vvwyv
Boerenleenbank
de mensheid
atoomuó
m
caballero
wordt steeds langer
MARTENS
OPEL de betrouwbare
ATEBE GARAGE
NA DE
III
Voor aan- en verkoop van
buitenlands geld
BLAUPUNKT
ielevisie
komt van
VRIJDAG 30 JULI 1965 No. 30
ZES EN TACHTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MIINCKITOF N V. VENRAY WRPIfRI A Tl \7C\C\Tf UPND A V FTM flMQTDFITPN ADVERTENTIEPRIJS 8'/« ct p. mm. ABONNEMKNTS-
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 1512 GIRO 1.05.06.Ï2 ljL"IVUE(rtL' V (JUI\ VLillIUil VJIYIO 1 I\ U1VUL1 PRIJS PER KWARTAAL 1.75 (bulten Venntj 2.
NIEUWZEELANDERS ZUN
HET LANGST
De mens wordt steeds groter! Dat
is de conclusie waartoe de onder
zoekers over de gehele wereld ko
men. In de laatste honderd jaar zijn
bijvoorbeeld de volkeren van West-
Europa variërend van 5 tot 10 cm
langer geworden.
De Nederlander meet tegenwoor
dig gemiddeld zo'n 173 cm tegen een
lengte van ongeveer 166 cm rond het
midden van de vorige eeuw.
De Duitsers meten nu 172 cm en
groeiden sinds 1850 6V2 cm. Voor de
Engelsen gelden dezelfde cijfers als
voor de Nederlanders, hoewel die i&
de afgelopen honderd jaar iets min
der zijn gegroeid. De Noren en Zwe
den zijn gemiddeld langer met een
lengte van 175 cm, terwijl we de
langste mensen van Europa vinden
op IJsland, waar de gemiddelde leng
te 176,8 cm bedraagt. Deze IJslan-
ders zijn in de afgelopen eeuw ook
het snelst in lengte toegenomen en
wel met 10 cm.
De mensheid groeit blijkbaar voort
durend. Men kan dit trouwens ook
constateren aan museumstukken, zo
als oude kleding en harnassen bij
voorbeeld. Daaraan ziet men heel
duidelijk, dat de mensen van eeuwen
geleden aanmerkelijk kleiner warten
dan de hedendaagse gemiddelde
mens. V
Baby's die nu geboren worden zijn
zelfs groter dan vroeger, de tanden
komen eerder (doch zijn niet zo
sterk) en zelfs het geestelijk rijpings
proces blijkt zich sneller te voltrek
ken. Dit zeldzame biologische ver
schijnsel heeft men de naam „acce
leratie" gegeven. Wat er de oorzaak
van is, is onbekend. Hierover bestaan
slechts vermoedens. Zo'n dertig jaar
geleden meende men, dat de lang
zame wijzigingen in ons klimaat in
de loop der duizenden jaren daar
voor verantwoordelijk was. Anderen
meenden dat de grotere hoeveelheid
zonneschijn die de mens tegenwoor
dig krijgt een rol speelde. Latei-
dacht men aan de mogelijkheid van
de invloed van radiogolven in de ons
omringende atmosfeer en van recen
te datum is het vermoeden, dat onze
gewijzigde en verbeterde voedings
wijze een belangrijke rol zou spelen
bij de voortdurende groei van de
mens.
Uiteraard staat vast, dat er oorza
ken moeten zijn, misschien is een
van de vermoedens wel juist, of is
het een combinate, maar bewijzen
kunnen we tot op heden niets. We
kunnen slechts het feit constateren.
Een Duitse onderzoeker. Georg
Kenntner maakt van de groei der
mensheid een speciale studie en kor
telings heeft hij hierover het een en
ander gepubliceerd. Hij zoekt geen
verklaring voor het verschijnsel, dat
laat hij aan anderen over, maar hij
verricht wel metingen in alle gebie
den van onze aardbol, vergelijkt die
waar mogelijk met oude beschikba
re gegevens en maakt een studie van
de levensomstandigheden van de di
verse volkeren.
