De bezuiniging....
Onze molens leerlands symbool.
prima cocosborstel 15 ct.
10%
Wist U....
Zondag: Wiclerroode
(aêpG
rol VéGé-Beschuit -- 19 ct.
Nieuws ia 't kort
Een moderne ratten
vanger van Hameien
Zaterdag 31 augustus 1957 No 35
ACHT EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF WFFïCRT AH VOOR VFMRAV FM HM^TRFRFW ADVERTENTIE-PRIJS: 8 ct. per m.m. ABONNEMENTS-
QROTESTRAAT 28 TELEFOON 612 GIRO 150052 WW V V I 1-*IW UIVIO 1 i\UIVUll PRIJS PER KWARTAAL f 1.40 BUITENVENRAY f 1.60.
De bestedingsbeperking is aan
de gang en er lekt iets over uit,
waarop men bezuinigen zal.
Wij wisten al, dat het wegennet
niet zal worden uitgebreid, dat
verkeersvoorzieningen achterwege
zullen blijven. Wij kennen o.a. de
moeilijkheden met de IJ-tunnel.
Thans hebben wij vernomen uit
de nota, die minister S uurhof f bij
de Tweede Kamer heeft ingediend
en waarvan de hoofdzakelijke in
houd in de kranten is verschenen,
dat het hakmes wordt gezet in de
uitgaven voor sociale doeleinden.
De minister is er waarschijnlijk
met tegenzin toe overgegaan, want
wat is smartelijker dan op sociale
uitgaven te moeten beknibbelen,
wanneer men zich de sociale op
bouw als levensdoel heeft gesteld?
Bezien wij achtereenvolgens de
verschillende punten van het be
zuinigingsprogram van het depar
tement van sociale zaken en volks
gezondheid.
De minister is blijkbaar onder
de indruk geweest van de terug
gang der tuberculose. Drie van de
bezuinigingsvoorstellen raken de
tuberculose-bestrijding.
De bewindsman wil de aanschaf
fing der röntgen-apparatuur voor
de afweer van die kwaal beperken,
hij wil het subsidie aan de centrale
vereniging en van de plaatselijke
verenigingen voor tuberculose-be
strijding doen teruglopen.
Houden wij er rekening mee, dat
ons volk inderdaad minder dan
vroeger door tuberculose wordt
bedreigd, dan moeten wij daartegen
over vaststellen, dat een dergelijke
ziekte toch blijft vreten aan de
basis van onze volksgezondheid en
dat verslapping van de afweer het
gunstige resultaat dat we bereik
ten, weer kan verloren doen gaan.
0—
Bedenkelijker is nog te achten,
dat de minister het aantal wijkver
pleegsters wil laten verminderen.
De wijkverpleegster is een der
nuttigste en zegenrijkste figuren
in den lande.
Wat zij weet op te bouwen is
met geen pen te beschrijven. Zij
brengt orde en rust in de volksge
zinnen, zij geneest en zij troost,
zij steunt de kinderrijke families
van werkende mensen, die een
moeilijk lot hebben en die, wanneer
er zieken in huis zijn, extra wor
den bezwaard.
Ook de afschaffing van een ge
neesheer in volledige dienst voor
de kinderhygiëne is een betreu
renswaardige achteruitgang.
De gezondheid van het kind be
tekent de gezondheid van het völk.
Door goede kinderverzorging kan
men latere kwalen voorkomen en
werkt men preventief ten bate van
de algemene volksgezondheid. Maar
het kind schijnt de dupe van de
bezuinigingsnota, waarover wij
schrijven. Do verpleging van ast
matische kinderen wordt besnoeid.
Het is verbazingwekkend, dat de
regering, op het ogenblik waarin
zij de kinderverlamming in grote
stijl gaat bestrijden, op dit gebied
een bezuiniging zoekt, door be
snoeiing van de apparatuur, die in
dienst staat van het bekampen der
kwaal. En het is rechtuit antipa
thiek dat men de bezuiniging ver
halen wil op het verplegend per
soneel.
