VREEMDELING
IN JERUSALEM
In 1946 bracht H.M. Koningin Wilhelmina een bezoek aan het zwaar getroffen Venray.
Op de foto wordt dr. H. Poels aan de Koningin voorgesteld. Naast dr. Poels herkennen
we oud-gemeentesecretaris, de heer H. Vorst.
Zonder ook maar iemand tekort te willen
doen mag ik in dit verband wellicht toch
even vermelden de vestiging vanuit Haarlem
van het bedrijf van J. P. A. Nelissen, dat in
samenwerking met de alhier gevestigde be
drijven veel voor de wederopbouw alsook
voor de bouw van nieuwe wijken heeft ge
daan.
Het was ook een grote dag toen op maan
dag 12 augustus 1946 Hare Majesteit Ko
ningin Wilhelmina Venray bezocht om zich
persoonlijk op de hoogte te stellen van de
grote verwoestingen in deze gemeente. Zij
bracht onder andere een bezoek aan de
Grote Kerk alwaar ze met grote belangstel
ling de werkzaamheden aan het herstel in
ogenschouw nam, waarna zij zich ook naar
de ruïnes van Jerusalem begaf alwaar zij
door de zusters werd begroet.
Kort na haar terugkeer in ons vaderland
bracht Hare Majesteit Koningin Juliana, nog
kroonprinses zijnde, een bezoek aan onze
gemeente om zich op de hoogte te stellen
van de alhier aangerichte oorlogsverwoes
tingen. Zij onderhield zich in hotel „De
Zwaan" het gemeentehuis was wegens
beschadiging buiten gebruik met een
vertegenwoordiging van de bevolking.
UITBREIDING EN NIEUWBOUW
Tegelijkertijd kwam naast de wederop
bouw ook de uitbreiding en de nieuwbouw
aan de orde.
Nieuwe woonwijken ontstonden zoals
Venray-Oost, Venray-Zuid en Desselken.
Herbouw van de zwaarbeschadigde scho
len naast de bouw van nieuwe scholen zo
als de lagere technische school en de huis
houdschool.
Behalve deze nieuwe scholen na de be
vrijding was reeds in het eerste jaar van
mijn ambtsperiode, in 1938, een Muloschool
(thans Mavo) opgericht.
De grote verbindingswegen met Deurne,
Wanssum, Horst en Overloon moesten worden
vernieuwd omdat deze door de bombarde
menten en de zware trucks geheel waren
omgewoeld.
Belangrijke nieuwe wegen, met de aanleg
waarvan begonnen zou worden, waren de
Midden-Peelweg, als startpunt waarvoor door
de toenmalige gouverneur en de burge
meester een boom moest worden doorge
zaagd van een stukje bos dat voor die weg
moest worden geveld, en de Beekweg, wel
ke beide wegen onder mijn opvolger zijn
klaar gekomen.
Niet te vergeten de verbetering van de ve
le tientallen kilometers zandweg die van een
verharding konden worden voorzien.
Op 25 april 1950 brachten Hare Majesteit
Koningin Juliana en Zijne Koninklijke Hoog
heid Prins Bernhard een bezoek aan Venray
en met mijn echtgenote had ik de eer het
Koninklijk Paar op het gerestaureerde ge
meentehuis te mogen ontvangen, alwaar aan
Hare Majesteit als geschenk werden aange
boden: twee poppen in de oude klederdracht
van deze streek.
Evenals haar Moeder Koningin Wilhel
mina bracht ook zij een bezoek aan de
Grote Kerk, terwijl pensionnaires van Jeru
salem aan Hare Majesteit nog geschenken
aanboden. Bij het oorlogsmonument legde
H.M. de Koningin een bloemenkrans.
NIEUW TIJDPERK
De bevrijding luidde tevens een nieuw
tijdperk in.
Naast alle zorg die besteed was en werd
aan de werkgelegenheid van de agrarische
bevolking bleek aldra, dat de alhier heersen
de werkloosheid, die ook onder de agrarische
bevolking groot was, noodzaakte om meer
en andere werkgelegenheid te creëren.
Industrialisatie was een bittere en harde
noodzaak.
Van rijkswege kwam daarbij de belangrij
ke ondersteuning door de aanwijzing van
Venray als incidenteel te stimuleren kern, na
dien gevolgd door de aanwijzing tot zoge
naamde secundaire ontwikkelingskern.
Aan de Maasheseweg werd een industrie
terrein in gereedheid gebracht.
De eerste hal werd gebouwd.
Kleine plaatselijke bedrijven, die uitbrei
ding zochten, vestigden zich op het nieuwe
industrieterrein en langzamerhand kwamen
grotere bedrijven van buiten de gemeente,
onder andere Blitta uit Blitterswijck.
De eerste belangrijke grote vestiging van
buiten de gemeente was Inalfa uit Utrecht.
18 September 1957 vond door gouverneur
Houben de officiële opening plaats.
