Venrays bevrijding
Herdenking
yïóCfiamma
'n korte samenvatting van feiten
WEET U HET NOG
ZONDAG 3 SEPTEMBER 1944
Deken W. Berden kondigt van de preekstoel in de
Grote Kerk aan dat de bevrijding aanstaande is. Hij
wil op korte termijn een dank-bedevaart houden naar
Oostrum. Intussen trekken buiten Duitsers terug uit
Frankrijk en België, soms met de meest vreemde ver
voermiddelen. De Blitzmadel, die in het Patersklooster
gelegerd zijn krijgen ook bevel tot terugtrekking
In Venray zijn verschillende kamers gevorderd voor
terugkerende officieren, die gewond zijn en moeilijk
meer verder kunnen.
Deze terugtocht vindt zijn hoogtepunt op
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1944
DOLLE DINSDAG. Het schijnt dat het gehele Duit
se leger ineen gestort is en iedereen verheugt zich op
de nu zeker snel komende bevrijding
Venrayers beginnen in dat vooruitzicht vast de Ur-
sulaschool leeg te halen, die als opslagplaats is ge
bruikt door de mannen van „Fuchs". Een enorm tex-
tiellager zgn. voor uitgebombardeerden in het Roerge
bied. De Duitsers laten dit onbeschermd achter en de
Venrayers maken daar gebruik van. In de jongens
school is zo'n zelfde magazijn, maar dan met genees
kundige artikelen. Hier blijven echter Russen in Duit
se krijgsdienst als bewaker achter
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1944
De Duitsers komen terug, terwijl de NSB-ers ver
trekken. Enkelen daarvan onder bescherming van de
Griine Polizei. Een doorgeknipte kabel was oorzaak
dat 300 mannen op kabelwacht moesten. Een groot
deel van de mannelijke bevolking van Venray dook
onder, inclusief burgemeester en politie. Beide laatsten
lieten zich voortaan niet meer zien.
De Ortscommandant aan het Veulen trekt later het
bevel tot kabelwacht in. De eerste koeien worden ge
vorderd door Landwachters
ZONDAG 17 SEPTEMBER 1944
I
Een trein wordt nabij Oostrum door Engelse vlieg
tuigen aangevallen. Dan trekken door de lucht de ar
madas van vliegtuigen met parachutisten en zweef
vliegtuigen, die de grote aanval gaan beginnen op
Nijmegen en Arnhem.
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1944
Enkele Venrayers gaan naar Grave, waar o.m. de
Prinses Irene-brigade is aangekomen. Van een front
lijn is niets te bespeuren en men kan vrij eenvoudig al
in bevrijde plaatsen komen. De eerste Engelse siga
retten worden meegebracht. Een Venrays lid van de
Irene-brigade komt in burger zijn familie opzoeken in
het nog bezette Venray. Als hij 's anderdaags terug wil,
is echter de poort gesloten en begint een frontlijn zich
af te tekenen. Vee wordt nog altijd gevorderd.
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1944
I
Na een week van vrij veel Duits verkeer door Ven
rays straten is wel duidelijk dat de vijand zich in deze
streek versterkt. Zo is ook een groep Duitsers gesta
tioneerd in de boerderij van St. Anna. Ze bedienen de
kanonnen, die in het St. Anna-bos zijn opgesteld. Deze
'geschutsopstellingen zijn het doelwit van een Engels,
bombardement in de namiddag, waqrbij niet alleen
verschillende Duitsers vallen, doch ook een van de
paviljoens van St. Anna zelf getroffen wordt, waardoor
doden vallen onder verpleegden en verplegend perso
neel. 's Avonds vallen de eerste granaten in de kom
van het dorp. Een groot deel van de Venray se mensen
begint nu hun kelderleven
ZONDAG 1 OKTOBER 1944
komen steeds meer vluchtelingen uit het Brabantse
naar Venray. Hun aantal loopt in de duizenden. Ze
worden opgenomen bij Venrayse mensen en in Ven-
rayse kloosters. Een gaarkeuken wordt ingericht en
een evacuatie-comité probeert hen te helpen. Met de
dag wordt het zgn. storingsvuur erger. Het aantal do
den en gewonden ten gevolge van het telkens onver
wachte granaatvuur wordt ook met de dag groter. De
strijd rond Overloon is hier te volgen door het doffe
gerommel van het kanon-vuur en de steeds opnieuw
duikende Typhoons en andere vliegtuigen boven het
strijdtoneel, 's Avonds wordt de hemel verlicht door
schijnwerpers, die boven het slagveld schijnen. Het
steeds sterker wordende granaatvuur maakt het ook
moeilijker voldoende levensmiddelen te krijgen. Enke
le bakkerijen zijn uitgevallen.
