Duits Militair Kerkhof wordt overgedragen aan
DODEN
HERDENKING
VOLKSBUND DEUTSCHE KRIEQSQRABERFÜRSORQE v
Leenenl
17
Leenenl
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
HEDEN VRIJDAGAVOND
K0LLECTE VOOR „VLUCHTELING 1976"
VRIJDAG 29 OKTOBER 1976 Nr. 44
ZEVEN EN NEGENTIGSTE JAARGANG
VOOR AL UW DRANKEN
PEEL EN MAAS
VfcO» AL UW DRANKEN
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF B.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 2727 GIRO 1050652
ADVERTENTIEPRIJS 24 ct. per mm. ABONNEMENTSPRIJS
PER HALFJAAR 10,(uitsluitend bij vooruitbetaling)
Met ingang van 1 november a.s.
zal het Kerkhof vcor Duitse Gesneu
velden te Ysselsteyn in beheer en
onderhoud worden overgedragen
aan de Volksbund Deutsche Kriegs-
graberefürsorge. Met die overdracht,
welke op 7 november in een sobere
plechtigheid zal plaatsyinden, komt
een einde aan ruim 30 jaar beheer
en onderhoud door het ministerie
van Defensie.
30 JAAR KERKHOF
DUITSE GESNEUVELDEN
„Hij die meester is van het slag
veld heeft de zorg over de doden".
Nederland wilde die bepaling, welke
•in de conventie van Geneve is vast
gelegd, uitvoeren. Ook de Ameri
kaanse en Engelse bevrijders hielden
zich aan die bepalingen.
Zo kwam het dat b.v. nabij het
Amerikaanse kerkhof in Margraten
meer dan 3000 Duitse soldaten een
laatste rustplaats vonden. Ook ver
der in Nederland trof men verzamel-
kerkhcven aan. Toen echter de wa
penstilstand kwam op 5 mei 1945
wilden de Engelsen, Amerikanen en
Canadezen wel de zorg voor hun
eigen doden onder zich houden maar
schoven terecht de zorg voor de
Duitse doden van zich af. De Neder
landers wilden zich niet van hun
verantwoordelijkheid, vastgelegd in
de Geneefse conventie, ontdoen,
maar wist.en er toch geen goede raad
mee.
Aanvankelijk wilde men in Ne
derland drie kerkhoven vcor Duitse
gesneuvelden aanlegggen, maar dat
bleek nogal wat moeilijkheden met
zich te brengen. Immers de Ameri
kanen wilden vcor die verhuisklus
Duitse krijgsgevangenen inzetten.
Daarbij wilden men het kerkhof toch
zo dicht mogelijk bij de Duitse grens
hebben liggen.
In Ysselsteyn was een kamp voor
Duitse krijgsgevangenen (het voor
malige justitiekamp). Er bevond zich
in die buurt een groot woest Peel-
terrein: de zgn. Paardenkop. Met 't
Venrayse gemeentebestuur werden
onderhandelingen aangeknoopt om
tct aankoop van 28 hectare woest
terrein te geraken. De onderhande
lingen slaagden en dat het bedrag
van 21/s cent per vierkante meter
eerst drie jaar later betaald werd.
Evenals dit in het gehele
land gebeurt, gaat vrijdag
avond in de gemeente Venray
een leger vrijwilligers en vrij
willigsters op pad om geld in
te zamelen" voor de landelijke
aktie „VLUCHTELING 1976".
Woensdag is huis-aan-huis
informatiemateriaal over deze
aktie bezorgd alsmede een en
veloppe, welke hopelijk
goed gevuld vrijdag wordt
opgehaald. De aktie wordt de
ze week begeleid door radio en
televisie.
In de Venrayse kerkdorpen
worden de enveloppen opge
haald door de dorpsraden. In
Venray-kom zijn diverse ver
enigingen en instellingen be
reid gevonden om de inzame
ling te verzorgen.
