Hoe schadelijk is wild?
KERKELIJKE DIENSTEN TIJDENS DE KERSTDAGEN
Kerkgezang voor het feest van
Jezus' Geboorte
Vredeskerk Yenray
BIJ GOED FAUNABEHEER BEHOEFT DE LANDBOUW NIET
TE LIJDEN
Van alle in het wild levende zoogdieren is er niet één dat de
boer voordeel brengt. Er zijn er wel die naast de schade
die zij aanrichten Oók nog wel wat goeds doen, maar in de
moderne landbouw overweegt de schade. Een klein voor
beeld zal dat aanstonds duidelijk maken. Vroeger had de
boer geen hekel aan de kleine roofdieren, zoals wezel, her
melijn, marter enz. Pas bij de vos en de bunzing begon de
schade, want deze dieren vergrepen zich telkens aan kippen
en eenden. De kleintjes, zoals wezel en hermelijn zag hij
eigenlijk wel graag: ze ruimden heel wat muizen uit de weg.
Maar de dorsmachine betekende voorgoed het einde van
alle muizenplagen. Want het graan werd opgetast in schu
ren, mijten en hooibergen en zó snel afgedorst dat zeker
driekwart van alle muizen de dood vond in de machine.
Daar kon de veldmuis niet tegenop. De maaidorser voor
komt, dat zelfs in de graanopslagplaatsen het ongedierte
een kans krijgt. Wezel en hermelijn doen daarom geen nut
meer. Ze vergrijpen zich nogal eens aan de siereendjes of
de krielkipjes en zo is de schade groter dan het nut.
VERANDERDE
OMSTANDIGHEDEN
Bezien wij de planteneters. zoals
konijnen, hazen, reeën en herten,
dan kan eveneens gesteld worden
dat de boer er alleen maar schade
van heeft. De kwestie is dat de ak
kerbouw geen nut meer heeft van
het afgrazen van bouwland. Vroeger
was dat anders. Bij de oude, inland
se rogge ging het er om, een plant
te krijgen die voldoende uitstoelde
om veel aren te vormen. Deze rogge
werd vroeg gezaaid, soms al in sep
tember. Bij een zacht najaar ontwik
kelde het gewas zich flink en dan
joeg de boer soms een koppel scha
pen het veld op om de rogge vóór
de winter af te weiden. Dit kwam
het gewas ten goede, zei men.
Intussen zijn nieuwe roggerassen
gekweekt, die minder uitstoelen en
daarom dichter gezaaid worden. De
ze worden op tijd gezaaid, namelijk
in oktober en deze rassen zijn zó ge
voelig, dat ieder bladverlies tot ver
minderde opbrengsten leidt. Dit is
het misverstand dat bij de jagers
nog steeds heerst. Want als vroeger
schapen op de rogge geweid werden
dan was het óók niet slecht wan
neer een koppel reeën of herten de
rogge afgraasde. Dat is nu echter
uitermate schadelijk en dat weten
de meeste jagers niet!
WILDSCIIADE IS VOGELSCHADE
Het grote wild. zoals reeën, her
ten en wilde zwijnen, is dus uiter
mate schadelijk, maar het is hoofd
zakelijk gebonden aan de zandgron
den. En juist daar heeft zich in de
laatste 15 jaar een grote verandering
plantendelen, dat wlldschade feite
gras gelegd. Een goede grasmat is
een zo overvloedige verzameling
plnatendelen, dat wildschade feite
lijk geen rol meer speelt. De uitzon
deringen vindt u op de boerderijen
tussen de bossen waar men nog gra
nen (inclusief snijmaïs) en voeder
bieten teelt. Daar is nog sprake van
wildschade.
Op de kleigronden bestaat de wild
schade voornamelijk uit vogelscha-
de. Deze overheerst alle andere
schadegevallen. Ook op vele zand
gronden is dat het geval. De kwestie
is, dat goed zaaizaad duur is. Men
past daarom precies af hoeveel zaai
zaad per ha. nodig is. De boer móet
dat doen, want zowel bij gebruik
van te veel als van te weinig zaai-
zaal daalt de opbrengst sterk. En u
voelt het al: wanneer de boer de
juiste hoeveelheid zaaizaad heeft ge
bruikt en er strijkt een koppe dui
ven, patrijzen, fazanten of kraaien
op neer en zij peuzelen een deel van
het zaad op. dan loopt de schade
meteen in de honderden guldens per
ha!
