Toontje RECREATIESCHAP Peel en Maas de dwerg Maart en St. Jozef Oudheidkundige Kring TRUCK-SERVICE Venray in het weekend JaattteeqadeüM^ Wim Claessens Twee gezinnen dakloos drukwerk VRIJDAG 28 FEBRUARI 1969 No. 9 NEGENTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS SSSJa^^M'W^Jfe'lSSÏ WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN jBWg~l!g.g«r- r. In de jongste vergadering van het recreatieschap Peel en Maas nam Drs. F. Schols de teugels over. Drs. Dittrich, die na het be danken van Mr. Custers de leiding van het dagelijks bestuur had, zei met een gerust hart de voorzittershamer over te dragen en wenste de nieuwe voorzitter alle wüsheid toe voor de toekomst. Want het blijkt nu wel, dat het recreatieschap langzaam maar zeker van de grond gaat komen. De nieu we directeur-secretaris, de heer H. J. Verwiel, bleek in zijn neuwe kan toor op de Hoge Beek 93 al een be hoorlijke portie werk verzet te heb ben. Zo is hij al kennis gaan met de verschillende VW's in deze streek en met de verschillende organisaties, waarmede hij met zijn werk te doen krijgt, niet alleen op gemeentelijk, maar ook op provinciaal en rijks niveau. En daarnaast zijn al kontak ten gelegd met vakantie- en horeca bedrijven inzake receratie-objecten. Want hij ziet als een van zijn taken particuliere initiatieven op dit ter rein aan te moedgen en mee te hel pen verwezenlijken. BOSGEBIED Hij bleek ook al enige moeilijk heden te hebben gekregen in ver band met het recreatieplan, waar in bosgebied vakantieverblijven gepro jecteerd zijn. De instanties die hier mee te maken krijgen, zijn niet wild enthousiast over die plannen, om dat daardoor wat bomen opgeofferd moefen worden. Drs. Dittrich merkte in dit ver band op, wat hebben we aan bos, als er geen mensen in mogen ko men, Maar de heer Verwiel hoopte toch dat ook die instanties door hem be keerd zouden kunnen worden. Daar naast zal hij eerlang beginnen met een informatieblad over recreatie- obiecten in deze contreien en over alles wat de recreatie betreft, be stemd voor de leden, maar ook voor de provinciale en rijksdiensten, die hiermede te maken krijgen of heb ben. En tenslotte zal hij potentiëlie be leggers benaderen om te kijken of van die zijde geen interesse bestaat om hier recreatie-objecten tot stand te brengen. Een ambitieus werkpro gramma, waarbij hij geassisteerd zal worden door een Horster jongedame, die het bureau mede komt runnen. RECREATIEPLAN Vooraf had Drs. Dittrich een over zicht gegeven van de stand van za kten in het recreatieplan, dat Ir. Val len heeft opgesteld. Dit is bij de Provinciale Planologische Commis sie ingediend. Maar die wil wachten met de behandeling tot de advies commissie van het schap zich heeft uitgesproken of in dit plan voldoen de aandacht gegeven is aan de land en tuinbouw en of aan deze sector niet te zware belemmeringen in de weg gelegd worden. Daarbii is dan ook ingeschakeld de commissie ruil verkaveling Minder te spreken was Drs. Dit trich over het voornemen dan het ingediende plan te behandelen zon der dat het schap zelf gehoord kon worden. Dit verzoek had Ged.. Sta ten namelijk afgewezen. Men was echter niet van plan zich als publiek rechterlijk orgaan in den hoekje te laten zetten. Daar zou een ferme brief over geschreven gaan worden. Nadat de heer Schreven tot pen ningmeester benoemd was, kwamen in de rondvraag nog enkele puntjes aan de orde. Zo werd o.m. gevraagd of het schap