HET CENTRUMPLAN
een desillusie
Venrayse jongens
tegen Troelstra
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
ÏE
50 jaar geleden
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1968 No. 45
NEGEN EN TACHTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL 2727 GIRO 1Q5D6S2
PRIJS PER KWART AAI
[bulten Venray 2J25)
Elders in dit blad leest U de of
ficiële mededeling dat het voör Ven
ray ontworpen CentrumDlan door
het betreffende ministerie verwor
pen is. Dat betekent dat van hun
kant dus geen cent beschikbaar
wordt gesteld, nodig om al het
schoons en fraais van dit plan te
verwezenlijken en dat men het dus
in feite in de prullebak kan gooien.
Weg schone dromen Over vier
baanswegen, nieuwe winkelstraten,
een hoog huis hier, een flat daar.
Weg parkeerterreinen aan de rand
van het centrum, weg doorbraken.
De Hoenderstraat blijft Hoender
straat en de plannen rond het Eind
trokken aan het kortste Eind. Het
blijft zoals het was en is.
Het plan is economisch te kostbaar
en men moet maar zien dat men bin
nen 3 jaren een ander meer simpe
ler plan op tafel legt, dat minder
kostbaar is en meer economisch
Laten we eerlijk zeggen dat deze
boodschap een bittere pil is. Er zijn
natuurlijk altijd mensen, die zeggen
zullen dat ze niets anders verwacht
hadden, want men deed maar net of
het geen geld kostteEn ze blij
ken gelijk gekregen te hebben. Maar
dan vraagt men zich af, hoe het mo
gelijk is dat de honderd-en-een in
stanties, waarmede reeds bij de op
stelling van plan overleg moest wor
den gepleegd, nooit de waarschu
wende vinger hebben opgestoken en
openlijk gezegd hebben, dat het te
bar werd. Hoe lang is het geleden
dat een trotse burgemeester kon
zeggen, dat Maastrichtse instanties
het centrum-plan van Venray een
„schoon" plan noemden. Nu blijkt
het te schoon te zijn in die zin, dat
het te duur is.
Het vooruitstrevende Venray was
een van de eerste dat zich opmaakte
om de ontwikkeling van het centrum
voor de toekomst vast te leggen. De
kom, die door het wederopbouwplan
praktisch zijn oude vorm terug ge
kregen had, zou te klein worden, nu
Venray-kom steeds meer uitgroeit
tot een kleine stad en als streekcen-
trum steeds grotere betekenis gaat
krijgen, nu en in de toekomst.
De wettelijke mogelijkheden daar
toe lagen vast en men heeft de ste-
debouwkundige opdracht gegeven
zich over die toekomst te beraden.
Vraag niet hoeveel vergaderingen,
hoeveel man-uren, hoeveel overleg,
hoeveel inspanning dit plan in de
voorbije jaren gevraagd heeft.
Zo groeide het langzaam maar ze
ker, tot op een gegeven ogenblik de
raad en daarna het Venrayse publiek
zich over tekeningen en plannen kon
buigen, die enerzijds protesten op
riepen, maar anderzijds toch van een
bepaalde toekomstvisie getuigden,
waar men wel even stil van werd.
Want zo werd ons toch maar even
Venray uit het jaar 2000 voor ogen
gelegd en dat loog er niet om.
Die protesten gingen niet over de
kostbaarheid van dat plan, maar
hadden gewoonlijk zeer persoonlijke
redenen. De een mocht daar niet
verder meer uitbreiden, de ander
zou van zijn huidige plaats moeten
vertrekken en een derde zou een
stuk grond kwijt raken omdat er een
weg over gepland was. Maar de
doodgewone sterveling had er geen
notie van wat een en ander zou gaan
kosten en was in de stellige verbeel
ding dat een dergelijk plan nooit op
tafel zou zijn gelegd als het finan
cieel niet haalbaar zou zijn. En had
men niet de tijd tot het jaar 2000.
Alle tijd, aan dit centrumplan be
steed, zal dan wel niet helemaal ver
loren zijn, maar het grootste deel
toch wel. Dat is al een schadepost
van beduiding. Een ander schadelijk
punt is dat op bepaalde punten van
de kom, juist voor de verwezenlij
king van dit centrumplan bepaalde
aktiviteiten van particulieren en in
stellingen zijn stop gezet. Ze konden
hun zaken, werkplaatsen en instel
lingen niet veranderen, niet uitbreiden
en zijn belemmerd in hun doen en
laten. Sommigen van hen hebben ge
protesteerd, anderen hebben gehoopt
dat de periode slechts kort zou du
ren en weer anderen hebben die ak
tiviteiten maar in de ijskast opge
borgen.