Medewerking wördt gegeven
door de wijkraden Veltum,
Noord-West en Brukske, de
Kerkeraad Protestantse Ge
meenschap, de Parochieraad
Christus Koning, het Jacht
hoorn-, Trompetten- en Majo-
rettenkorps „Sint Petrus Ban
den", het Vrouwengilde, de
„Zangers van Stint Frans" en
het Rode Kruis.
Alle kollektanten en koliek-
trices zijn in het bezit van een
legitimatiebewijs.
Tien jaar geleden, toen Ven
ray nog 24.500 inwoners tel
de, bracht de aktie voor het
zelfde doel ongeveer 10.000,-
op. Het ligt in de lijn der ver
wachtingen, dat de 32.400 in
woners van dit ogenblik dit
bedrag zeker verre zal over
treffen.
Wanneer men vrijdagavond
niet thuis is kan men de enve
loppe ook inleveren op het ge
meentehuis, dat die avond tot
21 uur geopend is voor het in
ontvangst nemen van de op
gehaalde geiden.
was niet erg cm direkt met de over
brenging en herbegraving te begin-
Het gemeentebestuur wilde aan
vankelijk de grond wel om „niet"
geven want na 2 jaar zouden de stof
felijke resten wel naar Duitsland
worden overgebracht.
In Nederland zou dus maar één
kerkhof vcor Duitse gesneuvelden
werden aangelegd. Mede omdat de
Amerikanen haast maakten met de
aanleg van dit kerkhof, stelden zij
zware machines ter beschikking
waarmee het woeste Peelland eni
germate gelijk werd gemaakt. Er
werden paden en toegangswegen
aangelegd. De Amerikanen leverden
bestek en,tekening want zij hadden
links en rechts al wat ervaring op
gedaan met de aanleg van soldaten-
kerkhoven.
De eerste stoffelijke overschotten,
die naar het kerkhof voor Duitse
gesneuvelden in Ysselsteyn werden
overgebracht, waren de 3000 in Mar
graten begraven liggende Duitse ge
sneuvelden. In oktober 1946 werd
met die herbegraving een begin ge
maakt en de ouderen herinneren zich
nog wel de dagelijkse transporten
met zware Amerikaanse vracht
auto's.
De graven werden hier door en
kele burgers gegraven voor de prijs
van 75 cent per graf. De kisten gin-
weer terug naar Margraten voor een
volgende transport. Dat bij een van
die transporten een Duitse krijgsge
vangene kans gezien heeft te ont
snappen in de geest van Hugo de
Groot is alleen goed vcor de ge
schiedenis. De herbegraviing heeft
geduurd tot 1948.
Toen was de hulp van Duitse
krijgsgevangenen afgelopen en
moesten de Nederlanders hun eigen
boontjes doppen. Mensen van de
Mijncpruimingsdienst werden inge
schakeld bij de opgraving omdat
juist bij vele gesneuvelden nog mu
nitie werd aangetroffen. Op 3 april
'48 werd de toenmalige Luit. L. Tim
mermans belast met het beheer van
het kerkhof voor Duitse gesneuvel
den.
Het' kerkhof bleef echter streng
verboden militair terrein en de vele
nabestaanden, die een bezoek wil
den brengen aan dit kerkhof, von
den dan cok de toegangspoort ge
sloten. Hadden de Amerikanen ge
zorgd vcor een behoorlijke admini
stratie, de poorten durfde men ei
genlijk niet te openen omdat dit ter
rein in feite ongeschikt was voor
een begraafplaats. Bij de minste of
geringste regenval stonden grote
stukken blank, boomaanplantingen
gingen kapot omdat de wortels niet
door de dikke cerlaag konden. Het
was in die dagen toch een primitief
gedoe ondanks het feit dat iedere
week een 300 tal gesneuvelden her
begraven moest worden.
Men beschikte over een paar afge
keurde barakken, er was geen elek
trisch licht en het water moest wor
den gehaald bij de Zuivelfabriek.