al enige resultaten had bereikt inzake aansluitingen op de nieuwe Noord Zuid verbinding. Het blijkt dat Waterstaat bereid is ook Tienray, Lottum, Grubbenvorst en Wanssum aansluitingen op deze weg te maken. Maar den en ander moet nog bekeken worden met stede- bouwkundigen e.d. AUTOMOBIELBEDRIJF BOM STATIONSWEG 183 TELEFOON 2325 OOSTRUM VENRAY ROGGEMIJTEN IN BRAND Op vrijwel onbegaanbare wegjen moest de brandweer zich zaterdag een weg banen (er kwam zelfs de brandweerauto in de sneeuw vast te zitten) om een brand in twee rogge- mijten aan de Meerlosedijk, eigen dom van de landbouwer W. uit Oos trum, te kunnen bestrijden. Toch gelukte het de brandweer om een in de nabijheid staande der de roggemijt te behouden. Naar de oorzaak van de brand wordt een on derzoek ingesteld. MOTORRIJDER TEGEN AUTO Zondagmiddag botste de 21-jarige motorrijder J. uit Ysselsteyn op de kruising LangstraatLange weg te gen een personenauto. Hij moest met o.a. een beenbreuk naar het zieken huis worden vervoerd. BLIKSCHADE De Eindhov'ense mevrouw, die in Oostrum de overweg wilde passeren, kreeg de schrik van haar leven, toen de lichten op rood sprongen. Zij stopte en zette haar auto terug, maar lette onvoldoende op het verkeer achter haar, zodat ze met haar auto tegen een ander botste. Er ontstond materiële schade. KERKCONSECRATIE Op zondag 9 maart a.s. zal mgr. E. Beel, hulpbisschop van Roermond, de nieuwe rectoraatskerk van St. Jozef te Smakt consacreren in een plechtige dienst, welke om half elf begint. Maart en St. Jozef zijn in onze streek een begripDat is tradi tie en als maart zich aankondigt op de kalender dan moet de krant er wat over schrijven. Per slot van re kening is de Smakt nog altijd het enige bedevaartoord van St. Jozef. Maar als je dan voor de type-ma chine zit om dat stukje te schrijven, dan weet je feitelijk gden goede raad met die heiligeNu is het tegenwoordig wel gewoonte om all£. heiligen maar aan de kant te schui ven, maar ook zonder dat heb je met St. Jozef moeite Wat weten we feitelijk bar weinig van hem en wat we weten klinkt zo raar, zo wereldvreemd. Een man, die Maria bijstaat en helpt, een vrouw die een kind verwacht. Hij sjouwt daar mee naar Bethlehem, vlucht er mee naar Egypte en zorgt later als timmerman dat de kleine in pais en vree opgroeien kan Een doodgewoon, haast simpel mensenleven, waarin een man zijn plicht en zijn werk doetGeen wonderen kan men van hem verha len, geen geleerde geschriften van hem zijn overgebleven, neen, het is een gewone mens. Haast tekenend voor hem is zijn Nederlands bedevaarts-oord. Een kleine plaats aohteraf, een kleine kapel met een wat knoesterig beeld. Daar wacht hij op de mensen. Op de mensen, die het ondanks alle hoog conjunctuur zo dikwijls nog zorgen hebben. Zorgen, zoals hij die gekend moet hebben. Mensen, die tobben en plaren moeten, ook in deze tijd. Hij weet wat tobben en plaren is Daar in die kleine kapel kan men hem zeggen, wat er aan scheelt, wat de moeilijkheden zijn. O neen, dan gebeuren er gden wonderen, beslist niet. Maar wie kent de troost, dfe hulp en bijstand die uit die kleine kapel gestroomd isIs dat ook niet de reden, waarom ook in deze tijd die kleine kapel nog altijd men sen blijft trekken, waarom ook in deze tijd juist de meest eenvoudige heilige als St. Jozef was, nog altijd zijn kaarsje krijgt Er verandert veel zeggen ze. En dat kloptMaar bij alle verande ringen blijft de mens zoeken