vvwyv Boerenleenbank de mensheid atoomuó m caballero wordt steeds langer MARTENS OPEL de betrouwbare ATEBE GARAGE NA DE III Voor aan- en verkoop van buitenlands geld BLAUPUNKT ielevisie komt van VRIJDAG 30 JULI 1965 No. 30 ZES EN TACHTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE VAN DEN MIINCKITOF N V. VENRAY WRPIfRI A Tl \7C\C\Tf UPND A V FTM flMQTDFITPN ADVERTENTIEPRIJS 8'/« ct p. mm. ABONNEMKNTS- GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 1512 GIRO 1.05.06.Ï2 ljL"IVUE(rtL' V (JUI\ VLillIUil VJIYIO 1 I\ U1VUL1 PRIJS PER KWARTAAL 1.75 (bulten Venntj 2. NIEUWZEELANDERS ZUN HET LANGST De mens wordt steeds groter! Dat is de conclusie waartoe de onder zoekers over de gehele wereld ko men. In de laatste honderd jaar zijn bijvoorbeeld de volkeren van West- Europa variërend van 5 tot 10 cm langer geworden. De Nederlander meet tegenwoor dig gemiddeld zo'n 173 cm tegen een lengte van ongeveer 166 cm rond het midden van de vorige eeuw. De Duitsers meten nu 172 cm en groeiden sinds 1850 6V2 cm. Voor de Engelsen gelden dezelfde cijfers als voor de Nederlanders, hoewel die i& de afgelopen honderd jaar iets min der zijn gegroeid. De Noren en Zwe den zijn gemiddeld langer met een lengte van 175 cm, terwijl we de langste mensen van Europa vinden op IJsland, waar de gemiddelde leng te 176,8 cm bedraagt. Deze IJslan- ders zijn in de afgelopen eeuw ook het snelst in lengte toegenomen en wel met 10 cm. De mensheid groeit blijkbaar voort durend. Men kan dit trouwens ook constateren aan museumstukken, zo als oude kleding en harnassen bij voorbeeld. Daaraan ziet men heel duidelijk, dat de mensen van eeuwen geleden aanmerkelijk kleiner warten dan de hedendaagse gemiddelde mens. V Baby's die nu geboren worden zijn zelfs groter dan vroeger, de tanden komen eerder (doch zijn niet zo sterk) en zelfs het geestelijk rijpings proces blijkt zich sneller te voltrek ken. Dit zeldzame biologische ver schijnsel heeft men de naam „acce leratie" gegeven. Wat er de oorzaak van is, is onbekend. Hierover bestaan slechts vermoedens. Zo'n dertig jaar geleden meende men, dat de lang zame wijzigingen in ons klimaat in de loop der duizenden jaren daar voor verantwoordelijk was. Anderen meenden dat de grotere hoeveelheid zonneschijn die de mens tegenwoor dig krijgt een rol speelde. Latei- dacht men aan de mogelijkheid van de invloed van radiogolven in de ons omringende atmosfeer en van recen te datum is het vermoeden, dat onze gewijzigde en verbeterde voedings wijze een belangrijke rol zou spelen bij de voortdurende groei van de mens. Uiteraard staat vast, dat er oorza ken moeten zijn, misschien is een van de vermoedens wel juist, of is het een combinate, maar bewijzen kunnen we tot op heden niets. We kunnen slechts het feit constateren. Een Duitse onderzoeker. Georg Kenntner maakt van de groei der mensheid een speciale studie en kor telings heeft hij hierover het een en ander gepubliceerd. Hij zoekt geen verklaring voor het verschijnsel, dat laat hij aan anderen over, maar hij verricht wel metingen in alle gebie den van onze aardbol, vergelijkt die waar mogelijk met oude beschikba re gegevens en maakt een studie van de levensomstandigheden van de di verse volkeren. Overal werden metingen verricht, in Korea en Nieuw-Zeeland. in de Soedan en aan de Ivoorkust. Uit alle landen heeft Kenntner cijfers bijeen gegaard. Waren er geen gegevens van rond 1850, dan nam hij ze, in dien beschikbaar, van 1900. Uit een en ander bleek, dat de grootste groei zich in de afgelopen honderd jaar heeft voorgedaan bij de volkeren die leven in de dichtbe volkte gematigde zone van het noor delijk halfrond. Van alle volkeren van midden- en west-europa zijn de Engelsen het minst gegroeid in deze periode en wel slechts 33 mm, althans voor zo ver zij op hun eiland bleven. Want de Engelsen die rond 1840 emigreer den naar Nieuw-Zeeland zijn in hon derd jaar 83 mm gegroeid. Deze na komelingen van de Engelse emigran ten zijn overigens