Venrayse wolverwerkende ambachtslieden HET LOOBEEKDAL WEER IN DISCUSSIE OPBOUW IN HET LAND VAN CUYCK WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN Voor tweehonderd jaar terug LIMBURGS LANDSCHAP PARTIJ Boekhandel van den Munckhof bv Venrays Mannenkoor BARAKWEDSTRIJDEN Bevriezing van bestaande kernen Geen nieuwe rijkswegen nodig Gemengd Koor VRIJDAG 4 JANUARI 1974 No. 1 VIJF EN NEGENTIGSTE JAARGANG VOOR AL UW DRANKEN PEEL EN MAAS m DRUK- EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF B.V. VENRAY GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 2727 GIRO 1050652 VOOR AL UW DRANKEN ADVERTENTIEPRIJS 18 ct per mm. ABONNEMENTS PRIJS PER HALFJAAR 8,50 (bij vooruitbetaling) In de peniode 1769 tot 1794, dus de 25 laatste ja-ren van het Pruisisch bestuur, waren in de -gemeente Ven- ray gemiddeld 2230 schapen aanwe zig. Dit blijkt uit gegevens welke voorhanden zijn in het Venrayse ge meente-archief. Deze /dieren brachten ledier jaar 52 c'entiinaer wiol op, meest van gro vere kwaliteit. 'N uiiitzonld'ering hier op vormde o--a- 1785 toen door de lang yn strenge winter de schapen honger hadden geladen, waardoor de wol-opbrengst aanzienlijk lager was dan normaal. Voor. wol kende men hier de vol gende gewichtsmaten: 22 pond was 1 stein en 5 stein waren 1 centiaer. In 1793 betaal-de de wolkooplieden voor wol 17 - 18 pfennig per pcnd, voor de iets fijnere kwaliteit (die men kon gebruiken voor het maken van hoeden) ontvingen de schap|en- hc-ude-rs 19 - 2-0 pfennig. Ieder jaar verlangden de Lamds- regeerd'ers te Geldern bijzon-der nauwkeurige statistische gegevens over de landbouw, de hand-el en de nijverheid van elke gemeente. Toen men het in 1781 niet zo precies vol gens het Koninklijk wetboekje had uitgevoerd, kregen de regeerders te Venray per kerende post vanuit Geldern een uitgebreide en zeer dui delijke berisping. Hierin werden de regeerders er op gewezen de bijge voegde voorgeschreven tabellen voor het nog lopende jaar, -nog voor 30 oktober van dat jaar te retourne ren. Verder werden zij er aan her innerd, dat „die nothwendigkedt er- fordert" da.Wkij zich in deze aan de voorschriftendaehën te houden. En terloops werd .er nog aan toegevoegd dat de gemeente-secretaris daarvoor ook zijn salaris ontving. Hoeveel diüt was wordt niet vermeld. ST .NICOLAASGILDE Venray telde dn die tijd ruim 100 schapenhouders, die de karige wol opbrengsten van hun kudde hedde- schapen, verkochten aan de Ven rayse wolkooplieden. Deze kooplieden verwerkten de door hun gekochte wol tot gereed prodiukt, zc-a-lis ga-ren, laken en hoe den. Wilde men -erkend koopman zijn, dlan was het w-el1 nodig, dat men opgenomen was in het St. Nioo-laas- gild'e (koopmansgilde). In 1769 stonden in Venray de vol gende wolkooplieden Ingeschreven: 1 Juffr. van Vechgelt, wolspinster 2 Wed. van Gerven, wolspinster 3 Peter Roymans, wolspinner 4 Hendrik Lieffers, wolspinner 5 Mathijs Schatz, lakenwever 6 Francis v Geldicrp, hoedema-ker 7 Antoon Verstappen, hoedemaker Dit zou zo blijven tot 1772. In dat jaar treedt er e|en kleine verande ring op in de samenstelling van de ze kooplui. De Wed. van Gerven wordt afgeschreven en Lamb-ertus van Dijck bezet de open -gevallen plaats. De Wed. Lieffers -neemt de plaats in van haar overleden -man. Zo -bleef het tot en met 1776, in welk j aar de nog enig overgebleven Venrayse