HONDERD JAAR Venraysche Courant MAAS EN PEEL. VENRAYSE KRANT Gisteren, 27 maart, was het precies 100 jaar geleden dat er voor het eerst een Venrayse krant verscheen. NIEUWS- ADVERTENTIEBLAD De grondlegger van de „Venrayse Cou rant", met de fraaie ondertitel: Weekblad voor Venray, Horst en omliggende ge meenten, was de op 8 september 1849 te Sittard geboren Frans Emanuel Del- hougne, die in juni 1879 een drukkerij boekbinderij was begonnen in de Grote straat (in een gedeelte van het pand Camps). Wat bewoog deze ondernemende Sit- tardenaar tot het uitgeven van een krant (verschijnend elke zaterdag) in de toen ruim 5400 inwoners tellende gemeente Venray? Zijn beweegredenen heeft hij uiteenge zet in een redaktioneel artikel in het eer ste nummer van zijn blad. Hij zegt hierin van mening te zijn dat een Venrayse Courant voorziet in een „drin gende en langgevoelde behoefte" en nuttig werkzaam kan zijn voor Venray en omstreken. Met het oog op de volks welvaart is het noodzakelijk, dat ook op het platteland elke plaats van belang ten minste één plaatselijk blad heeft, want de landman, de handelaar, de industrieel en de ambachtsman hebben informatie nodig over de markt- en beursberichten. En ook de particulier is geïnteresseerd in nieuws uit eigen omgeving. Hij voegt hieraan toe dat Venray tot dusver „ver stoken" was van het voorrecht van een Venrayse krant en zijn toevlucht moest nemen tot „vreemde bladen". Zijn beweegredenen roepen wel enige vragen op. Welke vreemde bladen las men in Venray, hoevelen lazen een blad en wie waren dat. „VREEMDE BLADEN" Welke bladen werden hier gelezen? Uiteraard moeten we hier naar gissen. Het ligt echter wel voor de hand dat het hierbij ging om het in 1863 opgerichte Venloosch Weekblad, de Maas- en Roer bode (opgericht ie Roermond in 1856), de Limburger (opgericht 1866) en het Boxmeersch Weekblad dat vanaf 1871 op de markt was. Waarschijnlijk hebben ook enkelen (waaronder de kloosters) een abonnement gehad op de landelijke ka tholieke bladen De Tijd (opgericht 1845) en de Maasbode (opgericht 1868). Hoevelen lazen er een krant? Ook hier is slechts een globale aanduiding moge lijk. Het leven in de Venrayse dorpsge meenschappen, die nog grotendeels op zelfvoorziening waren aangewezen, was zeer sober. Openbaar vervoer bestond er nog niet (de spoorlijn VenloNijmegen zou eerst in 1883 in gebruik genomen worden en de paardetram pas in 1909). Voor vervoer was men nog aangewezen op een boerenwagen, maar meestal op eigen benen. De landbouwmethoden werden nog van vader op zoon overge dragen en dit gold ook voor het huis houden, waarvan de kennis door groot moeder en moeder werd overgedragen op de dochter (landbouw- en huishoud- onderwijs werden in Venray voor het eerst gegeven in 1922, respectievelijk 1920). Van een verenigingsleven was nog nau welijks sprake (alleen de in 1860 opge richte harmonie „Euterpe" en enkele landbouwcasino's). Verder waren ook de geestelijke be perktheid ongeveer 25° o van de be volking was nog analfabeet (de leer plichtwet kwam pas in 1900 tot stand) en de slechte economische situatie er oor zaken van, dat er weinig behoefte en mogelijkheid was om door middel van een krant kennis te nemen van wat zich in de wereld (die zo onbekend en zo ver weg was) afspeelde. Het aantal gezinnen dat op een krant ge abonneerd was (het totaal aantal gezin nen in de gemeente Venray bedroeg in de periode 1850 tot 1880 ongeveer 750 tot 800) zal naar alle waarschijnlijkheid niet meer dan 50 tot 60 hebben bedra gen. Een enkele uitzondering daargela ten, was het lezen van een krant slechts weggelegd voor de dorpsnotabelen. De vele anderen hadden geen behoefte aan een krant of konden zich de luxe hiervan niet veroorloven. DORPSOMROEPER Toch betekende dit niet dat men ge heel onkundig bleef van het plaatse lijk nieuws. Op de traditionele wijze kwam dit iedereen hetzij vroeg, het zij laat toch wel ter ore. Gemeente lijke bekendmakingen en voorschrif ten werden, als zondags de kerk uit ging, vanaf de trap voor het Raadhuis omgeroepen door de dorpsomroeper. De „gemeentepraat" die men nu in Peel en Maas kan lezen, werd toen door hem wereldkundig gemaakt. Het „zegt het voort, zegt het voort" was hierbij een bekende kreet. Ook de notariële bekendmakingen wer den door hem in de openbaarheid ge bracht. Veel van het dorpsnieuws kwam men ook aan de weet bij de zondagse kerkgang, op de markt, bij de