Aangezien het industrieterrein in de loop
van 1960 aan een volledige bezetting toe was,
moest naar uitbreiding en naar nieuwe ter
reinen gezocht worden.
In het kader van de ontwikkelingen in de
agrarische wereld mag ik niet onvermeld la
ten de grote Ruilverkaveling Lollebeek, een
der grootste van Nederland, die ongetwijfeld
een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling
van de landbouw is voor de gemeenten
Venray en Horst, en die na 1960 voltooid is.
NUTSVOORZIENINGEN
Niemand zal het zich thans bijna kunnen
voorstellen, dat grote gebieden in onze ge
meente geen elektriciteit hadden, dat de ou
de gasfabriek in een desolate toestand ver
kerend na de oorlog, slechts een zeer be
perkt voorzieningen-gebied in het centrum
had en dat er evenmin in de gemeente wa
terleiding was.
In deze na-oorlogse periode kwam hier
snel verandering in, enerzijds door de eigen
bijdragen van belanghebbenden anderzijds
door medewerking van gemeente en nuts
bedrijven.
Reeds op 10 oktober 1945 werd opdracht
gegeven aan de PLEM tot aanleg van elek
trische straatverlichting ter vervanging van
de oude gaslantaarns die in Venray-kom
voor de straatverlichting zorgden.
Vervolgens is de elektriciteitsvoorziening
in mijn ambtsperiode tot een totale voorzie
ning uitgegroeid voor de gehele gemeente.
Een van de grootste uitbreidingen was in
1948 de elektrïfikatie van Peelplan-Zuid in
Ysselsteyn. De opening of liever gezegd de
officiële ingebruikstelling gebeurde door de
gouverneur Houben.
In 1949 werd de oude gasfabriek geliqui
deerd en werd de gasvoorziening vanaf 1 juli
1949 overgenomen door Limagas.
Successievelijk werd het gasnet in de ja
ren 1949 en volgende vernieuwd en uitge
breid.
Nadat ook reeds vóór de oorlog over een
drinkwatervoorziening was gediscussieerd
kwam in 1941 mede door initiatieven van
de gemeenten Venray. Horst en Gennep
de Waterleidingmaatschappij voor Midden-
en Noord-Limburg tot stand.
In 1948 werd grond verkocht aan bedoelde
maatschappij en bouwvergunning verleend
voor de bouw van het pompstation Breehei.
In de daarop volgende jaren kwam de wa
terleiding tot stand en op 10 maart 1950 kon
de officiële opening plaatsvinden.
Op het einde van mijn ambtsperiode was
nagenoeg de gehele gemeente van waterlei
ding voorzien, behalve het kerkdorp Vrede-
peel.
Voorzieningen die we nu vanzelfsprekend
vinden, doch waarover toen heel wat ge
sprekken en overleg voor nodig waren.
CULTURELE EN RECREATIEVE ZAKEN
Naast de hiervoor reeds genoemde infra
structurele projekten werd ook aandacht
gevraagd voor culturele en recreatieve za
ken.
De eerste stappen werden gezet op de weg
naar een sportpark, waarvoor ik nog het
eerste „grondwerk" mocht verrichten.
Aan de voorbereiding van een cultureel
centrum steeds meer noodzakelijk nu elke
voorziening sedert de verwoesting van het
St. Antoniuspatronaat in het centrum ont
brak was bij mijn afscheid al veel ge
beurd. Onder mijn opvolger zou het realiteit
worden.
Reeds vele besprekingen waren er gevoerd
over een zwembad, ook dat heb ik onder
mijn opvolger tot stand zien komen.
Bij alle mogelijke noodzakelijke activitei
ten kan ik toch niet nalaten nu te vermelden
dat een van de eerste zaken waarmee ik in
1938 geconfronteerd werd, het verzoek was
om mijn medewerking te geven aan de tot
standkoming van een georganiseerde car
navalsviering. Men dacht letterlijk: „nu heb
ben we een burgemeester uit Zuid-Limburg
en die zal ons wel helpen".
Het waS niet zo eenvoudig, want in deze
streken, waar tot dan toe slechts te Venlo
officieel carnaval mocht worden gevierd, t
was een goed overleg daarover wel pood-
zakelijk, zoals dat ook over het gelegenheid
geven tot dansen noodzakelijk was.
Wij denken daar nu met een glimlach over
maar het is nog maar nauwelijks veertig
jaar geleden.
In 1939 vierde Venray dan toch zijn eerste
carnaval met een Prins en Raad van Elf.
GEMEENTEHUIS
In al die 22 jaar was het kleine maar fijne
gemeentehuis aan de Grote Markt de cen
trale van alle activiteiten.
Successievelijk werden alle kamers en
ruimten in gebruik genomen; zo erg zelfs,
dat onze toenmalige gemeentesecretaris, de
heer Vorst, zijn werkzaamheden lange tijd
heeft moeten verrichten in een kamertje van
nauwelijks 8 m2.