naai iemand, waar men bij aan kan klop pen als men in de put zit, als men moeilijkheden heeft I Zo iemand is de opvallende maar daarom misschoten des te grotere heilige van de Smakt. En daarom zal het ook in de komende maand St. Jozef in zijn kleine kapel het weer druk krijgen, alle veranderingen ten spijt Bft elke vergadering van de Geschied- en Oudheidkundige Kring Venray e.o. staat men verbaasd over de feiten-kennis van de voor zitter pastoor Driessen uit Well. Hü gooit met jaartallen en fei ten, weet telkens nieuwe bijzonderheden en is duidelijk de grote animator van deze 64 leden tellende kring, die in verschillend op zicht een goed verenigingsjaar achter de rug heeft. 2e vervolg. Aanvankelijk keerde hij nog vaak in Oploo terug, maar van lieverlede werden de bezoeken aan zijn ge boorteplaats zeldzamer. En steeds verder strekte zijn zwerfgebied zich uit. Hij trok van Maasbommel langs de Maas tot Sittard en van Weert door de Meijerij tot Den Bosch. En overal waar hij zich vertoonde leek 't of de Rattenvanger van Hameln in 't dorp was verschenen. En zoals deze met 't pijpen op zijn fluit een magische kracht uitoefende op de kinderen van 't befaamde stadje zo ook oefende de verschijning van de kleine zwerver met zijn zonder ling gevaarte een magische kracht uit op de jeugd van stad en land. In tegenstelling echter met de fluitspe ler van Hameln, die de kinderen ten verderve voerde, die door de jeugd in een rivier van leed werd gedre- Schijnbaar onbewogen duwde Toontje dan zijn zonderling voertuig voort. Bij elke stap wiegde zijn baardige hoofd van links naar rechts en lang kon hij de plagerijen ver dragen een dagelijks gebeuren, waaraan hij gewend was. Maar plot seling, als het getreiter hem te bar werd, steeg 't bloed hem naar het MM ■■BHi hoofd en ziedend van toorn greep hij zijn schopje en sloeg onder het uitstoten van vloeken, op de troep AUTOMOBIELBEDRIJF BOM STATIONSWEG 183 TELEFOON 2325 O O S T R U M V E N R A Y Zo kon secretaris van Ass in zijn jaarverslag enkele excursies vermel den en enkele lezingen, terwijl de genealogische afdeling een vlotte start heeft gehad. Wel werd van die kant geklaagd dat in Venray het bronnenmateriaal slechts met moei te te raadplegen is en men vroeg om ruimere mogelijkheden. Men ver wacht veel van de cursus schriftge schiedenis, die gie archivaris Dr. H. Camps speciaal voor de leden van deze afdeling gaat houden. De Museumstichting, een andere aktiviteit van de kring, bleek het afgelopen jaar klaar te zijn gekomlen met de bruikleenbewijzen en heeft in haar depot enkele goede aanwin sten kunnen opnemen. Ook hier klonk echter weer de vraag naar ruimte. Maar wanneer museum-ruimte ter beschikking komt, kan op dit moment niemand zeggen. Het enige wat gezegd kan worden is dat de gemeente de zaak ook dringend vindt en alles doet wat in haar vermogen ligt. Geklaagd werd dat nog te veel materiaal verdwijnt, dat feitelijk in het museum thuis hoort. Een goed voorbeeld is de communiebank op de Smakt, die zonder meer is opge ruimd .en als verloren moet worden beschouwd. VELDNAMEN De toponymische afdeling is al volop aan het werk om oude veld namen, oude wegen- en straatnamen te achterhalen. Een groots werk, waarbij velen assisteren en letterlijk „de boer op gaan". Men heeft daar bij als wetenschappelijk adviseur aan kunnen trekken Pater Dr. San ders, die zich reeds vroeger in Ven ray hiermede bezig heeft gehouden en veel