BURGEMEESTER DEFESCHE
EN ZIJN VOORGANGERS
7/ .4
De komst van de Fransen in Noord-Lim
burg in de herfst van 1794 had o.m.
het verdwijnen van de oude „heerlijckhe-
den" tot gevolg. Natuurlijk deelde ook Ven-
ray in dit lot. Op 23 december van dat jaar
werd het definitief bezet door Franse troe
pen onder leiding van generaal Moreau.
Op 3 januari 1795 werd het veroverde ge
bied ingedeeld in kantons. Deze indeling
had meer een militaire dan een bestuurlijke
betekenis. Venray werd hierbij ingedeeld bij
het kanton Horst, dat op zijn beurt weer
ressorteerde onder een militair bestuursor
gaan te Geldern.
De oude heerlijckheden werden voortaan
„communes-' genoemd, met aan het hoofd
Gerard van de Speulhof (1811-1817)
een „agent municipal" (in Venray was dat
Peter Gijskens).
De agent municipal had slechts tot taak
het verrichten van een aantal administratieve
functies. Het feitelijke bestuur van de ge
meente berustte bij vergadering van de ge
zamenlijke „municipale agenten" in het kan
ton. Het instituut van de kanton-municipali-
teiten verviel door de wet van 28 Pluviose
van het jaar 8 van de „ene en ondeelbare"
Franse Republiek, waarvan Napoleon Bona
parte (1769-1821) sinds 1799 Eerste Consul
was. Op die datum van de Franse tijdreke
ning (volgens onze tijdrekening: 17 februa
ri 1800) werden de „mairies" of gemeenten
ingesteld, met aan het hoofd een „maire"
of burgemeester, bijgestaan door een „ad-
jonit". Door deze wet werden gemeenten
met minder dan 5000 inwoners weer zelf
standig. De „Maire" kreeg naast zijn ad
ministratieve rol ook weer een bestuurlijke
functie te vervullen.
Verder werd er nog bepaald dat er in een
gemeente een „municipale raad" moest zijn
die elk jaar in februari 14 dagen achtereen
bijeen zou komen om de gemeentelijke pro
blemen te bespreken.
Deze wet, nader geregeld bij verschillen
de besluiten, bleef gedurende de gehele
Napoleontische periode van kracht.
Vanaf 1800 waren achtereenvolgens bur
gemeester van Venray:
1. Peter Gijskens (1800-1802), geb. te Horst
op 28-6-1741, zoon van Johannes Gijskens
en Hendrina Bistervelts. Op 29-1-1767 huw
de hij Anna Dooremans, geboren te Venray
26-7-1741, dochter van Antoine Dooremans
en Christine van de Staay. Na het overlijden
van zijn echtgenote op 11-1-1808, hertrouw
de Peter Gijskens op 11-7-18Ö8 met Elisa
beth Arts, geboren te Venray op 4-5-1787. Zij
was de dochter van Pierre Arts en Gertrude
Friesen. Gijskens oefende zijn ambt uit tot
30-4-1802.
2. Leonard Joseph Urlichs (1802-1808), ge
boren 22-4-1775 te Aken. Van hem is afleen
bekend, dat hij vóór 1789 student was en
dat hij, vóór hij burgemeester van Venray
werd. werkzaam was in de juridische sec
tor (bij advocaten en notarissen). Hij nam
het burgemeesterschap waar van 1-5-1802
tot eind 1808, toen hij ontslag nam.
3. Peter Gijskens (1809-1811). Op 9 decem
ber 1809 werd door de Prefekt van het De
partement van de Roer waar Venray bij
was ingedeeld als opvolger van Ur
lichs benoemd Peter Gijskens, die voor
heen reeds burgemeester was geweest (zie
onder 1.) Hij bleef in functie tot juni 1811.
Gijskens overleed te Venray op 22-4-1828 in
zijn huis gelegen in de Patersstraat.
4. Gerard van den Speulhof (1811-1817), ge
boren te Horst op 18-8-1783, zoon van Jo
hannes van den Speulhof en Maria Gijskens.
Gehuwd met Henriette Kannegiesser, afkom
stig uit Horst. Overleden te Venray op 9-6-
1817. Tijdens het „bewind" van burgemeester
van de Speulhof traden er internationaal
gezien grote veranderingen op. Na de
nederlagen van Napoleon in Rusland (1812)
en Leipzig (1813) begon het rijk van Napo
leon, die zich in 1804 tot keizer had laten
uitroepen, ineen te storten. Dit had ook ge
volgen voor onze streken. In januari 1814
verjoegen Brandenburgse troepen de Fran
sen uit Noord-Limburg, met uitzondering
van Venlo waar ze zich nog een tijdlang
wisten te handhaven. Vanaf die tijd tot 12
mei 1815 behoorde Noord-Limburg onder
een Pruisisch Departement van de Roer in
de Franse overheersingsperiode (Venray
ressorteerde daarin onder het kanton Horst,
de arrondissementsplaats was Kleef, ter
wijl de hoofdzetel te Aken was gevestigd).
