Gemeenteraad Venray
in het verleden en het heden
Toerisme en recreatie
in opmars
Politierechter
PIJLS
PIJLS
zowel hier als elders
VRIJDAG 22 MEI 1970 No. 21
EEN EN NEGENTIGSTE JAARGANG
IS
GOEDKOPER
DAN U
DENKT
PEEL EN MAAS
IS
GOEDKOPER
DAN U
DENKT
GRR0TElTRAUATG28VEP0STBuDsEf1 MK»F g,roWEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN p- mm. ABONNEMENTS
PRIJS PER KWARTAAl 2.25 (buiten Venray 2.50)
De dag van de gemeenteraadsver
kiezingen nadert. Op 3 juni a.s.
kunnen alle inwoners van Ven
ray boven 21 jaar (enkele uitzon
deringen buiten beschouwing ge
laten) mannen zowel als vrouwen,
gebruik maken van hun democra
tisch recht te laten blijken, welke
gropering en welke candidaat, zü
het liefste deel zien uitmaken van
de nieuwe gemeenteraad. De stem
van de een telt hierbü precies even
zwaar als die van de ander. Dit
democratisch recht, dat thans als
iets vanzelfsprekends wordt aan
vaard, is echter niet zo oud als de
mensheid zelf. Integendeel, het is
eigenlijk nog maar een zeer jong
recht. Dit maakt een korte, onvol
ledige blik in de historie van het
kiesrecht ons wel duidelijk.
BEPERKT KIESRECHT
Was vóór 1848 het kiesrecht zeer
beperkt, ook na de grondswetwijza
ging die in genoemd jaar, vooral
door toedoen van Thorbecke tot
stand kwam, was het overgrote deel
van de bevolking van het recht om
te kiezen verstoken. Tot aan de
grondwetswijziging van 1887 was 't
enige criterium voor stemrecht het
bedrag, dat men aan belasting be
taald (het zg. censuskiesrecht).
Onder dit systeem mochten alleen
stemmen zij die:
1. Aangeslagen waren in de perso
nele belasting naar een bepaalde
huurwaarde, of
tenminste 10,-
tinig betaalden.
aan grondbelas-
DE RAAD VAN 1851
Bij de gemeenteraadsverkiezing
die in 1851 toen Venray 4700 in
woners telde werd gehouden, vol
deden slechts 170 (mannelijke) kie
zers (het vrouwenkiesrecht zou eerst
veel later worden ingevoerd) aan de
ze voorwaarden. Aan deze - op één
kiezerslijst geplaatste inwoners -
was een stembriefje toegezonden,
dat ze, met vermelding van him keu
ze, ondertekend in de stembus moes
ten deponeren. Toen op 9 sept. 1851
des avonds om 5 uur de stembus ge
opend werd (er was slechts 1 stem
lokaal) bleek, dat er zich 153 stem
briefjes in de bus bevonden en dat
onderstaande tien heren als over
winnaars uit de bus waren geko
men:
Peter Th. Janssen, logementhouder
Jan Jenneskens, akkerman
Hendrik v.d. Bogaart, koopman
Lambert Lemmens, akkerman
Petrus Kellenaers, akkerman
Hendrik v. d. Munckhof, hoefsmid
Willem Jenneskens, akkerman
Hendrik Poels, koopman
Jacob Goumans, kooipman
Jan Peeters. akkerman.
Hiervan werden tot wethouder ge
kozen: Hendrik van den Bogaart en
Petrus Kellenaers.
Vanaf 1890 spreekt de Grondwet
van „kenmerken van geschiktheid
en welstand", nader uitgewerkt in
de Kieswet van 1897. Er kwamen
toen: belastiog-, woon-, loon, spaar
en examenkiezers. E)en spaarkiezer
was iemand, die bij een bankinstel
ling een tegoed had van minstens
vijftig gulden, terwijl men om als
examenkiezer te worden aangemerkt
met goed gevolg, een in de Kieswet
omschreven examen, moest hébben
afgelegd.