Maar de toenmalige Luit. Timmer
mans nam veel initiatieven. Hij
zorgde dat een wateraflossing werd
gegraven cm daardoor van de wa
teroverlast verlost te zijn. Er kon
gras worden gezaaid en kruizen wor
den aangeschaft.
Op herhaaldelijk verzoek van de
vele nabestaanden, gesteund door tal
van artikelen in diverse bladen,
waaronder ook de onze, om een ein
de te maken aan die onhoudbare
toestand besloot het ministerie van
Defensie dat in 1952 het kerkhof ge
durende enkele uren per dag kon
worden opengesteld.
In die 6 jaren was er met beperk
te middelen enorm veel bereikt.
Omdat ook de jaren de wonden had
den geheeld, waren de scherpe kan
ten wat afgesleten en konden goede
kontakten gelegd worden met de
Volksbund Deutsche Kriegsgraber-
fürsorge, die zich niet alleen in
Duitsland de graven aantrok van de
Duitse gesneuvelden, maar in alle
landen van Europa, waar Duitsers
begraven liggen.
Op 9 november 1952 ontstond een
grote rel omdat familie en leden
van de voormalige SS een demon
stratie wilden houden op hun „hel
dengedenkdag" bij de graven van
de in Duitse dienst gevallen Neder
landers. Er was een grote politie
macht aanwezig van de rijkspolitie
en marechaussee met overvalwa
gens. Tot een treffen iis het niet ge
komen. Er was toen paniek maar
dat is de enige zwarte bladzijde in
de geschiedenis van 30 jaar kerkhof
Duitse gesneuvelden in Ysselsteyn.
30 Jaar lang heeft de Staat der Ne
derlanden zich gehouden aan de con-
ventie van Geneve. Niet alleen door
het keurig in rijen opstellen van de
graven en de kruizen hoe indruk
wekkend dat ook mag zijn maar
vooral door de identificatie. Van ie
dere gevallenen is een dossier aan
gelegd, waarin precies staat waar
het stoffelijk overschot is opgegra
ven, wat men in dat graf gevonden
heeft en wat er bijzondere kenmer
ken van het stoffelijk overschot zijn.
Heeft men bij de stoffelijke resten
het identificatieplaatje gevonden
dan is het gemakkelijk, maar is dat
niet aanwezig dan kan het jaren
duren voordat de identificatie defi
nitief kan worden vastgesteld. Het
aantal onbekenden is door het werk
van de tot kapitein bevorderde L.
Timmermans en zijn mannen gelukt
het aantal onbekenden terug te
brengen tct 4000.
Mede door het werk van kapitein
Timmermans en zijn mannen is men
er in geslaagd van het kerkhof van
de Duitse gesneuvelden in Yssel
steyn een rustplaats te maken, die
de bewondering kreeg van de grote
organisatie van de Vclksbimd Deut
sche Kriegsgraberfürsorge. In alle
toonaarden is de dank daarvoor tot
uitdrukking gebracht.
De ouderen zullen het nog weten
dat de winkelsluitingswet in Ven
ray was aangepast aan de bezoekers
van dit kerkhof. Immers op de zon
dagmorgen waren de winkels open.
De familie Wismans opende een kof
fiehuis aan de Timmermannsweg,
de Vereniging Venray Vooruit liet
een koffiehuis bouwen, dat nu nog
verhuurd is aan de firma van Ham.
Maar er waren er meer om de Duit
sers de hand van verzoening te wil
len reiken. Mede gesteund door de
inzet van pastoor J. Janssen van
Ysselsteyn kon Ysselsteyn profite
ren van de inzet van Duitse Jonge
ren welke in het kader van de aktie
„Verzoening over de Graven" iets
wilden terug doen. Jongeren uit
Beieren waren de voorposten van de
velen die kwamen om him vakantie
op te offeren om te werken op het
soldatenkerkhof, maar vooral om
Nederland en zijn bewoners te leren
kennen.
Na 15 jaar bestaan nog de beste
kontakten met die jongeren en de
jeugd van Ysselsteyn.
