Aanvankelijk bestond er enige journalis tieke vrijheid, maar na de instelling van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten op 15 november 1940, werd door de invoering van een groot aantal besluiten en beschikkingen de pers steeds meer gemuilkorfd. De „gelijkschakeling", met zijn intimida tie, leugen en bedrog, begon een feit te worden. Van de Nederlandse d.w.z. N.S.B.-zijde werd de hoofdrol hierin gespeeld door de beruchte landverrader Max Blokzijl. Op 11 maart 1941 ontving Peel en Maas een brief van het Centraal Bureau voor de Provinciale Pers met de volgende (verkorte) inhoud. „Wij hebben de laatste tijd Uw blad regelmatig gevolgd en tot ons leed wezen hebben wij moeten constateren, dat hierin verschillende artikelen zijn geplaatst die minder vleiend voor de bezettende overheid zijn. Wij begrijpen zeer goed, dat Uw abonné's dergelijke artikeltjes op prijs stellen, doch aan de andere kant wordt hiermede het bestaan van Uw blad in gevaar ge bracht. Daarom geven wij U de raad, hetgeen U opneemt eens aandachtig te lezen, opdat niet op een goeden dag Uw blad verboden wordt. Hier mede is niemand gebaat, noch Uw lezers, noch uzelf. Copie, die aan alle eisen voldoet kunt U betrekken van het Centraal Bureau voor de Provin ciale Pers." De artikelen, waar in bovenaangehaalde brief sprake van is, werden door Peel en Maas betrokken van het Bureau Over- diep te Dedemsvaart. Eind maart 1941 kreeg het hoofd van het Bureau de heer Mokveld bezoek van de Sicher- heitspolizei. Deze deelden hem mede, dat de tekst van zijn artikelen de toets der (duitse) kritiek niet kon doorstaan en dat hij zijn beroep als journalist daar om niet meer mocht uitoefenen. De rubrieken binnen- en buitenlands nieuws werden daarop betrokken van het Centraal Bureau voor de Provinciale Pers. Een toenemend papiergebrek, maar ook het voornemen van de bezetter om het aantal nieuwsbladen te verminderen om daardoor rtieer greep te krijgen op de pers waren er oorzaak van dat in de herfst van 1941 een persreorganisatie tot uitvoering kwam. VERSCHIJNINGSVERBOD Hierbij waren 47 dagbladen, 480 nieuws bladen en ruim 2000 tijdschriften be trokken. Ingaande 1 november 1941 werd hen een verschijningsverbod opgelegd. Hierbij was ook Peel en Maas betrokken. Als reden voor de reorganisatie was dan wel de papierschaarste opgegeven, maar het was duidelijk dat er onder de ver boden dag- en weekbladen een groot aantal was, dat de bezetters met veel ge noegen zag verdwijnen. Mede dank zij de interventie van het ge meentebestuur van Venray werd het ver bod echter na 5 weken weer ongedaan gemaakt. Op 13 december mocht Peel en Maas weer verschijnen. Bij Beschikking van 3 december 1942 werd de verschijning echter opnieuw verboden. Ditmaal door de Presseabte'- lung van het Rijkscommissariaat en de afdeling Perswezen van het Departement van Vorksvoorlichting en Kunsten. Opnieuw probeerde het gemeentebe stuur het verbod waarvan de ingang was bepaald op 1 januari 1943 weer ingetrokken te krijgen. Als argument werd aangevoerd dat het uitkomen van het blad noodzakelijk was om de bur gers van de zeer uitgestrekte gemeente Venray op de hoogte te kunnen houden van de gemeentelijke- en andere over heidsmaatregelen, verduisteringsvoor schriften, distributiebekendmakingen. verschijningsverbod was opgelegd in overleg met het Rijkscommissariaat en de Beauftragte voor Limburg en dat het verbod niet kon worden opge heven. De verrassing was groot, toen het Rijks bureau voor de Grafische Industrie bij brief van 9 februari 1943, alsnog liet we ten, dat Peel en Maas weer mocht