Onze verplegers en verpleegsters
hebben een hard, doodvermoeiend
en opofferend beroep en zij wor
den slecht betaald.
Hoeveel verwachting wordt in
deze nota met één pennestreek
vernietigd.
Ook het instituut der schoolartsen
is liet slachtoffer van deze be
stedingsbeperking. Wederom het
kind, dat getrofien wordt. En een
nuttige en onontbeerlijke instelling
wordt teruggeduwd.
De door Minister Suurhof voor
gestelde maatregelen leveren een
besparing op van 1.3 miljoen op
een begroting van 969 miljoen. Men
vraagt zich af: is dit nu spijkers
met koppen slaan
Deze besteding-beperking maakt
de indruk, dat er gepulkt is aan
de begroting, ten koste van zaken
van sociale betekenis. Maar een
uit vezelende bezuiniging is iets
anders dan een drastische, princi
piële en systematische bezuiniging.
Waarom zoekt men het in kleine
onderdelen, die tezamen het resul
taat niet opbrengen, dat door de
nood van de schatkist wordt ge-
eist
Wij vrezen dat de regering dit
lepeltjeswerk zal verrichten om
daardoor tepogen ons te redden.
Als op de aanstaande vergadering
van de Wereldbank in september
tot devaluatie besloten wordt, dan
kan de regering zich er op beroepen,
dat zij daartoe door de grote
mogendheden gedwongen wordt,
maar tot zolang moet de gulden
kunstmatig zijn waarde handhaven.
Zal dat gelukken Wij houden ons
hart vast.
De lezer roept uit: kritiek op
bezuinigingen, dat is allemaal goed
en wel. Maar de beste stuurlui
staan aan wal, wijs nu eens één
object aan, waardoor een radicale
bezuiniging wordt bereikt
Wij komen tot een oud thema
terug. Het is ieder bekend, dat de
enorme kosten voor de defensie de
voornaamste oorzaak zijn van onze
financiële misère. Is het nodig dat
wij ons stelselmatig verarmen voor
een hersenschim Engeland wil
zijn troepen terugtrekken, Frankrijk
moet zijn militaire macht in Europa
verminderen, in Duitsland wenst
een groot deel van de bevolking
een militaire neutraliteit. Moeten
wij ons dan weerloos overleveren
aan de gevaarlijke, immer dreigen
de Sowjet-Unie
Dat niet, maar een moderne oor
log als hij wat God verhoede
ontstond, wordt met vliegtuigen en
technische wapens uitgevochten, de
waarde van de legers is verkleind.
Het mag niet zó zijn, dat de neder -
landse mankracht voor de belangen
van vreemde mogendheden ver
bloedt, terwijl die vreemde mogend
heden ons onze onafhankelijkheid
niet kunnen verzekeren. Kan onze
bijdrage voor de bondgenootschap
pelijke zaak niet wat bescheidener
Hoe het zij, wat er tot dusver
uitgelekt is over de bestedings
beperkingen is onbevredigend
dat het de dames onder ons geëerd
lezerspubliek wel een schok zal
geven, maar de lippenstift, waar
mede zij een paar malen per dag
hun bekoorlijkheid in stand houden,
hoort oorspronkelijk thuis bij de
oorlogsmaterialen. De plant, waar
uit ook vandaag nog de grondstof
voor hun lippenrood gewonnen
wordt, stamt uit het stroomgebied
van de Amazone. Daar hadden de
Indianen al lang de oranje-rode
kleur ontdekt als „je ware" om
lichaam en wapens te beschilderen
en daarmee je vijanden de stuipen
op het lijf te jagen, voordat de
Spanjaarden de plant (Bixa Crel
lana) vonden. Daarna kwam de
„verfboom" eerst op dePhilippijnen
en later in Oost-Indië.
dat in het nieuwe adresboek van
New York de naam Nasser 72 maal
voorkomt. Winston Churchill 20
maal en Tito 4 maal.