Hoe men het wendt of keert, dit
is een kwaad dat de boer om zijns
levens wil niet kan dulden. Hij heeft
daartegen echter een machtig wa
pen, want alle zaaizaad wordt tegen
woordig ontsmet en de daarbij ge
bruikte spullen liggen wél zwaar in
de vogelmaag. Wanneer dan duizen
den vogels sneuvelen is de boot aan
en regent het protesten van de niet-
agrariërs.
GEVEN EN NEMEN
Er zijn gelukkig ook lichtpunten.
Wat het grote wild betreft bestaat
een prettige samenwerking tussen
de grondeigenaren en de directie
van het ministerie van landbouw en
visserij. Dit laatste regelt de jacht.
Voor schadelijk wild (schadelijk dan
in de zin van de voorschriften!) zo
als konijnen en vossen is de jacht
het hele jaar open. Voor het edele
wild, waartoe ook de hazen behoren,
is een open en gesloten jachttijd,
maar voor reeën en herten is het
aantal dieren dat afgeschoten mag
worden, vastgesteld. Hierbij schiet
men de oude en verzwakte exempla
ren af om de wildstand te verbete
ren. Principieel is de zaak nog niet
voor honderd procent wettelijk rond
omdat men zich op het standpunt
kan stellen, dat wie wild belieft te
houden ook maar moet zorgen dat
het aan de kost komt en dat het
niet opgaat dit op andermans kul-
tuurgrond te laten weiden. Dat is 't
standpunt van sommige boeren.
Daar staat dan tegenover, dat er
negen wildschadecommissies zijn,
een in Zeeland, in Utrecht, in Zuid-
Holland, in Noord-Holland, in Noord
Brabant en in Limburg en een voor
Fiesland-Groningen plus een voor
Overijssel-Gelderland. Daar kan de
boer terecht als hij klachten heeft
en schade lijdt.
Afgezien van de vogelschade kan
men zeggen dat de wildschade ver
teruggedrongen is. Bij de vogels gaat
het er om dat zaaizaden worden be
handeld met spullen waarvan de
vogels een afkeer hebben. Zo voor
komt men grote afslachtingen.
De directie Faunabeheer voert een
beleid, dat gericht is op instandhou
ding van het wild, maar tevens op
zo gering mogelijke schade voor
land- en tuinbouw.
Het is echter onmogelijk wild over
te laten blijven zonder schade.
DE STROPERIJ
Dat de wildschade voor land- en
tuinbouw geen groot vraagstuk meer
is blijkt ook wel hieruit, dat de
ouderwetse stroper praktisch heeft
afgedaan. Tot aan de 2de wereld
oorlog kende het platteland zijn be
roepsstropers, die, hoewel een beet
je a-sociaal, tóch de vrienden der
boeren waren omdat de boer van
wege zijn pachtkontrakt zelf niet
stropen kon. Uit dat gilde recruteer-
den handige grootgrondbezitters
voorheen wel eens hun jachtopzie
ners. Dat is al lang voorbij.
Dé moderne stroper is een stede
ling of dorpsbewoner, die er met
auto, lichtbak en geweer op uittrekt
en schiet wat hij schieten kan. Dit
type wilddief opereert tot in de par
ken van onze grote steden toe!
Het gaat daarbij meer om de
..sport" dan om de verdienste en
ook wel om het avontuur. Sportief
is dit optreden echter helemaal niet.
Allereerst omdat men zich toeëigent
wat aan een ander toebehoort en ten
tweede omdat men zich niet stoort
aan de tijden dat de dieren paren,
jongen hebben of eieren uitbroeden.
Tenslotte bekommert de stroper zich
ook niet om de vraag of er dieren
overblijven. Hij is een roofdier ge
worden.
