VENRAY droombeeld
van mijn herinnering
Uit Peel en Maas
Venray
in het weekend
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1968 No. 38
NEGEN EN TACHTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY lA/CCIfQJ AH \/TTTTD V/PMDAV CM DMQTDCWCM ADVERTENTIEPRIJS 12 ct p»r i
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL 2727 GIRO 1050652 WlCCADLMU V UU rs VCNnAT c. TM UIYIS I r\CT\C.TM prijs PER KWARTAAL 1— (buiten Vunroy 2J5)
In de ruime woning boven het
Venrayse vooroorlogse postkantoor
bracht ik in het begin van de derti
ger jaren drie jaar van mijn jeugd
door: toen ik dezer dagen in mijn
oude domicilie na ruim dertig jaar
terugkeerde, stond ik voor een gro
tendeels getransformeerde wereld.
Wel kende ik het grondplan van
straten en pleinen terug, althans in
de kom van het dorp, en enkele vol
maakt ongewijzigd gebleven panden
maar de meeste hadden een gemo
derniseerde vorm aangenomen of
waren verruild voor heel andere
bouwsels. En de gezapige rust van
weleer had ook hier plaats gemaakt
voor het alles doordringende motor
geronk van auto's en brommers van
deze gemotoriseerde tijd, kenmerk
van welvaart en aktiviteit. Ik vond
de parel der Peel terug in volkomen
bijgeschaafde vorm.
IN DE DERTIGER JAREN
In mijn jeugd was Venray een
zeer rustige, vooral agrarisch gerich
te samenleving van 8—10 duizend
zielen. Met een winkelstand die in-
gesetld was niet alleen op de bur
gers van het centrum maar ook en
vooral op de bevolking van de wijde
en dunbevolkte omgeving. Ook toen
reeds was Venray begenadigd met
zeer goede vormen van middelbaar
onderwijs, die haar naam een be
kende klank gaven in geheel stude
rend Nederland en ook toen reeds
was het een edelsteen op het gebied
van de beoefening van de menselij
ke caritas, de zwakzinnigenzorg.
Maar het meest trof mij het scherpe
contrast tussen het agrarisch karak
ter van toen en de expansieve in
dustriële ontwikkeling van nu.
AGRARISCHE INSLAG
Want landbouwgericht was Ven
ray in de jaren dertig wel: de Grote
Markt en het Henseniusplein adem
den een intieme weldadig-aandoen-
de dorpssfeer. Daar werden de bees
tenmarkten en de kermissen, in het
oog springende lokale evenementen
in die dagen, gehouden. De koebees
ten stonden er vastgebonden aan
ijzeren palen en de heren veehou
ders marchandeerden er levendig,
luid biedend en in de handen klap
pend, onder het zachtmurmelend ge
ruis van de in carré opgestelde
machtige lindebomen in de zomer
tijd, onder het furieus geweld van
hun zwiepende boomtakken bij felle
stormen in het najaar. Zij deden er
meestentijds goede zaken en beklon
ken heel vaak hun gemarchandeer
in de café's rond het plein met het
drinken van een welgevuld glas edel
gerstenat. Ook achter het café In d'n
Engel was het een eldorado voor de
ze heren, want op de binnenplaats
van de boerderij was het een druk
komen-en-gaan van berstens vol
met vee geladen wagens. Op de hob
belige kinderkopjes van de Draal-
straat (nu Poststraat) was het dan 'n
drukte van belang van fervent met
hun knoestige wandelstokken zwaai
ende veehandelaren.
Maar in diezelfde Draalstraat vol
trok zich in de loop van woensdag
in de slachterij van slager Coenders
voor enkele zwaargewicht varkens
en beste slachtkoeien het meedogen
loze doodvonnis. Dan klonken in het
stille middaguur het helse krijsen
van de varkens en het sombere
loeien van een koe in doodsnood op
en werden met groot droogklinken-
de schoten de slachtoffers naar de
andere wereld gezonden; dan rook
het er in het Draalstraatje op zo
mers warme middagen naar wee-
geurend bloed.
KERMIS
Maar naast de economische taak
van marktplaats was het Hensenius
plein ook het domein van de joyeu
ze kermisattracties. Dan joelde de
bonte draaiorgelmuziek er het hele
plein vol dwarrelende geluiden en
ook de aangrenzende straten en haar
bewoners deelden mee in de alge
mene feestvreugde. Dan werd er
door gespierde boeren, burgers en
buitenlui vervaarlijk met de hamer
gezwaaid op de kop van Jut en an
dere zwaargewichten probeerden de
schommels in de vorm van rijk be
schilderde bootjes door het zeildoek
dat boven de schommelattractie was
aangebracht, heen te jagen, hele
maal tegen de bedoeling van de
remmers in, die verbeten de rem
men bedienden om de laaiende
energie-uitbarstingen van deze ker-
mislustigen aan banden te leggen.
