Mgr. Dr. H.A. POOS 1 i t £- Venray herdenkt een grote zoon jm 1 WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN 100 laar geleden gedoien 1 i ja i VRIJDAG 9 FEBRUARI 1968 No. 6 NEGEN EN TACHTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL 2727 GIRO 1050652 PtUS PEI KWAHAAL p. n (buiten Vnnrcvy 125) Onder een eenvoudig graf kruis ligt op Venrays kerkhof Mgr. Dr. H. A. Poels. En voor zijn ouderlijk huis staat zjjn standbeeld, dat Venray oprichtte voor deze Venrayse priester, die zulke grote verdiensten verworven heeft. Venray maakt zich op om met 'n een voudige plechtigheid de honderdste geboortedag te vieren van deze grote priesterzoon. Op zaterdag 17 februari a.s. zal in een korte plechtigheid een kranslegging plaats hebben btf zijn beeld, terwijl in de Dekenale kerk onder een Eucharistieviering een kort herdenkingswoord gesproken zal worden. WIE IS DEZE DR. POELS? De al wat oudere Venray er her innert zich ongetwijfeld deze rijzige figuur, die met al zijn drukke werk zaamheden en met al zijn verre rei zen toch telkens weer terug kwam naar zijn geboorteplaats, die hij met hart en ziel lief had. Een ietwat vreemde figuur ook, want al was hij de vriendelijkheid zelve en verloo chende hij bijv. nooit het pat-Ven rays, het was en bleef een van die machtige Poelsen, wier gezag en macht ongekend groot waren in die dagen. Men ervoer dat hij in Rolduc studeerde, dat hij later doctor in de Theologie werd aan de universiteit van Leuven en professor in de Bij belwetenschap. En men fluisterde van alles toen hij ineens kapelaan werd in Venlo Wat was er met hem aan de handDan komt hij weer thuis om als consulator van de Pauselijke Bijbelcommissie hier in dat stille Venray zijn studies voort te zetten. En al dronk hij met de mensen een glas bier, informeerde hij naar de gang van zaken op bedrijf en op boerderij, wandelde hij met zijn broer Jan door Venray, hij was een wat vreemde figuur geworden, te groot voor het dorp waaruit hij kwam. Als hij dan naar Washington ver trekt als professor van de Katholie ke Universiteit aldaar, dan groeit met de bewondering ook de verwon dering, als 8 jaren daarna hij ineens tot Aalmoezenier van Sociale Wer ken benoemd wordt en naar Zuid- Limburg komt. En men hoort en ziet dan van studieweken, men hoort zijn donderende preken en men is trots op deze Venraodse jong, die Huis prelaat wordt van Paus Pius XI, Protonotarius Apostolicus. En men knikt bewonderend naar het glas- in-lood raam in de Grote Kerk, waar zijn figuur in staat afgebeeld en men poogt de zin te achterhalen van wat dat ietwat vreemde woord toch wel betekent: Hoofdaalmoeze nier Sociale Werken Als dan de oorlog komt en lang zaam maar zeker het bericht door sijpelt dat Mgr. Poels naar Zwitser land is uitgeweken, dan is iets van teleurstelling dat deze man „ons" in de steek heeft gelaten Na de oorlog zien we hem terug in zijn geboorteplaats, als een oud man, waarin echter de scherpe Poels-trekken nog harder geworden zijn. Men volgt zijn ziekbed in Imsten- rade en hoort dan plotseling van zijn dood. Dan is er zijn begrafenis in het kapotgeslagen Venray, een begrafenis als van een vorst. Met ietwat verwondering leest men van zijn eredoctoraat van de Hogeschool in Tilburg, dat hij Groot-Officier is in de Orde van Oranje Nassau, Rid der in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commandeur in de Kroon orde van België, dat hij Duitse, Hon gaarse en Joegoslavische onder scheidingen had. En men kijkt eer biedig naar de prelaten, de minis ters en de hoge autoriteiten die zijn stoffelijk overschot begeleidden naar het kerkhof en ziet de vreemde pak ken van de mijnwerkers, die een ere-cordon rond zijn kist getrokken hebben Mgr. Poels is niet meer De jongere mens ziet er zijn stand beeld en vraagt zich af, wie hij fei telijk is. Kritisch ingesteld als hij is, verwondert hij er zich hoogstens over hoe het