dat in Radio City Music Hall te
New Yörk, de grootste bioscoop
ter wereld, 118 werksters dagelijks
18 pond uitgekauwd kauwgum ver
zamelen. Buitendien halen zij per
dag 240 achtergelaten voorwerpen
op, waaronder men aantrof een uit
elkaar gehaalde automotor, twee
schemerlampen, een wieg en een
vuilnisemmer.
dat wij de volgende advertentie
gelezen hebben in Business Bulletin:
Matrassenfa'oriek zoekt voor een
tentoonstelling een bejaard man in
staat 8 uur per dag te slapen, bij
voorkeur een gepensioneerd amb
tenaar.
dat een tienjarig jongetje en zijn
zusje van negen uit de dierentuin
van San Francisco een slang van
anderhalve meter lengte hebben
gestolen. Men ontdekte de diefstal
en spoorde de daders op. Toen het
jongetje de slang werd afgenomen,
zei hij: „We hadden hem echt nodig.
We wilden Adam en Eva spelen/'
dat wij in Essen boven de poort
van een school gelezen hebben
„Toegang tot de schoolplaats buiten
schooltijd wegens gevaar voor in
storten van de muren verboden."
dat wij het volgende nieuws gelezen
hebben in brieven van kinderen,
die op het ogenblik op vacantie
zijn:
Ik blijf de hele vacantie nog
hier. Tante is erg lief voor me,
Ze vraagt iedere dag of ik nog
geen heimwee heb.
Gisterenavond hebben wij feest
gehad. Bij gebrek aan heren
hebben wij met de leraren ge
danst.
Lieve Pappie, het is erg fijn
hierbuiten. Broertje is goed ge
groeid en al veel aardiger ge
worden. Hopend, dat het bij U
ook zo mag zijn, Uw liefheb
bend Truusje.
Lieve Oma, Wim en ik zullen
U van de trein afhalen. Draagt
U dan als herkenningsteken
een grote auto en een mooie
pop onder de arm
Gisteren heeft Opoe me mee
naar de dierentuin genomen.
Daar was een kooi vol witte
apen. Opa was er ook bij....
dat in Cairo op het programma
van een toneelstuk stond: „Het
eerste bedrijf speelt 7000 jaar ge
leden, het tweede bedrijf 3 dagen
later."
dat de bruidegom de dag vóór de
grote dag zei, dat hij er toch maar
van af zag. Grote consternatie in
het huis van de bruid, want alles
was geregeld: het stadhuis, het
feestprogramma, de receptie, de
feestdis, alles. Maar de bruid was
er een van het zeer kordate soort.
Binnen enkele uren had ze een
nieuwe bruidegom ontdekt. De
volgende dag ging het feest ge
woon door met de plaatsvervanger,
die overigens (natuurlijk) geen
onbekende voor de bruid was. Men
zat alleen met de bruidstaart, die
andere initialen toonde en de ser
vetten en dergelijke, die ook niet
juist waren geborduurd.
Toen de organisators van bevrij
dingsfeesten na de oorlog f ietswed
strijden op de feest-programma's
plaatsten, heeft men er waarschijn
lijk niet aan gedacht, dat 10 jaren
daarna, een R.K. Nederl. Wielren-
federatie zou bestaan, die hun werk
het organiseren van fietswed-
strijden nog steeds blijft door
zetten.
Venray was een der eerste plaat
sen waar bij de bevrijdingsfeesten
een dergelijk nummer op het pro
gramma stond en misschien kan
men zich nog herinneren hoe een
stel jongelui, op alle mogelijke
soorten fietsen door de straten
zwierden, toen de eerste Venrayse
wielerronde werd verreden.
Uit dit stel is later een ploeg ge
vormd, die ook op andere wed
strijden in de buurt voortaan regel
matig verschenen.