Overal werden metingen verricht,
in Korea en Nieuw-Zeeland. in de
Soedan en aan de Ivoorkust. Uit alle
landen heeft Kenntner cijfers bijeen
gegaard. Waren er geen gegevens
van rond 1850, dan nam hij ze, in
dien beschikbaar, van 1900.
Uit een en ander bleek, dat de
grootste groei zich in de afgelopen
honderd jaar heeft voorgedaan bij
de volkeren die leven in de dichtbe
volkte gematigde zone van het noor
delijk halfrond.
Van alle volkeren van midden- en
west-europa zijn de Engelsen het
minst gegroeid in deze periode en
wel slechts 33 mm, althans voor zo
ver zij op hun eiland bleven. Want
de Engelsen die rond 1840 emigreer
den naar Nieuw-Zeeland zijn in hon
derd jaar 83 mm gegroeid. Deze na
komelingen van de Engelse emigran
ten zijn overigens tevens de langste
mensen op de wereld met hun ge
middelde van 178 cm. Zij overtref
fen daarmee nog de legendarische
Soedanezen, die bij 176,3 zijn blijven
staan. Ook de naar Australië ge-
emigreerde Engelsen zijn langer ge
worden dan hun familie die in En
geland achterbleef.
Een zelfde verschijnsel constateert
men bij de Japanners die naar de
Verenigde Staten van Noord Ameri
ka emigreerden. Rond 1850 was de
gemiddelde lengte van de Japanner
157 centimeter. Tijdens de eeuwwis
seling omstreeks 1900 dus, was de
gemiddelde lengte van de Japanner
die in eigen land was gebleven, ge
stegen tot 159 cm, maar de gemid
delde Amerikaanse Japanner had
een lengte van 163 cm. Het verschil
is ook in de volgende vijftig jaar
gebleven. De inwoner van Japan is
nu gemiddeld 163 cm lang en de
Amerkaanse Japanner 167 cm.
Zo gezien zou emigratie, verande
ring van milieu en klimaat, groei
stimulerend kunnen werken. Uit de
onderzoekingen staat inmiddels wel
vast, dat ras- en volkerenvermen-
ging wel degelijk invloed heeft op de
lichaamsgrootte. Tevens kwam vast
te staan, dat er ook een relatie be
staat tussen de lichaamslengte en
het behoren tot een bepaald sociale
groep.
In 1961 werd een onderzoek inge
steld met betrekking tot de li
chaamslengte van studenten aan de
Technische Hogeschool in Karlsruhe.
Hierbij bleek, dat studenten afkom
stig uit arbeidersmilieu's gemiddeld
de kleinsten waren met 173,1 cm.
Zoons van beambten en employé's
haalden een gemiddelde van 175 cm
terwijl zoons van vaders met zelf
een academische opleiding wel het
hoogste lengte-gemiddelde behaal
den met 177,7 cm. Bovendien bleek
uit dit onderzoek ook. dat deze stu
denten gezamelijk een gemiddelde
haalden van 175,3 cm., dat dus ruim
3 cm. ligt boven het gemiddelde van
alle Duitsers.
Natuurlijk maakt men een grote
fout om de zaak om te keren en
iemands geestelijke kwaliteiten te
gaan afleiden naar zijn lichaams
lengte. Want onder al deze studen
ten liepen er ook hele kleintjes rond,
met een lengte die ver beneden het
gemiddelde lag. Sledhts als totaliteit
zijn de cijfers te bezien en.hoogst
interessant!
Een vraag die natuurlijk uit deze
feiten opduikt en die ook de geleer
den bezighoudt is wel: blijft de mens
maar voortdurend groeien en waar
ligt tenslotte de grens?
Voordat hierop een antwoord is
gevonden zal de hele mensheid wel
weer vele centimeters in lengte zijn
toegenomen.
ASSURANTIE en FINANCIERINGSKANTOOR
KRUIJSEN - MEESTERS
julianasingel 41 „ook goed en goedkoop
VENRAY Tel. 1061 (04780) voor autoverzekering"
Ook nu nog concurerende autopremies.