mogelijk is dat een doctor in de theologie opeens kape laan in Venlo is en dan weer con sultor van de Pauselijke Bijbelcom missie. Hij vraagt zich af hoe het mogelijk is dat een professor van een Amerikaanse universiteit plot seling rector in Weiten wordt (waar ligt dat ergensen begrijpt er niets van hoe deze Venrayse pries ter doctor in de theologie, de socia le voorman in de mijnstreek gewor den is en misschien nog minder wat hij als zodanig gedaan heeft. Dat is ook moeilijk in een tijd dat huisves ting goed is, dat men een auto voor de deur heeft staan, naar 'n schouw burg kan Zo is voor velen van ons Mgr. Poels een raadselachtige figuur ge bleven of geworden. Een Venrayse priesterzoon, die veel bereikt schijnt te hebben in zijn leven, maar waar Venray geen andere rol heeft ge speeld als het telkens terugkerend rustpunt VENRAY Op 14 februari 1868 werd die merkwaardige mens in Venray ge boren. In het huis van de Poelsen, in de schaduw van de Petrus-Ban den. Hij groeit op met zijn broer Jan als de tweg_ zoons van de Venrayse boer en schapenhandelaar Martinus Poels. Hij schijnt bestemd om als zijn broer de handel in te gaan, volgt in Venray het gymnasium en gaat dan in 1880 naar Rolduc, waar langzaam in zijn hart het priester ideaal groeit, dat hij volgen gaat en dat zijn voleinding vindt na zijn filosofiestudies in Roermond, met zijn priesterwijding in Maas tricht op 8 september 1891. Volein ding is misschien een te groot woord want nu eerst gaat een priesterleven beginnen, dat schijnbaar zo vol te genspraak is. Hij wil naar de missie, hij wil zich verder verdiepen op het sociale vlak, omdat zich toen al de eerste veranderingen ook in het Limburgse aankondigden, maar kreeg van zijn Bisschop opdracht naar Leuven te gaan en zich daar verder te bekwamen in de theolo gie, opdat hij eens leraar zou kun nen worden aan het Groot Semina rie. En Henry Poels ging naar Leu ven, waar hij in 1897 doctor in de Theologie werd op een proefschrift over het ark-heiligdom in Israël. Hij had zijn nieuwe liefde gevon den de Schriftuurwetenschap en een tweetal publicaties toonden aan, dat hij de achterstand bij de ongelovige en andersdenkende bijbelstudie, die er bij de katholieken ontegenzegge lijk bestond snel wilde inhalen. Maar hij bereikte er in datzelfde Nederland niets anders mee, dan dat men geschrokken deze jonge doctor afwees. Voor hem geen plaats meer op het Groot Seminarie, voor hem geen plaats meer in het Lim burgse. ANTWERPEN Zo is hij dan in België gebleven en werd bijbelprofessor aan het theologaat van de Missionarissen van het H. Hart in Antwerpen, maar bleef schrijven en maakte Ro me zelfs attent op de nieuwe ideeën die hij voorstondHij veroor zaakte zoveel rumoer, dat het hem beter leek voorlopig te zwijgen. En hij de doctor in de theologie, de man van de bijbelwetenschappen werd kapelaan in Venlo VENLO Daar heeft hij het gewone kape- laanswerk gedaan van iedere dag. Huis- en ziekenbezoek, katechismus geven, Mis-lezen, biecht-horen, do pen en bedienen. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en als hij dan op bedevaart naar Rome ervaart dat men daar helemaal niet zo geschrokken is van zijn nieuwe theorieën en denkwijzen, maar ook ervaart dat die geruststellende me dedeling voor hem in Nederland achtergehouden is, dan schijnt een van de dieptepunten in zijn leven aangebroken te zijn. Een dieptepunt waaruit hij echter omhoog getrok ken werd toen hij werd benoemd als een van de twaalf consultoren, ge kozen uit de gehele wereld, die als de zgn. Bijbelcommissie de Paus zouden gaan adviseren Een uitverkiezing en een eerher stel. Maar in plaats dat men hem dit gunde en dat men hier in Neder land daaruit ook de konklusies trok, liet men hem gaan. Het is in deze periode van zijn leven dat Venray weer grote be tekenis voor hem kreeg. Hier trok hij zich terug met zijn boeken, met zijn vakwerken. En