Uit het rijke roomsche leven
Onder de kerkelijke feesten en plechtig
heden in Venray, namen ongetwijfeld de
processies een ereplaats in, welke ieder
jaar door de straten trokken. Vooral de
z.g. grote processie, zondags na Sacra
mentsdag en de processie op kermis
zondag. Het waren triomftochten, door
de met vlaggen, groen en bloemen ver
sierde straten. Voor Katholiek Limburg
en Brabant was het houden van proces
sies geen probleem, daar deze al door
de eeuwen heen werden gehouden. Voor
de andere delen van het land gold vol-
In tegenstelling tot landelijke en
regionale dagbladen, hebben we
kelijks verschijnende nieuwsbla
den zoals Peel en Maas nooit
de behoefte gehad om officieel
een katholieke signatuur te dra
gen. Het heeft kennelijk altijd voor
de hand gelegen, dat in een katho
lieke streek een katholiek blad
kwam.
Maar ondanks het ontbreken van
het „katholieke stempel" op Peel
en Maas heeft het blad zijn katho
liciteit nooit verloochend. Daarbij
echter ook aan „andersdenken
den" plaatsruimte beschikbaar
stellende.
Zolang Peel en Maas bestaat heeft
het ruime aandacht gegeven aan
hetgeen we thans „Het Rijke
Roomsche Leven" plegen te noe
men. Over neomisten, priesterjubi
lea, kerkelijke feesten, processies,
katholiekendagen zijn in de loop
van honderd jaren pagina's volge
schreven. Zelfs in de jaren, dat een
eigen bisdomblad in Limburg ver
scheen, vond men tóch de „Ker
kelijke Diensten" in het weekblad
Peel en Maas. Er zullen weinig
Nederlandse bladen te vinden zijn,
die nu nog kerkberichten opne
men. Peel en Maas doet het nog
steeds, en kennelijk tot volle tevre
denheid van de H.H. Geestelijk
heid en de dierbare gelovigen.
Overigens wordt bij bepaalde ker
kelijke akties we noemen
slechts de Vastenaktie ook nu
nog regelmatig een beroep op Peel
en Maas gedaan.
Hub Schols dook nog eens in de
oude krantenleggers om een im
pressie te geven van processies in
vroeger dagen.
gens een bepaling in de Grondwet een
processieverbod.
Alleen in die plaatsen waar vóór 1848
een processie trok, mochten ook na 1848
processies gehouden worden. Werden
deze toch langs de openbare weg ge
houden, dan werd prompt procesverbaal
opgemaakt. Meestal kwamen de organi
satoren er dan wel van af met een sym
bolische boete van 1,omdat over het
algemeen het processieverbod in de
Grondwet als een onrechtvaardige be
paling werd gezien.
De processies maakten een overweldi
gende indruk. Honderden en honderden
personen trokken in devote stoet voorbij.
Het was een stoet zo overweldigend, ver
sierd met honderden vanen, drapeaux,
gekleurde wimpels, zilveren lantaarns
enz., waarbij de biddende stemmen van
klein en groot zich vermengden met de
processie-marsen van de Harmonie, Pa-
tronaats Jeugdfanfare en de lofgezan
gen van een grote priesterschaar en het
kerkelijk zangkoor.
Dit alles vormde tesamen een harmo
nisch geheel; een openlijke en eerbie
dige hulde van de bewoners aan de Heer
der Heerscharen waarmee men zijn die
pe godsdienstzin betuigde.
Venray was trots op zijn processies, die
van jaar tot jaar in luister toenamen. In
het kort geven wij een overzicht van de
ze processies, die onder klokkengelui,
gebed, muziek en zang van de Grote
Kerk de volgende straten passeerden:
Grotestraat, Patersstraat, Paterslaan,
Langstraat, Leeuwstraat, Schoolstraat en
Marktstraat. Alle straten waren bestrooid
met bloemen en aan de deuren en ramen
waren de mooiste bloemversieringen,
kruis- en andere beelden met brandende
kaarsen aangebracht.
Onder de kleuren der wapperende vlag
gen, schitterde en blonk alles in de stra
ten van de zomerzon. In de eindeloze
rijen waren aanwezig: de schoolkinderen
met vlaggen en wimpels, onder toezicht
van de onderwijzers, Zusters Ursulinen
en onderwijzeressen, Maria Congregatie,
het beeld van de H. Maagd, gedragen
door zes in 't wit geklede bruiden, om
geven door een erewacht van jeugdige
Zouaven, gevolgd door kleine en grote
bruidjes, de Broederschap de H. Familie,
Een kermisprocessie uit de jaren rond 1930.
De stoet, hier gefotografeerd in de Markt
straat, wordt o.m. begeleid door burgemees
ter Oscar v. d. Loo, geflankeerd door de twee
gemeente-veldwachters Janssen en Derks, die
met getrokken zwaard achter het baldakijn
liepen.