DE RAAD VAN 1901
Het aantal kiezers onderging hier
door wel enige uitbreiding Bij de in
zomer van 1901 gehouden raadsver
kiezing bedroeg het aantal kiezers
dan ook 760. De raad was hierna
als volgt samengesteld:
J. Arts, M. Poels, P.J.. Derks, V.
Fonck, L. Loenen, Th. Slits, A. Loo-
nen, P. Camps, J.M. Michels en L.
Janssen.
De wethoudersfuncties werden ver
vuld door M. Poels en J. Arts. De
laatste is wethouder van de gemeen
te Venray geweest van 1879 tot aan
zijn overlijden op 10 juni 1908. Een
record voor zover 't Venray betreft.
Arts was woonachtig in Merselo en
was daar ook kerkmeester.
Voor ons doet het vandaag wel
wat vreemd aan, dat men het vakje
voor de candidaat zijner keuze niet
rood, maar zwart moest maken en
dat de stemlokalen reeds om 5 uur
gesloten weiden.
DE RAAD VAN 1919
In 1917 wint de democratie ver
der terrein, als het algemeen kies
recht voor mannen wordt ingevoerd
(ingaande op 23 jarige leeftijd). Op
2 september 1919 maken de volgen
de personen deel uit van de gemeen
teraad:
H. Janssen, wethouder; J.M. Mich
els, wethouder; A. Janssen; W. Min-
ten; J.H. Claes; G. Stoot; G.H. Hou-
ben; G. Camps; Chr. Stappers; H.
Strijbos; J.H. Geurts; J.H. Nelissen
en H.B. Odenhoven.
H. B. Odenhoven was in 1919 de
eerste vertegenwoordiger uit de ar
beidersbeweging, die tot lid van de
raad werd gekozen. Hij bleef onaf
gebroken lid tot 1958. Met bijna 40
jaren een record voor Venray.
Een vreugdevolle dag voor de voor
vechters van het vrouwenkiesrecht
(zoals Betty Perk, Wilhelmina Druc-
ker en Dr. Aletta Jacobs) was zon
der twijfel 9 augustus 1919, toen in
het Staatsblad nr. 536 een wetje ver
scheen van maar één artikel, waar
bij het woordje „mannelijk" uit de
Kieswet geschrapt werd. Dit maak
te het mogelijk, dat in 1922 het alge
meen vrouwenkiesrecht werd inge
voerd.
Een aantal landen was ons hierin
reeds voorgegaan, zoals N. Zeeland
in 1893, U.S.A. in 1902 en Denemar
ken in 1915. Maar in Nederland wa
ren we op dit gebied toch zeker niet
de hekkensluiters in de strijd voor
de emancipatie van de vrouw. On
getwijfeld is dit wel Zwitserland -
dat nog steeds geen vrouwkiesrecht
kent.
Om volledig te zijn, dient nog te
worden vermeld, dat aan vrouwen
in 1917 reeds het „passieve" kies
recht was toegekend (het recht om
gekozen te worden).
DE RAAD VAN 1923
De invoering van het vrouwen
kiesrecht had wel tot gevolg, dat er
bij de raadsverkiezingen van 1923
heel wat meer kiezers waren, (er
werden 3211 geldige stemmen uige-
bracht) maar niet, dat er nu ook
meteen een vrouwelijk raadslid
kwam (deze eer zou eerst in 1962
aan mverouw A.P. Rutten-Tielen te
beurt vallen). Uit de candidaten van
9 lijsten werden 13 mannen gekozen
en wel (1923)
P. Pubben, Merselo; G.H. Houben,
Veulen; P.A. Jacobs, Leunen; J.H.
Nelissen, Oirlo; J.H. Geurts, Oasten-
ray; en uit Venray de heren H.B.
Odenhoven; P.J. Hanen; A. Verstra
len; W. Winters; R.V. Pijls; Hub.
Janssen; J. Stoot en A.J. Janssen.
