VENRAY droombeeld van mijn herinnering Uit Peel en Maas Venray in het weekend VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1968 No. 38 NEGEN EN TACHTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY lA/CCIfQJ AH \/TTTTD V/PMDAV CM DMQTDCWCM ADVERTENTIEPRIJS 12 ct p»r i GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL 2727 GIRO 1050652 WlCCADLMU V UU rs VCNnAT c. TM UIYIS I r\CT\C.TM prijs PER KWARTAAL 1— (buiten Vunroy 2J5) In de ruime woning boven het Venrayse vooroorlogse postkantoor bracht ik in het begin van de derti ger jaren drie jaar van mijn jeugd door: toen ik dezer dagen in mijn oude domicilie na ruim dertig jaar terugkeerde, stond ik voor een gro tendeels getransformeerde wereld. Wel kende ik het grondplan van straten en pleinen terug, althans in de kom van het dorp, en enkele vol maakt ongewijzigd gebleven panden maar de meeste hadden een gemo derniseerde vorm aangenomen of waren verruild voor heel andere bouwsels. En de gezapige rust van weleer had ook hier plaats gemaakt voor het alles doordringende motor geronk van auto's en brommers van deze gemotoriseerde tijd, kenmerk van welvaart en aktiviteit. Ik vond de parel der Peel terug in volkomen bijgeschaafde vorm. IN DE DERTIGER JAREN In mijn jeugd was Venray een zeer rustige, vooral agrarisch gerich te samenleving van 8—10 duizend zielen. Met een winkelstand die in- gesetld was niet alleen op de bur gers van het centrum maar ook en vooral op de bevolking van de wijde en dunbevolkte omgeving. Ook toen reeds was Venray begenadigd met zeer goede vormen van middelbaar onderwijs, die haar naam een be kende klank gaven in geheel stude rend Nederland en ook toen reeds was het een edelsteen op het gebied van de beoefening van de menselij ke caritas, de zwakzinnigenzorg. Maar het meest trof mij het scherpe contrast tussen het agrarisch karak ter van toen en de expansieve in dustriële ontwikkeling van nu. AGRARISCHE INSLAG Want landbouwgericht was Ven ray in de jaren dertig wel: de Grote Markt en het Henseniusplein adem den een intieme weldadig-aandoen- de dorpssfeer. Daar werden de bees tenmarkten en de kermissen, in het oog springende lokale evenementen in die dagen, gehouden. De koebees ten stonden er vastgebonden aan ijzeren palen en de heren veehou ders marchandeerden er levendig, luid biedend en in de handen klap pend, onder het zachtmurmelend ge ruis van de in carré opgestelde machtige lindebomen in de zomer tijd, onder het furieus geweld van hun zwiepende boomtakken bij felle stormen in het najaar. Zij deden er meestentijds goede zaken en beklon ken heel vaak hun gemarchandeer in de café's rond het plein met het drinken van een welgevuld glas edel gerstenat. Ook achter het café In d'n Engel was het een eldorado voor de ze heren, want op de binnenplaats van de boerderij was het een druk komen-en-gaan van berstens vol met vee geladen wagens. Op de hob belige kinderkopjes van de Draal- straat (nu Poststraat) was het dan 'n drukte van belang van fervent met hun knoestige wandelstokken zwaai ende veehandelaren. Maar in diezelfde Draalstraat vol trok zich in de loop van woensdag in de slachterij van slager Coenders voor enkele zwaargewicht varkens en beste slachtkoeien het meedogen loze doodvonnis. Dan klonken in het stille middaguur het helse krijsen van de varkens en het sombere loeien van een koe in doodsnood op en werden met groot droogklinken- de schoten de slachtoffers naar de andere wereld gezonden; dan rook het er in het Draalstraatje op zo mers warme middagen naar wee- geurend bloed. KERMIS Maar naast de economische taak van marktplaats was het Hensenius plein ook het domein van de joyeu ze kermisattracties. Dan joelde de bonte draaiorgelmuziek er het hele plein vol dwarrelende geluiden en ook de aangrenzende straten en haar bewoners deelden mee in de alge mene feestvreugde. Dan werd er door gespierde