Aanvankelijk bestond er enige journalis
tieke vrijheid, maar na de instelling van
het Departement van Volksvoorlichting
en Kunsten op 15 november 1940, werd
door de invoering van een groot aantal
besluiten en beschikkingen de pers
steeds meer gemuilkorfd.
De „gelijkschakeling", met zijn intimida
tie, leugen en bedrog, begon een feit te
worden. Van de Nederlandse d.w.z.
N.S.B.-zijde werd de hoofdrol hierin
gespeeld door de beruchte landverrader
Max Blokzijl.
Op 11 maart 1941 ontving Peel en Maas
een brief van het Centraal Bureau voor
de Provinciale Pers met de volgende
(verkorte) inhoud.
„Wij hebben de laatste tijd Uw blad
regelmatig gevolgd en tot ons leed
wezen hebben wij moeten constateren,
dat hierin verschillende artikelen zijn
geplaatst die minder vleiend voor de
bezettende overheid zijn. Wij begrijpen
zeer goed, dat Uw abonné's dergelijke
artikeltjes op prijs stellen, doch aan
de andere kant wordt hiermede het
bestaan van Uw blad in gevaar ge
bracht. Daarom geven wij U de raad,
hetgeen U opneemt eens aandachtig
te lezen, opdat niet op een goeden
dag Uw blad verboden wordt. Hier
mede is niemand gebaat, noch Uw
lezers, noch uzelf. Copie, die aan alle
eisen voldoet kunt U betrekken van
het Centraal Bureau voor de Provin
ciale Pers."
De artikelen, waar in bovenaangehaalde
brief sprake van is, werden door Peel en
Maas betrokken van het Bureau Over-
diep te Dedemsvaart. Eind maart 1941
kreeg het hoofd van het Bureau de
heer Mokveld bezoek van de Sicher-
heitspolizei. Deze deelden hem mede,
dat de tekst van zijn artikelen de toets
der (duitse) kritiek niet kon doorstaan
en dat hij zijn beroep als journalist daar
om niet meer mocht uitoefenen.
De rubrieken binnen- en buitenlands
nieuws werden daarop betrokken van
het Centraal Bureau voor de Provinciale
Pers.
Een toenemend papiergebrek, maar ook
het voornemen van de bezetter om het
aantal nieuwsbladen te verminderen
om daardoor rtieer greep te krijgen op de
pers waren er oorzaak van dat in de
herfst van 1941 een persreorganisatie tot
uitvoering kwam.
VERSCHIJNINGSVERBOD
Hierbij waren 47 dagbladen, 480 nieuws
bladen en ruim 2000 tijdschriften be
trokken. Ingaande 1 november 1941 werd
hen een verschijningsverbod opgelegd.
Hierbij was ook Peel en Maas betrokken.
Als reden voor de reorganisatie was dan
wel de papierschaarste opgegeven, maar
het was duidelijk dat er onder de ver
boden dag- en weekbladen een groot
aantal was, dat de bezetters met veel ge
noegen zag verdwijnen.
Mede dank zij de interventie van het ge
meentebestuur van Venray werd het ver
bod echter na 5 weken weer ongedaan
gemaakt. Op 13 december mocht Peel en
Maas weer verschijnen.
Bij Beschikking van 3 december 1942
werd de verschijning echter opnieuw
verboden. Ditmaal door de Presseabte'-
lung van het Rijkscommissariaat en de
afdeling Perswezen van het Departement
van Vorksvoorlichting en Kunsten.
Opnieuw probeerde het gemeentebe
stuur het verbod waarvan de ingang
was bepaald op 1 januari 1943 weer
ingetrokken te krijgen. Als argument
werd aangevoerd dat het uitkomen van
het blad noodzakelijk was om de bur
gers van de zeer uitgestrekte gemeente
Venray op de hoogte te kunnen houden
van de gemeentelijke- en andere over
heidsmaatregelen, verduisteringsvoor
schriften, distributiebekendmakingen.
verschijningsverbod was opgelegd in
overleg met het Rijkscommissariaat en
de Beauftragte voor Limburg en dat
het verbod niet kon worden opge
heven.
