Geschiedenis der Venrayse
Brandweer (1714-1940)
jaarvergadering
Zelfstandige Ondernemers
Wij leveren Esso motoroliën
die geschikt zijn voor
Leenen
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
Elektro Jacobs
De Huisvriend
VRIJDAG 28 JANUARI 1972 No. 4
DRIE EN NEGENTIGSTE JAARGANG
[E2
VOOR AL UW DRANKEN
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 2727 GIRO 1050652
ADVERTENTIEPRIJS 15 ct. per mm. ABONNEMENTS
PRIJS PER HALFJAAR 6.75 (bij vooruitbetaling)
Ongetwijfeld zal er heel wat gewikt en gewogen zijn in de verga
dering van schepenen, gezworenen en geërfden van Venray, die, in
tegenwoordigheid van de Heer van Venray: Baron d'Overschie de
Neerijssche, rector Coppens van het convent Jerusalem en de pas
toor van Venray, op 21 februari 1714 werd in het mooie laat-goti-
sche raadhuis, dat in 1884 werd gesloopt om plaats te maken voor
het tegenwoordige raadshuis. Als belangrijkste punt was namelijk
aan de orde de aankoop van twee „bekwame" brandspuiten.
Toen de kogel eenmaal door de
kerk was, stelde men meteen ook
maar de plaatsen vast, waar de
brandspuiten zouden worden opge
steld. Een zou er ondergebracht
worden in het klooster der paters
Minderbroeders en de ander in de
buurt van de Grote Kerk. Tevens
werd ook nog besloten een premie
van een ducaton toe te kennen aan
degenen, die de brandspuiten het
eerste afgehaald en naar de plaats
van de brand gebracht zouden heb
ben.
DUITS MODEL
Hoe de brandspuiten er uit gezien
hebben is niet bekend, maar het
zou niet verwonderlijk zijn als ze van
hetzelfde model geweest zijn als de
uit 1717 daterende Wachtendonk
afkomstige brandspuit die te be
zichtigen is op het binnenplein van
het zeer interessante Heimatmuseum
in Kevelaer. Naar alle waarschijn
lijkheid waren het de eerste brand
spuiten die Venray gekend heeft.
Voordien was er natuurlijk ook wel
brandbestrijding, maar deze droeg
meer het karakter van „burenhulp".
KOELEN
Op diverse plaatsen in de kom
waren brandkuilen (waterkuilen)
aanwezig. Zo was er een midden op
het Henseniusplein. Verder was er
nog de Baterskuil, de kolken op het
Eind en bij de tegenwoordige Kolk-
weg Luidde nu de brandklok, dan
snelden een aantal mensen, aan wie
emmers ter beschikking waren ge
steld, naar de plaats van de brand.
Enkel en gingen in de dichtbij zij nde
waterkuil staan, vulden de emmers
met water, die dan via een menselij-
ke waterketting werden doorgegeven
naar de brand. Het zal duidelijk zijn,
dat op deze wijze van een effectieve
brandbestrijding geen sprake was.
Waren er belendende huizen, dan
was men al blij als deze gespaard
bleven maar dit was meestal ook niet
het geval, vooral omdat de meeste
huizen een dak van stro hadden.
„DE SWAEN"
Enige tijd na de aankoop worden
Christiaan Deckers en Johannes
Martens aangesteld als brandmees
ters. Ze krijgen tot taak de brand
spuiten van tijd tot tijd te beproe
ven en te zorgen dat ze in goede staat
blijven verkeren. In het bericht om
trent hun aanstelling wordt ook nog
vermeld, dat de gemeenitepomp op
de markt weer in goede staat zal
worden gebracht.
Overigens zijn meldingen over de
Venrayse brandweer in de 18e eeuw
uiterst schaars. Wel blijkt nog, dat
in 1753 het gemeentebestuur over
hoop ligt met Jan Pits, de eigenaar
van de boerderij ^herberg-stokerij
„De Swaen", op de hoek van de
„merckt" gelegen. Pits heeft de be
doeling zijn huis te vergroten in de
richting van de Grotestraat en dus in
de richting van det raadhuis, omdat
dan „de brandspuyt de welcke ge-
placeert is in 't Raethuys dan nau-
welycx soude connen in off uyt ge-
vaeren worden bij brandt als ander-
Sints'"
IN DE 19e EEUW
Het eerste bericht uit de vorige
eeuw is gedateerd 30 november 1810.