Vrijwel elk bedrag beschikbaar voor HYPOTHEEK, rente 5V«%
Oude Oostrumseweg Venray
Tel. 2288
Kernenergie in dienst van de
vrede zal welvaart doen stijgen.
Eerste kernreactor werd ge
bouwd in dë kleedruimte van
een stadion.
Op 7 november 1942 krijgen de
studenten van de universiteit van
Chicago te horen dat zij voor „on
bepaalde tijd" geen gebruik meer
mogen maken van het sportterrein.
Wegens werkzaamheden" wordt er
bij gezegd. Wat voor werkzaamheden
dat zijn wordt niet verteld. Het
schijnt dus wel erg geheimzinnig te
zijn. Maar de studenten doen geen
moeite om iets aan de weet te ko
men. Het is oorlog en dan wordt er
wel vaker geen afdoend antwoord
gegeven op allerlei vragen. Inder
daad heeft het sluiten van het sport
veld minder dan Enrico Fermi de
Italiaanse geleerde die in 1938 naar
Amerika vluchtte neemt zijn intrek
in de tot overdekte tennisbaan ver
bouwde kleedruimte onder de tribu
nes van het universiteitsstadion.
Mèt hem verschijnt een staf van
wetenschappelijke medewerkers. Zij
beginnen een vreemde installatie te
bouwen. Blokjes Uraan-metaal en
Uraan-oxyde en stukken grafiet
worden op elkaar geplaatst. Alles
wordt zo opgestapeld, dat het geheel
een ronde koepel vormt. Letterlijk
bij stukjes en beetjes wordt de ,pile"
op stapel gebouwd. Dit vreemde
„blokkendooswerk" zal de eerste
kernreactor ter wereld worden.
VREDESWERK MET
OORLOGSDOEL
Sinds 1941 werkte Amerika inten
sief aan de fabricage van de atoom
bom. Geleerden uit vele landen de
meesten zijn refugé's werken mee
aan dit machtige project. Voor een
atoombom was zo vonden de des
kundigen uit uraan-235 nodig of
pluteniumh. Daar uraan-235 zeer
moeilijk te maken was, probeerde
men of de aanmaak van plutonium
wat gemakkelijker ging. Fermi had
hierover zijn eigen theorieën. Hij
vermoedde, dat in een reactor dat
is een fabriek, waarin autoomkernen
„langzaam" splijten natuurlijk
uraan zou overgaan in plutonium.
En. in oorlogstijd behoefde een ge
leerde in Amerika maar iets te ver
moeden of de militaire autoriteiten
deden alles om het mogelijk te ma
ken „de proef op de som te nemen".
Dus kreeg Fermi de leiding over 'n
aantal kernfysici met de opdracht
het eens te proberen.
Men gaf de geleerden de beschik
king over de bewuste „kleedkamer".
Om de kettingreactie te matigen
en zelfs te regelen was een stof no
dig, die als „moderator" werkte. Fer
mi koos hiervoor grafiet. Bovendien
stak hij cadmiumstaven in de sleu
ven tussen de blokken grafiet. De
cadmiumstaven konden heen en weer
worden geschoven. Hiermede, zo re
deneerden de Italiaan en zijn man
nen, zou de kettingreactie kunnen
worden getemperd.
Maar het was een theorie..
Niemand wist wat er werkelijk zou
gebeuren. Aan de ene kant was er
de vrees, dat de kettingreactie niet
zou komen en indien deze vrees on
gegrond zou blijken dan was men er
nog niet zeker van, dat deze reactie
zou voortduren.
Maar nóg groter was de angst
voor een „uit de hand lopen" van het
experiment. De kans bestond, dat dè
kettingreactie zou overgaan op alle
aarde stof en een fatale wereldver
nietiging ten gevolge zou hebben.
Fermi rekende uit hoeveel blok
ken grafiet en uraan moesten wor
den opgestapeld om een kernsplit
sing te doen ontstaan. Dit moment
brak echter veel eerder aan dan was
uitgerekend. Dit deed de spanning
bij de kernfysici in de kleedkamer
onder de tribune, buitengewoon toe
nemen.
Op 2 december 1942 was het zo
ver.