Daarna kwam Noord-Limburg (beter gezegd
de gehele provincie Limburg) onder het Ko
ninkrijk der Nederlanden waarin Neder
land. België en Luxemburg verenigd wa
ren onder leiding van koning Willem I. Op
9 oktober 1815 kreeg Limburg zijn eerste
„gouverneur" in de persoon van Charles
de Brouckere.
5. Frans Arnold Antoon Verblackt (1817-1847)
geboren 19-4-1793 te Venray (Oostrum) yit
het huwelijk van Lambertus Verblackt en
Catharina Rehe. Lambertus Verblackt (de
vader van de burgemeester), geb. te Ven
ray op 14-1-1744, werd op 29 augustus 1770
beëdigd als secretaris van Venray. In 1783
sorteerde hij het gemeentearchief. Hij was
rentmeester van het kasteel Geijsteren en
broeder van het St. Nicolaasgilde te Ven-
Frans Arnold Antoon Verblackt (1817-1847)
ray. Zijn echtgenote (Catharina Rehe) was
een dochter van de Venrayse goudsmid
Theodoor Rehe, afkomstig uit Goch. Na bij
na dertig jaar burgemeester te zijn geweest
vroeg burgemeester Frans Verblackt in
maart 1847 om gezondheidsredenen hij
was lijdende aan vallende ziekte en rheu-
matische aandoeningen ontslag. Dit werd
hem verleend bij Koninklijk Besluit van
20-5-1847. In ambtelijke stukken werd hij
gekenschetst als „eenen braven, rondbors-
tigen en regtschapen man". Verblackt, die
als burgemeester een jaarsalaris genoot
van 300,overleed te Venray (Hofstraat)
op 1 februari 1866.
Ook Verblackt kreeg als burgemeester met
verschillende machthebbers te maken. In
1830 kwam het tot een breuk in het nog
jonge Koninkrijk der Nederlanden, omdat
België zich op 4 oktober 1830 onafhankelijk
verklaarde. De bezetting vön Venlo op 11
november 1830, door Belgische troepen on
der leiding van generaal Daine, had tot re
sultaat dat het Belgische gezag ook in Nrd.-
Limburg werd bevestigd. De gehele provin
cie Limburg ging nu deel uitmaken van het
nieuwe koninkrijk België, dat vanaf 4 juni
1831 werd bestuurd door koning Leopold I
uit het huis Saksen-Coburg. „Ons" Lim
burg uitgezonderd Maastricht dat in
„Hollandse" handen bleef en uiteraard
ook Belgisch Limburg, kregen Hasselt, waar
de gouverneur gevestigd was, tot hoofd
stad. Onze „Belgische" periode duurde tot
1839. Op 19 april van dat jaar kwam het
Tractaat van Londen tot stand waarbij o.m.
bepaald werd. dat Nederlands Limburg weer
Joseph Frederik Sigmund Êsser (1847-1875)
deel ging uitmaken van het Koninkrijk der
Nederlanden. Generaal Daine verliet met
zijn gehele bezetting op 21 juni 1839 Ven
lo en vanaf dat tijdstip was Limburg weer
Nederlands.
6. Joseph Frederik Sigmundus Esser (1847-
1875), geboren 17-3-1818 te Venray, zoon
Peter Conrardus Esser (apotheker), afkom
stig uit Erkelenz (Duitsl.) en Maria Petronella
Minten te Venray. Benoemd bij Koninklijk
Besluit van 20 mei 1847. Daarvoor was hij
koopman en lid van de gemeenteraad. Hij
werd geïnstalleerd in een plechtige raadszit
ting op 1 juli 1847. Op 29-9-1849 huwde hij
Adelheid Hubertina Janssen, geboren op
27-4-1819 te Goch, dochter van de aldaar
wonende koopman Christiaan Janssen en
Adelheid Moeselagen. Joseph F. S. Esser,
die gedurende een aantal jaren lid is ge
weest van de Provinciale Staten, overleed
te Venray op 14 april 1875.
7. Philippus Hubertus Wilhelmus Esser
1875-1898), geboren te Venray 16-11-1828,
zoon uit het huwelijk van Peter Conrardus
Esser en Maria Petronella Minten (Philppus
Esser was dus een broer van de vorige bur
gemeester). Hij was gehuwd met Anna Do
rothea Sibilla Engels, geboren 24-5-1837
te Helden, dochter van Jan Michel Engels
(burgemeester van Helden) en Christina Pe
tronella Verhaegh. Benoemd tot burgemees
ter van Venray bij Koninklijk Besluit var» 28
mei 1875. Zijn installatie vond plaats in de
raadsvergadering van' 28 juni 1875. Gedu
rende een aantal jaren lid van de Provin
ciale Staten en van het R.K. Kerk- en Arm
bestuur. Naast zijn burgemeesterschap oe
fende hij ook nog een zeepziedersbedrijf
uit. Hij overleed te Venray (Grotestraat) op
27-5-1898.
