\StcMd& -
Gymnasium St. Angela
in het goud
MARTENS
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
BLAUPUNKT
televisie
komt van
VRIJDAG 15 OKTOBER 1965 No. 41
ZES EN TACHTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 1512 GIRO 1.05.06.52
ADVERTENTIEPRIJS 8'/t ct. p. ram. ABONNEMENTS
PRIJS PER KWARTAAL 1.75 (buiten Venray 2.—)
Op het grote gazon voor het klooster Jerusalem hippen enkele
merels. De herfst kleurt al de bloemen en bomen. Dezelfde herfst
die 21 jaren geleden de totale verwoesting van dit klooster-com
plex inluidde en 14 jaren geleden getuige was van de wederop
standing van een van de oudste internaten in ons vaderland.
Dezelfde herfst, die 50 jaren gelden de oprichting van het eerste
meisjesgymnasium in Nederland, het Gymnasium St. Angela, bü
dit internaat en klooster meemaakte.
Dit laatste jubileum was het doel
van ons bezoek aan Jerusalem. En
al lopende door die kloostertuin vol
bloemen en groen, al wandelende
langs de Lourdesgrot en de St. Oda-
put naar het Gymnasiumgebouw,
gaan dan de gedachten terug naar al
wat zich heeft afgespeeld op dit
stukje Venrayse bodem.
JAN WONDERS
Een stukje Venray, dat in de 15e
eeuw hoorde aan een boer Jan Won
ders, die zijn boerderij verkocht
aan de vaders van enkele meisjes,
die daar aan de voet van de nieuwe
toren van de Petrus Bandenkerk
wilden gaan samenleven in armoe
de, rein en gehoorzaam, zoals de
Apostelen na Christus dood.
Geert Groote had in Deventer het
voorbeeld gegeven van dit onthech
te leven en deze meisjes wilden dat
voorbeeld volgen.
Zo is daar de „De Vereniging" ge
stichte die later de in 1467 re
gels van de Kanonikessen van St.
Augustinus gaan volgen en uitgroeit
tot het klooster van de Elfduizend
Maagden en St. Antonius in Jerusa
lem bij Venray. En de patrones van
de kloosterkapel, die 430 jaren gele
den voor de eerste maal werd
gebouwd was St. Ursula, wier beel
tenis ook stond op het zegel van dit
klooster.
Het is interessant in het jubileum
boek dat bij het eeuwfeest in 1938
verscheen de geschiedenis te lezen
van deze Venrayse Augustinessen,
die zulke goede maar ook zulke
kwade tijden in Venray meemaakten
en aan wie wij de verering van de
H. Oda te danken hebben.
PEN SION AIREN
Daaruit leest men dat rond 1750
deze zusters „kostgangers" opnemen
of zoals ze werden aangeduid „pen-
sionairen", meisjes, die in willen tre
den in de kloostergemeenschap, maar
ook meisjes, die wat willen leren.
Het zijn er echter maar enkelen en
de historie vermeldt nergens dat dit
onderwijs voortdurend wordt door
gezet. Het bleef tot „enkelingen" be
perkt. In de Franse tijd is het einde
gekomen voor de Zusters Augusti
nessen in Venray. Het Franse be
stuur v.erpaagt de 17 zusters, die op
15 september 1802 naar hun familie
terugkeren of in een verborgen ge
meenschap op hun dood wachten.
Jerusalem wordt vrekocht en Rec
tor Saedt weet de gebouwen in 1810
terug te kopen van 1200 frank. Bij
zijn dood vond men in zijn testament
de bepaling dat de roerende en on
roerende goederen aan de parochie
kerk zouden overgaan, maar dat al
les bestemd zou worden voor kloos
terlingen die zich met het onder
wijs van meisjes zouden belasten.
Het zou tot 1838 duren voordat de
ze wens in vervulling ging.