lakenwever zijn laatste wol koopt. In 1777 is hij dan ook vervangen door A. v. Houdt. In 1781 wordt het gilde nog met een lid uit gebreid, en wel met Cornells Brijs- sens. In 1786 verlaat de Wed. van Houdt 't gilde en haar plaats wordt da-n ingenomen door Peter Miwfjen. Verder treden mo-g uit Juffr. v. Vech gelt in 1787, en Fra-nols van Gel dorp in 1788. In 1793, het 'laatste jaar van de Pruisische administratie, zijn er lin Venray no-g 6 kooplieden van enige betekenis, die schaapswol opkopen en verwerken, n.l. Peter Minten A. v.d. Bosch Wed. L. van Dijck Peter Roymans Wed. Lieffers M. van Geldorp. De eerste drie kochten in dat jaar 61% van de voor de handel bestem de Venrayse schaapswol op, terwijl de overige drie goed' waren voor 32 van de wol'. De resterende 7% werd opgekocht door een drietal an dere kooplieden, waarvan één -uit de Meijerij. In 1756, het jaar waarin de Prui sische koning Frederik de Grote z'n derde Silezische oorlog begon, die zou duren tot 1763 en doorgaans de Zevenjarige Oorlog wordt genoemd, waren er in Venray -nog 3 lakenwe verijen, ni. die van Mathijs Schatz, die met 2 weefstoelen werkte en al een zevental jaren als meester la kten wever werkzaam was. Hij was 'n zoon van Hpndlriicuis Schatz en Ma ria Tissen te Venray geboren op 30 aü-gustus 1705. Vervolgens waren er nog Juffr. van Vechgelt en Meester Joes Hebben, -die -elk met één weef stoel werkten. Behalve deze drie meesters waren er in deze laken weverijen nog 16 gezellen en 5 leer ling wevers werkzaam. De rollen laken, zoals deze dan van de weefgetouwen kwamen, hadden elk een gewicht van plusminus 100 kg. Men gebruikte er 2 centimaer wol voor (220 pond). Bij verkoop bracht zulk een rol dan 50 Taler op (elk van 24 Groschen). Behalve in het eigen ian-d verkochten de Ven rayse lakenwevers hun produkt ook nog in de Meijerij, in het Cuyckse en in mindere -mate naar Holland. AFZET WORDT MOEILIJKER Tengevolge van -ernstige -vemiie- liln-gen door krijgsverrichti'ngen en zware oorlogsschattingen, welke de Franse legers hier aan -het Oveir- kwartier van Geldern in -bovenge noemde oorlog hadden opgelegd, liep het aantal schakan terug en daarmee ook de wolvoorziening. De afzet van laken ondervond ernstige moeilijkheden, vooral naar gebieden buiten het Overkwairti-er. De toenemende concurentie van het fijnere laken, alsmede het weg blijven van de traditionele afzetge bieden buiten het eigen land en de ontstane crisis na- het beëindigen van de Zevenjarige Oorlog, waren er oorzaak van dat de -lakenweverij in Verunay niet meer op gang 'kan komen. In deze periode mcesi(en Juffr. van Vechgelt en Joes Hebben hun we verijen slliuiiten en werden -niet door andere vervangen. Had Mathijs Schatz iin 1768 nog 4 gezellen en 3 leerlingen in dienst, één jaar latei- zouden da-t er nog 3 en 1 zijn. Vol gens opgave gedaan 22 dec. 1769 had Mathijs Schatz nog één weefstoel in werking, waarop hij per jaar nog 16 rollen laken weefde. Maar -de aanmaak van bet grove laken, waar -de Venrayse wevers -op ingesteld waren, had hi-er g^sn toe komst meer, en we zien de produktile dan ook vn ja-ar tot jaar dalen. In 1773 werden er nog 10 rollen 'laken geweven, in 1774 nog 9 en iin 1775 nog slechts 7. EINDE LAKENINDUSTRIE Van-af 1776 werd 'Cr in Venray vc-or handelsdoeleinden dain ook geen la-ken meer geweven. Dit be tekende voor zover men daarvan had