materiaal heeft verzameld. Dit heeft hij reeds ter beschikking gesteld. JAARPROGRAMMA Voor het thans lopende jaar heeft de kring excursies op het program ma staan naar 's Heerienberg en naar Deventer, plaatsen, die ook in Venrays geschiedenis een grote rol spelen. Men hoopt verder deskundigen aan te kunnen trekken om een lezing te houden over de Merovingische tijd en over de Romeinse tijd. Van deze tijdperken is nog te weinig bekend. Staande de vergadering werd de ar chivaris van het Land van Cuyk, de heer Douma, nog verzocht om een lezing te houden over het land van Cuyk en Venray. SCHUTSPATRONEN Als sluitstuk van de vergadering, en wierp met grote trefzekerheid stenen naar de uiteenstuivende scha re. Erbarmelijk kon het ventje te keer gaan na zulke plagerijen of, als het hem om andere reden niet naar de zin was. Dan kon hij vloeken als den ketter. Eens, zo luidt het verhaal, zat hij te Milsbeek langs de weg zijn spul len te verstellen ente vloeken. En dit laatste deed hij zo fervent, dat een boer, die in de buurt aan het gras maaien was, naar hem toeliep en hem sommeerde daarmee op te houden, „anders snij ik u de kop af". Toontje schrok daarvan en bedaar de. Zoals gezegd sliep hij meestal in de openlucht in een bosje of een droge sloot. Daarbij speelden zijn twee parapluies een belangrijke rol. Als het regende waren ze voor hem elen dak en als de zon fel brandde zat hij in de schaduw van de open geslagen schermen, 's Winters vond hij meestal onderdak bij meelijden de boeren in schuur of stal. Zelfs de rosdoek van een voermanskar ver smaadde hij niet als nachtverblijf. En als hij dan 's morgens van de boerin ,,'n köpke werrem drinken" kreeg en een boterham, dan reageer de hij dankbaar: „Dank ow wel, moederke, dank ow wel, God zegene u". En dat was waarachtig gemeend, want, ondanks zijn verbittering te gen de maatschappij, was hij bijzon der gevoelig voor een goed woord of, voor een persoonlijke attentie. Toen hij, na het gebruikelijk hinder lijk volgen door de jeugd, dens langs die hij begonnen was met een her denking van het overleden lid Mees ter Wijnhoven, hield Pastoor Dries sen een causerie over de schutspa tronen van de kerken in deze streek. Hij wees er op dat het een goed ge bruik is kerken toe te wiiden aan de een of andere heilige, ook al om zo onze verbondenheid met de gemeen schap der heiligen tot uitdrukking te breng)en. Maar in de keuze van de schutspatroon ligt een bepaalde ge schiedkundige binding, die het ons weer mogelijk maakt om bepaalde geschiedkundige konklusies over ouderdom van kerken, over belang rijkheid van vroegere parochies e.d. te trekken Want ook heiligen zijn een soort mode-artikel. Als in de twintiger ja ren Pastoor van Ars heilig verklaard wordt en Theresia van Lissieux dan komen er kerken, met die nieuwe heiligen als schutspatroon. Zo is het ook vroeger gegaan. Een van de oudste kerken in Limburg is de St. Servaes in Maastricht. Voor het overige doen dan juist Romeinse heiligen hier in deze streken opgeld. Xanten met St. Vitus is daar een goed voorbeeld van. Rond 700 komen de Frankische Heiligen hier aan bod. St. Martinus loopt daar voorop, mede door het werk van de bisschop, die later zelf heilig verklaard wordt, St. Lamber- ne 20 Martinus-kerken, waarbij het tus. Limburg alleen al telt zo'n klei- eigenaardige is, dat daarbij in de buurt altijd een kapel of kerk ver rijst, dat is toegewijd aan de H. Lambertus. Zo