DE RAAD VAN 1927
Vier jaar later, in 1927, kwamen er
een aantal nieuwe leden in de raad:
H. Strijbos, KI. Oirlo; M. Goumans,
Akkerweg; P.J.H. van Dijek, Yssel-
steyn; A.G. Millen, Patersstraat; W.
H. Wijnhoven, Kruisstraat en G.J.H.
Camps uit Oostrum.
DE RAAD VAN 1931
In 1931 kreeg Venray 15 in plaats
van 13 raadszeetels. Enkele nieuwe
leden waren: J.C.H. Vermeulen, Gr.
Markt; L.J. van Haren, Grotestraat;
J.H. van Boven, Maasheseweg; M.M.
A. Arts, Maasheseweg en H.J. Jans
sen Henseniusplein.
DE RAAD VAN 1935
De raad van 1935 werd gekozen
uit 5 lijsten. Er kwamen weer enke
le nieuwelingen in de raad. Het wa
ren o.m. G.H. Reintjes, Leunen en
P.J. Steeghs, Castenray.
Onder een toenemende oorlogs
dreiging werden de verkiezingen in
1939 gehouden. Uit slechts 4 inge
diende lij,sten werden 15 raadsleden
gekozen, die echter maar voor de
helft van een normale periode hun
taak konden volbrengen, want vol
gens de verordening 152/1941 van de
Rijkscommissaris voor het bezette
gebied, moesten de werkzaamheden
van de raad m.i.v. 1 september 1941
blijven „rusten", d.w.z. dat er geen
vergaderingen meer mochten plaats
vinden. Op 29 augustus 1941 kwam
de raad1 van Venray onder leiding
van burgemeester Janssen voor de
laatste maal in oorlogstijd bijeen.
Eerst na de bevrijding (sept. 1945)
kwam er weer een nieuwe raad.
Bij koninklijk besluit van 12 april
1945 was vastgesteld, dat tot het
tijdstip waarop de gemeenteraden
weer op de normale wijze tot stand
zouden komen, een „tijdelijke" raad
zou fungeren.
Een benoemd kiescollege, samenge
steld uit personen, die geacht wer
den tijdens de bezetting het vertrou
wen van de bevolking te hebben ge
noten, kozen uit de inwoners der ge
meente 17 leden, waarbij ze er re
kening mee hielden, dat de voor
naamste geestelijke en maatschap
pelijke stromingen in evenredigheid
vertegenwoordigd warden.
DE NOODRAAD VAN 1945
De „Noodraad" die op 24 novem
ber 1945 onder uiterst moeilijke om
standigheden aan haar taak begon,
was als volgt samengesteld:
J.L.H. Beterams, Merseloseweg
J. Claessens, Deunen
A.F.H. Creemers, Merselo
H.W.H. Emons, Castenray
H.A.J. Hendriks, Smakterweg
H.J.A. Janssen, Henseniusplein
G.H. Nelissen, Oirlo
W.R. Peters, Hoenderstraat
P.M.H. Pubben, Merselo
J.J. Raedts, Oostrum
G.H. Reintjes, Leunen
L.M.A.H. Verbeek, Bontekoestraat
M.H.M.A. Vermeulen, Grote Markt
Dr. H.M. Waszink, Smakterweg
Th.G. Wintels, Henseniusstraat
H.W.J.H. Wismans, Maasheseweg
M.H. Wismans, Ysselsteyn.
WEER EEN „ECHTE,, RAAD
Op 26 juli 1946 kwam er weer een
„echte" gemeenteraad, maar daar
voor moesten we allemaal weer in
het stemhokje, want er waren 8 lijs
ten met 51 candidaten en de raad
mocht in die tijd maar 17 leden tel
len.
Tot slot, zeer in het kort nog enige
informatie over de daaropvolgende
en de komende verkiezingen:
1949 7 lijsten voor 17 zetels
1953 7 lijsten voor 17 zetels
1958 7 lijsten voor 17 zetels
1962 5 lijsten voor 19 zetels
1966 6 lijsten voor 19 zetels
1970 9 lijsten voor 21 zetels.