ver schijnen met twee pagina's (de helft van voorheen) op een gereduceerd formaat (55 x 38.5 cm.). Peel en Maas vervolgde daarop weer haar moeilijke weg en behoorde daar mee tot de drie dag- en weekbladen die na 1 april 1943 in de provincie Limburg nog mochten verschijnen. Veel vreugde viel er voor de Duitse pro paganda niet meer te beleven. Na de zware nederlagen bij El Alamein en Sta lingrad (eind 1942 en begin 1943) die een keerpunt in de oorlog betekenden vielen er nauwelijks nog Duitse suc cessen te melden. De rubriek Buitenlands nieuws moest dan ook regelmatig be richten dat de Duitse troepen zich „ge- distancieerd" hadden van hun tegen standers of tot „hergroepering'' waren overgegaan. Na de invasie in Normandië begon de bevrijding in zicht te komen. Maar voor het zover was kreeg Peel en Maas nog een zware klap te incasseren. Medio augustus 1944 werd Arie van den Munckhof die vanaf 10 april 1943 verantwoordelijk was voor de in houd van de uitgave omdat hij zich onttrokken had aan tewerkstelling in Duitsland, door het beruchte Kontroll- kommando van Ommen opgepakt en via Venlo, Amersfoort naar het con centratiekamp Neuegamme (bij Ham burg) getransporteerd. Eerst in september 1945 kwam vast te staan dat hij daar op 24 januari 1945 was overleden. In Venray begon na Dolle Dinsdag (5 september 1944) en de luchtlandingen bij Eindhoven, Arnhem en Nijmegen (17 sep tember 1944) de situatie zeer verward te worden. Het front rukte steeds dichter bij en Peel en Maas werd gedwongen de uitgave te staken. BEVRIJDING Bij brief van 21 december 1942 liet het Departement echter weten, dat het Na drie weken van angst, spanning en diepe ellende, kwam de zo lang verwach te bevrijding op 18 oktober. De vreugde hierover was echter maar van korte duur, want al op 25 oktober kwam het bevel tot de algehele evacuatie van Venray. Ook de familie van den Munckhof moest haar zwaar beschadigde huis verlaten. Te Lieshout, in het gastvrije Brabantse land, vond ze een voorlopig onderdak. Het zou tot medio februari 1945 duren voordat ze weer terug kon keren naar Venray. Spoedig daarna konden de druk kerij en de boekwinkel weer in gebruik genomen worden. Peel en Maas mocht echter niet meer gedrukt en uitgegeven worden. Wat was de reden van dit ver bod? Op 11 september 1944 was er door de Nederlandse regering in Londen een Tij delijk Persbesluit afgekondigd (Staats blad 1944, nr. E 69), dat voorzieningen in hield betreffende zuivering van de pers in het (nog) te bevrijden vaderland. Bepaald werd o.m. dat de herverschij ning van dag of nieuwsbladen en tijd schriften die na 1 januari 1943 nog uitge komen waren, afhankelijk zou zijn van de beoordeling van de directie en redactie van die bladen en tijdschriften, door een Perscommissie. In de periode dat alleen het Zuiden nog maar bevrijd was, werd de competentie tot de perszuivering daar in handen ge legd van het Militair Gezag. „DE ZWIJGER" Deze instantie verleende Peel en Maas op 26 juli 1945 een voorlopige verschij ningsvergunning. Intussen was er echter in Venray een ander weekblad versche nen (weliswaar zeer klein van omvang), n.l. De Zwijger, die gedurende de bezet ting reeds een aantal maanden illegaal was verschenen. Het eerste legale nummer was versche nen 24 november 1944. Het blad, dat tot het voorjaar van 1945 werd gedrukt te Helmond, had aanvankelijk tot doel de contacten te onderhouden tussen de in Brabant geëvacueerde inwoners van Venray. Vanaf het voorjaar van 1945 toen de meeste Venrayers weer naar het berooi de Venray waren teruggekeerd werd het afwisselend gedrukt op de persen