staat in Gennep een Martinuskerk, in Ottersum 'n Lam- bertuskerk. Datzelfde zien we in Venlo, met als neven-kerken of dochterkerken Blerick en Horst, die aan de H. Lambertus zijn toegewijd. Andere heiligen van die tijd zijn de H. Dionysius en Gertrudis, de schutspatronen van Oirlo's kerk, al is daar later Dionysius „verloren" geraakt. De Benedictijn St. Willibrord is de man, die komende uit Rome, hier wederom kerken sticht met Romein se heiligen. Een mooi voorbeeld is daarvan te vinden in het Land van Cuyk waar een heel rij kerken te vinden is, die als schutspatroon heb ben, heiligen, waaraan in Rome de grote kerken zijn toegewijd. Dat Venray St. Petrus als schutspatroon krijgt, is zeker aan Willibrordus te wijten, waarbij opnieuw mag wor den aangetekend dat later dochter kerken weer worden toegewijd aan St. Willibrord (Geysteren). Als een goed voorbeeld van de naam-doorgeving van de moeder kerken op de later gestichte neven kerken noemde Pastoor Driessen Straelen, waar men St. Vitus weer de weg zat te rusten, kwam een klein meisje met uitgestoken hand je en kloppend hart op de ruige dwerg af en stak hem een handje vol kersen toe. „Geej ziet en zuute meid", zei Toontje. Toen keerde hij zich om, terwijl de tranen hem in de ogen sprongen. Hij was immers ook zo weinig hartelijkheid gewend In de strenge winter van 1917 ging het gerucht dat Toontje was dood gevroren aan de „Piasmolen". Tden hij de dag daarop bij een boerin om een „bakje koffie" kwam vragen, zei deze: „Hé Toontje ik meende da ge dood gevroren waart?" „Ja", zei Toontje, „maar 't hé gedoid." Zo kwam zijn oude humor toch weer boven. Intussen stond de dwerg bij veel mensen te boek als ,,'n lelijk menneke", omdat hij zo driftig kon worden en zo kon vloeken. En daarmee was hij veroordeeld, zonder dat de schuldvraag was ge steld. In de „Echo van het Land van Cuyk" verscheen bij de dood van Toontje een tweetal sympathieke ar tikelen van de hand van den zekere „Tehabe", gewijd aan het heengaan van de dwerg. Daarin werd gesteld, dat deze zwerver zich door zijn een zijdig karakter, door zijn norse na tuur buiten de gemeenschap had ge steld. Deze conclusie was m.i. fout. Naar mijn overtuiging was 't juist de gemeenschap die de dwerg had uitgestoten. De ongezonde belang als schutspatroon nam. Toen de Wellse parochie mede onder invloed van het kasteel aldaar, tot stand kwam en zich dus ging afscheid/en van Straelen werd St. Vitus schuts patroon van Well. Datzelfde gebeur de toen later uit Well, de parochie Bergen tot stand kwam en weer la ter Arcen. Deze dochterkerken na men allemaal dezelfde schutspatroon aan. In de Karolingse tijd waren het Cosmos en Damianus, die in „trek" waren. De kerken van Afferden en Groesbeek zijn er bijv. aan toege wijd. De Middeleeuwen brachtien de Kruistochten en de ridders en edelen kwamen in aanraking met Oosterse heiligen. St. Catharina, waaraan de Leunse kerk gewijd is, is daar een goed voorbeeld van. Maar een heili ge heeft vooral de aandacht getrok ken en dat was Antonius Abt, waar aan vele kerken werden gewijd. Mook, Siebengewald, Katwijk, Box meer (waar later zelfs een kerk dorp de naam St. Anthonis kreeg), Maashees en Vel turn zijn daar de voorbeelden van. Hij werd weer op gevolgd door Rochus, waarvan we in Venray zelf een kapel hebben stelling van oud en jong griefde hem zeer. Hij, de zwaar gehandicapte, werd opgejaagd, geplaagd en gesard van dag tot dag. Langer