Het zal wel voor een ieder duide
lijk zijn, dat de spectaculaire ont
wikkeling van Venray op velerlei
terrein, zich in de komende jaren,
in een nog sneller tempo dan tot nu
toe, zal voortzetten. Óm deze ont
wikkeling te begeleiden en de zich
daarbij voordoende problemen mees
ter te worden, heeft Venray - en dat
zijn wij allen - een goede en des
kundige raad heel hard nodig.
Laten wij daarom allen op 3 juni
a.s. niet alleen onze stem uitbren
gen, maar dit ook zeer bewust doen.
W. Willemsen
Er gaat vrijwel geen week voorbij
of wij worden via persorganen ge
confronteerd met artikelen of be
richten betreffende de gewéldige
ontwikkeling van het toerisme en
de recreatie. Tegelijkertijd zijn er
de vaak onheilspellende publicaties
over de talrijke bedreigingen van 't
landhchap, de natuur en het woon-
milieu. Voor een harmonische ont
wikkel jng van de elementen: wonen,
werken, verkeer en recreatie, is 'n
goed samenspel nodig van velerlei
overheids- en particuliere instanties.
Zaken als planologie, verbetering
van infrastructuur en overheads-fi
nanciering dienen de toeristische en
recreatieve aanpak van een land of
streek te begeleiden.
Venray is sedert enkele jaren op
genomen in deze evolutie. Ook hier
beginnen zich alom nieuwe inzichten
in de perspectieven van deze streek
te ontwikkelen. Het is een zaak van
de overheid, vooral die van het re-
creatiesbcap Peel en Maas, dat even
wel een nauw contact onderhoud
met de particuliere financierings-
en exploitatie-mogelijkheden. Het
gaat cm de realisatie van plannen
die miljoenen vergen, maar die te
gelijk 'n veelvoud daarvan aan om
zet zullen brengen en daarmee een
stuk welvaart en welzijn. Het is
nuttig de aanpak in andere landen
en streken te bestuderen.
ONTWIKKELINGEN
IN ZUID EUROPA
De warme zon, het exotische land
schap, de fleur van folklore en dans
van bloemen, zee en stranden, het
zijn allemaal troeven die de landen
rond de Middellandse Zee op ons
voor hebben. Het verbaast niet dat
daar de toeristische ontwikkeling
ongelooflijk snel gaat. Maar in een
aantal van die landen spant men
zich ook ongelooflijk in om er toe
ristisch uit te halen wat er in zit.
In Zuid-Frankrijk wordt bewesten
Marseille een tweede Rivièra aan
gelegd. de Cöte Vermeille. Door de
Staat worden daar jaarlijks honder
den miljoenen guldens gespendeerd.
In heel het land kwamen de laatste
jaren meer dan 1000 nieuwe hotels
gereed.
De Italianen doen het al niet min
der fors: De Staat leent
ruim 2 miljard gulden tegen lage
rente voor hotelbouw. Over 'n leng
te van duizend kilometer wordt aan
de Adriatische kust een doorlopen
de slinger van grote en kleine bad
plaatsen gebouwd; helaas vaak ten
koste van veel natuurscchoon.
Een klein land als Bulgarije cre-
eert aan de Zwarte Zee in korte tijd
met overheidsfondsen hotels met
50.00 bedden in totaal.
In Spanje verrijzen nieuwe bad
plaatsen, torenflats en reusachtige
hotels in een griezelig tempo langs
de hele Middellandse Zee, daar wor
den miljarden guldens geïnvesteerd
met o.a. veel buitlands kapitaal.
Al deze investeringen brengen
hun geld op, enkele cijfers kunnen
dit illustreren: Frankrijk ontving in
1968 aan reisdeviezen 1 miljard dol
lar; Italië 1,5 miljard dollar; Spanje
1,2 miljard dollar en een verder ge
legen land als Griekenland 120 mil
joen. Sedert 1968 bewegen deze cij
fers zich in een sterk stijgende lijn.