tevens de langste mensen op de wereld met hun ge middelde van 178 cm. Zij overtref fen daarmee nog de legendarische Soedanezen, die bij 176,3 zijn blijven staan. Ook de naar Australië ge- emigreerde Engelsen zijn langer ge worden dan hun familie die in En geland achterbleef. Een zelfde verschijnsel constateert men bij de Japanners die naar de Verenigde Staten van Noord Ameri ka emigreerden. Rond 1850 was de gemiddelde lengte van de Japanner 157 centimeter. Tijdens de eeuwwis seling omstreeks 1900 dus, was de gemiddelde lengte van de Japanner die in eigen land was gebleven, ge stegen tot 159 cm, maar de gemid delde Amerikaanse Japanner had een lengte van 163 cm. Het verschil is ook in de volgende vijftig jaar gebleven. De inwoner van Japan is nu gemiddeld 163 cm lang en de Amerkaanse Japanner 167 cm. Zo gezien zou emigratie, verande ring van milieu en klimaat, groei stimulerend kunnen werken. Uit de onderzoekingen staat inmiddels wel vast, dat ras- en volkerenvermen- ging wel degelijk invloed heeft op de lichaamsgrootte. Tevens kwam vast te staan, dat er ook een relatie be staat tussen de lichaamslengte en het behoren tot een bepaald sociale groep. In 1961 werd een onderzoek inge steld met betrekking tot de li chaamslengte van studenten aan de Technische Hogeschool in Karlsruhe. Hierbij bleek, dat studenten afkom stig uit arbeidersmilieu's gemiddeld de kleinsten waren met 173,1 cm. Zoons van beambten en employé's haalden een gemiddelde van 175 cm terwijl zoons van vaders met zelf een academische opleiding wel het hoogste lengte-gemiddelde behaal den met 177,7 cm. Bovendien bleek uit dit onderzoek ook. dat deze stu denten gezamelijk een gemiddelde haalden van 175,3 cm., dat dus ruim 3 cm. ligt boven het gemiddelde van alle Duitsers. Natuurlijk maakt men een grote fout om de zaak om te keren en iemands geestelijke kwaliteiten te gaan afleiden naar zijn lichaams lengte. Want onder al deze studen ten liepen er ook hele kleintjes rond, met een lengte die ver beneden het gemiddelde lag. Sledhts als totaliteit zijn de cijfers te bezien en.hoogst interessant! Een vraag die natuurlijk uit deze feiten opduikt en die ook de geleer den bezighoudt is wel: blijft de mens maar voortdurend groeien en waar ligt tenslotte de grens? Voordat hierop een antwoord is gevonden zal de hele mensheid wel weer vele centimeters in lengte zijn toegenomen. ASSURANTIE en FINANCIERINGSKANTOOR KRUIJSEN - MEESTERS julianasingel 41 „ook goed en goedkoop VENRAY Tel. 1061 (04780) voor autoverzekering" Ook nu nog concurerende autopremies. Vrijwel elk bedrag beschikbaar voor HYPOTHEEK, rente 5V«% Oude Oostrumseweg Venray Tel. 2288 Kernenergie in dienst van de vrede zal welvaart doen stijgen. Eerste kernreactor werd ge bouwd in dë kleedruimte van een stadion. Op 7 november 1942 krijgen de studenten van de universiteit van Chicago te horen dat zij voor „on bepaalde tijd" geen gebruik meer mogen maken van het sportterrein. Wegens werkzaamheden" wordt er bij gezegd. Wat voor werkzaamheden dat zijn wordt niet verteld. Het schijnt dus wel erg geheimzinnig te zijn. Maar de studenten doen geen moeite om iets aan de weet te ko men. Het is oorlog en dan wordt er wel vaker geen afdoend antwoord gegeven op allerlei vragen. Inder daad heeft het sluiten van het sport veld minder dan Enrico Fermi de Italiaanse geleerde die in 1938 naar Amerika vluchtte neemt zijn intrek in de tot overdekte tennisbaan ver bouwde kleedruimte onder de tribu nes van het universiteitsstadion. Mèt hem verschijnt een staf van wetenschappelijke medewerkers. Zij beginnen een vreemde installatie te bouwen. Blokjes Uraan-metaal en Uraan-oxyde en stukken grafiet worden op elkaar geplaatst. Alles wordt zo opgestapeld, dat het geheel een ronde koepel vormt. Letterlijk bij stukjes en beetjes wordt de ,pile" op stapel gebouwd. Dit vreemde „blokkendooswerk" zal de eerste kernreactor ter wereld worden. VREDESWERK MET OORLOGSDOEL Sinds 1941 werkte Amerika inten sief aan de