In het algemeen kan men zeggen,
dat Nederland thans zó door snel
wegen wordt doorkruist, dat het
wild veelal teruggedrongen is in uit
hoeken. Onder de wielen van snelle
auto's sneuvelt bijna net zovee^.jals
door jagerstoedoen. Kippen lopen
niet meer los maar zitten in geslotèn
hokken. In de echte akkerbouwstre-
ken is het wild bijzonder schaars.
Willen wij in ons land nog een
restje natuur overhouden, mét de
fauna die daarbij behoort, dan zul
len wij zeer voorzichtig met het wild
moeten omspringen. Dat wild heeft
alleen wetenschappelijke en recrea
tieve betekenis, afgezien van de lief
de tot het dier. Dat is echter ruim
voldoende om niet verder te gaan
uitroeien!
Gij Feest, gevierd door 't juichend Christendom;
Gij Feest van Bethlems Nacht
Gij, Lied des Danks, die naar den hemel klom,
eVoor 't Heil ons toegebragt I
Bind gij eens 's waerelds volken saam
'Van op- tot ondergang
Zij Jezus Komst, en Jezus Naam
Eens aller Feestgezang
PAROCHIEKERK VtfJRAY
Dinsdag 24 december:
19 uur plechtige hoogmis als kerst
viering voor Antoon Jans-Beken.
Woensdag: eerste kerstdag. De
plechtige Nachtmis begint klokslag
12 uur 's nachts tot intentie van alle
parochianen; 8 uur de Herdersmis,
G. Delauw, echtgenote en dochter
Maria; 9.30 de Dagmis, overl. fam.
Heyl; 11 uur laatste H. Mis, Ferdi
nand van Els en echtgenote. Geen
avondmis.
Donderdag: tweede kerstdag. 8 u.
Mevr. Janssen-Hendriks van de
Weem; 9.30 hoogmis voor de paro
chie; 11 uur overl. ouders Theuws-
Reyniers; geen avondmis; 16 uur
Krstconcert.
Ziekencommunie met Kerstmis
Eerste Kerstdag zullen alle zieken
van onze parochie de H. Communie
thuis gebracht krijgen. De kapelaans
vertrekken om 7 uur 's morgens
vanuit de kerk, zodat rond half ne
gen de laatsten aan de beurt zijn.
We zouden gaarne zien dat zieken
die ons niet bekend zUn, doorge
geven worden bij een der geestelij
ken, liefst vóór zondag 22 dec.
Dinsdag: om 19 uur PI. H. Mis als
Eerste Kerstviering.
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. Opi 12 uur PI. Nachtmis. 'sMor-
gens zijn de H. Missen als op zon
dag: 7.30. 9.00, 11.45; hoogmis 10.15;
geen avondmis.
Donderddag: Tweede Kerstdag. H.
Missen als op zondag. Geen avond
mis.
Kerst-agenda
1. Eerste Kerstdag wordt om 8.30 u.
de H. Communie thuis gebracht
aan de zieken en thuiszittenden.
die op die dag de H. Communie
willen ontvangen. De zieken en
thuiszittenden, die op de eerste
zaterdag thuis de H. Communie
ontvangen zijn ons bekend; ande
ren, die ons niet bekend zijn, die-
ne men zo spoedig mogelijk aan
de pastorie op te geven.
Dinsdag 24 december van 36 u.
gelegenheid om te biechten.
Om 19.00 pl. H. Mis: 1ste Kerst
viering. Om 18.45 beginnen de
Zangertjes van St. Frans kerst
liederen te zingen. Zij zullen ver
der zingen onder de offerande en
het Communie-uitreiken. De ge
lovigen zingen de latijnse vaste
gezangen: Kyrië, Gloria enz. Na
de Mis zingen we samen enige
Kerstliederen.
Woensdag 12 u. Pl. Nachtmis;
weer gezongen door de Zanger
tjes van St. Frans. Om 11.45 be
ginnen de Zangertjes met meer
stemmige Kerstliederen. Onder
de Mis zingen de gelovigen de
vaste gezangen: Kyrië, Gloria
enz. Tijdens de offerande en het
Communie-uitreiken zingen de
Zangertjes van St. Frans. Na de
Nachtmis zingen we samen enige
Kerstliederen.
