De bezuiniging.... Onze molens leerlands symbool. prima cocosborstel 15 ct. 10% Wist U.... Zondag: Wiclerroode (aêpG rol VéGé-Beschuit -- 19 ct. Nieuws ia 't kort Een moderne ratten vanger van Hameien Zaterdag 31 augustus 1957 No 35 ACHT EN ZEVENTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF WFFïCRT AH VOOR VFMRAV FM HM^TRFRFW ADVERTENTIE-PRIJS: 8 ct. per m.m. ABONNEMENTS- QROTESTRAAT 28 TELEFOON 612 GIRO 150052 WW V V I 1-*IW UIVIO 1 i\UIVUll PRIJS PER KWARTAAL f 1.40 BUITENVENRAY f 1.60. De bestedingsbeperking is aan de gang en er lekt iets over uit, waarop men bezuinigen zal. Wij wisten al, dat het wegennet niet zal worden uitgebreid, dat verkeersvoorzieningen achterwege zullen blijven. Wij kennen o.a. de moeilijkheden met de IJ-tunnel. Thans hebben wij vernomen uit de nota, die minister S uurhof f bij de Tweede Kamer heeft ingediend en waarvan de hoofdzakelijke in houd in de kranten is verschenen, dat het hakmes wordt gezet in de uitgaven voor sociale doeleinden. De minister is er waarschijnlijk met tegenzin toe overgegaan, want wat is smartelijker dan op sociale uitgaven te moeten beknibbelen, wanneer men zich de sociale op bouw als levensdoel heeft gesteld? Bezien wij achtereenvolgens de verschillende punten van het be zuinigingsprogram van het depar tement van sociale zaken en volks gezondheid. De minister is blijkbaar onder de indruk geweest van de terug gang der tuberculose. Drie van de bezuinigingsvoorstellen raken de tuberculose-bestrijding. De bewindsman wil de aanschaf fing der röntgen-apparatuur voor de afweer van die kwaal beperken, hij wil het subsidie aan de centrale vereniging en van de plaatselijke verenigingen voor tuberculose-be strijding doen teruglopen. Houden wij er rekening mee, dat ons volk inderdaad minder dan vroeger door tuberculose wordt bedreigd, dan moeten wij daartegen over vaststellen, dat een dergelijke ziekte toch blijft vreten aan de basis van onze volksgezondheid en dat verslapping van de afweer het gunstige resultaat dat we bereik ten, weer kan verloren doen gaan. 0— Bedenkelijker is nog te achten, dat de minister het aantal wijkver pleegsters wil laten verminderen. De wijkverpleegster is een der nuttigste en zegenrijkste figuren in den lande. Wat zij weet op te bouwen is met geen pen te beschrijven. Zij brengt orde en rust in de volksge zinnen, zij geneest en zij troost, zij steunt de kinderrijke families van werkende mensen, die een moeilijk lot hebben en die, wanneer er zieken in huis zijn, extra wor den bezwaard. Ook de afschaffing van een ge neesheer in volledige dienst voor de kinderhygiëne is een betreu renswaardige achteruitgang. De gezondheid van het kind be tekent de gezondheid van het völk. Door goede kinderverzorging kan men latere kwalen voorkomen en werkt men preventief ten bate van de algemene volksgezondheid. Maar het kind schijnt de dupe van de bezuinigingsnota, waarover wij schrijven. Do verpleging van ast matische kinderen wordt besnoeid. Het is verbazingwekkend, dat de regering, op het ogenblik waarin zij de kinderverlamming in grote stijl gaat bestrijden, op dit gebied een bezuiniging zoekt, door be snoeiing van de apparatuur, die in dienst staat van het bekampen der kwaal. En het is rechtuit antipa thiek dat men de bezuiniging ver halen wil op het verplegend per soneel. Onze verplegers en verpleegsters hebben een hard, doodvermoeiend en opofferend beroep en zij wor den slecht betaald. Hoeveel verwachting wordt in deze nota met één pennestreek vernietigd. Ook het instituut der schoolartsen is liet slachtoffer van deze be stedingsbeperking. Wederom het kind, dat getrofien wordt. En een nuttige en onontbeerlijke instelling wordt teruggeduwd. De door Minister Suurhof voor gestelde maatregelen leveren een besparing op van 1.3 miljoen op een begroting van 969 miljoen. Men vraagt zich af: is dit nu spijkers met koppen slaan Deze besteding-beperking maakt de indruk, dat er gepulkt is aan de begroting, ten koste van zaken van sociale betekenis. Maar een uit vezelende bezuiniging is iets anders dan een drastische, princi piële en systematische bezuiniging. Waarom zoekt men het in kleine onderdelen, die tezamen het resul taat niet opbrengen, dat door de nood van de schatkist wordt ge- eist Wij vrezen dat