De verrassing was groot, toen het Rijks
bureau voor de Grafische Industrie bij
brief van 9 februari 1943, alsnog liet we
ten, dat Peel en Maas weer mocht ver
schijnen met twee pagina's (de helft van
voorheen) op een gereduceerd formaat
(55 x 38.5 cm.).
Peel en Maas vervolgde daarop weer
haar moeilijke weg en behoorde daar
mee tot de drie dag- en weekbladen die
na 1 april 1943 in de provincie Limburg
nog mochten verschijnen.
Veel vreugde viel er voor de Duitse pro
paganda niet meer te beleven. Na de
zware nederlagen bij El Alamein en Sta
lingrad (eind 1942 en begin 1943) die
een keerpunt in de oorlog betekenden
vielen er nauwelijks nog Duitse suc
cessen te melden. De rubriek Buitenlands
nieuws moest dan ook regelmatig be
richten dat de Duitse troepen zich „ge-
distancieerd" hadden van hun tegen
standers of tot „hergroepering'' waren
overgegaan.
Na de invasie in Normandië begon de
bevrijding in zicht te komen. Maar voor
het zover was kreeg Peel en Maas nog
een zware klap te incasseren.
Medio augustus 1944 werd Arie van
den Munckhof die vanaf 10 april
1943 verantwoordelijk was voor de in
houd van de uitgave omdat hij zich
onttrokken had aan tewerkstelling in
Duitsland, door het beruchte Kontroll-
kommando van Ommen opgepakt en
via Venlo, Amersfoort naar het con
centratiekamp Neuegamme (bij Ham
burg) getransporteerd.
Eerst in september 1945 kwam vast te
staan dat hij daar op 24 januari 1945 was
overleden.
In Venray begon na Dolle Dinsdag (5
september 1944) en de luchtlandingen bij
Eindhoven, Arnhem en Nijmegen (17 sep
tember 1944) de situatie zeer verward te
worden. Het front rukte steeds dichter
bij en Peel en Maas werd gedwongen de
uitgave te staken.
BEVRIJDING
Bij brief van 21 december 1942 liet het
Departement echter weten, dat het
Na drie weken van angst, spanning en
diepe ellende, kwam de zo lang verwach
te bevrijding op 18 oktober. De vreugde
hierover was echter maar van korte duur,
want al op 25 oktober kwam het bevel
tot de algehele evacuatie van Venray.
Ook de familie van den Munckhof moest
haar zwaar beschadigde huis verlaten.
Te Lieshout, in het gastvrije Brabantse
land, vond ze een voorlopig onderdak.
Het zou tot medio februari 1945 duren
voordat ze weer terug kon keren naar
Venray. Spoedig daarna konden de druk
kerij en de boekwinkel weer in gebruik
genomen worden. Peel en Maas mocht
echter niet meer gedrukt en uitgegeven
worden. Wat was de reden van dit ver
bod?
Op 11 september 1944 was er door de
Nederlandse regering in Londen een Tij
delijk Persbesluit afgekondigd (Staats
blad 1944, nr. E 69), dat voorzieningen in
hield betreffende zuivering van de pers
in het (nog) te bevrijden vaderland.
Bepaald werd o.m. dat de herverschij
ning van dag of nieuwsbladen en tijd
schriften die na 1 januari 1943 nog uitge
komen waren, afhankelijk zou zijn van de
beoordeling van de directie en redactie
van die bladen en tijdschriften, door een
Perscommissie.
In de periode dat alleen het Zuiden nog
maar bevrijd was, werd de competentie
tot de perszuivering daar in handen ge
legd van het Militair Gezag.
„DE ZWIJGER"
Deze instantie verleende Peel en Maas
op 26 juli 1945 een voorlopige verschij
ningsvergunning. Intussen was er echter
in Venray een ander weekblad versche
nen (weliswaar zeer klein van omvang),
n.l. De Zwijger, die gedurende de bezet
ting reeds een aantal maanden illegaal
was verschenen.
Het eerste legale nummer was versche
nen 24 november 1944. Het blad, dat tot
het voorjaar van 1945 werd gedrukt te
Helmond, had aanvankelijk tot doel de
contacten te onderhouden tussen de in
Brabant geëvacueerde inwoners van
Venray.
