distributiekan toren buit gemaakt van M. Hendriks. Aanwezig waren daar: J. v.d. Heijden (Someren), P. Gitzeis (Liessel), M. de Bijl (Deurne), en M. v. Asten (Ysselsteyn), dat bij Deurne was ingedeeld. Deurne gaf ook een illegaal blad uit, genaamd ,,de Vrije pers" In Helmond vonden geen regelmati ge bijeenkomsten plaats. De contacten waren meer informeel. Van grote bete kenis is geweest de belangrijke bijdrage die Helmond heeft geleverd in de tex tiel voorziening van 't gewest Limburg. In Venray kwam men meestal weke lijks bijeen op de kapelanie. Gewoon lijk was daar ook een vertegenwoordi ger van de bevolkingsafdeling van de gemeente, de distributiedienst, het ar beidsbureau en de politie aanwezig. Alle genomen besluiten en informatie werden daarop doorgegeven aan de „duikhoofden" op"de diverse kerkdor pen. De L.O. Venray telde ongeveer 30 medewerkers o.a. de heren P. Schoester (telefoonverbindingen) Toon Vermeulen (verzorging onder duikers) G. v. Staveren (pilotenhulp), Th Terwindt (arbeidsbureau en finan cien), J. v.d. Bergh (bevolkingsre gister) Fr. Michels (duikhoofd Merse- lo) die bij het vervullen van een spiona- geopdracht voor de Engelsen begin no vember 1944 is doodgeschoten en Th. Janssen, die na de bevrijding bij een bombardement van Duitse vliegtuigen op Deurne op 18-12-1944, het leven verloor. Gedurende een drietal maanden heeft de L.O. Venray een eigen illegaal blad, dat de naam ,,de Zwijger" droeg, uitgegeven. Het laatste nummer is onder uiterst moeilijke omstandighe den verschenen op 10 oktober 1944. Omdat het post- en telefoonverkeer was uitgevallen, er nauwlijks nog naar de radio kon worden geluisterd (we gens het uitvallen van de electriciteit) is de uitgave van De Zwijger, vooral in de periode 15 september/10 October 1944 zeer waardevol geweest. De redaktie van dit blad was in handen van P. Wintels, bijgestaan door een aantal medewerkers o.a. C. Aben. Gemiddeld werden er in de gemeente Venray maandelijks circa 600 onder duikers van bonkaarten voorzien. Aan geldelijke ondersteuning werd elke maand 4000,- uitgekeerd. Uiteraard werd er ook gezorgd voor legale of illi- gale distributiekaarten, persoonsbewij zen, allerhand vrijstellingen, enz. Van belang was ook de verspreiding van illegale bladen zoals Trouw, de Geus, Je Maintiendrai, Ons Volk en natuurlijk de eigen uitgave: De Zwij ger. Van groot belang was ook dat men over een uitstekend waarschuwings dienst beschikte. Meestal wist men pre cies wanneer er vanuit Venlo of Maastricht razzia's op komst waren. Zodoende konden de onderduikers tij dig worden gewaarschuwd. Het vele goede werk dat door de L.O. is ver richt, is echter voor een groot deel me de te danken aan de vele Venrayers die bereid waren de onderduikers op te ne men (vaak meerdere) en de L.O. van dienst waren met geldelijke ondersteu ning kleding enz. dit gold overigens ook voor de O.D. en de R.V.V. die in Venray «(in kleinere groeperingen) ver zet pleegden. RAMPDAG VOOR L.O. LIMBURG Op 21 juni 1944 (Tweede Pinkster dag) hadden de districtsleiders van de L.O. Limburg een (uiteraard) geheime (^(NEDERLANDt/) ORANJE) KJL-404 VGEDINGSMIDDE EEN 4e PERIODE 1944 (18 MAART-15 APRIL) VOORK0DDS8S VAHf MiEGVEI&EN KI OF 1,1 At.OKMKF.N AUH.MF.11N A LOKKEN' ALGEMEEN ALGEMEEN ALGEMEEN ALGEMEEN ALGEMEEN

Peel en Maas | 1981 | | pagina 22