DE URSULINEN KOMEN
Pastoor Janssen rond 1830 pastoor
in Venray had zijn bisschop Mgr.
van Bommel (bisschop van Luik,
waaronder Venray toendertijd ker
kelijk hoorde) gewezen op de leeg
staande gebouwen en hem gevraagd
of er geen zusters te vinden waren,
die in deze (onderkomen) gebouwen
onderricht aan meisjes zouden wil
len geven. Deze bisschop kende op
zijn beurt een Pastoor in Tildonk bij
Leuven, die een nieuwe zusterorde
gesticht had volgens de regels der
Ursulinen en vroeg hem zusters naar
Venray te sturen. Deze pastoor Lam-
bertz stuurde inderdaad 8 Ursulinen
naar het hen onbekende Venray
waar ze in stromende regen op 20
september 1838 aankwamen en be
zit namen van de totaal onderkomen
en vervallen gebouw van Jerusa
lem.
Maar met ideaal van Sint Angela,
de stichteres van de Ursulinen voor
ogen: onderwijs en vorming van de
vrouwelijke jeugd, gingen deze zus
ters aan het werk. Er werd een
'school gesticht voor Venrayse vrou
welijke jeugd, die later de St. Ursu
la-school zou worden aan de Maas-
heseweg. Reeds in 1839 werd die
school geopend. Daarnaast opende
men een pensionaat, waar ondanks
de primitieve behuizing in 1840 al 40
internen telde. Het eerste katholieke
pensionaat, dat zich beijverde op
voorname wijze vrouwen te vormen
tot degelijke leden van kerk en
maatschappij.
Uit de voornaamste katholieke fa
milies ook uit Duitsland en En
geland kwamen meisjes naar deze
school, ook al omdat er te weinig
meisjesscholen waren.
Werd er aanvankelijk eerst lager
onderwijs gegeven, later bestond de
mogelijkheid de akte L.O. te halen
en weer later de hoofd-akte en de
M.O. diploma. Jerusalem staat steeds
vooraan en steeds zorgen de zusters
het onderwijs aan te passen aan de
nieuwe eisen van de tijd.
Ergens in het gedenkboek staat te
lezen dat zij zich ten doel hadden
gesteld de opvoedsters te zijn die de
leidende vrouwen van katholiek Ne
derland gevormd hebben in de moei
lijke tijd van de emancipatie der
vrouw. Een zware en moeilijke op
dracht, die echter met elan vervuld
werd.
NOG ENKELE JAARTALLEN
In 1853, nadat het pensionaat ge
bouwd was. werd de eerste steen
gelegd voor een eigen kapel, die
eerst in 1864 klaar kwam. In 1871
werd de honderdste intern feestelijk
ingehaald. In 1878 werd het pensio
naat weer vergroot, maar toen in
1883 het alwaar te klein was, besloot
de toenmalige Mère Pelagie die
al sinds 1843 de grote leidster was
van het pensionaat een nieuw Je
rusalem op te bouwen, dat echter in
1888 afbrandt, juist als men het 50-
jarig jubileum wil gaan vieren. Dr.
Cuypers, de grote bouwheer bouwt
dan weer het nieuwe Jerusalem,
evenals een nieuw klooster. In 1899
wordt het St. Oda-park aangekocht.
Zo komt de eeuwwisseling en is
Jerusalem uitgegroeid tot een onder-
wijs-instelling, die niet alleen in ons
eigen land, maar ver daarbuiten een
grote naam heeft verworven. Daar
naast is bij een centrale van grote
aktiviteiten, wat het kloosterleven,
de missionering en het onderwijs in
andere plaatsen betreft, doch dit is
een hoofdstuk, dat wij nu laten rus
ten. De wereldoorlog kwam
GYMNASIUM
En met de eerste wereldoorlog
schaarste aan goederen, licht en
verwarming. Jerusalem nam vluch
telingen op uit Belgische Ursulinen-
kloosters. Maar dat alles verhinder
de niet om het onderwijs, dat nog
altijd gegeven werd, aan te passen
o.a. door de kweekschool om te vor
men in een MULO-school (1914) met
twee vervolgklassen. En dan in 1915
op aandringen van Pater van
Everdingen van het St. Ignatius-col
lege in Amsterdam werd begon
nen met de Gymnasium-opleiding.