boeren, burgers en buitenlui vervaarlijk met de hamer gezwaaid op de kop van Jut en an dere zwaargewichten probeerden de schommels in de vorm van rijk be schilderde bootjes door het zeildoek dat boven de schommelattractie was aangebracht, heen te jagen, hele maal tegen de bedoeling van de remmers in, die verbeten de rem men bedienden om de laaiende energie-uitbarstingen van deze ker- mislustigen aan banden te leggen. Dan waren er naast de traditionele goktentjes van die kleine variété theaters opgesteld, waar driekwart gedeelte van het programma op een verhoging voor de tent werd opge voerd en binnen tegen betaling van een kwartje het restant van het pro gramma. In de Draalstraat stond in een appelboomgaard een langgerekte danstent opgesteld waar een klein kermisorkest, bestaande uit een ac cordeonist, een saxofonist en een vervaarlijk uitziende drummer de beentjes van de Venrayse jongeren van de vloer bracht. Elk nummer werd tweemaal gespeeld en de saxo fonist toeterde in melancholieke to nen boven alles uit. BRANDKUILEN Ook het aspect van de ontwikke ling van de geest was toen al voor naam in Venray. De lagere school aan de Schoolstraat was het domein voor de pas op het pad der weten schap beginnenden. Naast het brede voorname huis van de secretaris strekte zich een met grof grind be zaaide speelplaats uit, in het cen trum waarvan een grauwe pomp stond, toen al een laatste hommage aan een voorbij verleden. Evenwij dig met de Schoolstraat stond het hoofdgebouw, een oud gebouw zon der verdieping en de klasseramen ge deeltelijk met melkglas voorzien om de leerlingen geen blik te gunnen op de wereld daarbuiten en loodrecht daarop een nieuw schoolgebouw met in de rug daarvan de „brandkuil" aan de Jan Hensenstraat. De andere brandkuil was gelegen achter het gymnasium aan de Paterslaan. Deze kuilen lagen er wat verwaarloosd bij zoals het een brandkuil toen be taamde. Het was een ongeciviliseer- Noot van de schrijver: Dit artikel pretendeert geens zins een volledige beschrij ving te zijn van Venray in de jaren dertig, maar enkel en alleen een neerslag van jeugd herinneringen, toen ik dezer dagen geconfronteerd werd met het Venray van nü. Ad Pulles. de kuil, waar 's zomers de kikkers aktief kwaakten en waarin het re genwater geloosd werd. Zo'n vijver had geen andere taak dan aan de eventuele waterbehoefte van de brandweer te voldoen en estetisch werd dan ook van gemeentewege aan zo'n watervergaarbak geen en kele eis opgelegd en uitgevoerd. De brandkuil aan de Jan Hensen straat is verdwenen om plaats te verlenen aan een tempel der cul tuur, het Cultureel Centrum en aan de andere aan de Paterslaan is een riant afgewerkt vijvertje geworden met rijk beloverde bomen eromheen en bankjes voor de huismoeders met hun kroost overdag en de geliefden bij avond. GYMNASIUM Voor mij gold het gymnasium toen (zelf nog simpele lagere-school- jongen) als een eminente tempel der wetenschap en de haast gewijde stilte die aan het begin van de Leunseweg heerste bij dag en nacht, zomer en winter, werd alleen ver stoord op zondagmiddagen wanneer op het voetbalveld een match werd gespeeld en de handen van de spaar zame toeschouwers op elkaar gingen bij het maken van een goaltje. Ook kregen sommige muziekgevoelige toekomstige leiders van land en volk, die daar op het gym hun al dan niet glorieuze loopbaan begon nen, les in het edele pianospel. Want al dan niet welluidend klonk uit een der talloze ramen van het grote ge bouw vele malen het Forellenlied van Schubert, ironisch en sereen en zo volledig passend in deze stu dieuze omgeving. PERIFERIE In Venray was men in die jaren ook nog zeer nauw verbonden met de natuur, omdat het centrum zo klein was en de omringende wijde natuur zo nabij. Met forse maas keien bezaaide grindwegen en smal le van diepe karresporen voorziene zijpaden leidden naar zeer verspreid liggende