25 december 's morgens zijn de
H. Missen: 7.30, 9.00, 11.45, hoog
mis 10.15. Onder deze Missen zin
gen we kerstliederen als intrede
zang enz. 's Avonds géén avond
mis.
Dinsdag: 19.00 plechtige avondmis
van de Geboorte des Heren: Kerst
mis. Vanaf half zeven worden door
het kinderkoor kerstliederen gezon
gen. In de mis zingt het heren-,
dames- en kinderkoor de vierstem
mige Petrus en Paulusmis van Jan
Vermulst en als wisselende gezan
gen meerstemmige kerstliederen.
(12.00) uur: plechtige nachtmis van
Kerstmis, opgedragen voor alle pa
rochianen. In deze nachtmis zingt
het heren- en dameskoor de St. Jo-
sephmis van P. Emmanuel Bucher
en meerstemmige kerstliederen. V.a.
half twaalf worden met het koor
kerstliederen gezongen.
Woensdag: Eerste Kerstdag: de
tijden van de diensten zijn als op
zondag, maar er is geen avondmis.
7.30 u. eucharistieviering volkszang;
9 uur eucharistieviering, meërstem.
zang door kinderkoor;
10 u. eucharistieviering m. volkszang;
11.30 u. eucharistievierng m. volksz.
Donderdag: tweede kerstdag, tij
den van de diensten als op zondag,
maar er is geen avondmis.
7.30 uur eucharistieviering;
9.00 uur eucharistieviering m. meer
stemmige zang door kinderkoor;
10.00 uur hoogmis met meerstemmi
ge zang door dames- en herenkoor.
11.30 uur eucharistieviering.
HERVORMDE GEMEENTE
Kerstfeest:
Op de Eerste Kerstdag, aanvang
10 uur, wordt de dienst geleid door
de Weleerw. Heer Keers en Pater
Gratianus van Smakt, terwijl de
Heer van Dijk enige Kerstliederen
zal zingen.
Tweede Kerstdag: Gezinskerst
feest in zaal San Damiano aan de
Kruisstraat, aanvang 4 uur n.m.
PAROCHIEKERK OOSTRUM
Dinsdag: 8 u. Martinus Reijnders
en Petronella Kleuskens. Gelegen
heid om te biechten van 67 u.
's Avonds om 10 uur pl. nachtmis
van Kerstmis voor de parochie.
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. 8.30 Martien Moorrees; 10 uur
Hoogmis overl. fam. Hermsen-ten
Haaf; 15.00 pl. Lof.
Eerste Kerstdag wordt de H. Com
munie aan de zieken gebracht. Tij
dig melden!
Donderdag: 8.30 Antoon Kessels
(buurt); 10 uur Hoogmis Theo
Camps.
FAROCHIEKERK OIRLO
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. 12.00 Nachtmis; 8.00 herdersmis
10.00 hoogmis, overl. fam. v. Rijs-
wijck-Martens.
Donderdag: 2e Kerstdag. 7.30 lees-
mis voor Harry Paanakker. 8.30
maandd. Alberdina M. Janssen-
Aarts; 10 u. hoogmis v. Wilhelmus
Vogelsangs en Petronella Swinkels.
•PAROCHIE CASTEKIRAY
Woensdag: Middernacht Nachtmis
voor de parochie; 8 u. Herdersmis
met zang van de school; 10 u. hoog
mis voor de vrede; 15 u. Namiddag
oefening met Kerstliederen.
Donderdag: 2e Kerstdag. 8 u. lees-
mis tot int. Wed. Classens; 10 uur
hoogmis voor Drika Dinghs-Arts v.
bejaardenvereniging.
Woensdag: hoogfeest van Kerst
mis. 12 uur de Kerstmis opgedragen
voor de parochie; 7.30 leesmis voor
P. J. Rongen; 9 u. hoogmis voor
overl. fam. Martens-Verhees; 10.30
leesmis voor Jean Jacobs; 5 u. kerst
lof.
Donderdag: 2e Kerstdag. 7.30 lees
mis voor de parochie; 9 u. hoogmis
voor Gerard Hendrickx; 10.30 lees
mis voor Gertruda Jenniskens-
Droesen v.w. Herwonnen Levens
kracht.