Over deze dingen wordt over het
algemeen vrij snel heen gewandeld,
want de enkeling heeft niet veel
meer te zeggen, als de grote massa
er mee akkoord gaat, maar wat nu?
Nu blijkt ook dat dikwijls vergeefs
te zijn geweest en dat niet alleen,
wie garandeert hen dat hun lijdens
weg weer niet met drie jaren ver
lengd wordt, om dan misschien weer
te horen, dat het niet kan.
In plaats van te kunnen beginnen
aan de verwezenlijking van het
centrumplan, gaat de procedure op
nieuw beginnen, gaat er weer kost
bare tijd in zitten en worden men
sen gehinderd.
Is het wonder dat men zich af
vraagt of zulks nog wel enige zin
heef, als men niet van te voren weet
hoever men kan gaan en tot welke
hoogte het rijk bereid is een helpen
de hand toe te steken voor verbete
ring van bepaalde toegangswegen,
voor sanering van bepaalde buurten,
voor de aanleg van een nieuwe win
kelstraat, om parkeermogelijkheden
te scheppen. Heeft het nog zin scho
ne prenten en maquettes te maken
van een Venray in het jaar 2000,-als
men nu weer over drie jaren de
boodschap krijgt dat het weer te
duur is. Want uit de voorafgaande
tijd is wel gebleken dat alle scho
ne plannen-makers een ding verge
ten hebben, namelijk dat ze ook nog
betaald moeten worden. Wie garan
deert dat zulks weerniet gaat ge
beuren? Want een gemeentebestuur
is in deze ook afhankelijk van wat
andere instanties beslissen, van wat
een stedebouwkundige meent dat
dient te gebeuren. Als dan, zoals
schijnbaar in het verleden gebeurd
is, niemand zegt: ho stoppen jon
gens, want het is financieel niet
50 jaren is het büna geleden dat ook Venrayse jongemannen in het
geweer kwamen om Koningin en vaderland te gaan verdedigen.
Ze trokken daartoe naar Den Haag om desnoods zoals zo fraai
gezegd werd met him leven de socialisten te gaan verhinderen
om de macht over te nemen, de Koningin te verjagen en de toen
malige regering onder Ruys de Bcerenbroek aan de kant te zetten.
Wat was er toen dan feitelijk aan de handOm het een te
begrijpen moet men het ander weten en daarom dit eerste artikel,
waarin een overzicht gegeven wordt van de novemberdagen van
1918, 50 jaren geleden.
DUITSE FRONT INEEN
In september 1918 begonnen de
geallieerden in de eerste wereldoor
log aan hun zoveelste offensief,
maar nu met een overvloed van
manschappen en materieel. En in
derdaad lukte het hen diep in Duit
se linies door te dringen.
Ook de bondgenoten van het kei
zerrijk stonden er slecht voor. Oos
tenrijk had al opgegeven. De Bul
garen vroegen om wapenstilstand.
De Turken werden uit geheel Pa
lestina verdreven.
In het Duitse moederland zag het
er niet rooskleurig uit. Honger en
armoede, oorlogsleed en gebrek had
den het volk murw gemaakt. Een
regeringscrisis was niet te vermij
den. Op 1 oktober werd een nieuwe
rijkskanselier benoemd: prins Max
von Baden. Hij nam kontakt op met
Amerika. Dat stelde zijn eisen; een
daarvan was het aftreden van de
keizer.
Deze weigerde aanvankelijk, doch
dan breekt muiterij uit op de sche
pen van de Duitse oorlogsvloot. De
matrozen weigeren langer als ka-
nonnenvoer gebruikt te worden, te
gen een Engelse vloot, die opper
machtig is.
De muiterij op de vloot had in
vele Duitse steden grote gevolgen.
Overal brak revolutie uit. Arbeiders-
en soldatenraden namen naar
Russisch voorbeeld de macht in
handen. Het leger was niet langer
het machtsapparaat, waarop de kei
zer kon rekenen. Langs de Rijn wa
ren de revolutionairen de baas.
Daarom besloot de keizer om heen
te gaan.
Op zondagmorgen, 10 november
reist hij met zijn gevolg van Spa in
de richting van de Hollandse grens
en wordt bij Eysden gevangen geno
men.