DONDERDAG 12 OKTOBER 1944
Kort nadat in de Petrus Bandenkerk de zoveelste
lijkdienst is gehouden voor mensen, die omgekomen
zijn door granaatvuur, begint de grote beschieting van
Venray. Het dreef de mensen in de kelders en ver
dreef de Grüne Polizei, die klaar stond' de Venrayse
mannen tussen 16 en 20 jaren op te halen om gedepor
teerd te worden
Dan komen vliegtuigen, die hun dodelijke last af
werpen boven Venray-centrum en een brede strook
verwoesting trekken midden door het dorp tot aan
Servatius. Huizen worden vernield, klooster gehavend,
mensen gedood. Enorme puinhopen markeren de bom-
bardements richting in de Schoolstraat, Hensenius-
plein, Patersstraat, Grotestraat en Hofstraat,, terwijl in
Huize Servatius de wasserij en enkele paviljoens ge
troffen en beschadigd zijn.
De reddingswerkzaamheden lopen snel aan, doch het
ziekenhuis raakt overvol en mensen liggen in gangen
en kelders.
VRIJDAG 13 OKTOBER 1944
Terwijl de reddingswerkzaamheden doorgaan wordt
het granaatvuur intensiever. Weer moeten de mensen
in dekking in kelders, die overvol worden doordat an
dere zijn verwoest of ingestort.
In de psychiatrische centra schijnt de toestand on
houdbaar te worden door opeenhoping van zieken,
verpleegde evacué's, gebrek aan water en levensmid
delen.
In de straten loeit vee, dat in blinde angst los ge
komen is uit weiden en stallen. Steeds duidelijker
worden de geluiden, die komen vanaf de westkant,
waar een harde strijd schijnt te woeden. Over het puin
van de Grotestraat schommelen Duitse Tigertanks in
de richting van het westen.
ZATERDAG 14 OKTOBER 1944
In de nacht was het weer druk in Venrays straten.
Duitsers rijden af en aan, naar het front dat dichter
naar Venray schijnt te komen. Weer komt al vroeg
een machtig spervuur en als dan vliegtuigen hoorbaar
worden, vreest men een tweede borbardement. Het
blijken Typhoons, die een aanval inzetten op Venrays
Grote Kerk. De Eindstraat wordt in brand geschoten,
de pastorie aan de rand van het kerkhof verwoest. De
toren blijft staan, doch in het middenschip exploderen
de raketten. Verschillende aanvalsgolven brengen grote
verwoestingen aan rond en in de kerk. De toren wordt
verschillende malen geraakt doch blijft staan, afge
zien van een verwoeste zijtoren en losgerukte wijzer
platen. De Duitse bezetting van de toren, die tevens
vuurleiding was voor de kanonnen, neemt de vlucht.
De Typhoons blijven terugkomen en vuren onophou
delijk. Dan begint Jerusalem te branden, waar in de
kelders honderden vluchtelingen zijn en o.m. ook de
stoffelijke resten zijn geborgen van vele slachtoffers.
Jerusalem brandt en de Hofstraat. En ver over het
Limburgse land neemt men de rode gloed waar, ter
wijl de vluchtelingen weer vluchten en de doden prijs
gegeven worden aan het vuur.
Het gerucht dat Engelsen Venray naderen wordt
sterker naarmate het geluid van de oorlog, een nooit
aflaten donker rollen, sterker wordt.
ZONDAG 15 OKTOBER 1944
Dag van betrekkelijke rust, al gieren de granaten
weer over de intussen praktisch geheel verwoeste
kom. De Typhoons komen terug, maar schieten geen
granaten meer af. Op het kerkhof worden de stoffe
lijke resten weer begraven van steeds nieuwe slacht
offers, die men nog altijd onder de puinhopen uithaalt.
Geruchten, geruchten
MAANDAG 16 OKTOBER 1944
Al vroeg in de ochtend rolt de oorlogsmachine weer
door. St. Anna komt nu onder geweldig vuur te liggen
en de situatie wordt in dit zwaar getroffen zieken-
Een rookgordtyn of brandbom op de Maasheseweg.
huis onbeschrijfelijk.
