een hopeloze
Verlovingsplannen?
er ligt een map vol ideeën voor u kiaar
Ï8C-
139.-
DE MENS HOUDE DE RAT IN HET LEVEN
ALHOEWEL DE RAT ZIJN ERGSTE VIJAND IS
In Venrays gemeentebegroting 1969 wordt bijna 11.500,uitge
trokken voor rattenbestrijding. Dat doet men door het uitleggen
van bestrijdingsmiddelen op de puinplaatsen, op het vloeiveld en
langs waterlossingen, terwijl men daarnaast aan de mensen ver
giftigd graan ter beschikking stelt om de rat te bestrijden. Een
bedrag dat om en nabij praktisch ieder jaar nodig is.
Van alle dieren die op aarde leven heeft er niet één zoveel men
sen gedood als de rat. De kwestie is, dat dit vieze knaagdier ziek
tekiemen bij zich draagt en dus verspreidt, zonder daar zelf onder
te lijden. In deze tijd vindt men op de rat de verwekkers van de
ziekte van Weil (die open water levensgevaarlijk als zwemwater
maken), van paratyfus en brucellose. Verder draagt de rat dier
ziekten over zoals mond- en klauwzeer, varkenspest en de ziekte
van Bang. Maar in de Middeleeuwen verspreidden de ratten de
versczhrikkelijke pest. Deze ziekte heeft toen nog altijd méér
mensen gedood dan alle oorlogen en verscheurende dieren bij el
kaar. Een gezellig praatje wordt dit dus niet. Maar misschien is
het toch wel leerzaam.
ER ZIJN VELE SOORTEN
RATTEN
Op het ogenblik is de rat zijn ge
weldige schuld aan het inlossen. Men
heeft n.l. albino's van de bruine rat
gekweekt en die zijn als laborato-
rium-dieren bekend. Zij worden bij
duizenden gekweekt en als proefko
nijnen gebruikt. Zij worden zo tam
dat men er gerust mee spelen kan.
Er zijn overigens vele soorten rat
ten. Allereerst de bruine rat die
overal voorkomt waar voedsel te
vinden is, maar vooral in huizen,
schuren, hokken enz. en die de mens
dus vergezelt. Van de 100 lezers die
wel eens een rat hebben zien weg
lopen, zullen er 99 alleen de bruine
rat gezien hebben. Hij kan baby's
lelijk toetakelen en als hij in de be
nauwdheid komt zelfs een mens
aanvallen.
Op de tweede plaats is er de zwar
te woelrat die als een mol in gan
gen in de grond leeft, vooral bn wai
ter. Deze rat is gedrongener, heeft
een korte staart, oren die nauwelijks
uit de vacht steken en is zwartbruin
tot grijsbruin van kleur. Hij houdt
zich n.l. weinig bij de mensen op.
Ten derde is er de zwarte huisrat,
ook wel scheepsrat, blauwe rat of
dakrat genoemd. Deze heeft een he
kel aan vocht en komt alleen in de
droge streken van ons land voor.
Deze rat en de bruine zijn de grote
mensendoders uit het verleden.
BISAMRAT
De vierde rattensoort is de mus
kus of bisamrat, die 50 tot 60 cm
lang kan worden en oorspronkelijk
alleen in Amerika voorkwam. Het
dier heeft een mooie, dichte en don
kerbruine vacht en daarom werd en
wordt fel op hem gejaagd. De da
mes die een bontmantel van bisam
verkiezen, lopen dus in rattenvellen.
In 1905 begon men in Tsjecho-Slo-
wakije een paar dieren van dit soort
te kweken. Later volgden bijna al
le Europese landen.
Maar zoals wel vanzelf spreekt
ontsnapten er af toe dieren en deze
vermeerderden zich schrikbarend
omdat ze hier geen natuurlijke vij
anden en weinig mededingers vin
den. Ze eten n.l. de onderste stengel
delen van water- en moerasplanten.
In Amerika waar praktisch geen
dijken en lage polders voorkomen,
was men niet bang voor de bisam
rat, maar in Europa wel. Het dier
ondermijnt dijken en heeft al heel
wat overstromingen veroorzaakt. De
bestrijding is dan ook internatio
naal opgezet, vanuit Parijs. De rat
is n.l. al tijdens de oorlog in ons land
doorgedrongen vanuit België en nog
steeds komen daar de meeste dieren
vandaan. Op de bestrijding gaan wij
hier niet in; die wordt met kracht
aangepakt d.m.v. vangpremies en
rijksrattenvangers. Maar alleen En
geland en Ierland (eilanden) konden
hem geheel uitroeien.