terwijl hij in de wereld naam begon te krij gen, moest Venray hem de rust en de ruimte bieden, die h\j elders in Limburg niet vinden kon. Men wantrouwt hem om de rust, die hij verstoort. Als op de Katho liekendag in Weert zijn predikatie „Tijdig" klinkt en hij waarschuwt voor de nieuwe tijd, die op zoveel gebied in aantocht is; als hij door zijn tactvol optreden een spoorweg staking in Venlo weet te voorkomen, dan zijn er nog zovelen die hem noch de tijd begrijpen. Is het de teleurstelling geweest die hem deed besluiten een professoraat aan te nemen in WASHINGTON? Dr. Poels heeft zich maar weinig uitgelaten over al die jaren, die toch juist voor hem, de vooruitstrevende, soms zo bitter geweest moeten zijn. Zelfs niet in Venray dat ook in zijn Amerikaanse jaren de rustplaats bleef, 't Was of hij Venray als een soort tankstation beschouwde in al zijn levensjaren. Uit de rust van dit landelijk dorp scheen hij nieuwe kracht te putten. Kracht die van hem gevraagd werd, telkens op nieuw, maar vooral toen in 1910 de bisschop van Roermond hem terug riep. Men had intussen begrepen, dat er inderdaad een omwenteling aan het komen was, een omwente ling op alle terrein, maar speciaal in Limburg, waar de mijnen in op komst waren. Men herinnerde zich zijn optreden in Weert, zijn werk bij de spoorwegstaking en men vroeg hem Aalmoezenier van Sociale Wer ken te komen worden in het Lim burgse diocees, met als standplaats WELTEN Midden in het eertijds rustige Zuid Limburgse land kwamen nu de mijnen, de oude dorpjes groeiden uit tot steden, de plattelandsbevol king „verdronk" in de aantallen vreemde arbeiders, die van heinde en ver op het zwarte goud aankwa men, kortom er kwam een opeen stapeling van mensen, in onvoldoen de behuizing en daarmede het mo rele verval. De socialisten zagen hun kans hier, waar niets was en waar iedere so ciale zekerheid ontbrak. Duitsland en België waren met hun mijnge- bieden afschuwelijke voorbeelden hoe het ook hier zou kunnen wor den. Daartussen kwam Dr. Poels te staan, die de arbeiders ging organi seren, zorgde voor behoorlijke huis vesting en de arbeidsbemiddeling op gang bracht. Het is simpel in enkele regels neergeschreven, wat een levens werk is geworden, dat terecht de aandacht heeft getrokken van heel de wereld Nu 50 jaren nadien als Uw redac teur spreekt met een oude pastoor over de moeilijkheid om een figuur als Dr. Poels in een krantenartikel te schilderen, klink het: Ja jong, je moest de mensen feitelijk in een bus zetten en er mee gaan rijden, eerst door de Duitse mijnplaatsen, die rond de eeuwwisseling zijn ontstaan. Dan moest je verder reizen naar de Borinage, het mijngebied in België. En dan moet je naar het Nederland se mijngebied gaan. Dan weten de mensen wie en wat Dr. Poels was. De oprichting van een mijnwer- kersbond, eerst interconfessioneel, later katholiek, was zijn werk. Hij werd adviseur en kon men het be stuur van die bond aanvankelijk nog wel eens wegjagen, ene Poels liet zich niet wegjagen. Daarnaast legde hij de basis voor een katholieke standsorganisatie van de arbeiders, richtte coöperaties op en wat hij gedaan heeft voor de volkshuisvesting klinkt zelfs nu nog bijna onmogelijk. Gezellenhuizen kwamen er en zelfs de zwervers hadden zijn zorg. Arbeidsbemiddeling was er ternau wernood en als ze er was dan be schouwde men de arbeider als een stuk machine. Ook hieraan werkte Dr. Poels, daarmede tevens de grondslag leggend voor de uitbouw van rustige arbeidsgemeenschappen. Hij stond op de bres voor de ont wikkeling, maar evenzeer voor de kerkenbouw, die hij in de snel uit groeiende steden even belangrijk vond als zijn gezellenhuizen. In 1925 werd op het socialistisch wereldcongres in Berlijn de mijn streek van Zuid Limburg aangewe zen als een voorbeeld voor heel de wereld. Een hommage aan Dr. Poels, die op deze manier het socialisme bestreden had. Een hommage