OVERDRACHT
In het tractatenblad 1976, nr. 8,
getekend door de minister van bui
tenlandse zaken en de Duitse Bonds
regering, lezen wij de bepalingen
waarin ondermeer de overdracht,
beheer en onderhoud geregeld zijn,
en dat het terrein kosteloos ter be
schikking wordt gesteld, maar dat
het in eigendom blijft van de Staat
der Nederlanden. De overeenkomst
heeft 1 maand ter visie gelegen voor
de leden van de Staten Generaal en
er zijn geen bezwaren tegen de over
dracht ingediend.
De overdracht' wordt door de di
plomatieke dienst georganiseerd en
zal waarschijnlijk door mr, Kranz,
hoofd van de afdeling sociale zaken
van het ministerie van defensie,
werden gedaan. De president van de
Volksbond Deutsche Kriegsgraber
fürsorge, prof Dr. Thiele zal het
kerkhof in beheer en onderhoud ac
cepteren. De plechtigheid zal sober
werden gehouden en plaats vinden
cp zondag 7 november om 11 uur.
Van het personeel van het kerk
hof zijn er drie overgegaan in ande
re diensten bij het ministerie van
defensie. Eén werd op wachtgeld
gesteld, terwijl men voor een admi
nistratieve kracht nog een andere
functie zoekt binnen het ministerie
van defensie. Kapitein Timmermans
zal met ingang van 1 januari, mede
door het bereiken van de pensioen
gerechtigde leeftijd, met pensioen
gaan maar zal nog wel bereid zijn
om indien de Volksbund een beroep
op hem doet, ter beschikking blij
ven. Twee personeelsleden met een
langdurige staat van dienst zijn
overgegaan naar de nieuwe beheer
der. Tot opvolger van de heer Tim
mermans is benoemd de heer Ritter
die reeds jarenlang in dienst is van
de Volksbund als tuinman.
VOLKSTRAUERTAG
De officiële Duitse dodenherdenk
ing op zondag 14 november zal voor
het eerst worden georganiseerd door
de Duitse diplomatieke dienst. De
Nederlanders zullen dan als gasten
aanwezig zijn. Of en in hoeverre de
plechtigheid zal afwijken van ande
re jaren, is nog niet bekend. Het is
onvoorstelbaar en voor 30 jaar on
denkbaar dat nu, na 30 jaar nog da
gelijks nabestaanden een bezoek
brengen aan de graven, de een met
een tuil bloemen* de ander met een
krans, maar allen met dezelfde be
zieling: troost zoeken bij degenen,
die op vreemde bodem hun leven
moesten laten in een zinloze oorlog.
50.000 Mensen per jaar zoeken een
graf en vinden mede door de zorg
van de mannen van kapitein Tim
mermans de plaats. Ze leggen bloe
men en steken een kaars aan, sta
ren over wat eens de Paardenkop
was, over de immense dodenakker
waar de kruisen in eindeloze rijen
staan waardoor het kerkhof één.
massagraf lijkt.
Op dit stukje Peelgrond hebben
ruim 31.500 mensen een laatste rust
plaats gevonden. Werd de eerste be
graven op 5 oktober 1945, juist gis
teren werden nog drie overschotten
van Duitse militairen vanuit Ber
gen op Zoom herbegraven. Daarme
de is bewezen, dat het eind van dit
soldatenkerkhof eigenlijk nooit in
zicht zal komen.
Foto Kapitein Timmermans en ge
zicht op het Duitse Militaire Kerk
hof werden overgenomen uit liet
maandblad van de Volksbund Deut
sche Kriegsgraberfürsorge, uitgave
oktober 1976.
Zondagmiddag om 3 uur heeft op
de Algemene Begraafplaats Bosch
huizen de dodenherdenking plaats
namens de drie Venrayse centrum-
parochies. Aan deze herdenking zul
len Venrays Mannen Koor en Kon.
Harmonie Euterpe hun medewer
king verlenen.
Voor de dodenherdenkingen op de
diverse kerkdorpen verwijlen w\j
naar de kerkberichten elders in dit
blad.