Dan waren er naast de traditionele
goktentjes van die kleine variété
theaters opgesteld, waar driekwart
gedeelte van het programma op een
verhoging voor de tent werd opge
voerd en binnen tegen betaling van
een kwartje het restant van het pro
gramma. In de Draalstraat stond in
een appelboomgaard een langgerekte
danstent opgesteld waar een klein
kermisorkest, bestaande uit een ac
cordeonist, een saxofonist en een
vervaarlijk uitziende drummer de
beentjes van de Venrayse jongeren
van de vloer bracht. Elk nummer
werd tweemaal gespeeld en de saxo
fonist toeterde in melancholieke to
nen boven alles uit.
BRANDKUILEN
Ook het aspect van de ontwikke
ling van de geest was toen al voor
naam in Venray. De lagere school
aan de Schoolstraat was het domein
voor de pas op het pad der weten
schap beginnenden. Naast het brede
voorname huis van de secretaris
strekte zich een met grof grind be
zaaide speelplaats uit, in het cen
trum waarvan een grauwe pomp
stond, toen al een laatste hommage
aan een voorbij verleden. Evenwij
dig met de Schoolstraat stond het
hoofdgebouw, een oud gebouw zon
der verdieping en de klasseramen ge
deeltelijk met melkglas voorzien om
de leerlingen geen blik te gunnen op
de wereld daarbuiten en loodrecht
daarop een nieuw schoolgebouw met
in de rug daarvan de „brandkuil"
aan de Jan Hensenstraat. De andere
brandkuil was gelegen achter het
gymnasium aan de Paterslaan. Deze
kuilen lagen er wat verwaarloosd
bij zoals het een brandkuil toen be
taamde. Het was een ongeciviliseer-
Noot van de schrijver:
Dit artikel pretendeert geens
zins een volledige beschrij
ving te zijn van Venray in de
jaren dertig, maar enkel en
alleen een neerslag van jeugd
herinneringen, toen ik dezer
dagen geconfronteerd werd
met het Venray van nü.
Ad Pulles.
de kuil, waar 's zomers de kikkers
aktief kwaakten en waarin het re
genwater geloosd werd. Zo'n vijver
had geen andere taak dan aan de
eventuele waterbehoefte van de
brandweer te voldoen en estetisch
werd dan ook van gemeentewege
aan zo'n watervergaarbak geen en
kele eis opgelegd en uitgevoerd.
De brandkuil aan de Jan Hensen
straat is verdwenen om plaats te
verlenen aan een tempel der cul
tuur, het Cultureel Centrum en aan
de andere aan de Paterslaan is een
riant afgewerkt vijvertje geworden
met rijk beloverde bomen eromheen
en bankjes voor de huismoeders met
hun kroost overdag en de geliefden
bij avond.
GYMNASIUM
Voor mij gold het gymnasium
toen (zelf nog simpele lagere-school-
jongen) als een eminente tempel
der wetenschap en de haast gewijde
stilte die aan het begin van de
Leunseweg heerste bij dag en nacht,
zomer en winter, werd alleen ver
stoord op zondagmiddagen wanneer
op het voetbalveld een match werd
gespeeld en de handen van de spaar
zame toeschouwers op elkaar gingen
bij het maken van een goaltje. Ook
kregen sommige muziekgevoelige
toekomstige leiders van land en
volk, die daar op het gym hun al
dan niet glorieuze loopbaan begon
nen, les in het edele pianospel. Want
al dan niet welluidend klonk uit een
der talloze ramen van het grote ge
bouw vele malen het Forellenlied
van Schubert, ironisch en sereen en
zo volledig passend in deze stu
dieuze omgeving.
PERIFERIE
In Venray was men in die jaren
ook nog zeer nauw verbonden met
de natuur, omdat het centrum zo
klein was en de omringende wijde
natuur zo nabij. Met forse maas
keien bezaaide grindwegen en smal
le van diepe karresporen voorziene
zijpaden leidden naar zeer verspreid
liggende boerderijen, meestal kleine
bedoeninkjes met miniatuurboom
gaard j es eromheen. Daar leefden de
Venrayers van de periferie, eenzaam
maar gelukkig aan de grens van de
wijde Peel.
