Verzetsorganisatie L.O.
ook in in Venray aktief
n:
•93 994 095 096
089 090 091 09Z
In ons land bestonden er gedurende
de Tweede Wereldoorlog drie grote
verzetsorganisaties. De eerste was de
O.D. (ordedienst), opgericht in de
herfst van 1940. Verder de R.V.V. (de
raad van verzet) die tot stand kwam in
mei 1943. En tenslotte de L.O. (Lan
delijke organisatie voor onderduikers).
In de herfst van 1942 kwam dominee
Frits Slomp uit Heemse bij Harden-
berg in contact met Mevr. H. Kuipers-
Rietberg uit Winterswijk.
Dominee Slomp (verzetsnaam Frits
de Zwerver) was in juli 1942, vertrok
ken uit zijn standplaats, omdat hij we
gens zijn principiële preken en anti
Duitse houding door de Duitsers werd
gezocht. Samen besloten ze tot de
oprichting van een organisatie, om jo
den en jongelui die zich onttrokken
aan de verplichte arbeidsdienst, te hel
pen bij het ondei duiken.
Met de oprichting van de afdeling
Driebergen op 25-11-1942 kwam de or
ganisatie daadwerkelijk tot stand.
Zeist volgde daags daarna. Groningen
op 26-12-1942 en Friesland in het begin
van 1943. Spoedig daarna ontstonden
de afdelingen Doetinchem, Eibergen,
Varssseveld, Lichtenvoorde enz.
In de zomer van 1943 kon men zeg
gen dat de organisatie bijna het gehele
land bestreek en vanaf die tijd werd ze
dan ook de „landelijke" genoemd. In
het zuiden (Brabant en Limburg)
bestonden vanaf eind 1942/begin 1943
al verzetsgroepen waarin zeker wat
Limburg betrof, de katholieke geeste
lijkheid (o.a. pater Lodewijk Bleys en
drs. Leo Moonen, secretaris van het
bisdom Roermond) een belangrijke rol
vervulden.
In de zomer van 1943 kreeg men
contact met de L.O. die tot dan toe
overwegend was geleid door figuren uit
het protestantse organisatie leven. Op
een bijeenkomst in Den Bosch op 7 au
gustus 1943 besloot men tot aan
eensluiting tegen de wrede overheerser.
DE L.O. LIMBURG
De L.O. die gewestelijk (men zou ook
kunnen zeggen provinciaal) was opge
zet (al bestonden er hier en daar wel
wat afwijkingen) had in Limburg de
volgende districten:
Venlo (opgericht april 1943), Roer
mond (juni 1943), Maastricht, Heer
len, Gulpen (september 1943), Weert
(september 1943), Vierlingsbeek (au
gustus 1943), Nijmegen (september
1943), Maas en Waal (januari 1944) en
Venray (oktober 1943).
Ook hier was de provinciegrens dus
niet maatgevend. De overwegend ka
tholieke districten, Vierlingsbeek,
Maas en Waal en Nijmegen waren bij
Limburg gevoegd. Provinciaal leider
was Jan Hendrikx uit Venlo, beter be
kend als „Ambrosius"
DISTRICT VENRAY VAN DE L.O.
In augustus 1943 besloten een aantal
Venrayers (onder wie kapelaan Kue-
pers, Paul Nijssen, Toon Vermeulen
(de koster), Frans Michels en Cor van
Staveren, die al geruime tijd op eigen
initiatief bezig waren met allerhande
verzetsactiviteiten in Venray en omge
ving tot samenwerking. Begin October
kwamen zij in contact met de provinci
ale L.O.-leider, Ambrosius te Venlo.
Dit was in feite het ontstaan van het
district Venray. Als districtsleider werd
hun aangewezen een zekere Evert - ook
wel Kobus genoemd - (J. Russel) uit
Venlo, die daar reeds een leidende
functie vervulde en daardoor volko
men op de hoogte was van de gang van
zaken. Als zijn plaatsvervanger werd
een zekere Karei uit Venlo aangewe
zen.
Medio October 1943 werd te Venray
een bijeenkomst belegd waarop ook
enkele personen uit Deurne aanwezig
waren. Deurne had tot dan geen ver
binding kunnen leggen met de L.O. Na
kennis te hebben genomen van de situ
atie besloot Deurne (o.l.v. Mart Hen
driks) zich aan te sluiten bij het district
Venray.
In november 1943 kreeg kapelaan
Kuepers contact met een zekere Frans
Boshard (Fr. Nuchelmans) uit Veghel.
Deze had daar reeds een goed functio
nerende groep opgebouwd, maar de
groter wordende problemen hadden
hem op zoek doen gaan naar de grote
onbekende. De zaak was toen spoedig
beklonken. Ook Veghel werd bij het
district Venray gevoegd en toever
trouwd aan de zorgen van Evert, alias
Kobus. Het district Venray bestond in
november 1943 dus uit 3 rayons: Ven
ray, Deurne en Veghel.
In december 1943 vonden er in hei
district Helmond, dat deel uitmaakte
van de L.O. Noord Brabant Oost
(N.B.O.) enkele arrestaties plaats.
Hierbij was ook de districtsleider kapi
tein van Doren betrokken. Het gevolg
was dat Helmond zijn contact met de
N.B.O. verloor en in een soort vacuum
terecht kwam. Gelukkig kreeg men via
dokter Nelemans uit Bakel voeling met
Venray, waardoor men toch in het be
zit kwam van noodzakelijk materiaal
zoals distributiebonnen en gelden voor
de onderduikers.