8. Hendrik Coenrardus Hubertus Esser (1898-
1915), geboren 22-9-1853 te Venray, zoon
van Albert Hubert Antoon Esser (apotheker)
en Johanna Gertruda van den Boogaart.
Zijn oorspronkelijke beroep was leerlooier
(Patersstraat). Op 17-8-1910 huwde hij Jo
hanna Gertruda Louisa Trynes. docher van
Jacob Trynes en Hendrina Camps te Ven
ray. Hendrik Esser, die sinds 1880 raadslid
was, werd benoemd bij Koninklijk Besluit
van 23-8-1898. In de raadsvergadering van
18 oktober 1898 werd hij geïnstalleerd. Hij
overleed te Venray (Grotestraat) op 3-12
1915. Gedurende zijn periode: aanvang gro
te ontginningen door bebossing in 1908,
oprichting Gasfabriek (1906), aanleg grint
wegen naar Deurne (1915), Merselo en
Overloon. Begin paardetram naar Station
(1909), medeoprichter Coop. Zuivelfabriek
(1904).
9. Oscar Louis Pierre van dé Loo (1916-
1937), geboren te Venlo 21 februari 1885,
zoon van Johannes Frederikus Hubertus van
de Loo en Theresia Johanna Maria Anna
Klep. Na studie enige tijd werkzaam in het
bankwezen. Van 1914 tot 1916 burgemeester
van Helden. Bij Koninklijk Besluit van 12-2-
1916 m.i.v. 21-2-1916 benoemd tot burge
meester van Venray. Installatie vond plaats
in raadsvergadering van 28-2-1916. Om ge
zondheidsredenen eervol ontslag ingaande
1-1-1937. Overleden te Venray 21-2-1950. Hij
was één van de promotors van de ontgin
ning van de Peel (stichting Ysselsteyn in
1921-1922), medeoprichter van de stichting
„Eigen Boer", zocht met grote inzet naar
oplossing van de Vredepeel-kwestie. wat
hem echter niet gelukte, bouw ziekenhuis
(1934), uitbreiding gemeentehuis (1925), aan
leg elektriciteit (1926), riolering (1928), kana
lisatie van beken in Noord-Limburg, stich
ting Landbouwschool 1922), Huishoudschool
en diverse lagere scholen (Heide, Ysselsteyn
en Veulen). Lid van de Provinciale Staten
en van het Waterschap Noord-Limburg.
10. Mr. Alphons Hubert Marie Janssen
(1938-1960), geboren 17-12-1895 te Schin-
nen. Gymnasiale studie te Rolduc, rech
tenstudie te Leiden (Nederlands en Indisch
Philippus Hubertus Wilh. Esser (1875-1898)
Hendrik Coenradus Hub. Esser (1898-1915)
recht). Daarna bestuursfunctie in Neder
lands Indië (o.m. voorzitter van de Landraad
te Malang). Burgemeester van Nieuwenha-
gen van 1933-1938. Bij Koninklijk Besluit
van 7-1-1938 m.i.v. 1-2-1938 benoemd tot
burgemeester van Venray. Geïnstalleerd op
1-2-1938. Begonnen in een periode met nog
vrij veel werkloosheid. Daarna mobilisatie,
oorlog, bezetting, deportaties, bevrijding met
veel ellende en verwoesting, wederopbouw
en uitgroei van Venray tot een centrale
plaats in het Noord Limburgse. Stimulator
van de Peelontginningen (Peelplan Zuid,
Vredepeel (1955), Meerselsepeel, enz.). Be
gin van de industriële ontwikkeling (aanleg
industrieterrein 1949), elektrificatie van di
verse kerkdorpen, scholenbouw (o.a. de Dr.
Poelsschool en Henseniusschool). Verbete
ring van wegennet (o.a. Middenpeelweg).
Voorbereiding plannen voor cultureel cen
trum, sportpark en zwembad. Burgemeester
Janssen verliet zijn post op 31-12-1960 we
gens het bereiken van de pensioengerech
tigde leeftijd.
11. Mr. M. M. L. G. M. Custers (1961-1968),
geboren op 16 oktober 1920 te Heerlen.
Gymnasiale studie te Roermond, rechten
studie aan de Kath. Universiteit Nijmegen.
Daarna drie jaar werkzaam op een advoca
tenkantoor en vervolgens (1949-1953) secre
taris van de Katholieke Jeugdraad. Daarna
burgemeester van Nieuwenhagen van 1953
tot 1961. Bij Koninklijk Besluit van 3-2-1961
m.i.v. 15-2-1961 benoemd tot burgemeester
van Venray. Geinstalleerd op 18-2-1961.