Duitsland wordt republiek en
krijgt een „arbeidersregering".
haalbaar, dan loopt men het risico
dat we de deksel op de neus krij
gen.
Een ding is wel heel duidelijk ge
worden. Het Rijk stelt ettelijke mil
joenen per jaar beschikbaar aan de
gemeenten, die met saneringsproble
men zitten, reëele knelpunten heb
ben, die hun ontwikkeling werkelijk
in de weg zitten.
Uit deze pot moeten alle sane-
rings- en knelpunten van alle ge
meenten betaald worden. Dan is 20
miljoen niet veel en moet men met
NEDERLAND
Op wapenstilstandsdag. maandag
11 november 1918, vergaderen in
Rotterdam de sociaal-democraten,
verenigd in de Sociaal Democrati
sche Arbeiders Partij, waar mr. Jel-
le Troelstra de leider van is.
Voor deze Fries is de wereldoorlog
een grote teleurstelling geweest. Hij
had in 1914 verwacht dat de Arbei-
dersintemationale, de internationale
vereniging van alle sociaal-democra
ten in West-Europa zou oproepen
om metterdaad te bewijzen dat zij
geen oorlog wensen, maar dat blijkt
ijdele hoop. Nationale gevoelens
overheersen de internationale solida
riteit, ook bij de arbeiders.
Het einde van de oorlog, met de
omwentelingen elders, doet hem de
vraag rijzen of ook in Nederland
zich de omvorming van een kapita
listische tot een solialistische maat
schappij niet moet gaan voltrekken,
desnoods door een revolutie. Hoewel
hij een tegenstander is van anarchie
zijn er enkele punten die hem als
het ware dringen
Dat waren op de eerste plaats de
onlusten van de soldaten op de
Harskamp, later gevolgd door mili
taire rellen in verschillende grote
steden. Tegen de wil van de Konin
gin, die hiervoor door Troelstra ge
laakt wordt, krijgt de toenmalige
Opperbevelhebber generaal Snijders
^eze onlusten op zijn kon to en moet
gaan. Een overwinning van de so
cialisten.
Daarnaast speelt de burgemeester
van Rotterdam een vrij vreemde rol.
Bevreesd dat zijn stad door al dat
revolutie-gedoe niet alleen aangetast
zal worden, maar ook schade zal on
dervinden, wendt hij zich tot de
SDAP en werkt met hen een plan
uit, wat er in Rotterdam moet ge
beuren als er revolutie zal komen.
Dit gaf de socialisten zo nog
nodig het besliste gevoel dat re-
werkelijk goede en doorslaggevende
bewijzen komen. Die bewijzen heb
ben we dat blijkt met dit nieu
we plan niet kunnen leveren. Het is
een bittere pil en een desillusie.
Maar het moet ons wel weer met
beide benen op de grond brengen en
voordat we weer aan schone plan
nen beginnen, eerst doen informeren
of en in hoeverre het rijk bereid is
daarin te betalen. Eerst als hier eni
ge zekerheid over bestaat, dan kan
begonnen worden. Krijgt men die ze
kerheid niet, laat men dan alle ener
gie aan iets zinvollers en beters
besteden en niet mensen nodeloos
hinderen.
te mooi en te duur om waar te zijn...
volutie op komst was, temeer waar
ook de Telegraaf de SDAP beloof
de steun te zullen geven aan een re
volutionair bewind. Trouwens daar
heen dreven het ook de communis
ten. wier leider David Wijnkoop in
de Kamer de Koningin het advies
gaf heen te gaan, voordat zij weg ge
stuurd zou worden. Dit zijn de re
denen dat Troelstra besluit om in
genoemde vergadering de revolutio
naire toestand af te kondigen. De
Internationale weerklinktEr
zóu dus revolutitie gaan komen
Maar behoudens een grootse de
monstratie in Amsterdam o.l.v. de
communisten was er weinig nieuws
te melden.
WAT DEED MEN ER TEGEN?
Op 13 nov. vaardigde de regering
een proclamatie uit, waarbij men
verschillende maatregelen aankon
digde als bijv. de mobilisatie van het
leger, verhoging van levensmidde
lenrantsoenen e.d., maar waarin ook
de mensen gevraagd werd om mede
werking en steun voor het landsbe
stuur. Want anders zouden ook de
onderhandelignen afspringen, die
met de geallieerden gevoerd werden
om levering van benzine, petroleum
e.d. Daarbleef het bij. Maar dat vond
een deel van de buitenwacht te wei
nig. Vooral de Rooms Katholieken
van die dagen waren al eerder ge
schrokken door de socialistische taal
in en buiten de Kamer, tot tegen
weer overgegaan.