NEDERLANDSE BESTEDINGEN
IN TOERISME EN RECREATIE
Een bekend toeristisch econoom,
Dr. M.C. Tideman, heeft in recente
publicaties becijferd dat Nederlan
ders dit jaar 7 miljard gulden uit
geven voor toeristische reizen en
openluchtrecreatie. Hij verwacht dat
binnen 10 jaar dit cijfer de 18 mil
jard zal overschrijden.
Het buitenlandse bezoek bracht in
1969 1,3 miljard gulden binnen, dat
is minder dan hetgeen wij in het
buitenland besteedden. En de trek
naar andere landen neemt snel toe.
Reisdeskundigen verwachten dat dit
jaar 20 meer Nederlanders hun
„grote" vakantie buitenlands zullen
doorbrengen. Om het anders te zeg
gen: 3.750.000 Nederlanders zullen 't
land uittrekken De grote trek zal
naar de warme zuidelijke landen
gaan, en steeds meer mensen doen
dat per vliegtuig.
In vliegkringen verwacht men dat
400.000 Nederlanders er dit jaar let
terlijk op uit „videgen". Dat is al
meer dan 10% van de hele wegtrek
kende groep. De auto blijft natuur
lijk hèt vervoermiddel: 60% trekt er
met eigen wagen op uit. Buurlanden
als België en Duitsland of zelfs
Oostenrijk of Frankrijk zijn niet ver
genoeg om te gaan vliegen. De lucht
vaart heeft echter voor tienduizen
den van ons nieuwe landen ontslo
ten en het loont de moeite om even
stil te staan bij een merkwaardig
„Edelachtbare, de zomer overviel
me", klaagde de wankelmoedige
moeder, die door een zorgzame po
litieman meegetroond was naar het
bureau omdat zijn volgens zijn pro
ces-verbaal niet bij machte was ge
weest haar wagen op meer dan twee
wielen naar behoren te besturen.
„En toen bent u gaan drinken",
vroeg de politierechter.
„Neen, ik kreeg wataarzel
de zij.
„Kreeg u een borrel?"
„Een soort zomergriep. Ik was er
tenminste knap beroerd van".
„En ondanks dat u zich onwel
voelde, kroop u achter het stuur?"
„Neen, ik kroop nog niet. Ik liep
gewoon achter de wagen. Maar af
en toe kreeg ik zo'n kramp in mijn
maagEn toen moest ik ook nog
overgeven".
„Bent u toen de wagen uitgestapt?
„Wat heeft die wagen er nou mee
te maken? Ik heb het kind even la
ten staan in de wagen". Op dat mo
ment bleek pas, dat zij een kinder
wagen bestuurde. Dit noopte de po
litierechter zich opnieuw in de stuk
ken te verdiepen.
„Die denkt zeker dat ik een drin-
keboerin ben" zei de wagenbestuur
ster ondertussen tegen griffier en de
officier van justitie „Maar het was
die onverwachte zomerdag. Die over
viel me in mijn dikke winterkleren.
Wist ik veel dat de zomer dit jaar
op dinsdag zou kunnen vallen. Nou,
en een zomergriepje heb je zó te
pakken".
De griffier schreef er nog iets van
op ook.
„Had u niet uit kunnen trekken?
informeerde de officier in alle on
schuld, omdat ze sprak van dikke
winterkleren.
voorbeeld. Dat is het veelomstreden
en becritiseerde Griekenland het
onvolprezen oord van antieke cul
tuur en prachtige kusten; tegelijker
tijd het land met een kwalijk kolo
nelsregiem.
GRIEKS TOERISME
Het is ongelooflijk hoe snel in dit
verre land het vreemdelingenverkeer
in opkomst is. Maar het land heeft
heel sterke troeven en 't spant zich
geweldig in om het toerisme uit te
bouwen tot een van de belangrijkste
welvaartpeilers. Juist dit zover weg
gelegen land dankt de groei van zijn
bezoekerscijfers goeddeels aan de
luchtvaart. Terwijl tot voor enkele
jaren slechts een heel enkel reisbu
reau Griekenland op zijn program
had staan, is er nu in ieder land een
keuze uit meerdere mogelijkheden.