Fermi en zijn assistenten groepten
samen rond de „uraanzuil". Stuk
voor stuk werden de temperstaven,
die de kernsplitsing onderdrukten,
langzaam weggenomen. Onmiddellijk
reageerden de meetinstrumenten.
Staaf voor staaf werd weggehaald.
Steeds steeg de neutronenlij n. die de
hevigheid van de kettingreactie aan
gafen de lijn bleef stijgen
Een half uur lang liet Enrico Fer
mi de reactor werken. Daarna liet
hij de temperstaven weer aanbren
gen. De kettingreactie verminderde
en verdween tenslotte weer
Er was niets ergs gebeurd. Alle
huizen in Chicago stonden nog over
eindDe mens wist het verloop
van de reactie te regelen
Men kon de energie, die bij deze
anders
dan
andere
(Ir spaarbank voor iederéén
Venray Leunen Ysselsteyn Oostrum Oirlo Merselo
CONSTANTS KWALITEIT - 25 STUKS f 1.25
reactie vrij kwam, langzaam spuien.
Een fles rode Italiaanse wijn werd
ontkurkt. Men dronk op het succes.
Een der geleerden nam de telefoon.
Hij belde de afdeling research van
het Atoomproject op.
,De Italiaanse zeeman is geland in
de Nieuwe Wereld", zei hij.
„En hoe is het gedrag van de in
boorlingen?" vroeg de stem aan de
andere kant van de lijn.
„De inboorlingen gedragen zich
vriendelijk", was het antwoord.
NA DE OORLOG
Het vermogen van de eerste kern
reactor was het gold hier immers
een proefneming 0,5 Watt. Twee
weken daarna werd dit opgevoerd
tot 200 Watt. Een tweede reactor,
ëebouwd in Clinton, in de Ameri
kaanse staat Tennessee, leverde in
begin 1944 800 kilowatt. In de zomer
van hetzelfde jaar bereikte men een
vermogen van 2000 kilowatt.
Deze reactor produceerde inder
daad het gewenste plutonium, nodig
voor de atoombom. Na de oorlog
werden niet alleen in Amerika, maar
ook in Engeland, Frankrijk, Rusland,
Duitsland en zelfs in Nederland
kernreactoren gebouwd, met als uit-
eindlijke doel, de vrijgekomen ener
gie te gebruiken voor industriële
doeleinden.
REACTORCENTRUM IN
NEDERLAND
In ons land is Petten het centrum
van „kemexperimenten". want de
aldaar gebouwde kernreactor is ex
perimenteel.
Het is een zgn. hoge-flux-reactor
flux is een nieuwe „eenheid", nl.
het aantal neutronen, dat in zo'n re
actor een cm2 passeert.
De flux van de reactor is 2 x 10/14
en de warmte, welke daarbij wordt
ontwikkeld is 20.000 kilowatt.Het
soort reactor, dat te Petten wordt
gebruikt, is bijzonder geschikt voor
het nemen van allerlei proeven om
te komen tot een geschikt gebruik
van reactoren ten behoeve van de
industrie.
De Pettense installatie is een zo
genaamde „zwembassinreactor". Het
hart van de reactor bestaat uit een
aluminium tank van IV2 bij 5 meter.
Deze tank is gevuld met zuiver wa
ter, dat als moderator dienst doet.
De splijtstof is verdeeld over enke
le honderden dunne plaatjes.
Deze tank is weer geplaatst in een
grotere, ook met water gevuld bas
sin van 3 bij 8 meter. De buiten
wand van het bassin is van dik be
ton, door de betonmuur zijn tien
horizontale buizen van 20 cm mid
dellijn aangebracht, zij reiken tot
aan het binnenste van de reactor. In
de buizen kan men voorwerpen la
ten bestralen. Alle voorwerpen, die
men in de reactor heeft gebracht,
zijn natuurlijk ook sterk radio-ak-
tief. Het verwijderen en transport
van deze voorwerpen gaat in zware
loden kokers, die per stuk 20 ton we
gen. Zo'n koker wordt voor de be
stralingsbuis geplaatst en het radio-
aktieve voorwerp wordt met lange
haken uit de reactor gehaald. In
„vakken" met betonnen muren van
een meter dikte kunnen met het ra-
dio-aktieve werkstuk door middel
van afstandsbediening proeven wor
den genomen, waarbij de waarne
mer door een dikke glazen wand
zijn werk kan volgen.