De Duitsers trekken kennelijk terug uit Venray. Een
aparte ploeg is gekomen om de machtige kolos van de
Venrayse toren op te blazen. Midden in de Grotestraat
voltrekken zij het oordeel over deze oude toren.
In de avonduren bereiken de eerste Engelse troepen
Huize St. Anna. Merselo wordt bevrijd.
DINSDAG 17 OKTOBER 1944
Geruchten, geruchten
Onder het granaatvuur door dat 's morgens onop
houdelijk blijft vallen, weet de een te vertellen dat
St. Anna al ingenomen is door de Engelsen, heeft een
ander ze al gezien op de Merseloseweg en nr. drie
weet te vertellen dat ze op de Overloonseweg zijn. Men
kan inderdaad mitrailleursvuur horen en het kanon
gebulder van vorige dagen zwakt af. Er zijn nog maar
weinig Duitsers te zien. Ysselsteyn en Leunen wor
den bevrijd
WOENSDAG 18 OKTOBER 1944
Na een rumoerige nacht begint in de vroege morgen
weer een ontzaggelijk granaatvuur los te barsten. Het
is inderdaad een vuurwals, die over het dorp rolt van
west naar oost, of men de laatste Duitser onder het
puin wil persen. Het blijft aan de gang en in de kel
ders wachten doodvermoeide mensen voor de zoveelste
maal of zij nu het slachtoffer zullen wordenDan
valt er een stilte. Het lijkt of het hele front ineens niet
meer bestaat
Dan hoort men mensen op straat; de wielen ratelen
van gevechtswagens en daar stond hij dan: de eenvou-
ZATERDAG 11 OKTOBER 1969:
Om half 5 zal in de Schouwburg De Beejekurf de
officiële opening plaats vinden van de oorlogs- en
verzetstentoonstelling, die aldaar is ingericht. In deze
tentoonstelling poogt men in samenwerking met de
Nederlandse verzetsorganisaties een beeld te geven
van het verzet in de voorbije oorlog. In een ander
deel van deze tentoonstelling gaat men dan speciaal
in op het verzet en de oorlogsgeschiedenis van het
Bruggehoofd Blerick, waarvan de strijd om Over
loon en Venray het startpunt en het hoogtepunt was.
Dank zij de medewerking van velen uit deze streek
zijn op dit onderdeel van de tentoonstelling vele
documenten en foto's te zien, die een duidelijk beeld
geven van het oorlogsgebeuren in het laatste kwar
taal van 1944. Deze tentoonstelling blijft de gehele
week in Venray en is toegankelijk voor het publiek
vanaf zondag. Ze is dagelijks geopend van 912 uur
en van 2 tot 10 uur. Men hoopt dat de verschillen
de scholen in groepsverband een bezoek aan deze
tentoonstelling komen brengen om zo iets beter ge
ïnformeerd te worden over het jongste verleden, ter
wijl de ouderen ongetwijfeld een kijkje gaan nemen
om herinneringen op te halen of een beter inzicht te
krijgen in dat wat zich vijf en twintig jaren geleden
in Venray en omgeving afspeelde.
Bij deze opening zijn uitgenodigd o.m. de gemeente
besturen van alle in het bruggehoofd Blerick lig
gende gemeenten, vele gasten uit verzetskringen, ter
wijl van het Engelse personeel van Rank Xerox een
zevental personen zijn uitgenodigd, die in de strijd
om het bruggenhoofd indertijd hier gewond werden.
Om kwart voor 6 arriveren bij de Vredeskerk een
twaalftal Venrayse en Overloonse jongeren, die fak
kels ontstoken hebben bij het eeuwig vuur dat
brandt in de gedachteniskapel van het Nationaal
Oorlogsmuseum in Overloon. Zij brengen dat vuur
al lopende naar'Venray, waar de fakkel overhan
digd wordt aan de Voorzitter van dat Oorlogs
museum, de heer Jans, die het op zijn beurt door
geeft aan burgemeester drs. Schols, welke het her-
denkingsvuur bij de Vredeskerk zal ontsteken
Om 6 uur begint dan in de Vredeskerk alhier de her
denking van de oorlogsslachtoffers.