Venray leeft dan sinds 1794 onder
Franse heerschappij. Burgemeester
Gyskens bericht aan de Prefect van
Cleve, dat de brandspuiten zich in
goede staat bevinden en dat er bij
de inwoners van Venray 72 brand-
emmers zijn geplaatst en de rest bij
de brandspuiten. Ook in 1822 blijkt
de conditie onveranderd goed te zijn,
waarbij nog wordt aangetekend dat
men beschikt over: 3 brandladders,
4 haken en 120 emmers, die waren
uitgedeeld aan ingezetenen om daar
mede bij brand naar de plaats des
onheils te snellen.
Dat het met de brandbestrijding
toch nog niet zo heel gunstig gesteld
is, blijkt uit een schrijven van bur
gemeester Verblackt gedateerd 4 ja
nuari 1836 waarin hij zegt, dat er
brand is ontstaan in het huisje van
Cornells Wilmssen, gelegen in het
centrum van het dorp.
Met een zekere trots bericht hij,
dat door de goede orde, ijver en
werkzaamheden der inwoners, als
mede door de goede staat der blus
middelen de naburige huizen zijn be
waard gebleven. Maar aan het slot
van zijn brief deelt hij dan terloops
nog even mede, dat het gemelde
huisje een prooi der vlammen was
geworden.
WAKKERE KAPELAANS
Op 24 augustus 1846 gaat het beter.
Er was toen brand uitgebroken in de
kap van het huis van bakker Reinier
Verriet. De brand had een vreselijk
aanzien, laat de burgemeester weten.
Maar dank zij de kloeke en ijverige
handwerkers, die met een bijzondere
kundigheid de brandspuit hebben
weten te dirigeren, Jiep het allemaal
nog al goed af. De schade bleef voor
namelijk beperkt tot de kap 325,
verzekerd bij de Brusselse brand-
assurantie). Zeer lovend laat de bur
gemeester zich uit over de heren
kapelaans der Grote Kerk en de pa-
'er Minderbroeders, die zoals hij
schrijft „onvermoeilijk waren met
het volk aan te moedigen in het bij
brengen van het water en in het be
waren van de orde."
In 1848 breekt er brand uit bij Jan
Poels, akkerman aan de Heide. Het
huis, dat niet tegen brand verzekerd
was, gaat verloren maar de schuur
en de schaapskooi worden gered.
BRANDWEER REGLEMENT
Hoofdstuk 2 van het in 1852 in
werking getreden Reglement op de
Brandweer geeft enige interessante
artikelen, zoals:
art. 28. Bij aanhoudende droogte
is iedere inwoner van de kom ver
plicht een emmer water bij de in
gang van zijn huis te plaatsen.
art. 29. Het ontstaan van brand zal
bekend gemaakt worden door het
luiden der klokken.
art. 31. De naaste buren en andere
door de burgemeester aan te wijzen
bewoners zijn verlicht bij gemis
aan bluswater gedurende de
brand de grootste tobbe of ton in
hun bezit, voor hun deur te plaatsen
en deze voortdurend vol water te
houden.
art. 34. Bij vriezend weer zijn de
buren aan de neven- en overzijde
van het perceel waar de brand
woedt, verplicht zoveel mogelijk heet
water aan te maken en zolang de
brand duurt in gereedheid te houden:
BRANDSPUIT IN OIRLO
We verplaatsen ons nu zes jaar
verder in de tijd. In de zitting van
de gemeenteraad van 21 oktober 1858
deelt burgemeestr Joseph Esser aan
de leden van de Raad t.w. H- van den
Boogaard (wethouder), P. Kellenaars
(wethouder), J. Goumans, P. Janssen,
J. Jenniskens, W. Jenniskens, L.
Lemmens, H. van den Munckhof, J.
Peeters en H. Poéls mede, dat er. een
nieuwe derde) brandspuit was gear
riveerd en dat een van de oude
brandspuiten in Oirlo geplaatst zou
worden.
De raad had ook nog al eens te
doen met de aanstelling van nieuwe
brandspuitmeesters. Zo werden in
1862 aangesteld: J. Verheugen, M.