van de firma's Messemaeckers en van den Munckhof. Omdat Peel en Maas weer mocht verschijnen werd besloten de uitgave van De Zwijger te staken Op 15 september verscheen het laatste „weekblad", nog gevolgd door het be kende slotnummer op 18 oktober 1945 (de eerste verjaardag van de bevrijding). HERUITGAVE Inmiddels had de Minister van Bin nenlandse Zaken en Onderwijs, de Persraad gehoord hebbende, op 7 sep tember 1945 de definitieve toestem ming verleend tot de heruitgave van Peel en Maas. Een andere beslissing was ook moeilijk denkbaar geweest. Gebleken was namelijk dat de firma van den Munckhof in de bezettingstijd een aantal malen illegale publikaties had gedrukt en verder ook nog aan een drietal onderduikers onderdak had geboden. Op 23 september konden de Venrayers kennis maken met het eerste naoorlogse nummer van Peel en Maas, geredigeerd door Wim van den Munckhof. De oplage bedroeg 2500 en de ondertitel luidde van af die dag: Weekblad voor Venray en omstreken. Vanwege het heersende papiertekort was de omvang nog zeer beperkt (4 pa gina's). Einde 1949 kon de distributie van kran tenpapier worden opgeheven, maar de schaarste bleef toch nog voortduren. Bo vendien was ook de prijs van het papier sterk gestegen. Bedroeg deze vóór de oorlog ongeveer 6,per ton, in 1950 bedroeg deze al ongeveer 45,Pas in 1951 kon worden overgeschakeld van vier op zes pagina's. Wim van den Munckhof dertig jaar redakteur van Peel en Maas Met de naoorlogse groei van Venray grotendeels een gevolg van de in 1950 begonnen industrialisatie en de Peelont- ginningen nam ook het aantal abon né's op het Venrayse Weekblad snel toe (gemiddeld 160 per jaar). Voor en na werd er in het bedrijf een technische vernieuwing uitgevoerd. Bij voorbeeld in 1960, toen de uit 1912 da terende cylinderpers met handinleg, vervangen werd door een met automati sche inleg. Een zeer zware slag trof het blad op 24 april 1976, door het vrij onverwach te overlijden van haar redacteur Wim van den Munckhof, die vanaf 1945 met grote inzet, enthousiasme en deskun digheid werkzaam was geweest. Geslagen, maar niet bij de pakken neerzittend, zetten de twee broers Dick en Toon, de krant voort en niet zonder succes, want intussen heeft de oplage van Peel en Maas het getal van 8.000 al weer overschreden. Enkele maanden na het overlijden van Wim van den Munckhof. waren de ge broeders door machinebreuk genood zaakt het drukken van hun krant elders te laten verzorgen. Dat beviel hen zo goed vanwege de tijdwinst die dit op leverde, dat men besloot om het drukken voortaan uit te besteden Het zetten en opmaken bleef echter geheel in eigen bedrijf geschieden. Een Venrays weekblad heeft dus.de eer ste honderd jaar volgemaakt. Het lijkt niet ongerijmd, nu begrippen als pers concentraties, teletext, electronische krant, huiscomputer, etc. een steeds gro tere rol gaan spelen, de vraag te stellen of Peel en Maas als zelfstandige uitgave ook de tweehonderd jaar zal halen. Niemand zal echter in staat zijn hierop een antwoord te geven, zelfs de meest bekwame futuroloog niet. Het antwoord ligt, als met zo vele dingen, in de schoot der toekomst verborgen. Zeker is slechts, dat de „honderdjarige", ondanks een respectabele leeftijd, haar uiterste best zal doen om, in de nabije en verre toekomst, de lezers op de hoogte te houden van het wel en wee in Venray en omstreken. W. Willemsen Bij het bombardement van Venray bleef het zakenpand van den Munckhof in de Grotestraat hoewel zwaar beschadigd, overeind, terwijl rondom praktisch alle huizen vernield werden

Peel en Maas | 1980 | | pagina 5