de regering dit lepeltjeswerk zal verrichten om daardoor tepogen ons te redden. Als op de aanstaande vergadering van de Wereldbank in september tot devaluatie besloten wordt, dan kan de regering zich er op beroepen, dat zij daartoe door de grote mogendheden gedwongen wordt, maar tot zolang moet de gulden kunstmatig zijn waarde handhaven. Zal dat gelukken Wij houden ons hart vast. De lezer roept uit: kritiek op bezuinigingen, dat is allemaal goed en wel. Maar de beste stuurlui staan aan wal, wijs nu eens één object aan, waardoor een radicale bezuiniging wordt bereikt Wij komen tot een oud thema terug. Het is ieder bekend, dat de enorme kosten voor de defensie de voornaamste oorzaak zijn van onze financiële misère. Is het nodig dat wij ons stelselmatig verarmen voor een hersenschim Engeland wil zijn troepen terugtrekken, Frankrijk moet zijn militaire macht in Europa verminderen, in Duitsland wenst een groot deel van de bevolking een militaire neutraliteit. Moeten wij ons dan weerloos overleveren aan de gevaarlijke, immer dreigen de Sowjet-Unie Dat niet, maar een moderne oor log als hij wat God verhoede ontstond, wordt met vliegtuigen en technische wapens uitgevochten, de waarde van de legers is verkleind. Het mag niet zó zijn, dat de neder - landse mankracht voor de belangen van vreemde mogendheden ver bloedt, terwijl die vreemde mogend heden ons onze onafhankelijkheid niet kunnen verzekeren. Kan onze bijdrage voor de bondgenootschap pelijke zaak niet wat bescheidener Hoe het zij, wat er tot dusver uitgelekt is over de bestedings beperkingen is onbevredigend dat het de dames onder ons geëerd lezerspubliek wel een schok zal geven, maar de lippenstift, waar mede zij een paar malen per dag hun bekoorlijkheid in stand houden, hoort oorspronkelijk thuis bij de oorlogsmaterialen. De plant, waar uit ook vandaag nog de grondstof voor hun lippenrood gewonnen wordt, stamt uit het stroomgebied van de Amazone. Daar hadden de Indianen al lang de oranje-rode kleur ontdekt als „je ware" om lichaam en wapens te beschilderen en daarmee je vijanden de stuipen op het lijf te jagen, voordat de Spanjaarden de plant (Bixa Crel lana) vonden. Daarna kwam de „verfboom" eerst op dePhilippijnen en later in Oost-Indië. dat in het nieuwe adresboek van New York de naam Nasser 72 maal voorkomt. Winston Churchill 20 maal en Tito 4 maal. dat in Radio City Music Hall te New Yörk, de grootste bioscoop ter wereld, 118 werksters dagelijks 18 pond uitgekauwd kauwgum ver zamelen. Buitendien halen zij per dag 240 achtergelaten voorwerpen op, waaronder men aantrof een uit elkaar gehaalde automotor, twee schemerlampen, een wieg en een vuilnisemmer. dat wij de volgende advertentie gelezen hebben in Business Bulletin: Matrassenfa'oriek zoekt voor een tentoonstelling een bejaard man in staat 8 uur per dag te slapen, bij voorkeur een gepensioneerd amb tenaar. dat een tienjarig jongetje en zijn zusje van negen uit de dierentuin van San Francisco een slang van anderhalve meter lengte hebben gestolen. Men ontdekte de diefstal en spoorde de daders op. Toen het jongetje de slang werd afgenomen, zei hij: „We hadden hem echt nodig. We wilden Adam en Eva spelen/' dat wij in Essen boven de poort van een school gelezen hebben „Toegang tot de schoolplaats buiten schooltijd wegens gevaar voor in storten van de muren verboden." dat wij het volgende nieuws gelezen hebben in brieven van kinderen, die op het ogenblik op vacantie zijn: Ik blijf de hele vacantie nog hier. Tante is erg lief voor me, Ze vraagt iedere dag of ik nog geen heimwee heb. Gisterenavond hebben wij feest gehad. Bij gebrek aan heren hebben wij met de leraren ge danst. Lieve Pappie, het is erg fijn hierbuiten. Broertje is goed ge groeid en al veel aardiger ge worden. Hopend, dat het bij U ook zo mag zijn, Uw liefheb bend Truusje. Lieve Oma, Wim en ik zullen U van de trein afhalen. Draagt U dan als herkenningsteken een grote auto en een mooie pop onder de arm Gisteren heeft Opoe me mee naar de dierentuin genomen. Daar was een kooi vol witte apen. Opa was er ook bij.... dat in Cairo op het programma van een toneelstuk stond: „Het eerste bedrijf speelt 7000 jaar ge leden, het tweede bedrijf 3 dagen later." dat de bruidegom de dag vóór de grote dag zei, dat