Derde Orde, flambouwdragers van de
Parochie- en Paterskerk, Harmonie,
Jeugdfanfare van het Patronaat, de pen-
sionaires van Jerusalem met witte hoofd
doeken, die allen prachtige zinnebeel
dige figuren en bloemtakken droegen, de
studenten van het Gymnasium Immacu-
latae Conceptionis, Broeders van Liefde,
Paters en Fraters Franciscanen en an
dere geestelijken, de sierlijke Troon
hemel, waaronder het Allerheiligste werd
meegedragen, het kerkbestuur met we
reldlijke autoriteiten en honderden en
honderden biddende gelovigen.
De schutterijen „St. Anna" en „Het Zand-
akker" hadden beurtelings de erewacht
in de direkte nabijheid van de Troon
hemel of sloten de stoet.
De processies waren niet alleen schitte
rend maar ook indrukwekkend. In de na
bijheid van het Patersklooster, op het
Henseniusplein en Grote Markt waren
rustaltaren opgericht. Werd het Aller
heiligste vanuit de Parochiekerk door de
Pastoor gedragen tot aan het rustaltaar
Paterskerk, de Gardiaan van het kloos
ter droeg het tot op het Henseniusplein,
waarna de Parochieherder het weer over
nam.
Op de Grote Markt werd de processie
ontbonden.
Op Sacraments-donderdag trokken ook
processies in de tuinen van kloosters en
inrichtingen, die dan prachtig versierd
waren. De Zusters Ursulinen, de Zusters
van het St. Jozefklooster en de Paters
Franciskanen hielden 's morgens hun
processies. Huize St. Anna en Huize St.
Servatius 's middags. Ook in deze tuinen
waren rustaltaren opgericht.
Bij de jaarlijkse Venrayse processie naar Oos
trum (O. L. Vrouw Behoudenis der Kranken)
werd ook altijd een bezoek gebracht aan de
Kruisweg op Trans Cedron, waarvan hier een
oude ongedateerde foto.
Op de 1e zondag in mei en op de 1e zon
dag van de maand oktober, werden
's middags na het Lof processies gehou
den over het Kerkpad, via Grote Markt -
Hofstraat. Ook de St. Marcusprocessie in
april en de Kruisdagenprocessies in mei,
- gehouden in de vroege morgenuren -
mogen we niet vergeten te vermelden.
De drie Kruisdagenprocessies werden
gehouden „om van de Hemel de Zegen
over de veldvruchten af te smeken".
Deze hadden plaats in de open velden en
akkers. In bijna ieder dorp stond te mid
den der korenakkers op een kruispunt
van twee zandwegen een hardstenen of
zwaar eikenhouten kruis, een z.g. „Hagel
kruis" zoals het genoemd werd, om
de naam zegt het van hagelslag, storm
en onweer bevrijd te blijven.
In de parochie St. Petrus Banden be
stond vroeger nog slechts één dergelijk
kruis, aan de verlengde Hoenderstraat,
kruising Hagelweg.
Het hagelkruis vond zijn oorsprong in
het heidendom. De heidenen hadden
grote vrees en een diepe afkeer van een
kruispunt met twee wegen. Volgens hun
bijgeloof huisden daar allerlei geesten,
zowel boze als goede. Ze vermeden die
plek zoveel mogelijk, maar wensten ze
een gunst te verkrijgen van de goede
geest, of wilde men zich verzoenen met
de boze, dan werd er daar rijkelijk ge
offerd aan de goden.
Wanneer een lijkstoet zo'n kruispunt pas
seerde, werden daar vooraf twee stro
spieren kruiselings over elkaar gelegd
opdat de geest niet in het dode lichaam
zou terugkeren. Dat de heidenen bij hun
bekering niet voetstoots hun bijgelovige
gebruiken lieten vallen, mag men wel
aannemen, want deze zaten er diep bij
hen in.
Paus Gregorius de Grote (590 - 604)
schreef aan de Engelse geloofsverkon
digers, dat „het geen twijfel lijdt, of het
is onmogelijk aan grove harten ineens
alles te willen ontnemen". Hij schreef
daarom aan de zendelingen voor, niet
onmiddellijk met die Heidense gebrui
ken te breken, maar ze van lieverlede te
wijzigen, in Christelijke geest, ze te
„kerstenen".
Het lag voor de hand, dat op een kruis
punt van wegen een kruis verrees, ge
beden en processies gehouden werden
om de zegen over de veldvruchten af te
smeken. In plaats van de offers eertijds
gebracht aan de afgoden, werden aan
de armen en behoeftigen aalmoezen uit
gedeeld. Zij kregen van de H. Geest-
meesters (Armemeesters) „brood, bier,
pap en erwtesoep".
Het hagelkruis aan de Hoenderstraat
Hagelweg werd verplaatst en staat thans
tegen de westgevel van het Bejaarden
centrum „Het Schuttersveld".