fabricage van de atoom bom. Geleerden uit vele landen de meesten zijn refugé's werken mee aan dit machtige project. Voor een atoombom was zo vonden de des kundigen uit uraan-235 nodig of pluteniumh. Daar uraan-235 zeer moeilijk te maken was, probeerde men of de aanmaak van plutonium wat gemakkelijker ging. Fermi had hierover zijn eigen theorieën. Hij vermoedde, dat in een reactor dat is een fabriek, waarin autoomkernen „langzaam" splijten natuurlijk uraan zou overgaan in plutonium. En. in oorlogstijd behoefde een ge leerde in Amerika maar iets te ver moeden of de militaire autoriteiten deden alles om het mogelijk te ma ken „de proef op de som te nemen". Dus kreeg Fermi de leiding over 'n aantal kernfysici met de opdracht het eens te proberen. Men gaf de geleerden de beschik king over de bewuste „kleedkamer". Om de kettingreactie te matigen en zelfs te regelen was een stof no dig, die als „moderator" werkte. Fer mi koos hiervoor grafiet. Bovendien stak hij cadmiumstaven in de sleu ven tussen de blokken grafiet. De cadmiumstaven konden heen en weer worden geschoven. Hiermede, zo re deneerden de Italiaan en zijn man nen, zou de kettingreactie kunnen worden getemperd. Maar het was een theorie.. Niemand wist wat er werkelijk zou gebeuren. Aan de ene kant was er de vrees, dat de kettingreactie niet zou komen en indien deze vrees on gegrond zou blijken dan was men er nog niet zeker van, dat deze reactie zou voortduren. Maar nóg groter was de angst voor een „uit de hand lopen" van het experiment. De kans bestond, dat dè kettingreactie zou overgaan op alle aarde stof en een fatale wereldver nietiging ten gevolge zou hebben. Fermi rekende uit hoeveel blok ken grafiet en uraan moesten wor den opgestapeld om een kernsplit sing te doen ontstaan. Dit moment brak echter veel eerder aan dan was uitgerekend. Dit deed de spanning bij de kernfysici in de kleedkamer onder de tribune, buitengewoon toe nemen. Op 2 december 1942 was het zo ver. Fermi en zijn assistenten groepten samen rond de „uraanzuil". Stuk voor stuk werden de temperstaven, die de kernsplitsing onderdrukten, langzaam weggenomen. Onmiddellijk reageerden de meetinstrumenten. Staaf voor staaf werd weggehaald. Steeds steeg de neutronenlij n. die de hevigheid van de kettingreactie aan gafen de lijn bleef stijgen Een half uur lang liet Enrico Fer mi de reactor werken. Daarna liet hij de temperstaven weer aanbren gen. De kettingreactie verminderde en verdween tenslotte weer Er was niets ergs gebeurd. Alle huizen in Chicago stonden nog over eindDe mens wist het verloop van de reactie te regelen Men kon de energie, die bij deze anders dan andere (Ir spaarbank voor iederéén Venray Leunen Ysselsteyn Oostrum Oirlo Merselo CONSTANTS KWALITEIT - 25 STUKS f 1.25 reactie vrij kwam, langzaam spuien. Een fles rode Italiaanse wijn werd ontkurkt. Men dronk op het succes. Een der geleerden nam de telefoon. Hij belde de afdeling research van het Atoomproject op. ,De Italiaanse zeeman is geland in de Nieuwe Wereld", zei hij. „En hoe is het gedrag van de in boorlingen?" vroeg de stem aan de andere kant van de lijn. „De inboorlingen gedragen zich vriendelijk", was het antwoord. NA DE OORLOG Het vermogen van de eerste kern reactor was het gold hier immers een proefneming 0,5 Watt. Twee weken daarna werd dit opgevoerd tot 200 Watt. Een tweede reactor, ëebouwd in Clinton, in de Ameri kaanse staat Tennessee, leverde in begin 1944 800 kilowatt. In de zomer van hetzelfde jaar bereikte men een vermogen van 2000 kilowatt. Deze reactor produceerde inder daad het gewenste plutonium, nodig voor de atoombom. Na de oorlog werden niet alleen in Amerika, maar ook in Engeland, Frankrijk, Rusland, Duitsland en zelfs in Nederland kernreactoren gebouwd, met als uit- eindlijke doel, de vrijgekomen ener gie te gebruiken voor industriële doeleinden. REACTORCENTRUM IN NEDERLAND In ons land is Petten het centrum van „kemexperimenten". want de aldaar gebouwde kernreactor is ex