Maessen en J. Baltissen. In 1864 zit
de gemeente schijnbaar nogal goed
bij kas, want het gemeenteverslag
over dat jaar maakt melding van de
aankoop van een grote en een kleine
brandspuit, gekocht bij de firma
Thereart en Gérasd te Luik. In to
taal zijn er dan in de gemeente aan
wezig: 5 brandspuiten, 260 emmers,
12 ladders en 6 haken. Het verslag
maakt ook nog melding van brand
bij de weduwe J. Evers (Heide) waar
bij het woonhuis, stalling en schuur
verloren gingen. De schade was be
groot op 2.153,
De invoering van verlichting in
1865 (in de komen waren 13 petro
leumlampen geplaatst) vergemakke
lijkte de taak van de brandweer
enigszins. Men kon zich (althans in
de kom) wat sneller naar nachtelijke
branden begeven.
BRANDSPUIT IN MERSELO
Het brandweernieuws van 1868 is,
dat een van de spuiten in Merselo is
geplaatst, diat de brandmeester Jacob
Theeuws, wegens vertrek naar
Noord-Amerika, zijn ontslag heeft
ingediend, dat tegen enkele personen
proces-verbaal is opgemaakt wegens
het roken in stal of schuur en dat de
spuitgasten een jaarlijkse beloning
5,genieten.
In 1871 moet Merselo een flinke
brand beleefd hebben, want er wor
den aan een aantal inwoners van dat
dorp premies toegekend. Zo krijgt
Jan van de Pasch voor net aanbren
gen van de Merselose spuit 3,
zijn knecht Peter van Meijel, voor
het aanbrengen van 'n spuit uit Ven
ray 4,Ook Hei-man Rongen en
Hendrik Derks worden bedacht met
elk f 2,—. Ze hadden in de waterkuil
gestaan.
De rode haan kraaide ook weer
eens flink in 1887. Op 12 augustus
wordt de Leunse molen, eigendom
van de wed. J. Lemmens te Leunen,
door brand geheel vernieuwd. De
windmolen was verzekerd voor een
bedrag van 8.000,
BRAND IN JERUSALEM
Maar in 1888 wordt het nog heel
wat erger. Op 27 adgustus gaat het
pensionaat Jerusalem door brand ge
heel verloren. Met behulp van de
brandweer van Venlo die per trein
te hulp was gesneld, slaagde men
er in het klooster, de kerk en de ver
dere gebouwen te behouden. De
brand woedde meer dan tien uur en
de schade was zeer aanzienlijk.
Kort voor de eeuwwisseling wordt
de Venrayse brandweer versterkt
met twee nieuwe brandspuiten. Ze
worden geleverd door de firma Bik
kers en Zn. te Rotterdam en kunnen
ook dienen tot aanjager, zuig- en
perspomp. In totaal waren toen aan
wezig: 6 brandspuiten en een hand-
brandspuit. Met dit materiaal neeft
men gepoogd gedurende het eerste
kwart van deze eeuw de branden in
de kiem te smoren. De slecnte com
municatie (er was geen telefoon), de
geringe mobiliteit (het paard ver
voerde de brandspuiten en de wegen
waren zeer slecht) en misschien ook
de minder goede organisatie, waren
er meestal debet aan dat het bleef
bij goedbedoelde pogingen.
BRAND PATERSKLOOSTER
Op de avond van 27 november
1925 werd de rust, die Venray toen
nog kenmerkte, wreed verstoord. Er
was brand uitgebroken in 't Paters-
klooster. Nagenoeg heel Venray snel
de er heen. Ook de Venrayse brand
weer onder leiding van opperbrand-
meester dokter Strüben. Maar men
stond machteloos. Na enige uren ar
riveerde de te hulp geroepen Venlose
brandweer, die goed uitgerust, er na
enkele uren in slaagde het vuur
meester te worden. Het duurde nog
dagen voordat de totaal uitgebrande
kerk en het klooster uitgesmeuld
waren. Venray was op een harde ma
nier wakker geschud. Men kwam al
spoedig tot het besef, dat helt tijd
perk van de romantiek in de brand
bestrijding ten einde was. Vrij snel
daarna in 1926 werd een T.
Ford open autospuit aangekocht, met
een capaciteit van 800 liter en voor
zien van banden. De leverancier was
weer de firma Bikkers te Rotterdam-
Er werden nortonputten geslagen (de
waterkuil had goeddeels afgedaan)
en ook de bevelvoering en de organi
satie werden verbeterd. Kortom er
werd geprobeerd bij de tijd te ko
men.