Namen als Hans Voesten, Frans
Poels, Toon vd. Munckhof, Berg
mans, Sjef Goumans en Johan
Swaghoven, werden bekend en be
roemd en toen de tweede Venrayse
ronde bij het sportterrein van Ser-
vaas werd verreden, bleek aldra, dat
niet alleen deze ploeg in de afge
lopen tfjd de klappen van de zweep
had leren kennen, maar dat ook op
andere plaatsen hetzelfde enthou
siasme voor de rensport was los
geslagen.
Zo kwam in enkele jaren tijd een
stortvloed van rondes over deze
contreien en er waren rennertjes
bij, die met enkele uren fietsen
's zondags, meer verdienden, dan
met een week hard werken.
Dat is altijd gevaarlijk en het
werd tijd, dat deze „los-rennende"
jeugd in verenigingsverband werd
opgevangen en, dat een en ander
eens behoorlijk werd gereglemen
teerd.
Dat is dan gebeurd en weer was
het Venray, dat de toon aan gaf.
Hier was het nl. A. Janssen, die
voor Noord-Limburg de renners bij
elkaar bracht, regels stelde voor
deelname, prijzen etc. meer.
Ook in Zuid-Limburg bestond een
dergelijke bond en het was bijna
vanzelfsprekend, dat deze tenslotte
bij elkaar kwamen in een soort
federatie, die nu al weer 7 jaren
lang de organistie regelt en ver
zorgt.
Intussen hebben deze renners,
duizenden guldens bij elkaar ge
reden en hebben gelden voor alle
mogelijke doeleinden ter beschik
king kunnen stellen.
In federatie-verband hebben Aug.
Willems en Theunissen uit Yssel-
steyn, vele prijzen gewonnen, maar
het enthousiasme voor deze sport
was 't laatste jaar toch wel tanende.
In deze contreien tenminste, want
onder auspiciën van de federatie,
rijden op het ogenblik toch nog
altijd dik 170 renners, Iedere zon
dag opnieuw hun wedstrijden. Dus,
er is leven genoeg in de rennerij.
Het is daarom toch een goede ge
dachte van de jeugd van Leunen,
die, als elke jeugdvereniging,
een chronisch gebrek heeft aan
geld om weer eens zo'n ouder
wets wielerfestijn in Venray te or
ganiseren.
Vorig jaar heeft men dat ook al
gedaan, maar het feest is toen ver
dronken in regen- en stormbuien en
is de Leunse jeugd er armer van
geworden i.p.v. rijker.
Men geeft de moed echter niet
op en voor a.s. zondag staan dan
wederom de wedstrijden voor se
nioren en junioren op het pro
gramma in het parcours, Oude Oos-
trumseweg, Julianasingel, Prins
Bernhardstraat en Oostsingel.
Men zal zeker deze kans niet
willen missen om deze rondes te
willen zien en de kennismaking te
hernieuwen. Het zal beslist mee
vallen en de Leunse jeugd zal er
wel bij varen.
Bij aankoop van een bus
(42 ct. met 8 geldzegels) een
schuimend schuurpoeder
ïn
Een grote
met nog 4 geldzegels, bij aankoop van een grote VéGé-ontbijtkoek
52 ct. met 10 geldzegels.
Vat €oz>p>b
€e&keQ.cyo/
Te Sittard is zondagavond de
75 jarige B. uit Heerlen, door een
trein gegrepen en gedood.
Te Maastricht heeft een Hon
gaarse priester zijn eerste H- Mis
opgedragen.
Abbé Pierre uit Parijs, de mis
sionaris van de armsten der armen,
heeft deze week te Maastricht een
spreekbeurt gehouden, waarna ver
schillende steden in ons land volgen.
Te Gennep zal op 7 septem
ber a.s. een nieuwe protestantse
school worden geopend.
Het zal niet lang meer duren, of
alleen de Petrus Banden molen en
die van Merselo zijn nog over van
de molens, die Venray vroeger heeft
gekend.
Nederland en molens zijn syno
niem, althans voor de buitenlandse
toerist. Een land zonder molens is
voor hem geen Nederland.
Het is merkwaardig, maar we
mogen de molen werkelijk Neer-
lands symbool noemen, alhoewel
ze eigenlijk door de kruisvaarders
uit Azië werden geïmporteerd.