De R.K. Vakbeweging zond tele
grammen van trouw aan de rege
ring .gevolgd door de Christelijke
Vakbeweging. En men vond dat te
weinig gedaan werd voor beveiliging
van regering en openbare orde.
Zo kon het gebeuren dat op een
vergadering van de „rechtse" frac
ties de oud-luitenant-generaal Duy-
maer van Twist, toen A.R.-kamerlid,
voorstelde betrouwbare, maar reeds
gemobiliseerde soldaten, vooral uit
het Noorden en Zuiden van ons land
te vragen vrijwillig weer onder de
wapens te komen om het wettig ge
zag te beschermen.
Dit voorstel werd aanvaard en
aan de Minister van oorlog voorge
legd, die het goedkeurde. Dit parti
culiere initiatief nam zelfs zodanige
vormen aan, dat de kamerleden ge
heime telegrammen zonden naar be
kende leiders, waaronder voor wat
vooral Zuid-Limburg betrof, ook de
bekende Dr. Poels hoorde, aan wie
voor een groot deel te danken is, dat
de revolutie in het Roergebied niet
oversloeg naar het Limburgse Mijn-
bekken.
En in Venray zorgde het „eigen"
Tweede Kamer-lid Jan Poels en
Burgemeester Oscar van de Loo
dat ook hier de pas gedemobili
seerde soldaten zich wederom ter
vervoeging van de regering stel
den. Maar hierover willen wü in
een volgend artikel meer licht
werpen.
VAN ALLE KANTEN
kwamen vrijwilligers naar Den
Haag, terwijl ook Amsterdam „be
zet" werdDe reeds eerder ge
noemde burgemeester van Rotter
dam kreeg ook al troepen in zijn
stad en kreeg daardoor weer moed.
Zoveel zelfs dat hij toen in een open
bare rede de „vieze socialisten" in
de banvloek deed.
Maar wat er kwam, geen revolu
tie. Integendeel. Op het socialistische
congres in Rotterdam krabbelde men
terug, want men had duidelijk er
varen dat zulk een poging op niets
zou uitlopen. Trouwens Troelstra
zelf erkende zich in de machtsver
houding vergist te hebben. En ter
wijl hij die bekentenis deed reed in
Den Haag de Koningin uit naar het
Malieveld waar duizenden op haar
wachtten. Toen is het moment geko
men dat men uit pure aanhankelijk
heid de paarden uitspande (wat van
te voren in de Kon. stallen al netjes
gerepeteerd was) en „spontaan" de
koets zelf ging trekken. Vijf kwar
tier lang heeft men de koningin en
haar familie zo over het Malieveld
gereden, waarmede een duidelijk be
wijs geleverd werd dat Nederland
niet alleen grotendeels koningsge
zind was, maar ook niets wilde we
ten van wat elders als revolutie be
titeld werd.
GEVOLGEN
Toch heeft dit alles voor de gewo
ne man meer gevolgen gehad, dan
men zou denken. Het wouwenkies
recht, de 8-urige werkdag verbete
ring van de invaliditeitswet en de
ouderdomswet, arbeidswoningbouw,
ziedaar enkele sociale voorzienigen,
die de poging tot revolutie beslist
bespoedigd hebben. Daarnaast bleef
het instituut bestaan van de Vrij
willige Landstorm, dat in 1940 door
de bezetter werd opgeheven en na
de oorlog terug kwam als Steun Wet
tig Gezag
En wat de socialisten betreft
Men weet dat Dr. Drees thans een
persoonlijke vriend is van de ko
ninklijke familie, als een van de vele
bewijzen dat democratie, begrip en
verdraagzaamheid hebben gezege
vierd.
NIEUWS UIT VENRAY
EN OMGEVING
ZONDAGSDIENST HUISARTSEN
van zaterdagmiddag 12 uur
tot zondagnacht 2 uur
DR. VERCAUTEREN
Grotestraat 11 Telefoon 1335
Uitsluitend voor spoedgevallen
ZONDAGSDIENST PAROCHIE
GEESTELIJKEN VENRAY-KOM
KAP. J. VERDONSCHOT
Grote Markt 5 - Tel. 1882
De zondagsdienst duurt van zon
dagmorgen tot maandagmorgen 8 u.