In de zomer lagen de korenvelden
golvend onder de hoge zomerse he
melkoepel en hun penetrante graan-
geur lag over het heel dorp en door
desemde het. In de hooitijd schom
melden zwaar beladen hooiwagens,
als welgevulde vrouwen, over de
buitenwegen en in het najaar voer
de een doordringende mestlucht de
boventoon. De wintertijd duurde erg
lang, enig amusement was er niet en
de televisie was nog een onbekend
genot.
KERSTMIS
De climax van deze monotone tijd
Plaatsgebrek verhinderde ons vorige week de foto te plaatsen, genomen bij het diamanten kloostcrjubilcum
van Mère Marcella. Hier de jubilerende zuster op de zeer druk bezochte receptie in Jerusalem met naast
haar juffrouw Stoffels, een zuster van Mère Marcella, die ook jarenlang in Venray woonde.
was het hoogfeest van Kerstmis.
Dan luidden en gromden de machti
ge klokken van de magistrale St.
Petrus Bandentoren hun warme uit
nodigende klokkengalm kilometers
ver de winters-onbarmhartige Peel
in, in het holst van de donkere kou
de winternacht. Dan kwamen de
Peelbewoners van heinde en ver
soms urenlang naar het dorp gelo
pen, op hun in de stille nachtelijke
straten luid opklinkende klompen
om het geboortefeest van de Heiland
te vieren. De godsdienstzin en de de
vootheid van deze mensen was diep
geworteld.
Ja, dat was Venray weleer. In de
tijd dat busonderneming „Het Cen
trum" te Horst een schrale verbin
ding onderhield met Venlo, in de
tijd dat elke dag een klein auto
busje stopte bij het postkantoor,
rond 4 uur om een dienstdoende be
steller de gelegenheid te geven via
een speciaal achterdeurtje van de
bus de post in een grote postzak ge
stouwd, achter in de bus te werpen,
op weg naar Venray's station, Oos-
Irum. Dat was de tijd dat de regen
pijpen na elke malse zomerregenbui
nog een hele tijd hun gorgelend,
klokkend geluid lieten horen, het
zuivere regenwater uitspouwend op
de stoepen, de weldadigheid en
vruchtbare werking benadrukkend
voor de omringende landouwen.
NU
Nu is ook hier het verkeersmon-
ster doorgedrongen, waarvoor de
bomen op straat en plein zijn opge
ruimd, zebrastrepen zijn aange
bracht en het eens zo Intieme Hen
seniusplein is nu een autoparkeer
plaats geworden met als betonnen
bewaker een nu vierkante Hense-
nius. De café's zijn gemoderniseerd
en de woelige bars zijn ook hier uit
de grond gestampt, zichtbare mani
festatie van welvaart en geldover-
vloed onder de hedendaagse jonge
lui, de winkels zijn veel rijker ge
sorteerd als weleer en reclame-affi
ches en borden doen ook hier rijke
lijk opgeld. Zelfs Engelse zinnen sie
ren het straatbeeld als bijv. „Shoe
makers to the world".
De Petrus Bandentoren, nu veel
slanker en gotischer van vorm dan
vroeger, schouwt nu uit over een
Peel die geheel gecultiveerd is en
waar de vroegere armoede en arme
tierigheid niet meer bestaan, waar
nu alleszins florissante ontginnings
dorpen zich uitstrekken.
Venray, de parel der Peel, heeft,
daartoe gedwongen door het oorlogs
geweld dat haar onbarmhartig
striemde en verminkte, haar aange
zicht grondig gewijzigd; de schoon
heidsspecialiste in de vorm van mo
derne gemeentelijke planologie is ei
aan te pas gekomen en heeft alle
„Schönheitsfehler" in de loop dei
jaren weggewerkt om het dorp dc
opgang naar de nieuwe moderne tijd
mogelijk te maken.
Maar toen ik daar dezer dagen
liep door Venray's straten moest ik
toch met een diep heimwee terug
denken aan dat Venray van mijn
jeugd, dat zovele sporen van innige
genegenheid in mijn zonnige jeugd
herinnering achterliet, sporen die
niet meer iut te wissen zijn, zelfs
niet in deze progressieve tijd.
AD PULLES
Op bovenstaande foto het postkantoor van Venray zoals dat er in de dertiger jaren uitzag, met aan de linkerzijde café „In den Engel".
van 21 september 1968
Venray 21 Sept. 1918. Met no.