aan diezelfde Dr. Poels van zovelen an deren in het politieke en sociale le ven van die dagen, die naar hem opzagen, zijn adviezen vroegen, zijn hulp. In de Sociale Weken op Rolduc, op de bekende praatavonden werd telkens opnieuw de mens als het centrale middelpunt gesteld, de mens als schepsel Gods, die zich moet kunnen ontplooien, ontwikke len. de wegen zocht om zulks moge lijk te maken. Nationaal en interna tionaal werd hij bekend en naast de eenvoudige mijnwerker kreeg hij prelaten op bezoek, naast de vak bondsman de mijndirecties. Het werk groeit, maar hij kan dat overgeven aan mensen, die hij zelf gevormd en geleid heeft LOCARNO De krisisjaren zijn gekomen en in het naburige Duitsland vond in de werkloosheid het nationaal-socialis- me zijn kans. Dr. Poels zag vele van zijn Duitse vrienden plotseling ver dwijnen, maar dat verhinderde hem niet om anderen te helpen vluchten, om steeds opnieuw zijn stem te ver heffen tegen wat in Duitsland ge beurde. Als dan Hitler in zijn machtswel lust de wereld wil veroveren moet de Doctor vluchten naar Zwitser land. „Een levende Poels blijft hem gevaarlijker dan een dodezegt hij tegen een vluchteling die hem in Locarno treft Maar het is voor de bijna 72 jari ge of men inderdaad zijn leven af snijdt. Weg uit zijn dierbare mijn streek, weg tussen al de door hem opgebouwde organisaties, weg van zijn geboorteland. Het is in die tijd dat hij dat merkwaardige boekje schrijft, waarin hij als in een soort droom herinneringen ophaalt. Herin neringen aan het Venrayse en het Zuid-Limburgse land, herinneringen die als van een oude man dat wat voorbij is, opnieuw laat herle ven. „Een stuk leven" noemde hij deze herinneringen. Als hij terugkomt uit zijn balling schap is er veel, heel veel veran derd. De oorlog heeft Nederland niet onberoerd gelaten. Wie kan daar be ter getuigenis van afleggen dan de docter, zelf, bij zijn ere-promotie aan de Katholieke Economische Ho geschool in Tilburg, waarbij het he le Episcopaat aanwezig is en waar de bijna 79-jarige zijn visie nog eens gaf. Zijn visie over het verle den, zijn visie over de toekomst IMSTENRADE De ouderdom laat ook deze reus naar lichaam en geest niet onge moeid. Hij trekt zich terug in Im- stenrade, van waaruit hij de mijn streek nog kan overzien, nog kon takt kan houden met de enkele oude vrienden, die over zijn. En ter wijl Nederland de handen ineen slaat voor zijn wederopbouw en uit bouw, vloeit het leven weg van de ze Venrayse „jong", die zovelen aan zich verplicht heeft. VENRAY Dan wordt de cirkel gesloten. Want hij wenst in Venray begraven te worden, dicht bij het ouderlijk huis, dicht bij zijn broer en zijn fa milie, dicht bij de mensen waaruit hij is voortgekomen. Zijn laatste tocht door het Lim burgse land zal velen onvergetelijk blijven. Zoals velen nooit meer het beeld kwijt zullen raken van zijn lijkkist, neergezet midden in de in opbouw zijnde Grote Kerk. De kerk, waarvan hij ineens uittrok als pries ter, de kerk, die hem weer terug nam, nu hij in de schaduw daarvan de rust vond, die hij zichzelf nooit gegund had WE VERGETEN SNEL in een tijd, die telkens nieuwe din gen brengt Sociale verworvenheden materiële welstand zijn dingen, die heel gewoon zijn, we eisen dit en we willen dat en na verloop van tijd, dan komt dat allemaal, haast automatisch op ons toe. We weten niet beter of het hoort zo. Als we een levensbeschrijving bekijken van een Dr. Poels, dan moet men al tot de wat oudere generatie behoren om te weten, dat alles wat we thans zo gewoon en alledaags vinden, dat beslist niet geweest zijn. Dat hier voor soms hard, bitterhard is ge vochten moeten worden, dat er soms armoede was, die ten hemel schrei de, dat er sociale mistoestanden wa- rken, die we thans eenvoudig niet meer begrijpen kunnen. Dat klinks ons mensen, die nu de honderdste geboortedag van een Dr. Poels herdenken allemaal zo vreemd in de