Jerusalem wordt dan het eerste in
ternaat voor meisjes waar zulk een
opleiding gegeven wordt.
Het wordt allemaal wat nuchter
hier geschreven, maar het was iets
revolutionairs, zoals zoveel dingen,
die de zusters Ursulinen in Jerusa
lem ondernamen „ergens" revolutio
nair waren.
St. Angela werd de patrones van
dit gymnasium, waarvan Mère Gre-
goria Straatman de eerste rectrice
was. In 1919 werd het gymnasium
officieel erkend, kreeg het recht van
staatsexamen en in 1921 deden de
eerste 6 meisjes hun eindexamen.
Jerusalem opende voor hen de weg
naar de unversteten. De eersten van
een lange rij.
In 1922 stierf de eerste rectrice, die
werd opgevolgd door Mère Ignace
Terwindt, die dan zeventien jaren
de leiding zal hebben van dit onder
wijsinstituut.
Zij was het die in 1928 de MULO
omvormde tot een Middelbare Meis
jes School, omdat zij in dit onder
wijs meer mogelijkheden zag tot een
betere en algemenere vorming van
de vrouwelijke jeugd. Zij was het
ook, die in 1930 een begin maakte
met de bouw van een nieuwe school
langs de Heuvelstraat, een ontwerp
van architect Wielders uit Sittard,
waar vooral Venrays gemeenteraad
aanvankelijk niet gelukkig mee was,
maar dat men desondanks en we
kunnen nu zeggen gelukkig toch
heeft doorgezet. En in al die tijd
weet Jerusalem onderwijs en opvoe
ding op een wonderbare wijze te
combineren. Want niet alleen het
onderwijs kreeg er zijn volledige
kansen, maar ook nimmer werd het
eerste doel vergeten: de opvoeding
van de kinderen tot hun latere vrou
welijke taken.
En we geloven daarmede juist de
reëele betekenis van de onderwijs
instelling gegeven te hebben. Dat Je
rusalem en met name haar Gymna
sium en MMS deze twee-eenheid
heeft weten te combineren bewijzen
niet alleen de vele oud-leerlingen,
geplaatst op hoge posten in het
maatschappelijk, sociaal en culturele
leven, maar ook de vele, vele oud'
leerlingen, die nog altijd de band,
met de school onderhouden hebben.
Waar vindt men hét systeem van
een zorgen-moeder, van een zuster,
die zo lang als het kind op school is,
zich speciaal met haar bemoeit, voor
haar een tweede moeder is, zolang
zij op Jerusalem is en zodoende met
haar verbonden wordt in een soort
familieband, haar hele leven lang?
Welke school biedt zoveel aktivi
teiten in clubs en verenigingen, die
zelfwerkzaamheid, missieliefde e.d.
propageren?
DE OORLOG
Maar laten we verder gaan met
de bewogen geschiedenis van het
gymnasium. In 1939 wordt Mère Ig
nace opgevolgd door Mère Bernard
Hermans, die de taak krijgt haar
school door de moeilijke oorlogsja
ren heen te loodsen. We gaan al
verleidt de oktobermaand er wel toe
niets schrijven over de oorlogsge
schiedenis van Jerusalem met zijn
scholen. We constateren alleen, dat
een deel der klassen in beslag ge
nomen werd door de Duitse over
heerser, dat het praktisch iedere
maand moeilijker werd de kinderen
niet alleen goed eten maar ook goed
onderwijs te geven en dat op 14 ok
tober 1944 nu 21 jaren geleden
Jerusalem in vlammen opging en
veranderde in een grote ruïne. Het
werk scheen voor goed ten einde.