SCHELDWOORD
In onze taal neemt de rat geen
eervolle plaats in. Men is zo arm als
ex kerkrat, want in een kerk is
geen voedsel te vinden. Een hotel-
rat is een boef en wie als de ratten
het zinkende schip verlaat staat er
niet best voor. Hij kan met Harry
Mulisch een bericht aan de ratten
koning zenden. De naam „rat" is een
eigenaardig woord. Het is Germaans,
maar prof. J. de Vries vermoedt, dat
het hier pas met de volksverhuizing
vanuit het Oosten naar onze streken
is gekomen en wel via Zuid-Rus
land.
De naam rat of rot betekent
„knaagdier" (Latijns rodo ik
knaag) en onze verre voorouders
moeten een soortgelijk werkwoord
gehad hebben. Vandaar ook het
hoogst merkwaardige feit, dat de rat
in de Germaanse, de Romaanse en
de Keltische talen precies dezelfde
naam heeft. De Gotische naam rat
heeft geen verwanten in enige taal
van het oosten, waar de rat vandaan
is gekomen.
DE MENS EN DE RAT
De rat is bang en schuw. Hij ver
dedigt zich alleen in doodsangst.
Maar hij is listig, legt wintervoor
raden aan en weet overal wel een
gaatje te vinden waardoor hij naar
binnen kan dringen. Het is waar, dat
ratten paarsgewijs eieren stelen,
d.w.z. dat de ene rat het ei met de
voorpoten omvat terwijl de andere
ei en collega aan de staart van de
laatste wegsleept!
Zou de mens afvallen vernietigen
of diep begraven en zorgen dat de
rat niet bij voedsel kon komen dan
zou met name de bruine rat van ge
brek uitsterven. Dit is zelfs in onze
tijd nog niet bereikt en in de Mid
deleeuwen, toen zoveel gebouwen en
schuren van hout waren, al hele
maal niet. Men wist toen dat de pest
een besmettelijke ziekte was, ver
moedde zelfs dat de ratten haar
overbrachten maar slaagde er hele
maal niet in de ratten goed te be
strijden.
Katten en honden (plus de wilde
kleine roofdieren zoals bunzing,
otter, wezel en hermelijn) bijten wel
ratten dood, maar het vlees stinkt.
Zelden of nooit zal een roofdier een
rat oppeuzelen. En dat had tot ge
volg dat de roofdieren nu niet zo
heel erg achter de rat aanzaten.
Poes pakt liever een vogeltje, want
dat smaakt veel beter, ondanks de
verenhinder. Goede foxterriers kun
nen verbeten rattenvangers zijn,
maar in de holen en nesten dringen
zij niet door.
AFSCHRIKKEN
De mens ging de rat aanvankelijk
te lijf met vallen of klemmen, vang-
kooien, kloosters en.... bijzondere
rattenvangers. Vroeger waren de
klemmen en vangkooien zeer ge
liefd, want daarin kon men een rat
levend vangen. Dat was waardevol,
want dan maakte men ijlings een
ketel kokend water gereed en ging
met de levende rat langs holen en
gaten. Telkens kreeg de arme rat
een droppel kokend vocht op zijn
huid, zodat hij het uitgilde van de
pijn tot hij stierf. Deze angst- en
doodskreten maakten, dat de andere
ratten ijlings de benen namen! Het
gevolg was echter alleen, dat boer
Janssen zijn ratten naar boer Pie-
tersen joeg. Na verloop van tijd
kwamen ze wel weer terug
In het noorden des lands gebruik
te men rattenkloosters. Dat zijn
houten kisten in de vorm van een
glaskrat (tamelijk smal dus). Zo'n
klooster vulde men met stro en wat
graankorrels en zette het ergens
neer waar ratten kwamen. De ratten
vestigden zich al gauw in zo'n kloos
ter. Was het zover dan sloot men de
kleppen en liet het hele klooster in
de vaart zinken. Zo verdronken de
ratten. Na droging en uitschudden
kon het klooster opnieuw worden
gebruikt. Hiermee kon men het on
gedierte tamelijk goed in bedwang
houden.
MET DE HAND!