Zo biedt men bij ons FIT-Vlieg
reizen n.v. reeds een welverzorgde
15-daagse reis aan voor goed 500.-
Daarvoor toeft men dan ruim 2 we
ken op de grens van Europa en Azië
- in een land dat behalve een ver
rukkelijk klimaat nog zoveel meer
te bieden heeft.
De Grieken beseffen dat de oude
cultuurschatten alleen niet voldoen
de zijn. Zij hebben langs hun einde
loos lange prachtige kusten hyper
moderne hotels en bugalowparken
„Welja" sneed het toen opeens door
de zaal, „daar heb je de gerechtig
heid zelf. Als de heren maar een
striptease kunnen beleven.
De politierechter had ondertussen
opgespoord wat er ten laste werd
gelegd. Onvoldoende zorgvuldigheid
in het verkeer en daardoor de ver
keersveiligheid in ernstige mate in
gevaar brengen. „U bent gaan over
steken, keerde halverwege terug en
bent toen toch maar weer naar vo
ren gestoven op een moment dat er
een motorvoertuig naderde" begreep
hij nu.
„Ik was nog niet eens helemaal
van de stoep afverbaasde de
vrouw zich.
„Maar uw kinderwagjen natuurlijk
wel. In elk geval maakte u onbe
heerste bewegingen".
„Ja, wat wilt u als je midden op
straat diarree krijgt?".
De ernstige heren moesten plot
seling hun gezicht achter papieren
of togamouw verbergen. De onder
vraging bepaalde zich verder tot en
kele getuigen, die op die onver
wachte eerste zomerdag meer op de
zon dan op de kinderwagen gelet
hadden en pas ontdekten dat er iets
mis was toen er al een agent bij de
bleek vertrokken en krampachtig
krampende moeder stond. Eén wat
vinnig en pinnig anti-pinup portret,
begon na binnenkomst al over „de
misdaad" te roddelen.
„Welke misdaad?" wilde de poli
tierechter weten. „Dat ze onpasse
lijk werd?".
Toen zakte de achterklep open
van verbazing. „O, is het dan niet
waar?".
„Nee", nokte de politierechter af,
„alleen de zomer is naar beneden
gevallen".
De officier concludeerde tot ont
slag van rechtsvervolging. En zo ge
schiedde. Omdat de zomer op dins
dag viel
gesticht en deze met fraaie toeristi
sche wegen verbonden. Er is een
geweldig program van toeristische
scheepsverbindingen, van het vaste
land met de vele karakteristieke
eilanden in Aegedsche Zee. Op veel
van die eilanden wordt het eigen
karakter, de folklore en de volks
kunst zoveel mogelijk bewaard. Het
is daarom begrijpelijk dat niet al
leen klassiek geschoolden dit eilan
denrijk van mythologische helden
met eigen ogen willen zien, maar dat
ook duizenden komen om er alleen
maar een tijdje de rust van een bij
na oosterse wereld te ondergaan.
Het land spant zich in: er is een
groot staatsapparaat dat de buiten
landse propaganda voert, er zijn ge
weldige rijksfondsen voor het bou
wen van hotels; vele steden en dor
pen stellen zich in op de toeristische
kansen en bieden heel het jaar door
een boeiend program van toneel, ook
in de antieke theaters; van folklo
ristische festivals; van wijnfeesten
en al dies meer.
Wij hier in Nederland, en speciaal
de streken die nog pas aan het be
gin staan van hun toeristische en
recreatieve ontwikkeling, kunnen
leren van het vertrouwen dat ande
re hebben in dit aspect van de wes
terse economie en maatschappij.
Toerisme is de snelst groeiende
„industrie" ter wereld
Op het Griekse platteland.