Vanaf het voorjaar van 1945 toen de
meeste Venrayers weer naar het berooi
de Venray waren teruggekeerd werd
het afwisselend gedrukt op de persen
van de firma's Messemaeckers en van
den Munckhof. Omdat Peel en Maas
weer mocht verschijnen werd besloten
de uitgave van De Zwijger te staken Op
15 september verscheen het laatste
„weekblad", nog gevolgd door het be
kende slotnummer op 18 oktober 1945
(de eerste verjaardag van de bevrijding).
HERUITGAVE
Inmiddels had de Minister van Bin
nenlandse Zaken en Onderwijs, de
Persraad gehoord hebbende, op 7 sep
tember 1945 de definitieve toestem
ming verleend tot de heruitgave van
Peel en Maas. Een andere beslissing
was ook moeilijk denkbaar geweest.
Gebleken was namelijk dat de firma
van den Munckhof in de bezettingstijd
een aantal malen illegale publikaties
had gedrukt en verder ook nog aan
een drietal onderduikers onderdak had
geboden.
Op 23 september konden de Venrayers
kennis maken met het eerste naoorlogse
nummer van Peel en Maas, geredigeerd
door Wim van den Munckhof. De oplage
bedroeg 2500 en de ondertitel luidde van
af die dag: Weekblad voor Venray en
omstreken.
Vanwege het heersende papiertekort
was de omvang nog zeer beperkt (4 pa
gina's).
Einde 1949 kon de distributie van kran
tenpapier worden opgeheven, maar de
schaarste bleef toch nog voortduren. Bo
vendien was ook de prijs van het papier
sterk gestegen. Bedroeg deze vóór de
oorlog ongeveer 6,per ton, in 1950
bedroeg deze al ongeveer 45,Pas
in 1951 kon worden overgeschakeld van
vier op zes pagina's.
Wim van den Munckhof
dertig jaar redakteur van Peel en Maas
Met de naoorlogse groei van Venray
grotendeels een gevolg van de in 1950
begonnen industrialisatie en de Peelont-
ginningen nam ook het aantal abon
né's op het Venrayse Weekblad snel toe
(gemiddeld 160 per jaar).
Voor en na werd er in het bedrijf een
technische vernieuwing uitgevoerd. Bij
voorbeeld in 1960, toen de uit 1912 da
terende cylinderpers met handinleg,
vervangen werd door een met automati
sche inleg.
Een zeer zware slag trof het blad op
24 april 1976, door het vrij onverwach
te overlijden van haar redacteur Wim
van den Munckhof, die vanaf 1945 met
grote inzet, enthousiasme en deskun
digheid werkzaam was geweest.
Geslagen, maar niet bij de pakken
neerzittend, zetten de twee broers
Dick en Toon, de krant voort en niet
zonder succes, want intussen heeft de
oplage van Peel en Maas het getal van
8.000 al weer overschreden.
Enkele maanden na het overlijden van
Wim van den Munckhof. waren de ge
broeders door machinebreuk genood
zaakt het drukken van hun krant elders
te laten verzorgen. Dat beviel hen zo
goed vanwege de tijdwinst die dit op
leverde, dat men besloot om het drukken
voortaan uit te besteden Het zetten en
opmaken bleef echter geheel in eigen
bedrijf geschieden.
Een Venrays weekblad heeft dus.de eer
ste honderd jaar volgemaakt. Het lijkt
niet ongerijmd, nu begrippen als pers
concentraties, teletext, electronische
krant, huiscomputer, etc. een steeds gro
tere rol gaan spelen, de vraag te stellen
of Peel en Maas als zelfstandige uitgave
ook de tweehonderd jaar zal halen.
Niemand zal echter in staat zijn hierop
een antwoord te geven, zelfs de meest
bekwame futuroloog niet.
Het antwoord ligt, als met zo vele dingen,
in de schoot der toekomst verborgen.
Zeker is slechts, dat de „honderdjarige",
ondanks een respectabele leeftijd, haar
uiterste best zal doen om, in de nabije en
verre toekomst, de lezers op de hoogte
te houden van het wel en wee in Venray
en omstreken.
W. Willemsen
Bij het bombardement van Venray bleef het zakenpand van den Munckhof in de Grotestraat
hoewel zwaar beschadigd, overeind, terwijl rondom praktisch alle huizen vernield werden