In vroeger tijden bezat ons land
er duizenden en duizenden, elke
stad en elk dorp had er meer dan
één en dit zal wel de reden zijn,
dat men In het buitenland ons land
beschouwt als een molenland.
De werkelijkheid is momenteel
wel iets anders.
In de laatste eeuw zijn de molens
bij honderden en honderden ge
sloopt, als gevolg van de ontwik
keling van de moderne techniek,
die sneller en efficiënter het werk
doen dan de windmolens.
In onze streken heeft de oorlog
ook zijn deel bijgedragen tot de
vernietiging van de molens.
De oudste typen.
Voor velen is een molen een mo
len, maar dan is men abuis, want
er bestaan verschillende soorten,
die onderling in bouw nogal veel
verschillen. Wie bij een tocht langs
de molens goed oplet, zal ze zo
kunnen herkennen.
Zo hebben we de standerdmolen,
het oudste windmolentype in ons
land. Bij dit bouwwerk wordt de
molen op de wind gezet door het
gehele molenlichaam om een stan
derd of spil te draaien.
Aan de achterzijde van deze mo
len ziet men de staartboom en het
kruiwiel, waarmee de molen kan
gedraaid worden.
Dan is er de paltrokmolen, die
ook geheel om een spil draait. Het
is een houtzaagmolen, waarvan
men er vroeger vele op vlotten
vond. Deze molens zijn geheel van
hout opgetrokken en er zijn er nog
slechts drie in ons land.
Deze oude molentypen bleken in
de praktijk niet zo handig en later
verbeterde men de molen, waar
door de „bovenkruier" ontstond.
Het molenlichaam staat hierbij
in zijn geheel vast op de grond en
alleen de kap met wieken en staart
(het bovengedeelte) werd draai
baar gemaakt.
De Petrus Banden molen en die
van Merselo zijn hier mooie voor
beelden van.
Hoge exemplaren.
Natuurlijk kon het voorkomen,
dat een molen hoog opgetrokken
moest worden om voldoende wind
te vangen, omdat zijn omgeving bij
voorbeeld door bebouwing de wind
tegenhield. Dit werden dan hoge
molens.
Het draaien van kap en wieken
kan hierbij niet op de begane grond
geschieden, maar op een speciaal
daarvoor gebouwde omloop of stel
ling. Daarom heten deze molens
„stellingmolens".
Veelal wordt de ruimte gelijk
vloers gebruikt als pakhuis. Een
andere naam voor deze molens is
„hoge bovenkruiers".
Op het hiervoor genoemde type
zijn verschillende variaties, die eigen
namen dragen. Zo hebben we nog
de „bergmolen of belmolen".
Dit is een molen die ook hoog
moet staan om wind te vangen,
doch die hiertoe op een heuvel of
bergje is gebouwd. Het type dat op
deze heuvel staat, is echter een
gewone „bovenkruier".
In oude steden vinden we dik
wijls stellingmolens, die bovendien
op een der vestingwallen zijn ge
plaatst, om ze extra hoog te maken.
Deze molens noemt men „wal-
molens".
Een type molen, dat we slechts
weinig in ons land vinden, is de
zogenaamde „torenmolen", waarvan
het ronde molenlichaam kort en
gedrongen is en niet zoals bij de
andere taps toeloopt.
Deze molens hebben geen staart
en de wieken kunnen van binnen
uit door een apparatuur op de wind
gesteld worden. Daarom heten ze
ook wel „binnenkruiers".
De watermolens
Al de genoemde typen zijn be-
drijfsmolens. Doch er is nog een
tweede categorie en wel de polder-
of weidemolens. Daar hebben we
ten eerste de „wip-watermolen",
een geheel houten geval, eigenlijk
een klein molenhuis op een pyra-
mideachtig onderstel. Dit huisje is
in zijn geheel draaibaar met wieken
en al. De kleine uitvoering van
deze molen heet wel „spinnekop".