hij er toch maar van af zag. Grote consternatie in het huis van de bruid, want alles was geregeld: het stadhuis, het feestprogramma, de receptie, de feestdis, alles. Maar de bruid was er een van het zeer kordate soort. Binnen enkele uren had ze een nieuwe bruidegom ontdekt. De volgende dag ging het feest ge woon door met de plaatsvervanger, die overigens (natuurlijk) geen onbekende voor de bruid was. Men zat alleen met de bruidstaart, die andere initialen toonde en de ser vetten en dergelijke, die ook niet juist waren geborduurd. Toen de organisators van bevrij dingsfeesten na de oorlog f ietswed strijden op de feest-programma's plaatsten, heeft men er waarschijn lijk niet aan gedacht, dat 10 jaren daarna, een R.K. Nederl. Wielren- federatie zou bestaan, die hun werk het organiseren van fietswed- strijden nog steeds blijft door zetten. Venray was een der eerste plaat sen waar bij de bevrijdingsfeesten een dergelijk nummer op het pro gramma stond en misschien kan men zich nog herinneren hoe een stel jongelui, op alle mogelijke soorten fietsen door de straten zwierden, toen de eerste Venrayse wielerronde werd verreden. Uit dit stel is later een ploeg ge vormd, die ook op andere wed strijden in de buurt voortaan regel matig verschenen. Namen als Hans Voesten, Frans Poels, Toon vd. Munckhof, Berg mans, Sjef Goumans en Johan Swaghoven, werden bekend en be roemd en toen de tweede Venrayse ronde bij het sportterrein van Ser- vaas werd verreden, bleek aldra, dat niet alleen deze ploeg in de afge lopen tfjd de klappen van de zweep had leren kennen, maar dat ook op andere plaatsen hetzelfde enthou siasme voor de rensport was los geslagen. Zo kwam in enkele jaren tijd een stortvloed van rondes over deze contreien en er waren rennertjes bij, die met enkele uren fietsen 's zondags, meer verdienden, dan met een week hard werken. Dat is altijd gevaarlijk en het werd tijd, dat deze „los-rennende" jeugd in verenigingsverband werd opgevangen en, dat een en ander eens behoorlijk werd gereglemen teerd. Dat is dan gebeurd en weer was het Venray, dat de toon aan gaf. Hier was het nl. A. Janssen, die voor Noord-Limburg de renners bij elkaar bracht, regels stelde voor deelname, prijzen etc. meer. Ook in Zuid-Limburg bestond een dergelijke bond en het was bijna vanzelfsprekend, dat deze tenslotte bij elkaar kwamen in een soort federatie, die nu al weer 7 jaren lang de organistie regelt en ver zorgt. Intussen hebben deze renners, duizenden guldens bij elkaar ge reden en hebben gelden voor alle mogelijke doeleinden ter beschik king kunnen stellen. In federatie-verband hebben Aug. Willems en Theunissen uit Yssel- steyn, vele prijzen gewonnen, maar het enthousiasme voor deze sport was 't laatste jaar toch wel tanende. In deze contreien tenminste, want onder auspiciën van de federatie, rijden op het ogenblik toch nog altijd dik 170 renners, Iedere zon dag opnieuw hun wedstrijden. Dus, er is leven genoeg in de rennerij. Het is daarom toch een goede ge dachte van de jeugd van Leunen, die, als elke jeugdvereniging, een chronisch gebrek heeft aan geld om weer eens zo'n ouder wets wielerfestijn in Venray te or ganiseren. Vorig jaar heeft men dat ook al gedaan, maar het feest is toen ver dronken in regen- en stormbuien en is de Leunse jeugd er armer van geworden i.p.v. rijker. Men geeft de moed echter niet op en voor a.s. zondag staan dan wederom de wedstrijden voor se nioren en junioren op het pro gramma in het parcours, Oude Oos- trumseweg, Julianasingel, Prins Bernhardstraat en Oostsingel. Men zal zeker deze kans niet willen missen om deze rondes te willen zien en de kennismaking te hernieuwen. Het zal beslist mee vallen en de Leunse jeugd zal er wel bij varen. Bij aankoop van een bus (42 ct. met 8 geldzegels) een schuimend schuurpoeder ïn Een grote met nog 4 geldzegels, bij aankoop van een grote VéGé-ontbijtkoek 52 ct. met 10 geldzegels. Vat €oz>p>b €e&keQ.cyo/ Te Sittard is zondagavond de 75 jarige B. uit Heerlen, door een trein gegrepen en gedood. Te Maastricht heeft een Hon gaarse priester zijn eerste H- Mis opgedragen. Abbé Pierre uit Parijs, de mis sionaris van de armsten der armen, heeft deze week te Maastricht een spreekbeurt gehouden, waarna ver schillende steden in ons land volgen. Te