Aan deze herdenking werken mede de gemengde
zangkoren van Groeningen, Vierlingsbeek en Over
loon o.l.v. de heer Lamee.
Mevr. A. Kuyper-Friedberg uit Diemen, een jodin,
die hier onder de oorlog is ondergedoken geweest,
zal een gedicht declameren, evenals de stoottroeper
J. Feyen uit Tegelen. De herdenkingsrede zal gehou
den worden door Burgemeester drs. F. Schols.
Een programma zal voor alle bezoekers beschikbaar
dige Engelse soldaat, het teken van nieuwe vrijheid.
Terwijl snipers hier en daar nog pogen de Engelsen
tegen te houden, rolt de Engelse oorlogsmachine Ven
ray binnen. In kelders wordt gehuild, gelachen, ge
rookt. Venray is bevrijd
Vanaf
DONDERDAG 19 OKTOBER 1944
komt Venray te liggen onder het vuur van het Duitse
geschut, dat thans bij tijd en wijle zijn spervuur over
Venray legt. Het kelderleven is nog niet ten einde. De
Engelsen beginnen met de evacuatie van Huize St. An
na, waar de toestand zeer droevig is.
Het blijft zeker met de Winter in het vooruitzicht
steeds moeilijker de nog steeds in kelders levende
en bivakkerende bevolking aan eten en drinken te
helpen, ondanks het feit dat een gaarkeuken weer
open gaat en een of twee bakkers weer durven wer
ken
De situatie blijkt onhoudbaar, temeer waar het front
vlakbij blijft en de St. Servatiusweg nog lang de grens
is tussen twee fronten.
Dan valt op
WOENSDAG 25 OKTOBER 1944
het besluit dat Venray-kom moet evacuerenTot
'in België toe worden Venrayse mensen weggebracht.
De overwintering in den vreemde gaat beginnen
Een leeg verwoest dorp blijft achter, waarin looting
a serious crime is!
Het zal tot mei - juni 1945 duren voordat men ein
delijk weer thuis met de opbouw kan beginnen.
zijn. Men wordt wel verzocht zich aan de aanwijzin
gen van de orde-mensen in de kerk te houden.
ZONDAG 12 OKTOBER 1969
Om 4 uur zal op het Hensenliusplein de Band van
1429th King Hussars van het Britse Rijnleger een
show weggeven.
Om 8 uur concerteert diezelfde Britse militaire band
in het Psychiatrisch Centrum St. Servatius, daarbij
benadrukkend datgene, wat de beide Psychiatrische
Inrichtingen in de oorlogs- en bevrijdingsdagen van
1944 voor de bevolking van plaats en streek gedaan
hebben. Publicaties als zou die band concerteren in
de schouwburg zijn onjiust.
MAANDAG 13 OKTOBER 1969
Om 4 uur concerteren de Kings Hussars in de schouw-*
burg van het Psychiatrisch Ziekenhuis St. Anna,
waarna om
7 uur een show volgt, wederom op het Henseniusplein.
Om 8 uur is er in de schouwburg een toneelvoorstel
ling van de Gijzelaar.
WOENSDAG 15 OKTOBER 1969
Om 8 uur is er in de schouwburg een forum-avond,
waaraan bekende Nederlanders deelnemen. Zo heb
ben thans hun medewerking aan deze forum-avond
reeds toegezegd Dominee v. d. Acker, de vriend van
wijlen Mgr. Bekkers, de heren v. d. Heuvel en Holla
en Prof Sanders uit Roermond. Enkele andere uit
nodigingen zijn nog onderweg. De antecendenten
van deze forumleden vindt U elders in dit blad.
Verwacht worden hier behalve de ouderen ook de
jongere generaties om met het forum van gedachten
te wisselen over de tijd, waarin we leven, gezien
tegen de achtergrond van de voorbije oorlog.
In het weekend is nog een sportdag gepland, waar
bij o.m. een Brits militair elftal meewerkt en de
Ned. Militaire Oorlogsslachtoffers zich onderling
meten met volleyen en handboogschieten. Daarover
volgende week meer.
Vanaf donderdag 9 t.m. woensdag 15 oktober elke
avond voorstelling in het Luxor Theater van de
meest monumentale oorlogsfilm „De Langste Dag".
Zie hiervoor advertentie en bericht in dit blad.
De „bevrijding" van het kasteel Geysteren dat geheel verwoest werd.