dan 25 jaar werd hij achtervolgd, vooral door de onbarmhartige jeugd. Wie durft voor zichzelf vol te houden dat hij, onder zulke omstandigheden, goed gehumeurd zou blijven en nooit eens zou vloeken? En Toontje vloekte niet tegen O.L. Heer, hij vloekte tegen de maat schappij, die hem had uitgeworpen. Inderdaad heeft deze dwerg zijn ganse levien een zwaar kruis gedra gen, een last, die zelfs een reus Chrystophor mogelijk te machtig zou zijn geweest. Wie onder zulke omstandigheden dan toch nog kan bidden, dat kan geen „lelijk menneke" zijn. Persoonlijk heb ik gezien, terwijl hij zich onbespied waande, dat hij. zittend op een bos stro in een koe stal, bad vóór hij het bordje pap verorberde, dat hem was toegereikt en wel met ongeveinsde eerlijkheid. En het is mij bekend, dat hij, lang nadat zijn zwerversleven was begon nen, nog zijn kerstmis „vierde" op zijn manier en waar hij zich ook be vond. Zou O.L. Heer niet méér geluisterd hebben naar 't eenvoudige gebed van deze verschoppeling dan naar zijn vloeken tegen een maatschappij, die hem verwierp tegen 't onrecht, dat hem werd aangedaan, hem de ge handicapte, voor wie er geen plaats was. (Hoe is 't ook weer?). Voor uw rijbewijs naar Autorijschool Aanmelden Kennedyplein 10 tel. 2471 Poststraat 8 tel. 1429 Erkend A.N.W.B., Bovag, Vamor gediplomeerd BRAND IN WONING Maandagmorgen omstreeks kwart voor negen brak door tot nog toe onverklaarbare oorzaak brand uit in de bergruimte op de zolder van de woning aan St. Antoniusveldweg, bewoond door de echtparen Jeucken (met 3 kinderen) en van Vugt (met 1 kind). De bewoners werden door de buurt gewaarschuwd dat de vlammen uit het dak sloegen en voordat de brandweer, die in recordtijd ter plaatse was, tot aktie kon overgaan was het bovenste gedeelte al niet meer te redden. De inboedel van de benedenvertrekken kon grotendeels in veiligheid worden gebracht. De schade welke 20.000,be draagt wordt door de verzekering gedekt. De acht personen welke dakloos geworden zijn, werden elders onder gebracht. GESLAAGD Aan de Universiteit te Nijmegen slaagde de heer L. Heijnsbroek voor arts-exanien. voor al uw van den munckhof n.v. Na ruim 25 jaar zwerven was Toon tjes kracht opgebruikt. In het voor jaar van 1922 deed zich een tragisch toneeltje voor op een. weg in Weert. Ziek, uitgeput en verwaarloosd was Toontje nauwelijks meer in staat om zijn volgestouwde kinderwagen voort te bewegen. Hij vorderde slechts voetje voor voetje en moest na en kele passen al weer rusten. Er was geen rumoer nu van plagende kin deren. Een vreemde stilte was er gevalljen rondom de blijkbaar dood zieke dwerg, een pijnlijke verlaten- hied. Blijkbaar distancieerde ieder een zich van het geval. Meewarig keken de voorbijgangers naar dat zielig hoopje mens enzetten hun weg voort Toen schoof Toontje met een laat ste krachtsinspanning zijn wagentje naar de kant van de weg en liet zich in de berm van de weg vallen. Een pater kwam voorbij en ont fermde zich over hem. Hij liet hem naar zijn klooster brengen, waar de dwerg liefderijk werd verzorgd. Kort daarna begon Toontje, onder Franciscaanse begeleiding en bewo genheid zijn laatste en grootse reis. Zo stierf dat „lelijke menneke" Toontje van Els. W. F. Christiaans St. Anthonis. Naschrift: Wij schreven dit artikel met een ofschoon geen persoonlijk schuldbewustzijn, als een posthume genoegdoening aan deze veel ver guisde dwerg.

Peel en Maas | 1969 | | pagina 9