HERRIJZENIS
Maar de Zusters bleven niet bij
de pakken-neerzitten
Men evacueerde de scholen naar
Eysden en het is opmerkelijk en te
kenend, dat praktisch alle kinderen
de zusters in deze evacuatieperiode
gevolgd hebben. Een tijd, die vele
en zware eisen stelde aan zusters en
de staf. Maar architect Wielders
wordt weer aan het werk gezet. En
terwijl in Venray het puin van Je
rusalem verdwijnt, wordt op de oude
fundamenten een nieuw gymnasium
gebouwd, dat in 1951 weer in ge
bruik wordt genomen.
Mère Dorothée heeft dan in 1948
de zware taak van rectrice van Mère
Bernard overgenomen. Zij is het die
in 1951 met 25 externen en 130 in
ternen een nieuwe periode van bloei
zal inluiden, waarvan bij het 50-
jarig bestaan van de school onge
twijfeld getuigenis afgelegd zal wor
den.
PENSIONARES
Er is veel gebeurd in deze honderd
jaren en in de tijd, die daaraan voor
af ging. Maar vooral de Zusters Ur
sulinen hebben in die tijd wel echt
hun stempel gedrukt op de vorming
van de vrouwelijke jeugd. Dat gold
en geldt op de eerste plaats voor
Venray's jeugd zelf, die in bewaar
school, Montessori-school en lagere
scholen hun eerste schreden op het
pad der wijsheid geleid zien door
deze zusters. Dat geldt op dt tweede
plaats voor de middelbare school en
het gymnasium St. Angela.
Juist in deze laatste onderwijs
inrichtingen heeft zich een kente
ring voorgedaan, die we ons mis
schien te weinig realiseren. Te ve
len hebben als men over Jerusa
lem spreekt nog in hun achter
hoofd de deftige pensionairen, die
wit gesluierd en wit gehandschoend
andere wezens schenen, als ze vroe
ger de processies met hun aanwezig
heid opluisterden.
De beruchte en beroemde muur
van Jerusalem borg die dametjes
veilig weg en het was slechts een
enkele Venrayse gegeven zich bij dit
gezelschap aan te sluiten. Te wei
nig realiseren te velen, dat die tijd
voorbij is. We zouden haast zeggen
dat met de processies de witte sluiers
en handschoenen verdwenen en de
muur mag er dan nog staan, het kon-
takt met Venray zelf, vooral wat be
treft het gymnasium en de MMS is
veel groter geworden. Want ondanks
het feit dat men ten onrechte
overigens nog meent dat dit 'dure'
scholen zijn, is het getal externen
t.o.v. internen dusdanig gegroeid, dat
men thans beslist niet meer kan
preken van een gesloten internaat,
integendeel zelfs. Hierboven schre
ven we al dat in 1951 in het her
bouwde St. Angela begonnen werd
met 130 internen en 25 externen.
Thans in 1965 zijn ^r nog 91 inter
nen en liefst 287 externen. Waren
er in 1951 6 klassen voor het gym
nasium en 5 voor de MMS, thans
biedt het overbevolkte schoolgebouw
in 12 MMS-klassen en 6 gymna
siumklassen deze leerlingen onder
dak.
UITGROEI
Een en ander is goed begrijpelijk.
Overal in den lande zijn de onder
wijsmogelijkheden voor meisjes
vooral, enorm toegenomen. De tijd
dat alleen beter-gesitueerden hun
kinderen verder konden laten leren
door ze naar pensionaten en kost
scholen te sturen, is voorbij. Iedere
grotere plaats heeft thans onder
wijsinstituten waar de meisjes iede
re gewenste opleiding kunnen vol
gen.
Terwijl enerzijds de behoefte aan
pensionaten afnam en ook Jerusa-
em zich bij de wederopbouw be
merkte tot een opname-mogelijkheid
-. a.1 maximaal honderd internen,
werd aan de andere kant de vraag
naar meer onderwijsmogelijkheden
in Venray-zelf groter. Dat de Zus
ters Ursulinen via hun lagere scho
len hier zelf mede de oorzaak van
waren, is wel tekenend. Welnu, Je
rusalem, heeft als zovele malen in
haar geschiedenis zich weten aan
te passen. Maar gelukkig is gebleven
die sfeer van beschaving van vrou
welijkheid, van goedheid, die altijd
Jerusalem kenmerkte.