Vroeger waren er in vele streken
ook speciale rattenvangers. Deze
pakten ratten met de hand, drukten
tussen duim en wijsvinger de sche
del (van het dier) in en wierpen ze
in de kruiwagen. Wanneer deze vol
was werd die in triomf rond
gereden! U vraagt natuurlijk of de
ratten soms naar die vangers toe
kwamen. Dat was inderdaad het ge
val. Ratten nestelen zich n.l. graag
onder stenen of betonnen vloeren.
De gangen staan echter veelal met
elkaar in verbinding. De rattenvan
ger stopte eerst alle gaten dicht met
een mengsel van leem en glassscher-
ven en stampte dat goed aan. Maar
één gat liet hij open en dat be
waakte hij, terwijl anderen met em
mers water de gangen begonnen te
vullen. Op die wijze kwamen aHe
ratten één voor één naar boven
waar de dood hun wachtte óf zij
verdronken onder de vloer!
De sage van de Rattenvanger van
Hameln is een vermenging van twee
soorten vertelsels. De ene betreft een
mythe: kinderen verdwijnen door
magische kracht in rivier of berg
wand. De andere is het gewone ver
haal van de rattenvanger. Dat rat
ten echter door muziek bekoord
worden is sage: het dier is volstrekt
onmuzikaal.
Sinds de vorige eeuw is men de
ratten met vergif te lijf gegaan en
ook wel met suspensies van virussen
en bacteriën die de rat aantastten.
Het gif overwon en op den duur had
men giften die praktisch alleen voor
knaagdieren schadelijk waren. Vóór
het zover was zijn echter heel wat
onhandelbare echtelieden door rat-
tekruid (arsenicumoxydeom zeep
gebracht. Want het wapen der
vrouw is het vergif
KANNIBALEN
Tegenwoordig kunt u op ieder ge
meentehuis een zakje haverkorrels
halen dat met gif is doordrenkt.
Daarvan hebben de ratten niet te
rug. De Russen hebben echter de eer
voor het eerst de biologische bestrij
ding van ratten te hebben inge
voerd. Dat deden zij aldus. Zij
kweekten ratten in laboratoria, bij
duizenden. De jonge mannetjes wer
den na het spenen gecastreerd. Dat
kan men chemisch doen. Deze on
vruchtbare mannejtes kregen nu
maandenlang niets anders te eten
dan fijn gehakt soortgenoten, die
als overtollige exemplaren in de
vleesmolen verdwenen, zoals oude
ratten die niet meer vruchtbaar
waren en het overschot aan vrouw-
tjesratten.
Het gevolg was ,dat de mannetjes
ras-echte kannibalen werden en ten
slotte niets anders meer lustten dan
rattevlees, dood of levend. Deze kan
nibalen liet men los op iedere plaats
waar ratten in het wild leefden. Het
gevolg kunt u raden: de kannibalen
drongen door in de holen en nesten
van him wilde verwanten en peuzel
den alles op wat hun voor de bek
kwam. Zelfs vrouwtjes spaarden zij
niet. En daar zij zelf onvruchtbaar
waren stierven zij zonder nakome
lingen te hebben verwekt, zodra de
ratten „op" waren
Deze werkwijze bleek doeltref
fend, maar duur te zijn. Wij houden
ons daarom liever aan het gemeen
tegif. En mocht u dit een vies en
giftig en wreed praatje vinden: zorg
dan dat de ratten niets bereiken
kunnen dat zij lusten. Want nog al
tijd geldt de waarheid, dat de mens
de rat bestrijdt en hem tegelijk door
zijn onnadenkendheid in leven
houdt. Een rat doet alleen maar
schade; hij heeft geen enkel nut!
VENRAY
Om even op Venray terug te ko
men, in het afgelopen jaar is meer
dan 3000 kg gemengd en vergiftigd
voer uitgestrooid. Men schat dat
daarmede het lot bezegeld is van
ruim 40.000 ratten in onze gemeente.
Maar nog zijn er boederderijen, waar
|men deze dieren rustig ziet eten uit
;de automatische voederbakken van
de kippen, nog zijn er boedreijen,
waar men honderden guldens zou
willen geven om van die dieren af
te zijn. Men schat dat een ratten-
paar per jaar meer dan 100 kg meel
opvreet. Maar een ratten-paar kan
ook 250 nakomelingen hebben, die
alles bij elkaar dan meer dan 6000
kg graan of meel opvreten. De scha-
de-post kan men zelf berekenen, af
gezien van de schade, die ze zo nog
aanbrengen met hun gangen en gra
ven.
De vraag is echter of we met de
huidige ratten-bestrijding er zijn.