oren. Maar dat een Dr. Poels ook daarvoor gevochten heeft, dat deze Venrayse priester het mede mogelijk gemaakt heeft dat we dit allemaal kunnen hebben, dat dit al lemaal mogelijk is geworden, dat vergeten we Dr. Poels, eens een wereldfiguur, een groots bijbelgeleerde, een pro feet en ziener, een pionier van de katholieke sociale daad, dreigt in zijn eigen geboortedorp vergeten te worden. Het is daarom goed dat we nog eens even stilstaan bij de 100ste geboortedag, van een Venrays pries ter, die op zijn gedachtenisprentje bij zijn eerste H. Mis liet drukken: Ik wil Uw dienstknecht zijn Heer.. NIEUWS UIT VENRAY EN OMGEVING ZONDAGSDIENST HUISARTSEN van zaterdagmiddag 12 uur tot zondagnacht 2 uur DR. VAN THIEL Pa tersstraat 30 Tel. 1887 Uitsluitend voor spoedgevallen! ZONDAGDIENST PAROCHIE GEESTELIJKEN VENRAY-KOM KAPELAAN FR. SNIJDERS Vlakwaterweg 1 Tel. 1274 De zondagsdienst duurt van zon dagmorgen tot maandagmorgen 8 u. ZONDAGDIENST GROENE KRUIS ZR. MOMMEN Telefoon 1595 GROENE KRUIS ZUIGELINGENBUREAU kerkdorpen van 23 uur Maandag: Oostrum, Leunen, Heide, Veulen. Dinsdag: Oirlo, Castenray, Merselo, Smakt ZIEKENAUTO Bel 04780-1592 b.g.g. 2116 ZONDAGDIENST VERLOSKUNDIGEN Vroedvrouw Stevens-Heinen Merseloseweg 23 - Venray Tel. 1152 (04780) b.g.g. 1061 IN GREPPEL Een hoestbui was oorzaak dat A. uit Stevensbeek op de Overloonsc- weg de macht over het stuur van zijn personenauto kwijt raakte, in een greppel belandde en tegen een rechts van de weg staande boom tot stilstand kwam. Het bleef bij mate riële schade. ONOPLETTTENDHEID In de Grotestraat wilde mevr. C. uit Leunen wegrijden, na gepar keerd te hebben, maar lette daarbij onvoldoende op en blokkeerde bij wegrijden mevr. M. v. d. H. uit Maashees, die met haar bromfiets kwam te vallen. De bromfiets be rijdster bekwam schaafwonden aan hoofd en armen, benevens een lich te hersenschudding. KEREN OP DE WEG Keren op de weg kan noodlottige gevolgen hebben. Dat ondervond v. B. uit Venray op de kruising Ende poelBeekweg. Hij lette daarbij on voldoende op het naderend verkeer. Er ontstond een botsing met de per sonenauto bestuurd door S. uit En gelen. Beide bestuurders werden licht gewond. SCHADE AAN VIER AUTO S Op de kruising Julianasingcl— Wilhelminastraat ontstond nogal wat materiële schade toen de perso nenauto bestuurd door mevr. A. P.- V. uit Veltum in botsing kwam met de wagen bestuurd door L. P. uit St. Anthonis. Deze wagen botste vervolgens tegen twee geparkeerde wagens aan. Het bleef bij materiële schade. PARKEERMANOEUVRE Achteruit parkeren 'kan moeilijk zijn. Dat ondervond de J. uit Ven ray toen hij in de Grotestraat ach teruit wilde parkeren en tegen een aldaar geparkeerde wagen opbotste. Het bleef bij materiële schade. VAN ACHTEREN GESCHEPT EN OP SLAG GEDOOD Terwijl de 23-jarige ongehuwde W. H. Euwals uit Wanssum, met zijn bromfiets aan de hand op het rechtergedeelte van de Brugstraat tussen de beide bruggen in liep, werd hij van achteren door de per sonenauto bestuurd door de maga zijnbediende M. J. W. L. uit Bergen geschept en op slag gedood. Volgens de bestuurder was hij verblind geworden door een tegenligger. HOOGMIS MET KOOR EN ORKEST IN DE VREDESKERK A.s. zondag wordt in de Vred es- kerk om 10 uur de hoogmis gezon gen en begeleid door het koor en orkest van de jongens van Mariann- hill. Uitgevoerd wordt de Emmaus- mis, welke de meesten reeds ken nen van vorige uitvoeringen, die een groot succes werden. Iedereen kan meezingen, de teksten worden in de kerk uitgereikt. VERTREK NAAR AMERIKA Donderdag vertrok mej. Li es be th Vermeltfoort naar Amerika, waar ze een betrekking aanvaard heeft bij de grote bibliotheek van Phila- delfia. Mej. Vermeltfoort, die de Hogere Bibliotheekschool in Am sterdam met goed gevol beëindigd heeft, hoopt in deze nieuwe job na der kennis te maken met het gehele Amerikaanse bibliotheekwezen.

Peel en Maas | 1968 | | pagina 1