GEVAARLIJK AFVAL EN
GENEESMIDDEL
Een probleem apart is: waar blij
ven we met de radio-aktieve afval
stoffen, die elke kernreactor verla
ten. Deze „atoomas" is jarenlang
hoogst gevaarlijk voor mens, dier en
plant. De hoeveelheid atoomas is
niet te onderschatten. Men heeft nu
al uitgerekend, dat de wereld in het
jaar 2000 jaarlijks „opgescheept" zal
zitten met misschien wel 1000 ton
van dit gevaarlijke goedje.
Een bruikbare methode voor het
veilig afvoeren van dit dodelijke af
val is nog niet gevonden. Zelfs het
opbergen in betonnen tanks, die
daarna in de Oceaan worden neerge
laten op de zeebodem, achten de des
kundigen op den duur geen verant
woorde manier.
Wil men verder gaan met het op
wekken van kernenergie, dan zal
eerst dit probleem moeten worden
opgelost.
Maar, zoals elke afvalstof heeft
ook deze afval een nuttige functie.
(Men denke aan bemesting van ont
gonnen gronden met huisvuil).
Radio-aktieve afvalstoffen zijn
zelfs heel nuttig. Zij worden meer
en meer gebruikt in de medische
wetenschap. Men gebruikt bijvoor
beeld radio-aktieve isotopen (ato
men) als .speurders",. Door een zeer
kleine hoeveelheid radio-aktieve stof
toe te voegen aan een bepaalde voe
dingsstof kan men nauwkeurig (met
Geiger-tellers) de weg. welke het
voedsel in het lichaam aflegt, vol
gen.
Op dezelfde manier kan de arts
de gang van het bloed nagaan. Maar
ook als medicijn wordt radio-aktieve
stof gebruikt. Radio-aktieve bestra
ling kan een kankergezwel of een
tumor vernietigen.
In elk ziekenhuis van betekenis
worden bepaalde patiënten op deze
manier bestraald. Ook in de indus
trie kan men met behulp van radio-
aktiviteit goed werk doen. Bijvoor
beeld bij het opsporen van verstop
pingen in pijpleidingen en het „door
lichten" van werkstukken op fouten
en breuken.
Tevens kan met radio-aktiviteit de
inhoud van tal van verpakkingen op
zeer snelle wijze worden gecontro
leerd.
WAT ZAL DE TOEKOMST
BRENGEN?
In 1900 was de energiebehoefte
van de gehele wereld 2 biljoen kilo
wattuur, 50 jaren later waren het
10 biljoen kWh, en in het jaar 2000?
Men vermoedt, dat dan 80 biljoen
kWh nodig zijn.
Deze sterke stijging van de ener
giebehoefte hangt nauw samen met
de bevolkingsgroei.
In het jaar 1900 woonden er 900
miljoen mensen op de aarde. In 1950
was dit aantal gegroeid tot 2500 mil-
6CHOOLSTRAAT VENRAY
joen. In het jaar 2000 zal de wereld
bevolking 3700 miljoen mensen tel
len.
Wij kunnen thans nog veel bron
nen van energie aanboren: kolen,
olie, waterkracht, aardgasMaar
met het vinden van elke nieuwe
bron groeit tevens de energiebehoef
te. Eens zullen de „klassieke" bron
nen zelfs onze zeer grote aardgas
voorraad uitgeput geraken.
Op de vraag: waar halen we de
energie vandaan, welke moet wor
den aangewend om de sterk stijgen
de wereldbevolking te doen leven, is
maar één antwoord: atoomenergie.