dorps mensen en bij het bezoek aan de her berg (de Zwaan, de Gouden Leeuw en de vele andere). Aangenomen mag wor den dat de aanzienlijkste herbergen ook geabonneerd waren op een nieuwsblad. Tenslotte waren ook de postbode (die in die tijd overigens maar zelden langs kwam) en de buurlui een bron van in formatie. Tot zover dan de situatie vóór 27 maart 1880, de dag waarop Delhougne in het nieuws kwam met het eerste nummer van de „Venraysche Courant". VIER PAGINA'S Ze bestond uit 4 pagina's een om vang die gehandhaafd zou blijven tot het eind der twintiger jaren en de abon nementsprijs bedroeg 50 cent per kwar taal. Per post toegezonden door het „ge hele Rijk", beliep de prijs 65 cent. Uiteraard zal het verschijnen van een Venrayse krant wel geleid hebben tot een groter aantal krantenlezers, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de oplage van de krant in de eerste jaren van haar be staan, ook al droeg ze de wijdse onder titel: Weekblad voor Venray, Horst en omliggende gemeenten, een getal van 250 te boven zal zijn gegaan. OPVOLGING Voor Delhougne was geen lang leven als uitgever weggelegd. Op jeugdige leeftijd overleed hij te Venray op 26 fe bruari 1881. Na zijn dood werd de uitgave van de krant voortgezet door zijn broer Nico- laas. Hij kon hier echter niet wennen. Venray was te klein voor hem. Dat was ook niet verwonderlijk, omdat hij voor dien een aantal jaren in Parijs werk zaam was geweest. In de herfst van 1881 deed hij daarom de zaak over aan Johannes van der Marck, die op 5 april 1858 geboren was te Grave. Deze nam de bedrijfsinventaris over en vestigde zich in de Patersstraat, in een achterbouw van het pand Slits (voorheen schoenhandel Rooyakkers, thans lunch room Broekmans). Van der Marck beperkt zich echter niet alleen tot de uitvinding van Gutenberg of zo men wil Laurens Jz. Coster, maar dreef in zijn winkeltje ook handel in par fumerieën, zeep en sigaren. „MAAS EN PEEL" Hij koos onmiddellijk een andere naam voor de krant. Voortaan zou ze niet meer de naam „Venraysche Courant" dragen, maar „Maas en Peel", met als ondertitel Weekblad voor Venray, Horst en omstre ken. Deze gedaantewisseling bracht hem echter niet het gewenste commerciële succes. Weekblad voor VENRAY, HORST ca cmsUtkes. Daarom deed hij op 1 oktober 1887 zijn bedrijf weer over aan Willem van den Munckhof. Blijkens een op 17 septem ber 1887 opgemaakte onderhandse akte had Willem van den Munckhof de gehele drukkerij-inventaris en de win kelopstand aangekocht van v. d. Marck voor 1800,te voldoen in twee ge lijke termijnen. De eerste hiervan dien de op 30 september 1887 te zijn vol daan en de tweede op 1 november van dat jaar. Van der Marck, die blijkens het gemeen teverslag van 1881 en 1886, zijn bedrijf had proberen in stand te houden met 3 werknemers en 2 handpersen, verliet Venray op 5 mei 1888. Waarschijnlijk is, dat hij zijn opvolger (die zich dus in het zelfde pand vestigde) nog gedurende een half jaar heeft ingewijd in de gehei men van het drukkersvak. FAMILIE VAN DEN MUNCKHOF Willem van den Munckhof was geboren te Venray op 27 maart 1850 als zoon van Hendrik Tilman van den Munckhof en Jo- sina Bijstervelds. De familie van den Munckhof die afkomstig was uit Horst had zich rond 1770 gevestigd op „de Kruisen" te Venray, waar zij het boeren bedrijf annex smidsvak uitoefende. De boerderij met smederij was gelegen aan de rechterkant van de St. Antoniusstraat en wel daar waar nu gezien vanaf de Paterslaan een aaneengesloten rij huizen ligt. Ook een schuin daartegen over gelegen boerderij (dus aan de lin kerkant van de St. Antoniusstraat, op de plaats waar nu het voormalige Juvenaat ligt) was eigendom van de familie. Willem, die kennelijk niet veel interesse had in het harde smidsvak, ging dus zijn geluk beproeven als krantenuitgever. Zoals uit een in dit nummer afgedruk te advertente blijkt, begon hij tegelij kertijd een kantoorboekhandel. Het honderd jarig bestaan van de zaak van den Munckhof is dus eerst op 1 okto ber 1987 aan de orde. Met de zaken Messemaeckers, van den Munckhof (de Engel), Janssen (schoenhandel), Fonck en Goumans (slagerij) behoort ze hiermee tot de oudste nog bestaan de zaken in Venray-centrum. „PEEL EN MAAS" Ook Willem van den Munckhof was niet tevreden met de naam van de krant. Met ingang van het nummer van 23 maart 1889 werd ze omgezet van Maas en Peel in Peel en Maas.

Peel en Maas | 1980 | | pagina 3