kunnen spreken, het -eilnde vain onze i-akeniiinduistirie. Wel mam-en. nog lange tijd enkele lakenwevers- dn die wintermaanden hun weefstoel in gëbuifc m-aar -dit was uitsluitend -tot gerief van de plaatselijke bevolking. De hoedenmakers waren goede af nemers van wol bij de scha-apsboe- ren d'n Venray wel gébruikte men in -de hoedenmakerij iets fijnere wol dain bij 't la-kenweven. In tegenstel ling met de lakenwevers konden de hoedenmakers zich wel handhaven, waardoor de produktie van hoeden over een lange periode pnactisch constant bleef. I-n 1769 waren er in. Venray, even- ailis vóór het utbrök-en van de Zeven jarige O-ciricg twee meester hoede- makers ,die elk ©en gezel iin -dienst hadden en met één bank werkten. In dat jaar voerden ze nog 2 centi maer -wol van rhiiddel 'kwaliteit 'in. Van in totaal 6 centinaer wol ver vaardigden ze 410 hoeden, waarvoor gemidd9d' 740 gram wol werd ge bruikt. Voorwaar geen lichtgewicht hoedjes. Bij verkoop brachten ze in totaal 110 Taler op. Aldus een opga ve van 22 dec. 1769. Antoon Varstappen, vanaf 1740 meester boedmaker, vervaardigde per jaar met zijn gezel 200 hoeden, voor een to'taal bedrag van 50 Taler. Een door hem gemaakte hoed kon men kopen voor de prijs van 6 Groschen. Van dorp tot dorp rond trekkend' verkocht hij zijn hoedlen in he't 'land van Kessel, de Meijerij en in het Cuyckse land. In ditzelfde gebied werden ook de hoeden ver kocht -die gemaakt werden door de meester Franci-s van Geldarp en zijn gezel. I-n 1776 vervaardigden beide hoe- demakers 422 hoeden. Van de ma- De Stichting het Limburgs Land schap heeft voor het jaareinde haar léden verrast met een niéuw tijd schrift. Al sedert 1931 zet die Stichting zildh in voor het behoud en de bescher ming van Limburgs' natuu-r - land schap. W-aren er vroeger -enkelen, tegen woordig zijn -er velen die ziieh -be trokken voelen bij deze natuurbe scherming. De ca. 4000 aangeslote nen bij het Limburgs Landschap zijn hiervan een goed voorbeeld. Door dit nieuwe tijdschrift will- men hen imformeiten en de gelegen heid geven zich te uiten. Naast deze bron v-an wederzijdse iinfcrmjabié dient het blad, dat i-n ide 4 jaargetijden -gaat verschijnen, no-g een ander doel. Juist in deze tijd is natuurbescherming meer -nodig dan ooit -om nog -een stukje karakteris tiek landschap te beho-uld'en. Om dit te bereiken is het nodig, da-t hierop d;e /aandacht gevestigd wordt. LOOBEEK Het is wellicht tekenend, dat juist in dlit eerste nummer van Limburgs Landschap de aandacht gevestigd wordt op het Loobeekdal tussen Merseló en Venray. Een van de redacteuren, A. Ver- straelen, wijst daarin op de twee studies die in het voorbije jaar ver schenen zljin over dit Loobeekd'al. Het eerste is een stageverslag van Eric van Ingen in het ka-der van zijn studie aan de Hogiare Bosbouw en Cultuurtechnische school -te Arnhem. Hierin toont deze student aan dat de rudlvenkavöliing Overloon - Merselb gevolgen kan hebben voor de bio logische rijkdommen dn dit gebied. Hij toont aan dat de waterhuishou ding dusüiandg wordt veranderd, dat daardoor het oorspronkelijk karak ter van het gebied bedreigd wordt. Tenslotte bewijst hij dat de water- huishoudling in het overige gebied van de -ruilverkaveling wel verbe terd kan worden - -uit landbouwkun dig oogpunt bezilen - zonder dat 'het noodzakelijk is die veranderingen do-or te voeren -in bet 'bovenbedoelde gebied. De tweede studie is die van de Horst'enaar Piet van den Munckhof, die de plantengemeenschappen in 't beekdal bekeken heeft. Bij een vrij vluchtig onderzoek kamden 32 plan tengemeenschappen warden onder schalden. Als men bedenkt dat er in Nederland nog maar 85 zijn be schreven, d'an betekent dit dat meer dan eenderde hiervan in het dal voorkomen. Veranderingen echter in de water huishouding zal voor deze specific- Grotestraat 28 - Venray latise na de Zevenjarige Oorlog on dervonden ze hoegenaamd -g^an hin der. In 1788 stópt Francis van Gel dorp met de hoedmakerij en wordt dan opgevolgd door zij-n zoon Mar tin, die het ouderlijk beroep nog een groot aantal jaren voortzet. J. Verlinden. ke vegetatie ernstige gev-olgen heb ben. Tenslotte vraagt de schrijver zich af of de schaalvergroting, die men bij ruilverkavelingen nastreeft en hier o.rn .tot gevolg zal hebben dat een groot aantal bestaande perceel- afscheidingen zullen moeten gaan verdwijnen, wel ziiin heeft. Juist die perceelsafscbeidiingen, bestaande -uilt houtwallen, loofh-outi-ngels en ibroék- bosj-es, vormen -hier het landschap, dat door „opruiming" ernstig zal verarmen. Doch de me er-op beang sten, die landbouwkundig bezien, de ze „opruiming" met zich meebrengt, is dusdanig klein, dat men zich te recht de viraag mag stellen of a-1 düe moeite wel verantwoord dis. Temeer waar de grond in bóeren-gebruik ka-n blijven, als men van het bedoel de gebied inderdaad/ een natuurre servaat zal maken. Hij onderschrijft dan ook de slot som van Van Ingen -en v-an Van den Munckhof het Loobeekdal tussen Wervers lo en Merselo is een uimiek gebied jen dat moet blijven Wij zijn intussen verheugd dat een van de mensen van Limburgs Land schap nog eens dit standpunt onder schrijft. Nu in 1974 de voorbereidin gen volcp van start gaan voor de eerste werken in het kader van de ruilverkaveling Overloon - Merselo, zal opnieuw de discussie over dit natuurgebied op de drempel van ons Venray geopend worden. Want een van die eerste werken in deze ruil verkaveling is de normalisering van de Loobeek. Het is kort dag Programma: Donderdag 3 jam. 19 uur repetitie hof koor; 20 uur repetitie van het ge hele koor. Zaterdag 5 jan. 19 uur opluistering eucharistieviering iin Melick. Ver trek 17.30 uur per bus bij hotel De Zwaan. Na afloop bezoek aan lid Frans vain Doorn in restaurant De Heidense Bossen te Helden. Woensdag 9 jan. -kerstconcert dm 't St. Elisabeth ziekenhuis alhier, sa men met de Zangers van St. Frans. Aanvang 19-30 uur. Om 20.45 tuur diezielfdie avond neg kerstconcert in Het Schuttersveld. Donderdag 10 jam. 19 uur repetdltlie hofkocr en om 20 u-ur repetitie vam het gehel-e -koor. Woensdag 1-6 jam. 'kerstconcert -in het VüncemtiushuLö. Aanvang 19.30 u. De iaden worden dringend verzocht bij deze concerten vooral tijdig aan wezig te zijn. Donderdag 17 jan. 19.00 uur repe titie hofkoor en om 20.00 uur repe titie van het gehele koor. Maandag 7 jan. -bestuursvergade ring in hotel De Zwaan. Gewoonte getrouw worden weer enkele leden op deze vergadering uitgenodigd. Nieuwe leden zijm van harte wel kom op de wekelijkse repeititie- avomd -in hotel De Zwaan. Afmeldingen uitsluitend bij M. Aarts, teL 1617 of bij het clublokaal telL 1279. Ten bate van de Gezamelijke Wan- delspcrtverenigimgen werden dm ca fé Voliléberg, Hensemiiusstraat 