Kan dit antwoord worden waarge
maakt?
uy
In 1950 heeft men inzicht gekregen
in de problemen, die de praktijk
met zich meebrengt om reactoren
voor energie-opwekking te gebrui
ken. In 1956 werd de Engelse atoom
centrale te Calder Hall in werking
gesteld. Deze centrale heeft een ver
mogen van 90.000 kilowatt en is in
staat om een stad van 60.000 inwo
ners van electriciteit te voorzien, te
gelijkertijd maakt deze reactor weer
nieuwe brandstof, plutonium.
Rusland had al in 1954 in de buurt
van Moskou een atoomcentrale ge
bouwd als proefreactor; het vermo
gen is slechts 5000 kilowatt.
In 1955 werd het eerste atoomschip
te water gelaten, de Amerikaanse
onderzeeboot „Nautilius". Dit schip
heeft 60.000 mijlen gevaren zonder
nieuwe „brandstof in te nemen.
Want voor deze afstand was slechts
4 kg. splijtstow nodig. Was er olie
als energiebron gebruikt, dan zou
10.000 ton zijn verstooktBehalve
deze onderzeeboot heeft Amerika ook
kruisers en vliegdekschepen op
atoomkracht varen. Maar ook een
koopvaardijschip, de Savannah r
genoemd naar de eerste Amerikaan
se stoomboot, die de Atlantische Oce
aan overstak.
De tweede Savannah heeft verle
den jaar onder grote belangstelling
van het publiek Rotterdam bezocht.
Deze vrachtboot meet 10.000 ton en
kan 60 passagiers meenemen. De
boot kan drie jaren .varen zonder
nieuwe brandstof te „bunkeren".
Binnenkort zal de Savannah een ge
regelde dienst tussen Amerika en
Europa onderhouden en hierbij ook
onze Maasstad aandoen.
Rusland heeft sinds 1958 ijsbrekers
op atoomkracht in de vaart. Proe
ven met atoomvliegtuigen worden
reeds genomen, al zijn de problemen
hierbij erg groot.
Of het mogelijk zal zijn om ook
auto's te maken, die met atoom
kracht worden voortbewogen, is nog
niet bekend.
Voor een locomotief liggen de
kansen gunstiger. Zo gaat het werk
tot het winnen van deze nieuwe
energie gestadig voort. Nóg zijn de
kosten hoog, nóg bevinden we ons
in het experimentele stadium. Ge
lukkig werken op dit terrein de lan
den meer en meer samen.
I Op initiatief van de Verenigde Na
ties werd in 1955 te Genève de eer
ste conferentie gehouden over de
toepassing van atoomenergie voor
vreedzame doeleinden. Hier waren
1200 deskundigen uit 72 landen bij
een. Deze conferentie was zo'n groot
succes, dat al in 1958 een tweede
conferentie plaats had. Toen waren
6300 deelnemers uit 69 landen bij el
kaar. Zeer vereend werd samenge
werkt, belangrijke gegevens werden
uitgewisseld.
Het Europese atoomonderzoek is
verenigd in „Euratom", waaraan
vrijwel ieder land van ons wereld
deel meedoet.
Vooral in het begin, hebben we
reeds gezegd, dat er nog veel geld
moet worden geïnvesteerd, maar
meer dan waar ook geldt hier het
spreekwoord: „De kost gaat voor de
baat uit
Volgens nu reeds opgestelde plan
nen moeten al dit jaar de Neder
landse atoomcentrales 400.000 en
over vijf jaren, in 1970, 1.200.000 ki
lowatt aan energie kunnen leveren.
Enricb Fermi, de bouwer van de
eerste kernreactor, stierf, 53 jaren
oud, op 28 november 1954. Enkele
maanden later, op 18 april 1955,
overleed de theoreticus Albert Ein
stein. Nóg een jaar later, 17 maart
1956, nam de uitvindster van de
kunstmatige radio-aktiviteit, Irène
Joliot-Curie, afscheid van het leven.
Zij brachten ons een nieuw tijdperk,
het atoomtijdperk.
Op één dag kan dit tijdperk een
einde nemendan kan de aarde
worden beroofd van alle leven.
Maar ook kan de atoomtijd een
lange periode zijn van stijgende wel
vaart. De menselijke geest beheerst
zijn eigen bestaan. Moge God de
mens ten goede inspireren