ZONDAGSDIENST GROENE KRUIS
Zr. A. JANSSEN
Pr. Bernhardstraat 66 Tel. 1504
GROENE KRUIS
ZUIGKLINGENBURKAU
Zuigelingenbureau kom van 23 uur
maandag voor letters A t.m. I
dinsdag voor letters J. t.m. R.
ZIEKENAUTO
Bel. 04780 - 1592 (b.g.g. 2116)
ZONDAGSDIENST
VERLOSKUNDIGEN
Vroedvrouw KruU «en-Meester»
Julianasingel 41-43 - Venray
Tel. 1061 (04780) b.g.g. 04709-1639
Vroedvrouw Stevens-Helnen
Merseloseweg 23 Venray
telefoon 1152 (04780)
BESPARINGEN BIJ DE
BOERENLEENBANKEN
Bij de Boerenleenbanken in de
gemeente Venray werd in de maand
oktober een spaaroverschot geboekt
van 374.000,Ingelegd werd
1.959.000,en terugbetaald:
1.585.000.—.
Vorig jaar bedroegen de inlagen
en terugbetalingen in oktober res
pectievelijk 1 1.890.000 en 1.719.000.
Het totale spaartegoed bedroeg per
31 oktober 1968 42.490.000,—.
RIKKEN
Maandag 4 november is er rikken
geweest in Hotel De Zwaan, ten bate
van het jeugdwerk.
De uitslag is als volgt:
1. Hr. Rutten 546 pnt.
Middenprijs: Hr. Lenssen 380 pnt
Hr. Thuyls 519 pnt.
3. Hr. Custers, Oirlo 492 pnt.
Damesprijs: Mevr. Wismans 420 pnt.
Meest betaalde was Hr. Bistervelts
met 5.42.
ZANGERTJES OP TOERNEE
Zaterdag 3 november j.l. waren de
Zangertjes van St. Frans de gast van
de Nederlandse Reisvereniging. De
N.R.V. vierde in Hillegom in het be
kende Treslong een jongerenfeest en
onze zangertjes moesten daar een
concert verzorgen van volksliederen.
Het werd een groot succes. Nie
mand had zich kunnen voorstellen
dat de 750 aanwezigen, allen in de
leeftijd van 16 tot en met 30 jaar,
het door de zangertjes gebodenen
zo konden waarderen. Een daverend
applaus, gescandeerd en wel, een
herinneringsvaantje en een bloe-
menruiker waren de trofeeën die
konden worden meegenomen.
De nacht van zaterdag op zondag
werd doorgebracht bij verschillende
pleegouders in Haarlem, want op
zondag 4 november zou de hoogmis
mee gevierd worden in de kerk aan
de Kleveparkweg, waar een van
Venrays zonen, de Zeereerw. Heer
Smits o.f.m. als kapelaan is aange
steld. Er was prima voor de zanger
tjes gezorgd. Om half 12 kon ieder
een in zijn bed liggen.
Zondagmorgen Hoogmis in voor
noemde kerk. Het is genoeg mede te
delen dat na de mis alle aanwezigen
in de kerk applaudiseerden. Daarna
koffietafel, aangeboden door het or
ganiserend comité. Er is daar even
„gebunkerd". We zaten met 72 aan
tafel. Aan deze tafel natuurlijk
vriendelijke woorden over én weer.
Aan alle zangers werd een pen
tekening van de kerk aangeboden
en enkele knapen kregen bovendien
een lepeltje met een afbeelding van
de kerk.
Wat hebben die mensen in Haar
lem veel werk verzet en wat hebben
ze ons verwendWe zijn blij daar
geweest te kunnen zijn en we heb
ben gezien dat niet alleen in Bad
Grund de mensen zo enthousiast
kunnen zijn.
Zondagmiddag half twee concert
in het ziekenhuis van Haarlem, of
liever voor vier ziekenhuizen tege
lijk. Ze waren per radio verbonden.
We zongen daar zo ongeveer voor 'n
drieduizend mensen. Dat is het mooi
ste concert geweest wat we ooit ge
geven hebben. Het klopte allemaal
en ondanks dat we al zoveel gezon
gen hadden heeft iedere jongen zich
tot het uiterste ingespannen. Het
was een genot om dat allemaal te
mogen meemaken.
Daarna naar huis, terwijl we on
derweg en passent nog allemaal even
de Rotterdamse metro bevolkt heb
ben. Moe maar voldaan waren we
ongeveer acht uur thuis.