De „zuidhollandse watermolen".
Het is een dikwijls houten met riet
bedekte optrek op een gemetselde
voet. In wezen is het niet anders
dan een bovenkruier die als water
molen gebruikt wordt. Het water
transport vindt plaats door een
scheprad of schroefbeweging van
een vijzel. Dit type komt in weer
wil van zijn naam ook in Friesland
voor.
Een beroemd type is de „noord
hollandse binnenkruier" een acht
kantig molentype, dat geen staart-
balk en toebehoren heeft en van
binnen uit op de wind gesteld kan
worden. Door de wieken wordt een
scheprad vijzel of pomp in bewe
ging gebracht. Het is een eenvou
dige molen op houten onderbouw
zonder stelling, die een grote rol
heeft gespeeld bij de vele droog
leggingen in ons land.
Zo zien we, dat alle molens nog
niet gelijk zijn en tevens, dat wij
er goed aan doen deze schaarse
monumenten, die symbolen van
Nederland, te bewaren als een
historische schat en door te geven
aan ons nageslacht. Want wat zou
Nederland zijn zonder molens
In 10 jaar 3 millioen ratten
gedood
„Ratten hebben in hun neus een
ontvangapparaatje. Wanneer ze
met dit apparaat bepaalde trillin
gen opvangen, dan verliezen ze
alle voorzichtigheid uit het oog.
En dan is het onze kans".
Dit zegt de meester-rattenvanger
van Maastricht, de heer J. Olischlii-
ger. Hoe hij deze kans aangrijpt,
blijkt uit de resultaten van de
laatste tien jaar: 3 millioen ratten
een gemiddelde van 750 per dag
vonden sedert 1946 de dood in
Nederland, België, Luxemburg,
Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië,
Zwitserland, Duitsland en Dene
marken.
Dit enorme sterftecijfer onder de
West-Europese rattenbevolking heb
ben wij te danken aan het feilloze
verdelgingsmiddel van het Maas
trichtse verdelgingsbedrijf, dat
grootvader Olischlager rond 1860
stichtte en dat waarschijnlijk dit
jaar nog of in 1958 filialen zal
vestigen in alle werelddelen.
Het middel, waarmee de Maas
trichtse rattenverdelger zijn slacht
offers aanlokt en vervolgens doodt,
is een zorgvuldig bewaard beroeps
geheim.
Een algemene verklaring wilde
de heer Olischlager ons wel geven.
Elke geur is een trilling, die kilo
meters ver in de omtrek door de
neus wordt opgevangen en als geur
wordt geregistreerd. Ons geheim
berust op de reproductie van de
typische geur van de verliefde rat.
Aldus speculerend op de zeer grote
voortplantingsdrift van de rat,
waarbij hij elke voorzichtigheid uit
het oog verliest, zien wij kans het
dier te doden. Tot zover de heer
Olischlager over het geheim van
zijn succes, dat hij vanzelfsprekend
zuinig bewaart.
Hij is overigens vol bewondering
voor de rat met zijn streng geor
ganiseerde samenleving en zijn
hoge intelligentie. Een rat leert
vlugger dan de mens, is de mening
van de heer Olischlager, die samen
met zijn Franse echtgenote een
diepgaande studie van de rat ge
maakt heeft. De rat heeft voor
hem geen geheimen meer.
Op het ogenblik ben ik zo ver,
vertelt de heer Olischlager, dat ik
garanderen kan, dat niet één rat
mijn methode overleeft.
Een paar weken geleden doodde
hij in zeven dagen tijds op de ge
meentelijke vuilnisbelt van Moulins
in Frankrijk 60,000 ratten. Het
klinkt ongelofelijk, maar het is
waar.
Het volgende offensief tegen de
ratten begint in oktober te l'Orient
an Briare eveneens in Frankrijk.
Dan gaat de heer Olischlager naar
Finland.
Hij is van kindsbeen af met de
ratten opgegroeid, of beter gezegd,
met de verdelging ervan. Groot
vader Olischlager begon ermee