Omstreeks maart 1944 werd het dis
trict Helmond met o.a. Someren en
Liessel defenitief bij het district Ven
ray ingedeeld. Bij het hierover gevoer
de overleg was echter bepaald dat Veg
hel weer deel uit zou gaan maken van
Noord Brabant Oost.
Op de bijeenkomsten van de
districtsraad die meestal gehouden
werden ten huize van dokter Nielemans
te Bakel en J. Knaapen te Helmond of
in de textiel fabriek van Raaijmakers te
Helmond, waren de volgende personen
aanwezig: Kobus (leider district Ven
ray) M. Hendriks (rayonleider Deurne)
J. Knaapen (Rayonleider Helmond)
P.v. Kimpen (Helmond) en P. Nijssen
(Venray).
Alle problemen betreffende het dis
trict kwamen aan de orde, zoals de ver
deling van bonkaarten en gelden voor
onderduikers, plaatsing van Joden en
andere onderduikers en krijgsgevange
nen, distributie- en bevolkingsaangele
genheden, enz.
RAYONBIJEENKOMSTEN
De rayonbijeenkomsten te Deurne
werden meestal gehouden ten huize
In de oorlog kreeg
iedere Nederlander
distributie beschei
den, waaronder
maandelijks een
bonkaart voor de
aankoop van le
vensmiddelen. On
derduikers e.d. wa
ren daar natuurlijk
van uitgesloten.
Een van de taken
waarvoor de LO
zich gesteld zag,
was hen toch van
deze bonnen te
voorzien; vervalste
of bij overvallen
op distributiekan
toren buit gemaakt
van M. Hendriks. Aanwezig waren
daar: J. v.d. Heijden (Someren), P.
Gitzeis (Liessel), M. de Bijl (Deurne),
en M. v. Asten (Ysselsteyn), dat bij
Deurne was ingedeeld. Deurne gaf ook
een illegaal blad uit, genaamd ,,de
Vrije pers"
In Helmond vonden geen regelmati
ge bijeenkomsten plaats. De contacten
waren meer informeel. Van grote bete
kenis is geweest de belangrijke bijdrage
die Helmond heeft geleverd in de tex
tiel voorziening van 't gewest Limburg.
In Venray kwam men meestal weke
lijks bijeen op de kapelanie. Gewoon
lijk was daar ook een vertegenwoordi
ger van de bevolkingsafdeling van de
gemeente, de distributiedienst, het ar
beidsbureau en de politie aanwezig.
Alle genomen besluiten en informatie
werden daarop doorgegeven aan de
„duikhoofden" op"de diverse kerkdor
pen.
De L.O. Venray telde ongeveer 30
medewerkers o.a. de heren P.
Schoester (telefoonverbindingen)
Toon Vermeulen (verzorging onder
duikers) G. v. Staveren (pilotenhulp),
Th Terwindt (arbeidsbureau en finan
cien), J. v.d. Bergh (bevolkingsre
gister) Fr. Michels (duikhoofd Merse-
lo) die bij het vervullen van een spiona-
geopdracht voor de Engelsen begin no
vember 1944 is doodgeschoten en Th.
Janssen, die na de bevrijding bij een
bombardement van Duitse vliegtuigen
op Deurne op 18-12-1944, het leven
verloor.
Gedurende een drietal maanden
heeft de L.O. Venray een eigen illegaal
blad, dat de naam ,,de Zwijger"
droeg, uitgegeven. Het laatste nummer
is onder uiterst moeilijke omstandighe
den verschenen op 10 oktober 1944.
Omdat het post- en telefoonverkeer
was uitgevallen, er nauwlijks nog naar
de radio kon worden geluisterd (we
gens het uitvallen van de electriciteit) is
de uitgave van De Zwijger, vooral in de
periode 15 september/10 October 1944
zeer waardevol geweest. De redaktie
van dit blad was in handen van P.
Wintels, bijgestaan door een aantal
medewerkers o.a. C. Aben.
Gemiddeld werden er in de gemeente
Venray maandelijks circa 600 onder
duikers van bonkaarten voorzien. Aan
geldelijke ondersteuning werd elke
maand 4000,- uitgekeerd. Uiteraard
werd er ook gezorgd voor legale of illi-
gale distributiekaarten, persoonsbewij
zen, allerhand vrijstellingen, enz.
Van belang was ook de verspreiding
van illegale bladen zoals Trouw, de
Geus, Je Maintiendrai, Ons Volk en
natuurlijk de eigen uitgave: De Zwij
ger.
Van groot belang was ook dat men
over een uitstekend waarschuwings
dienst beschikte. Meestal wist men pre
cies wanneer er vanuit Venlo of
Maastricht razzia's op komst waren.
Zodoende konden de onderduikers tij
dig worden gewaarschuwd. Het vele
goede werk dat door de L.O. is ver
richt, is echter voor een groot deel me
de te danken aan de vele Venrayers die
bereid waren de onderduikers op te ne
men (vaak meerdere) en de L.O. van
dienst waren met geldelijke ondersteu
ning kleding enz. dit gold overigens
ook voor de O.D. en de R.V.V. die in
Venray «(in kleinere groeperingen) ver
zet pleegden.
RAMPDAG VOOR L.O. LIMBURG
Op 21 juni 1944 (Tweede Pinkster
dag) hadden de districtsleiders van de
L.O. Limburg een (uiteraard) geheime
(^(NEDERLANDt/) ORANJE)
KJL-404
VGEDINGSMIDDE EEN
4e PERIODE 1944
(18 MAART-15 APRIL)
VOORK0DDS8S VAHf MiEGVEI&EN KI OF 1,1
At.OKMKF.N AUH.MF.11N A LOKKEN' ALGEMEEN
ALGEMEEN ALGEMEEN ALGEMEEN ALGEMEEN