PAROCHIE YSSELSTEYN
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. 12 uur nachtmis voor de paro
chie; 8.30 leesmis v. Michiel Jeuris-
sen best. door de boerenleenbank;
10 uur hoogmis v. Gerrit van Dijck;
11.30 leesmis v. Martin Bus en echt
genote en Wim Bus.
Donderdag: 2e Kerstdag. 8.00 lees
mis v. Harry Maessen en echtgeno
te en Jacques Maessen; 9.00 maand-
dienst voor Piet Verheyen en Maria
Litjens; 10 u. hoogmis.
PAROCHIEKERK MERSELO
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. 12.00 Nachtmis voor alle paro
chianen; 7.30 leesmis voor Henricus
van Helden; 10 u. Hoogmis voor vre
de op aarde; 11.30 leesmis voor An
toon Verhaag.
Donderdag: Tweede Kerstdag. H.
Stephanus. 7.30 gest. Ism. voor Anna
Cath. Muysers; 10 u. Hoogmis voor
Peter Hubertus Versteegen; 11.30
leesmis voor Petronella van Rijs-
wijck-Stiphout.
De zieken ontvangen de H. Com
munie op Kerstdag na H. Mis van
7.30 uur.
Kerstdag gelegenheid om de en
veloppen van de Adventsaktie t.b.v.
pater van Meyel in te leveren.
"fcECTORAAT VREDEPEEL
Woensdag: Geboorte des Heren.
12.00 pl. nachtmis v.h. geestelijk en
tijdelijk welzijn van de parochianen;
8 u. dageraadsmis v. d. zielerust van
een overledene; 10 uur hoogmis t.i.v.
fam. Cornel issen-Jacobs. Vandaag
kollekte v. d. missie van Pater Jan
Janssen. 3 uur pl. Lof.
Donderdag: tweede Kerstdag: 7.45
vroegmis t.b.i. (Horst). 10 u. hoog
mis t.i.v. fam. van Bakel-Peters.
RECTORAAT HEIDE
Woensdag: Kerstmis. Te 24 uur
Nachtmis voor de overl. ouders En-
gelbertus Nellen en Helena Rutten.
Misdienaars: Jan en Jan Janssen,
Jeu en Peter Spee, Karei Arts en
Martien Peeters. Te 7.30 Dageraads
mis voor Toon Seijkens. Na de Da
geraadsmis wordt de H. Communie
naar de zieken gebracht. Te 10 uur
Dagmis voor een goede uitkomst.
Misdienaars: Jan Nabben, Peter
Muijsers, Harrie Maas, Martien
Poels, Jan en Peter Michels. Wie
een, twee of drie missen meeviert,
mag ook een, twee of drie maal
communiceren. Lof te 3 uur.
Donderdag: Tweede Kerstdag. Te
7.30 leesmis voor het rectoraat. Te
10 uur Hoogmis voor het rectoraat.
Misdienaars: Naud en Jan Gielens,
Jan en Jan Janssen, Jeu en Peter
Spee.
RECTORAAT VEULEN
Woensdag 25 dec.: Hoogfeest van
Kerstmis. 5 uur Nachtmis zal. Rec
tor J. Geurts; 8 uur lsm. voor de
parochie; 10 uur Hoogmis jgt. voor
zal. Jan Reintjes; 2.30 Kerstlof.
Donderdag: 2e Kerstdag. 8 uur
leesmis overl. fam. Geelen-Boonen;
10 uur Hoogmis 2e zeswekendienst
voor zal. Piet Cleven.
RECTORAAT SMAKT
Woensdag: Hoogfeest van Kerst
mis. 5 uur pl. Nachtmis (nit. Antoon
van Dijck en zoon Ser); 8 uur H.
Mis; 10 uur pl. Hoogmis int. Gerrit
Janssen.
Donderdag: 2e Kerstdag, feest van
de H. Stephanus. 7.30 H. Mis overl.
fam. Seykens-Fleurkens; 10 uur
Hoogmis Wilh. Janssen en overl.
ouders.