Bij het uitbreken van de 2e wereld
oorlog beschikte men behalve over
de in 1926 aangekocht autospuit ook
nog over een Ford V 8 overdekte
autospuit med een capaciteit van
2.00 liter per minuut. Voorts nog een
tweetal bosbrandweerauto's en een
manschappen-materiaalwagen.
Het optreden van de Venrayse
brandweer in de 2e wereldoorlog,
waarin zij vooral in de bevrijdings
periode, onder moeilijke omstandig
heden, op velerlei terrein voortreffe
lijk werk heeft vericht, willen wij in
het kader van dit artikel buiten be
schouwing laten. In dit blad zijn over
deze periode uitvoerige artikelen
verschenen in de uitgaven van 15
april 1950 en 3 november 1956.
Na de oorlog is de Venrayse vrij
willige brandweer na een periode
van wederopbouw, ondanks tegensla
gen, gegroeid tot wat zij nu is: een
goed getraind, uitstekend opgeleid,
„Ook de zelstandige ondernemers zullen zich moeten realiseren,
telkens opnieuw, dat Venray voor heel andere opgaven staat, dan
20-30 jaren geleden. Opgaven, aan de vervulling waarvan ook de
zelfstandige ondernemers moeten meewerken, wil men tenminste
Venray tot een werk-, woon- en winkelcentrum maken zoals de
snelgroeiende bevolking dat wenst", aldus de voorzitter van de
Vereniging van zelfstandige ondernemers de heer Th. Schaeffers
op de donderdag j.l. gehouden jaarvergadering.
In zijn welkomstwoord tot de aan
wezigen (en traditiegetrouw lieten
veel middenstanders weer verstek
gaan) wees hij er op, dat het bestuur
in het voorbije jaar in feite niets an
ders heeft moeten doen, dan de to
taal vastgelopen wagen van de mid-
denstand-oude-stijl weer aan het
rollen te krijgen. Dat vroeg voor het
wel enthousiast begonnen maar wei
nig deskundige bestuur een nieuwe
oriëntatie. Die periode is intussen
voorbij, men weet wat er te doen is.
Men is zelfs al verder en heeft b.v.
met Venrays gemeentebestuur goede
kontakten.
In het komende jaar wil het kon-
takt met de leden uitdiepen, door het
regelmatig verspreiden van een bul
letin, maar men verwacht dan ook
wat tegenspel en minstens belang
stelling van de leden, iets waar het
wel eens aan ontbreekt. Hij waar
schuwde de zelfstandige onderne
mers niet bang te zijn voor de komst
van groot-winkelbadrijven, mits men
zelf op tijd de bakens zal verzetten
en mits men zelf meewerkt om Ven
ray te maken tot het koopcentrum,
zoals men dat propageert.
BETER KONTAKT
Ook het jaarverslag ging in op het
betere konta'kt met de leden. Het me
moreerde daarnaast de forum-avond
met het college van B. en W. de kon-
sumenten-enquête, die in de tweede
helft van 1972 zal worden gehouden,
de kontakten met B. en W. over ver
schillende vraagstukken, de voor
lichtingsbijeenkomsten over de ko
mende baatbelasting voor de door
braak over pand Hanraets, de in
stelling van de Kommissie Winke-
liersbelangen, de forum-avond met
de konsumenten, de bejaardenrit, de
aktiviteiten rond de sluiting van de
GroteStraat en tenslotte de feestver
lichting.
De financiële positie van de ver
eniging is er door alle aktiviteiten
net beter op geworden. De kontrbu-
tie voor 1972 werd vastgelegd op
f 85,terwijl men van ieder lid een
tientje zal vragen om de kas weer
wat bij bloed te krijgen.
BESTUURSVERKIEZING
Bij de bestuursverkiezing werden
slagvaardig en modern uitgerust
corps. De vele mooie prijzen die ze
in de wacht wist te slepen op pro
vinciale, gewestelijke en landelijke
brandweerwedstrijden getuigen daar
van. Maar dat U niettemin van haar
„service" geen gebruik zult behoeven
te maken, wordt U van harte toege
wenst door schrijver dezes-
W. Willemsen
de heren Claessens, Verhoeven en
Custers bij acclamatie herkozen.
Statuten en huishoudelijk regle
ment werden goedgekeurd, zodat de
vereniging nu ook juridisch onder de
voeten uit kan.