perimenteel. Het is een zgn. hoge-flux-reactor flux is een nieuwe „eenheid", nl. het aantal neutronen, dat in zo'n re actor een cm2 passeert. De flux van de reactor is 2 x 10/14 en de warmte, welke daarbij wordt ontwikkeld is 20.000 kilowatt.Het soort reactor, dat te Petten wordt gebruikt, is bijzonder geschikt voor het nemen van allerlei proeven om te komen tot een geschikt gebruik van reactoren ten behoeve van de industrie. De Pettense installatie is een zo genaamde „zwembassinreactor". Het hart van de reactor bestaat uit een aluminium tank van IV2 bij 5 meter. Deze tank is gevuld met zuiver wa ter, dat als moderator dienst doet. De splijtstof is verdeeld over enke le honderden dunne plaatjes. Deze tank is weer geplaatst in een grotere, ook met water gevuld bas sin van 3 bij 8 meter. De buiten wand van het bassin is van dik be ton, door de betonmuur zijn tien horizontale buizen van 20 cm mid dellijn aangebracht, zij reiken tot aan het binnenste van de reactor. In de buizen kan men voorwerpen la ten bestralen. Alle voorwerpen, die men in de reactor heeft gebracht, zijn natuurlijk ook sterk radio-ak- tief. Het verwijderen en transport van deze voorwerpen gaat in zware loden kokers, die per stuk 20 ton we gen. Zo'n koker wordt voor de be stralingsbuis geplaatst en het radio- aktieve voorwerp wordt met lange haken uit de reactor gehaald. In „vakken" met betonnen muren van een meter dikte kunnen met het ra- dio-aktieve werkstuk door middel van afstandsbediening proeven wor den genomen, waarbij de waarne mer door een dikke glazen wand zijn werk kan volgen. GEVAARLIJK AFVAL EN GENEESMIDDEL Een probleem apart is: waar blij ven we met de radio-aktieve afval stoffen, die elke kernreactor verla ten. Deze „atoomas" is jarenlang hoogst gevaarlijk voor mens, dier en plant. De hoeveelheid atoomas is niet te onderschatten. Men heeft nu al uitgerekend, dat de wereld in het jaar 2000 jaarlijks „opgescheept" zal zitten met misschien wel 1000 ton van dit gevaarlijke goedje. Een bruikbare methode voor het veilig afvoeren van dit dodelijke af val is nog niet gevonden. Zelfs het opbergen in betonnen tanks, die daarna in de Oceaan worden neerge laten op de zeebodem, achten de des kundigen op den duur geen verant woorde manier. Wil men verder gaan met het op wekken van kernenergie, dan zal eerst dit probleem moeten worden opgelost. Maar, zoals elke afvalstof heeft ook deze afval een nuttige functie. (Men denke aan bemesting van ont gonnen gronden met huisvuil). Radio-aktieve afvalstoffen zijn zelfs heel nuttig. Zij worden meer en meer gebruikt in de medische wetenschap. Men gebruikt bijvoor beeld radio-aktieve isotopen (ato men) als .speurders",. Door een zeer kleine hoeveelheid radio-aktieve stof toe te voegen aan een bepaalde voe dingsstof kan men nauwkeurig (met Geiger-tellers) de weg. welke het voedsel in het lichaam aflegt, vol gen. Op dezelfde manier kan de arts de gang van het bloed nagaan. Maar ook als medicijn wordt radio-aktieve stof gebruikt. Radio-aktieve bestra ling kan een kankergezwel of een tumor vernietigen. In elk ziekenhuis van betekenis worden bepaalde patiënten op deze manier bestraald. Ook in de indus trie kan men met behulp van radio- aktiviteit goed werk doen. Bijvoor beeld bij het opsporen van verstop pingen in pijpleidingen en het „door lichten" van werkstukken op fouten en breuken. Tevens kan met radio-aktiviteit de inhoud van tal van verpakkingen op zeer snelle wijze worden gecontro leerd. WAT ZAL DE TOEKOMST BRENGEN? In 1900 was de energiebehoefte van de gehele wereld 2 biljoen kilo wattuur, 50 jaren later waren het 10 biljoen kWh, en in het jaar 2000? Men vermoedt, dat dan 80 biljoen kWh nodig zijn. Deze sterke stijging van de ener giebehoefte hangt nauw samen met de bevolkingsgroei. In het jaar 1900 woonden er 900 miljoen mensen op de aarde. In 1950 was dit aantal gegroeid tot 2500 mil- 6CHOOLSTRAAT VENRAY joen. In het jaar 2000 zal de wereld bevolking 3700 miljoen mensen tel len. Wij