boerderijen, meestal kleine bedoeninkjes met miniatuurboom gaard j es eromheen. Daar leefden de Venrayers van de periferie, eenzaam maar gelukkig aan de grens van de wijde Peel. In de zomer lagen de korenvelden golvend onder de hoge zomerse he melkoepel en hun penetrante graan- geur lag over het heel dorp en door desemde het. In de hooitijd schom melden zwaar beladen hooiwagens, als welgevulde vrouwen, over de buitenwegen en in het najaar voer de een doordringende mestlucht de boventoon. De wintertijd duurde erg lang, enig amusement was er niet en de televisie was nog een onbekend genot. KERSTMIS De climax van deze monotone tijd Plaatsgebrek verhinderde ons vorige week de foto te plaatsen, genomen bij het diamanten kloostcrjubilcum van Mère Marcella. Hier de jubilerende zuster op de zeer druk bezochte receptie in Jerusalem met naast haar juffrouw Stoffels, een zuster van Mère Marcella, die ook jarenlang in Venray woonde. was het hoogfeest van Kerstmis. Dan luidden en gromden de machti ge klokken van de magistrale St. Petrus Bandentoren hun warme uit nodigende klokkengalm kilometers ver de winters-onbarmhartige Peel in, in het holst van de donkere kou de winternacht. Dan kwamen de Peelbewoners van heinde en ver soms urenlang naar het dorp gelo pen, op hun in de stille nachtelijke straten luid opklinkende klompen om het geboortefeest van de Heiland te vieren. De godsdienstzin en de de vootheid van deze mensen was diep geworteld. Ja, dat was Venray weleer. In de tijd dat busonderneming „Het Cen trum" te Horst een schrale verbin ding onderhield met Venlo, in de tijd dat elke dag een klein auto busje stopte bij het postkantoor, rond 4 uur om een dienstdoende be steller de gelegenheid te geven via een speciaal achterdeurtje van de bus de post in een grote postzak ge stouwd, achter in de bus te werpen, op weg naar Venray's station, Oos- Irum. Dat was de tijd dat de regen pijpen na elke malse zomerregenbui nog een hele tijd hun gorgelend, klokkend geluid lieten horen, het zuivere regenwater uitspouwend op de stoepen, de weldadigheid en vruchtbare werking benadrukkend voor de omringende landouwen. NU Nu is ook hier het verkeersmon- ster doorgedrongen, waarvoor de bomen op straat en plein zijn opge ruimd, zebrastrepen zijn aange bracht en het eens zo Intieme Hen seniusplein is nu een autoparkeer plaats geworden met als betonnen bewaker een nu vierkante Hense- nius. De café's zijn gemoderniseerd en de woelige bars zijn ook hier uit de grond gestampt, zichtbare mani festatie van welvaart en geldover- vloed onder de hedendaagse jonge lui, de winkels zijn veel rijker ge sorteerd als weleer en reclame-affi ches en borden doen ook hier rijke lijk opgeld. Zelfs Engelse zinnen sie ren het straatbeeld als bijv. „Shoe makers to the world". De Petrus Bandentoren, nu veel slanker en gotischer van vorm dan vroeger, schouwt nu uit over een Peel die geheel gecultiveerd is en waar de vroegere armoede en arme tierigheid niet meer bestaan, waar nu alleszins florissante ontginnings dorpen zich uitstrekken. Venray, de parel der Peel, heeft, daartoe gedwongen door het oorlogs geweld dat haar onbarmhartig striemde en verminkte, haar aange zicht grondig gewijzigd; de schoon heidsspecialiste in de vorm van mo derne gemeentelijke planologie is ei aan te pas gekomen en heeft alle „Schönheitsfehler" in de loop dei jaren weggewerkt om het dorp dc opgang naar de nieuwe moderne tijd mogelijk te maken. Maar toen ik daar dezer dagen liep door Venray's straten moest ik toch met een diep heimwee terug denken aan dat Venray van mijn jeugd, dat zovele sporen van innige genegenheid in mijn zonnige jeugd herinnering achterliet, sporen die niet meer iut te wissen zijn, zelfs niet in deze progressieve tijd. AD PULLES Op bovenstaande foto het postkantoor van Venray zoals dat er in de dertiger jaren uitzag, met aan de linkerzijde café „In den Engel". van 21 september 1968 Venray 21 Sept. 1918. Met no. 217 der Staatscourant zijn verzonden afdrukken van de statuten betref fende de Boerenleenbank te Leunen en de afd. der V.P.N. „St. Mathias" te Castenray-Venray. Door het Bestuur van den Landbouwbond afdeeling Venray, is besloten dezen winter een cursus te geven voor meisjes in de behande- linf van melk en de bereiding van boter en kaas. Districts-arbeidsbeurs en Infor matiebureau Venray worden ge vraagd: 1 dienstmeid voor burgergezin 2 timmerlieden 2 losse werklieden 12 meubelmakers of schrijnwerkers, voor gehuwden woning voor handen (30 ct. per uur). Eikeloogst Die zal van 't jaar geld opleveren in de Meyerij, want de boomen zitten vol en de prijzen zullen buitengewoon hoog worden, daar alle voederartikelen hoog staan. In tegenstelling met vroeger worden eikenbosschen en eikenlanen thans verpacht. Voorheen mocht daar iedereen naar hartelust schudden en rapen, doch nu is de vrucht te kost baar geworden. Relletjes te Amsterdam. Bij de relletjes te Amsterdam, die Dins dagavond voortduurden, kwam tot een botsing tusschen burgers en mi litairen. Driemaal hadden deze last gegeven om uiteen te gaan. Met ge joel en steenworpen werd deze som matie beantwoord. Toen werd bevel gegeven tot schieten. Het gevolg wsa, dat zes personen, drie volwas senen en drie kinderen gewond wer den, waaronder eenigen ernstig. AANRIJDINGEN De personenauto bestuurd door J. J. S. moest op de Stationsweg af remmen. Dat afremmen bemerkte de bestuurder van een vrachtauto A. v. B. uit Groningen te laat, waardoor een botsing ontstond. De bestuurder van de vrachtauto was niet in het bezit van een geldig rij bewijs. Daarom nam de rijkspolitie dit voertuig in beslag totdat de eige naar de wagen zal laten ophalen door een bestuurder die wel in het bezit is van een geldig rijbewijs. Overigens was er alleen materiële schade. Dat was ook het geval bij een botsing op de kruising in de Pr. Bernhardstraat. Hier ging het tus sen een personenwagen bestuurd door W. S. en een vrachtauto be stuurd door F. W. De vrachtauto moest uitwijken voor een fietser en kwam op het niet voor hem be stemde rijgedeelte terecht. Naast materiële schade aan beide voertui gen was er ook nog een kapotte lichtmast, doordat dc personenwagen hier tegen terecht kwam. Mevr. W. uit Venray kwam door de split op de Langstraat met haar fiets te vallen. In deze val raakte zij ook nog de bromfiets be stuurd door H. C. uit Yssclsteyn. De vallende mevrouw bekwam een rechterbeenbreuk en moest naar het ziekenhuis worden overgebracht. Op de kruising Henseniusplein - Patersstraat ontstond een botsing toen de bestuurder R. uit Oostrum met zijn personenauto geen voor rang verleende aan de personenauto bestuurd door D. uit Keulen. Ook hier bleef het bij materiële schade. In de Hoenderstraat bekwam de bromfietsberijder H. lichte ver wondingen aan zijn hoofd toen hij werd aangereden door een personen auto bestuurd door J. uit Venray. Overigens was er lichte materiële schade. Deze was ook op de Stationsweg toen een botsing ontstond door de mist. Mej. K. uit Merselo botste met haar wagen tegen een geparkeerde wagen, die op zijn beurt weer tegen een andere botste. Deze wagens be hoorden aan C. uit Venray en v. L. uit Tilburg. VERNIELING EN DIEFSTAL De ruit van een in de Hensensius- straat geparkeerde auto, toebehoren de aan H. uit Well werd ingegooid en de aanwezige sleutels meegeno men. Voordat de rijkspolitie de identiteit van de dader kon vaststel len was deze verdwenen. VERVELENDE JONGELUI Ter ere van mej. M. werd in de Grotestraat in een garage een feest je gegeven. Dit feestje werd ge stoord door enkele jongelui, op wiens aanwezigheid de feestvierder geen prijs stelden. De rijkspolitie werd in kennis gesteld en dat was voldoende om de jongelui het hazen pad te doen kiezen.

Peel en Maas | 1968 | | pagina 5