20 zg barakwedstirij cfcm georganiseerd. Om het nieuwe j aar goed in te zet ten startten wij reeds op 1 januari. Maar de 'liefhebbers kunnen ook d'e drie daaropvolgende weekenden hun hartje ophalen. De hoofdprijs is een filets en er warden leuke dagprijzen beschikbaar gesteld. Kom eens kij ken en doe eens mee. Het streekgewest Land va-n Cuyck maakt ernst met de opstelling van een struktuurplan, zoals dat door de wet Ruimtelijke Grdenin-g trouwens geëist wordt. Om te zcirghn dat de burger daar zo dicht mogelijk bij betrokken zal worden, heeft men eerst door het Rrovimol-aal Opbouw-orgaan Noord- Brabant een soort inventarisatie la ten maken van alles wat ér is en wat er leeft op het gebied van de ruimtelijke ordening, en dat onder de mensen gébracht. De vólgende statie was: het for muleren van de doelstellingen die aan het ruiimteüdjik beleid dm die re gio ten grondslag moeten liggen. Eten hele mond vol, maaT het is een soort lei-draad voor de op stea lers va-n het structuurplan en voor de gemeenten, die daarmede al re kening kunnen houden, in afwach ting van -datzelfde structuurplan. Intussen heeft dat Provinciale Op bouworgaan die doelstellimgsmiota 't licht d'oen zien. Het was de bedoe ling dat de burger hierover eerst vrij zijm mening had kunnen geven, waarna dan het streekgewest aan de hand- van de binnengekomen re acties een definitief ontwerp zou hebben vastgesteld. Zover is men echter niet gekorrfcn. Het blijkt -namelijk dat 'het Provin ciale Opbou'wcrgaan in zijm onitwdlk- kelingsplam voorbij gaat aan wiat hogere overheden reeds bepaald hebben en oök aan wat de bestuur- deren u'it de regio reeds vastgesteld hebben. En dus -kreeg deze nota al vast het nodige commentaar mee van het bestuur van het streekge west. Maar afgezien daarvan is het toch wel du'emst'g dat we een klein inzicht geven wat onze nabuurge meenten denken over de itoékomst. BEVOLKINGSONTWIKKELING EN WONINGBOUW Wil men het open landschappelijk karakter van het Land van OuyCk behouden, dam -moet gestreefd wor den naar -een sta|bii!isati!epumt vam de bevolking en vam -de werkgelegen heid'. Dit betekent dat sterke expan sieve economische ontwikkelingen moeten worden tegengegaan en -diaJt het beleid niet gericht moet zijn op het aantrekken van nieuwe inwo ners- Met name zail in deze viöie door de gemeenten Beers. Haps, Mill Oeffeit, Oploo, Viierlimgsbeek en Wamroy grote terughoudendheid be tracht moeten worden. Het Land vam Cuyck moet voorlopig geen woon functie voor het stadsgewest Nijme gen gaan vervullen. EUn voorkeur wordt uitgesproken o-m de moodzalkeljke stedebouwkum- dlige uitleg 'te laten plaatsvinden aan de -oostelijke fianik vam het gebied, aamSluitend' -aan de huidige bebou wing van de gemeenten Ouyck en Boxmeer. Deze voorkeur wordt dam als volgt gemotiveerd in Cuyck en Boxmeer is reeds sprake van een zékere verstedelij king; een deel vam het woonwerk- en werkwoonverkeer kam worden opge vangen door de -bestaande spoorver binding NijmegenVenray de mogelijke concentratie vam verstedelijking langs deze vervoers- as kan -een zekere drempel vormen teilen verdere penetratie vam de be bouwing in het Land van Cuyck. Waarom het Opbouworgaan na drukkelijk waarschuwt, -dat deze as niet uit het zuiden door Venray ont wikkeld mag warden is ons een raadsel. Het woonbeleid vam de verschil lende gemeenten in