kunnen thans nog veel bron nen van energie aanboren: kolen, olie, waterkracht, aardgasMaar met het vinden van elke nieuwe bron groeit tevens de energiebehoef te. Eens zullen de „klassieke" bron nen zelfs onze zeer grote aardgas voorraad uitgeput geraken. Op de vraag: waar halen we de energie vandaan, welke moet wor den aangewend om de sterk stijgen de wereldbevolking te doen leven, is maar één antwoord: atoomenergie. Kan dit antwoord worden waarge maakt? uy In 1950 heeft men inzicht gekregen in de problemen, die de praktijk met zich meebrengt om reactoren voor energie-opwekking te gebrui ken. In 1956 werd de Engelse atoom centrale te Calder Hall in werking gesteld. Deze centrale heeft een ver mogen van 90.000 kilowatt en is in staat om een stad van 60.000 inwo ners van electriciteit te voorzien, te gelijkertijd maakt deze reactor weer nieuwe brandstof, plutonium. Rusland had al in 1954 in de buurt van Moskou een atoomcentrale ge bouwd als proefreactor; het vermo gen is slechts 5000 kilowatt. In 1955 werd het eerste atoomschip te water gelaten, de Amerikaanse onderzeeboot „Nautilius". Dit schip heeft 60.000 mijlen gevaren zonder nieuwe „brandstof in te nemen. Want voor deze afstand was slechts 4 kg. splijtstow nodig. Was er olie als energiebron gebruikt, dan zou 10.000 ton zijn verstooktBehalve deze onderzeeboot heeft Amerika ook kruisers en vliegdekschepen op atoomkracht varen. Maar ook een koopvaardijschip, de Savannah r genoemd naar de eerste Amerikaan se stoomboot, die de Atlantische Oce aan overstak. De tweede Savannah heeft verle den jaar onder grote belangstelling van het publiek Rotterdam bezocht. Deze vrachtboot meet 10.000 ton en kan 60 passagiers meenemen. De boot kan drie jaren .varen zonder nieuwe brandstof te „bunkeren". Binnenkort zal de Savannah een ge regelde dienst tussen Amerika en Europa onderhouden en hierbij ook onze Maasstad aandoen. Rusland heeft sinds 1958 ijsbrekers op atoomkracht in de vaart. Proe ven met atoomvliegtuigen worden reeds genomen, al zijn de problemen hierbij erg groot. Of het mogelijk zal zijn om ook auto's te maken, die met atoom kracht worden voortbewogen, is nog niet bekend. Voor een locomotief liggen de kansen gunstiger. Zo gaat het werk tot het winnen van deze nieuwe energie gestadig voort. Nóg zijn de kosten hoog, nóg bevinden we ons in het experimentele stadium. Ge lukkig werken op dit terrein de lan den meer en meer samen. I Op initiatief van de Verenigde Na ties werd in 1955 te Genève de eer ste conferentie gehouden over de toepassing van atoomenergie voor vreedzame doeleinden. Hier waren 1200 deskundigen uit 72 landen bij een. Deze conferentie was zo'n groot succes, dat al in 1958 een tweede conferentie plaats had. Toen waren 6300 deelnemers uit 69 landen bij el kaar. Zeer vereend werd samenge werkt, belangrijke gegevens werden uitgewisseld. Het Europese atoomonderzoek is verenigd in „Euratom", waaraan vrijwel ieder land van ons wereld deel meedoet. Vooral in het begin, hebben we reeds gezegd, dat er nog veel geld moet worden geïnvesteerd, maar meer dan waar ook geldt hier het spreekwoord: „De kost gaat voor de baat uit Volgens nu reeds opgestelde plan nen moeten al dit jaar de Neder landse atoomcentrales 400.000 en over vijf jaren, in 1970, 1.200.000 ki lowatt aan energie kunnen leveren. Enricb Fermi, de bouwer van de eerste kernreactor, stierf, 53 jaren oud, op 28 november 1954. Enkele maanden later, op 18 april 1955, overleed de theoreticus Albert Ein stein. Nóg een jaar later, 17 maart 1956, nam de uitvindster van de kunstmatige radio-aktiviteit, Irène Joliot-Curie, afscheid van het leven. Zij brachten ons een nieuw tijdperk, het atoomtijdperk. Op één dag kan dit tijdperk een einde nemendan kan de aarde worden beroofd van alle leven. Maar ook kan de atoomtijd een lange periode zijn van stijgende wel vaart. De menselijke geest beheerst zijn eigen bestaan. Moge God de mens ten goede inspireren

Peel en Maas | 1965 | | pagina 13