Zo gaat men thans in de herfst
van 1965 het gouden feest vieren
van het Gymnasium St. Angela. Het
zal een goed feest .zijn. Een feest
van dankbaarheid vooral, voor wat
in die vijftig lange jaren bereikt is
geworden; voor wat de Zusters Ur
sulinen voor de vrouwelijke jeugd
betekend hebben en nog betekenen.
Al mogen de exacte cijfers van ge
slaagden dan verloren zijn gegaan
door het oorlogsgeweld, de vraag
mag gesteld worden of het grote
goed wat deze scholen en vooral het
Gymnasium, brachten wel in exacte
cijfers te vatten is
De plannen liggen klaar voor nieu
we noodgebouwen die in januari a.s.
gebouwd gaan worden om de zo
noodzakelijke ruimten er bij te krij
gen. En binnenskamers beraadt men
zich al wat de nieuwe Mamoet-wet
voor gevolgen zal hebben voor de
scholenMen ziet vooruit en
zorgt voor de aanpassing, die de
Zusters Ursulinen altijd in hun pro
gram hadden staan. Maar eerst is er
feest. Het zal een blij feest zijn en
terecht
SCHOOLSTRAAT VENRAY
VOOR DE BETERE NAAIMACHINES
Julianasingel 4 Venray
Telefoon 04780-1871
EINA VESTA
JUBILEUM
HERWONNEN LEVENSKRACHT VENRAY
1916-1966
Veel wordt geleden in ons bestaan
Dank zij U mogen wij naar Lourdes gaan
De zieke Venrayse kinderen danken U
VENRAYSE
ZIEKE EN GEBREKKIGE
KINDEREN NAAR GOURDES
Er is weer een week voorbij. Er
is ook weer het een en ander ge
beurd. Maandagavond is er een pro
paganda-avond geweest in Hotel
Kemps, die door verschillende men
sen en instanties bezocht is.
Er waren ook enkele leden van
het aanbevelingscomité aanwezig.
Tevens hadden de kerkdorpen hun
afgevaardigden gestuurd om even
tueel bij de aktie aan te kunnen
sluiten in eigen gemeenschap. Al
met al wordt er veel gedaan en zal
er nog veel gebeuren.
Allereerst zullen dit weekend zak
jes huis-aan-huis worden bezorgd.
Zaterdag rijdt er een geluidswagen
die er de nodige aandacht aan zal
besteden. Tevens worden dan de
zakjes opgehaald. De verwachtingen
hiervan zijn hoog gesteld en hopen
dan ook dat we niet teleurgesteld
zullen worden. Deze week zijn ook
enkele bedragen op onze rekening
binnen gekomen.
Hier volgt onze verantwoording:
1339,26
10,—
20,—
Vorig saldo
G. L.
N.N.
Totaal 1369,26
Zo zachtjes aan gaat de thermo
meter omhoog. Stort vandaag of
morgen uw gift op een onzer bank
rekeningen, onder vermelding: „Ven
rayse zieke kinderen naar Lourdes":
NIEUWS UIT VENRAY
EN OMGEVING
Zondagsdienst huisartsen
Van zaterdagmiddag 12 uur tot
zondagnacht 2 uur
DR. VERCAUTEREN
Grotestraat 11 Telefoon 1335
Uitsluitend voor spoedgevallen!
ZONDAGSDIENST GROENE KRUIS
ZR. J. JANSSEN
Albionstraat 15, Leunen - Tel. 1361
GROENE KRUIS
ZUIGELINGENBUREAU
voor de Kom
van 2 tot 3 uur
Maandag 18 okt. letter A t.m. L;
dinsdag 19 okt. letter M t.m. Z.