WINKELIERSBEL AN GEN
Er bleken enige misverstanden te
zijn over het doel en de opzet van de
zo genoemde kommissie. Het blijkt
dat ze bedoeld is om het bestuur te
adviseren in zaken, die uitsluitend de
winkeliers aangaan, zoals b.v. win
kelsluiting e.d.
De aanwezigen keurden goed dat
in deze winkelierskommissie de vol
gende heren zitting hadden: M. Coe-
nen en Aben namens de Hofstraat,
K. Thomassen, Fr. van Opbergen en
J. van Raay namens Grotestraat, J.
Ebberink namens Marktstraat en
Schoolstraat, J. Theuws namens Jan
Hensenstraat, J. Creemers namens
Hoenderstraat, J. Baltussen namens
Pa tersstraat en J. van Gassel namens
Eindstraat. Als bestuursafgevaardig-
den zitten in deze commissie de he
ren Custers en Martens.
POLITIEK
Bij de schriftelijke vragen wilde
men wat exacter weten wat nu wel
met B. en W. besproken was. Het
antwoord liet blijken dat men over
het kontakt zelf en de waarde ervan
nog al eens gedebatteerd had. Ver
der was er gesproken over de baat
belasting, waaruit 2 voorlichtings
avonden zijn gekomen. Het verwijt
dat het bestuur niet achter het voor
stel van.de betrokkenen bij de door
braak zijn gaan staan, die een ver
deling van de kosten op fifty-fifty
basis voorstonden, in plaats van de
8515% regeling, die men thans aan
houdt, werd door het bestuur afge
wezen. Het bestuur was noch achter
het voorstel van de betrokkenen
gaan, noch achter dat van het ge
meentebestuur.
Verder was met het gemeentebe
stuur o.m. gesproken over de win-
ke promenade, over de winkelslui
tingswet en over de te houden en
quête.
Bij deze rondvraag werd o.m. ook
geïnformeerd, waarom men de op
portunistische werkwijze volgde op
het gemeentelijke politieke vlak en
waarom men zich niet bond aan een
partij.
Het bestuur was gebleken dat
meerdere politieke partijen in de
raad zich in wilden zetten voor de
zelfstandige ondernemers. Welnu,
men geeft die partijen dan volop de
kans en meent daar meer mee te be
reiken als dat men zich opstelt achter
een bepaalde groepering.
De vraag naar een betere winkel
sluiting is in behandeling. Men heeft
bepaalde schema's opgesteld, die
thans onderzocht worden door het
Hoofdbedrijfschap en de Limburgse
bond.
PATERSSTRAAT
De winkeliers van de Patersstraat
hadden een dringend beroep inge
stuurd nu eindelijk te komen tot af
braak van de barak in de Paters
straat en de betegeling van het Kor-
testraatje. Deze wensen zullen aan
het gemeentebestuur worden over
gebracht.
KLEUREN
TELEVISIES
56 cm voor
TELEVISIES
61 cm voor
1575,—
475,-
BANDRECORDERS en
PLATENSPELERS
met 25% korting
WASAUTOMATEN
reeds voor 395,
KOELKASTEN
met groot diepvries
vak voor 195,
DIEPVRIESKISTEN
met kortingen van 20-25%
Verder: stofzuigers,
scheerapparaten, hoogte-
zonnen, strijkijzers enz.
KORTINGEN vanaf 20%
Volledige garantie
Eigen service
Iedere vrijdagavond
vanaf 6-9 uur demonstratie
van het hele programma.
SCHOOLSTRAAT 3
VENRAY TEL. 2329
Kwartelenmarkt 7 Venlo
Kloosterstraat 37 Blerick
KANARIEVERENIGING
Op maandag 31 januari om 20.00 u-
houden we onze jaarvergadering. Be
halve de gebruikelijke verslagen van
sekretaris en penningmeester is er
ook bestuursverkiezing. De aftreden
de leden stellen zich herkiesbaar.
Nieuwe kandidaten kunnen tot voor
de vergadering worden ingediend.
Op deze vergadering kunnen ook
weer ringen wordien besteld.
Esso motoroliën beschermen uw kostbare landbouwwerktuigen
op vijf verschillende manieren. Dat geeft zekerheid!
Onze service is uw tweede zekerheid.
Horst,
tel. nr. 04709-1141
(3 lijnen). Tevens
ESSO Gas Hoofddealer