het Land vam CuyCk zal sterk geco-ordüneert moe ten wccd'en. I-n de nieuwe bouwpro gramma's zal voorrang moeten wor den verleend' aan „betaalbare wo ningen" en „sociale bouw". Woning bouw in het buitengebied zal zoveel als mogelijk ds worden -afgeremd. Er za-1 een ctentrale wcmiimgcontgentering gerealiseerd moeten worden, waar bij de indeuwe woninigen practisch ad leen 'iin Cuyck en Boxmeer gebouwd moeten worden. WERKGELEGENHEID Wat de werkgelegenheid betreft, die wordt enerzijds voldoende ge noemd .anderzijds te eenzijdig. Dat moet doorbroken worden. Concen tratie van bedrijven en industrieën moet plaats hebtyan in Cuyck en Boxmeer. Daar zal -ook een M.T.S. moeten komen voor de gehele regio, -alsmede een Middelbare Huishoud school. Verdere vestiging vam -nieuwe land bouwbedrijven in de veredelQngs- sector moet worden tegengegaan. Uitbreiding van bestaande zal al leen neg kunnen onder zeer strin gente voorwaarden. Concentratie van kleuter- en ba sisscholen wegens bevriezing vam kernen, dient met de grootste voor zichtigheid1 te gebeuren. Initiatieven voor d-nter-iregiomiaal overleg dienen te worden genomen op bestuurlijk- en ambtelijk gebied, ook al omdat het Larud van Cuycfk ruimtelijk en sociaal-economisch be trokken is bij het land van Nijmegen en Venray. RIJKSWEGEN De aanleg van de rijkswegen 73 (VenloNijmegen) en 77 (Heijen-Nij- rneglan) hoeft voor het Brabantse Opbouworgaan niet Zij meent in tegenstelling tot het streekgewest - dat deze wegen de open ruimte ver splinteren, schade brengen aan het landschap, sociaal economische ac tiviteiten zullen aantrekken en de immigratie doen toenemen. Dat zijn te gro-te offers voor het Land' van Cuck saam.*o TWL-ocoittag» In dit eerste krantenbericht van het nieuwe jaar willen we alle soos- leden en m-aturlijk ook alle andere mensen een goed begin van het nieu we j'aa-r toewensen. We hopen ook dit jaar weer een programma aan te bieden, dat maar we verwachten iedereen zal beval len. Bij de opzet hiervan zijn ook jullie wensen natuurlijk van harte wel kom. Deze keer geen informatie over het programma. Daarover kunnen jullie in het bericht van volgende week lezen. Nogmaals -namens het team vam de soos een voorspoedig 1974 toege- wlenist. We hopen jullie ook het ko mend jaar weer 'in de soos -te ont moeten. Op dinsdag 8 januari beginnen de wekelijkse repetities weer. Aanvang 8 uur in de A.B.O.-school, ingang a. d. Ursulasfcraat. Na de goed geslaagde uitvoeringen tijdens de kerstdag, beginnen we aan de verdere opbouw van oms reper toire. W-at ons ontbreekt zijn nog 'm aamtal mannenstemmen. Dus nog maals een oproep. Er zijn in Venray en omgeving nog genoeg mannen die willen zingen. Ook -al meent u zelf dat u rulet zo goed kunt zingen. U kunt dat zeker leren. U staat niet alleen. Met z'n tienen lukt het be ter dam aCOeen. Met z'n twintigen nog beter. Kom eens luisteren op een dinsdagavond, of nog liever kom maar meteen meezingen. Zoveel an dean hebben eerdler de stap ge waagd. En bovendien is er ook niet zoveel risico mee te lopen Probeer 't het zal u zeker meevallen u zult er plezier c*m krijgen. Dus dinsdagavond 8 januari om 8 u. om de AB.O.-sdhool. VERNIELING Bij de LTS aan de Overloon se weg sneuvelcten 2 grote glasramen. Ver moedelijk werden ze door kwajon gens ingegooid. Maar de school zit met de stukken.

Peel en Maas | 1974 | | pagina 9