ZIEKENAUTO
Bel 04780-1592 b.g.g. 2116
ZONDAGSDIENST
VERLOSKUNDIGEN
Vroedvrouw Kruijsen-Meesters
Julianasingel 41-43 - Venray
Tel. 1061 (04780) b.g.g. 1152
ST. ADELBERT
Dinsdag 19 oktober a.s. vergadert
de afdeling Venray van de St. Adel-
bertvereniging. Prof. dr. H. Hoefna
gels s.j., docent sociologie aan het
Berchmanianum te Nijmegen, zal
dan een inleiding houden onder de
titel: „Milieu en Godsdienst".
Boerenleenbank Venray. no. 1068514
Boerenleenbank Merselo nr. 1031996
Amsterdam-Rotterdam Bank N.V. of
Ned. Credietbank Venray nr. 1032741
Degene, die liever op een andere
manier een steentje wil bijdragen
kan het in dit zakje doen, waarvan
U hierbij een afbeelding ziet.
Verder is nu de tijd gekomen om
ons aanbevelingscomité officieel be
kend te maken:
Deken Loonen, namens geestelijk-
fiafir-
Burgemeester Mr. Custers.
Pater Gardiaan, Minderbroeders-
klooster.
P. Burgman, voorz. Industr. Club.
Rector Cox, Heide
Wethouder A. van Dijck
Mevr. Hermans, nam. Vrouwengilde
Wethouder Fr. Janssen, voorzitter
R.K. Middenstand
Dr. S. de Jong, geneesheer-directeur
L. M. M. Laurensse. lid der Prov.
Staten.
Joh. Loonen, voorz. LLTB.
Moeder Overste, Jerusalem.
Wethouder G. Schols.
Broeder Overste, St. Servatius.
W. G. J. M. van Trier, voorzitter St.
Adelbert afd. Venray.
M. Troisfontaine, voorzitter NKV.
Rector G. Willemsen, Mariannhill.
Mevr. Wismans, voorz. Boerinnen-
bond.
Het aktiecomité:
L. Janssen, Westsingel 22.
H. van Soest. Bevrijdingsweg 46.
W. Jacobs, Tolstraat 17.
Mevr. Arts-Verhoeyen, Hoenderstr.
Mevr. Peters-Denissen,. Langeweg 36
GEWEST HELMOND IN EEN
STREEKORGAAN
De gemeenteraden van Helmond
en omliggende plaatsen, met name
Aarle-Rixtel, Asten, Bakel, Beek en
Donk, Deume. Gemert, Lieshout,
Mierlo, Someren en Stiphout hebben
vrijdagavond besloten nauw te gaan
samenwerken in een „Streekorgaan
Gewest Helmond".
Genoemde lef gemeenteraden zijn
die avond, elk in eigen huis, bijeen
gekomen ter behandeling van een
ontwerp voor deze gemeenschappe
lijke regeling, waarvoor de Agglo-
meratieraad Eindhoven min of meer
model heeft gestaan.
In geen enkele van de deelnemen
de gemeente had de goedkeuring
van de ontwerpregeling veel voeten
in de aarde, al werd hier en daar
wel wat gediscussieerd over de ver
tegenwoordiging van de gemeenten
in de te vormen Streekraad. Deze
raad zal bestaat uit 37 leden, name
lijk de voorzitter (altijd de burge
meester van Helmond), verder elf
keer één lid, aangewezen door en uit
de colleges van B. en W. negen keer
twee leden uit de raden van ge
meenten met minder dan twintig
duizend inwoners, drie leden uit de
Raad van Deurne en vier leden uit
de raad van de gemeente Helmond.
Verder zal er een dagelijks bestuuur
worden geformeerd van twaalf le
den, met als voorzitter de burge
meester van Helmond en verder een
vertegenwoordiger uit de colleges
van B. en W. va de deelnemende ge
meenten.
Hoofddoel van het samenwerkings
orgaan zal zijn het opstellen van een
structuurplan voor heel de streek,
passend in het kader van de wet op
de ruimtelijke ordening en het voor
bereiden van verdere samenwerking
in streekverband op tal van andere
terreinen.