Dat is iets, wat we betwijfelen. Nog
te veel wordt het aan aan bepaalde
gemeente overgelaten, nog te veel is
het eigen intiatief of de eigen lak-
sigheid, die zorgt voor uitroeiing of
instandhouding. En dat is gezien de
ernst van het feit een onjuiste zaak.
RIKKEN
TEN BATE VAN S.V. LEUNEN
Op de rikavond te Leunen werden
de volgende prijzen behaald.
1. J. van Dijck, Leunen
2. M. Janssen, Veulen
3. H. Janssen, Leunen
Dames prijs mevr. Bistervels, Venray
Middelprijs: A. Lucassen, Leunen
Meest betaald: van Ooi, Venray.
De volgende rikavond wordt ge
organiseerd a.s. maandag 20 januari
in café Martens te Leunen.
INVALIDEN SPORTCLUB
„VENRAY"
Na de feestdagen van Kerstmis en
Nieuwjaar is men weer volop bezig
met de trainingen van tafeltennis-
en zwem club.
De leden worden verzocht ge
zien de te verwachten wedstrijden
die er komend seizoen weer geor
ganiseerd zullen worden door de
Ned. Invaliden Sportbond zoveel
mogelijk aktief aan de zwem- en
tafeltennissport te gaan deelnemen.
De trainingen zijn: zwemclub elke
zaterdagochtend van 1011 uur in
Venray's overdekt zwembad.
Voor de tafeltennisclub: elke dins
dagavond van 9.00 - 10.30 uur in de
gymzaal, Beukenlaan 6a.
Eventuele belangstellenden zijn
ten alle tijd van harte welkom.
NED. KATH. INVALIDENBOND
DEKENALE AFD. VENRAY
A.s. maandag 20 januari zal de
afdeling Venray in samenwerking
met de afdeling Horst van de Ned.
Kath. Invalidenbond haar winter-
programma voortzetten met een
kienavond in het zaaltje van café In
den Engel, Grotestraat te Venray.
Het aanvangsuur is gesteld op
7.30 uur 's avonds. Na de uitermate
goed geslaagde St. Nioolaas- en
Kerstavond verwacht het bestuur
wederom een grote opkomst.
GEMEENTEPOLITIE IN OUDE
LANDBOUWSCHOOL?
Momenteel is men aan het onder
zoeken in hoeverre de oude land
bouwschool aan de Stationsweg
bruikbaar te maken is voor de huis
vesting van de in oprichting zijnde
Venrayse gemeentepolitie. Deze
school ligt centraal en heeft de be
schikking over een ruim achterter
rein.
Gaat U zich dit jaar nog ver
loven? Hebt U plannen voor de
„grote gelukkige stap"? Vraag
dan alvast naar onze speciale
juweliersmap vol interessante
gegevens voor Uw verlanglijst.
Natuurlijk vindt U daar ook
Slles in over ons uitgebreide
assortiment verlovingsringen.
Komt U eens langs. Onze ju
weliersmap ligt nu al voor U
klaar.
GROTESTRAAT 16 -VENRAY - TELEFOON 04780-1261
TUMMERS OPRUIMING
ELECTROGRAMMOFOON (TYPE AG 4431)
met krachtige versterker en platenspeler. Geschikt
voor mono- en stereo-grammofoonplaten. Stereo
opname-element met diamantnaald,
van 119^"
raor 149."
PHILIPS ELEKTROGRAMMOFOON (TYPE GF HO)
met versterker. Kan spelen op lichtnet en op
batterijen. Schakelt automatisch over als u de
steker in of uit het stopcontact doet. Direct speel-
klaar. Geschikt voor stereo- en monoplaten. Drie
snelheden.
PHILIPS BANDRECORDER (TYPE EL 3572)
met 2-sporentechniek, extra aansluitingen, auto
matische opname-sterkte regeling etc.
van 283. voor 239.-
RADIO - T.V. - WASAUTOMATEN
CENTRIFUGES - STOFZUIGERS EN
ALLE ANDERE ELECTRISCHE HUIS
HOUDELIJKE APPARATEN
PHILIPS CASSETTE RECORDER
(TYPE EL 3302)
voor opnemen en weergeven
waar en wanneer U maar wilt.
van vpor 199.-
ROERMOND: LAURENT1USPLEIN 9,
TEL. 5351 - HELDEN-PANNINGEN:
MARKT 39, TELEF. 1300 - VENRAY
LANGSTRAAT I, TELEFOON 3030.