217 der Staatscourant zijn verzonden
afdrukken van de statuten betref
fende de Boerenleenbank te Leunen
en de afd. der V.P.N. „St. Mathias"
te Castenray-Venray.
Door het Bestuur van den
Landbouwbond afdeeling Venray, is
besloten dezen winter een cursus te
geven voor meisjes in de behande-
linf van melk en de bereiding van
boter en kaas.
Districts-arbeidsbeurs en Infor
matiebureau Venray worden ge
vraagd:
1 dienstmeid voor burgergezin
2 timmerlieden
2 losse werklieden
12 meubelmakers of schrijnwerkers,
voor gehuwden woning voor handen
(30 ct. per uur).
Eikeloogst Die zal van 't
jaar geld opleveren in de Meyerij,
want de boomen zitten vol en de
prijzen zullen buitengewoon hoog
worden, daar alle voederartikelen
hoog staan.
In tegenstelling met vroeger worden
eikenbosschen en eikenlanen thans
verpacht. Voorheen mocht daar
iedereen naar hartelust schudden en
rapen, doch nu is de vrucht te kost
baar geworden.
Relletjes te Amsterdam. Bij
de relletjes te Amsterdam, die Dins
dagavond voortduurden, kwam tot
een botsing tusschen burgers en mi
litairen. Driemaal hadden deze last
gegeven om uiteen te gaan. Met ge
joel en steenworpen werd deze som
matie beantwoord. Toen werd bevel
gegeven tot schieten. Het gevolg
wsa, dat zes personen, drie volwas
senen en drie kinderen gewond wer
den, waaronder eenigen ernstig.
AANRIJDINGEN
De personenauto bestuurd door J.
J. S. moest op de Stationsweg af
remmen. Dat afremmen bemerkte
de bestuurder van een vrachtauto
A. v. B. uit Groningen te laat,
waardoor een botsing ontstond. De
bestuurder van de vrachtauto was
niet in het bezit van een geldig rij
bewijs. Daarom nam de rijkspolitie
dit voertuig in beslag totdat de eige
naar de wagen zal laten ophalen
door een bestuurder die wel in het
bezit is van een geldig rijbewijs.
Overigens was er alleen materiële
schade.
Dat was ook het geval bij een
botsing op de kruising in de Pr.
Bernhardstraat. Hier ging het tus
sen een personenwagen bestuurd
door W. S. en een vrachtauto be
stuurd door F. W. De vrachtauto
moest uitwijken voor een fietser en
kwam op het niet voor hem be
stemde rijgedeelte terecht. Naast
materiële schade aan beide voertui
gen was er ook nog een kapotte
lichtmast, doordat dc personenwagen
hier tegen terecht kwam.
Mevr. W. uit Venray kwam
door de split op de Langstraat met
haar fiets te vallen. In deze val
raakte zij ook nog de bromfiets be
stuurd door H. C. uit Yssclsteyn. De
vallende mevrouw bekwam een
rechterbeenbreuk en moest naar het
ziekenhuis worden overgebracht.
Op de kruising Henseniusplein -
Patersstraat ontstond een botsing
toen de bestuurder R. uit Oostrum
met zijn personenauto geen voor
rang verleende aan de personenauto
bestuurd door D. uit Keulen. Ook
hier bleef het bij materiële schade.
In de Hoenderstraat bekwam
de bromfietsberijder H. lichte ver
wondingen aan zijn hoofd toen hij
werd aangereden door een personen
auto bestuurd door J. uit Venray.
Overigens was er lichte materiële
schade.
Deze was ook op de Stationsweg
toen een botsing ontstond door de
mist. Mej. K. uit Merselo botste met
haar wagen tegen een geparkeerde
wagen, die op zijn beurt weer tegen
een andere botste. Deze wagens be
hoorden aan C. uit Venray en v. L.
uit Tilburg.
VERNIELING EN DIEFSTAL
De ruit van een in de Hensensius-
straat geparkeerde auto, toebehoren
de aan H. uit Well werd ingegooid
en de aanwezige sleutels meegeno
men. Voordat de rijkspolitie de
identiteit van de dader kon vaststel
len was deze verdwenen.
VERVELENDE JONGELUI
Ter ere van mej. M. werd in de
Grotestraat in een garage een feest
je gegeven. Dit feestje werd ge
stoord door enkele jongelui, op
wiens aanwezigheid de feestvierder
geen prijs stelden. De rijkspolitie
werd in kennis gesteld en dat was
voldoende om de jongelui het hazen
pad te doen kiezen.