De vergaderingen van het college van
burgemeester en wethouders werden op de
kamer van de burgemeester gehouden.
In 1952 kon er een kleine uitbreiding wor
den gerealiseerd die een kamer voor de ge
meentesecretaris en een kamer voor b. en
w. opleverde.
Dan denk ik nog niet aan de tijd. onmid
dellijk na de oorlog, toen we ons aange
zien het gemeentehuis wegens oorlogsschade
niet kon worden gebruikt móesten be
helpen in het nu niet meer bestaande hotel
..De Gouden Leeuw" aan "t Henseniusplein.
nadat we ons eerst hadden moeten behel
pen in het patronaat te Merselo.
Reeds in 1949 werd door de gemeenteraad
besloten een opdracht te verlenen aan de
architect J. K. M. Colsen om een plan te
maken voor de uitbreiding van het bestaande
gemeentehuis op het in het wederopbouw-
plan daarvoor reeds gereserveerde terrein
achter dat gemeentehuis.
Sedertdien is er voor het groeiende amb
telijke apparaat onder mijn opvolgers al een
aantal noodvoorzieningen gerealiseerd
Toen het klooster Jerusalem vrij kwam is
het een goede zaak geweest van het toen
malige gemeentebestuur om tot aankoop
van dat klooster te komen, waardoor men
een gemeentehuis heeft verkregen, dat aan
bestuur en ambtelijk apparaat zeker nog in
lengte van jaren een goede huisvesting zal
kunnen bieden.
Ik ben blij daarvan nog getuige te hebben
moge zijn en ik wens graag aan het Venrayse
gemeen'.ebestuur toe dat men in dit fraaie
gemeentehuis de belangen van de gemeente
en haar bewoners op de best mogelijke
wijze zal kunnen blijven behartigen.
SLOT
Het waren slechts enkele notities.
Zij hebben niet de pretentie geschied
schrijving te zijn.
Uit mijn geheugen puttend heb ik slechts
getracht met enkele lijnen de grandioze ont
wikkeling van Venray. die een aanzet kreeg
in mijn ambtsperiode, te memoreren
En wanneer men heden ten dage. rond
wandelend door het herbouwde Venray. de
vele vernieuwingen en de talrijke uitbreidin
gen van de kom Venray ziet en nu. sedert zijn
in 1961 gereed gekomen herstel, de machtige
toren van de St. Petrus Bandenkerk weder
om het Peellandschap domineert, komt men
tot de erkennning, dat het verwoeste Venray
als een phoenix uit zijn as herrezen is en
dat het zijn oude titel ..Parel van de Peel"
weer ten volle verdient, waartoe ook het
mooie nieuwe Venrayse raadhuis veel zal
vermogen bij te dragen,
Venray. september 1979
Mr A. H. M. Janssen,
oud-burgemeester
Op de trap naar de tweede verdieping
kwamen we haar tegen. Een keurige, oude
dame, die kennelijk op zoek was naar een
of andere afdeling.
Dienstbaar en behulpzaam, zoals een
ambtenaar nu eenmaal behoort te zijn, bo
den wij onze bescheiden diensten èn hulp
aan. ..Tja", zei de keurige oude dame. ..ik
weet hier echt de weg niet meer, het is in
de loop van de jaren hier zo veranderd.
Vroeger lag de ingang aan de andere kant
en stond er een muur om het hele Jerusa-
lemcomplex. Toen ik Jerusalem kende was
het een hele toer om binnen te komen.
Maar de tijden zijn veranderd en dit gebouw
ook. Mannen kwamen hier vroeger niet bin
nen en nu zie je allemaal mannen in en
uit lopen. Zelfs zie je mannen in het ge
deelte. dat vroeger „Slot" was. Daar kwa
men wij als meisjes zelfs niet binnen. En
nu loopt iedereen maar in en uit. Ik begrijp
er niets van
In ons achterhoofd begon een lampje te
branden, maar voor alle zekerheid infor
meerden we toch maar heel voorzichtig op
welke afdeling en voor welke zaak zij bij
wie moest zijn.
„Op welke afdeling?" vroeg zij verbaasd.
„Voor welke zaak?" „Meneer", zei ze, „Vlak
na de oorlog was ik hier pensionnaire. Ik
was toevallig hier in de buurt en wil nu nog
eens graag rondkijken in die voor mij oude.
vertrouwde omgeving. Toegegeven het klinkt
wat nostalgisch. Ik hoopte hier nog mères
of soeurs van vroeger te ontmoeten.
Toen hebben we die keurige oude dame
nog de weg kunnen wijzen naar het Freule-
keshuus
En ook dat zullen we straks niet meer
kunnen doen. wanneer het Venrayse museum
daar zijn onderdak heeft gevonden.
GS.
De Grotestraat van Venray, de mooiste winkelstraat van „De Parel van de Peel": lange rij
van vernielde en beschadigde huizen. Op de achtergrond de zwaar beschadigde Grote kerk.