Gennep zal op 7 septem ber a.s. een nieuwe protestantse school worden geopend. Het zal niet lang meer duren, of alleen de Petrus Banden molen en die van Merselo zijn nog over van de molens, die Venray vroeger heeft gekend. Nederland en molens zijn syno niem, althans voor de buitenlandse toerist. Een land zonder molens is voor hem geen Nederland. Het is merkwaardig, maar we mogen de molen werkelijk Neer- lands symbool noemen, alhoewel ze eigenlijk door de kruisvaarders uit Azië werden geïmporteerd. In vroeger tijden bezat ons land er duizenden en duizenden, elke stad en elk dorp had er meer dan één en dit zal wel de reden zijn, dat men In het buitenland ons land beschouwt als een molenland. De werkelijkheid is momenteel wel iets anders. In de laatste eeuw zijn de molens bij honderden en honderden ge sloopt, als gevolg van de ontwik keling van de moderne techniek, die sneller en efficiënter het werk doen dan de windmolens. In onze streken heeft de oorlog ook zijn deel bijgedragen tot de vernietiging van de molens. De oudste typen. Voor velen is een molen een mo len, maar dan is men abuis, want er bestaan verschillende soorten, die onderling in bouw nogal veel verschillen. Wie bij een tocht langs de molens goed oplet, zal ze zo kunnen herkennen. Zo hebben we de standerdmolen, het oudste windmolentype in ons land. Bij dit bouwwerk wordt de molen op de wind gezet door het gehele molenlichaam om een stan derd of spil te draaien. Aan de achterzijde van deze mo len ziet men de staartboom en het kruiwiel, waarmee de molen kan gedraaid worden. Dan is er de paltrokmolen, die ook geheel om een spil draait. Het is een houtzaagmolen, waarvan men er vroeger vele op vlotten vond. Deze molens zijn geheel van hout opgetrokken en er zijn er nog slechts drie in ons land. Deze oude molentypen bleken in de praktijk niet zo handig en later verbeterde men de molen, waar door de „bovenkruier" ontstond. Het molenlichaam staat hierbij in zijn geheel vast op de grond en alleen de kap met wieken en staart (het bovengedeelte) werd draai baar gemaakt. De Petrus Banden molen en die van Merselo zijn hier mooie voor beelden van. Hoge exemplaren. Natuurlijk kon het voorkomen, dat een molen hoog opgetrokken moest worden om voldoende wind te vangen, omdat zijn omgeving bij voorbeeld door bebouwing de wind tegenhield. Dit werden dan hoge molens. Het draaien van kap en wieken kan hierbij niet op de begane grond geschieden, maar op een speciaal daarvoor gebouwde omloop of stel ling. Daarom heten deze molens „stellingmolens". Veelal wordt de ruimte gelijk vloers gebruikt als pakhuis. Een andere naam voor deze molens is „hoge bovenkruiers". Op het hiervoor genoemde type zijn verschillende variaties, die eigen namen dragen. Zo hebben we nog de „bergmolen of belmolen". Dit is een molen die ook hoog moet staan om wind te vangen, doch die hiertoe op een heuvel of bergje is gebouwd. Het type dat op deze heuvel staat, is echter een gewone „bovenkruier". In oude steden vinden we dik wijls stellingmolens, die bovendien op een der vestingwallen zijn ge plaatst, om ze extra hoog te maken. Deze molens noemt men „wal- molens". Een type molen, dat we slechts weinig in ons land vinden, is de zogenaamde „torenmolen", waarvan het ronde molenlichaam kort en gedrongen is en niet zoals bij de andere taps toeloopt. Deze molens hebben geen staart en de wieken kunnen van binnen uit door een apparatuur op de wind gesteld worden. Daarom heten ze ook wel „binnenkruiers". De watermolens Al de genoemde typen zijn be- drijfsmolens. Doch er is nog een tweede categorie en wel de polder- of weidemolens. Daar hebben we ten eerste de „wip-watermolen", een geheel houten geval, eigenlijk een klein molenhuis op een pyra- mideachtig onderstel. Dit huisje is in zijn geheel draaibaar met wieken en al. De kleine uitvoering van deze molen heet wel „spinnekop". De „zuidhollandse watermolen". Het is een dikwijls houten met riet bedekte optrek op een gemetselde voet. In wezen is het niet anders dan een bovenkruier die als water molen gebruikt wordt. Het water transport vindt plaats door een scheprad of schroefbeweging van een vijzel. Dit type komt in weer wil van zijn naam ook in Friesland voor. Een beroemd type is de „noord hollandse binnenkruier" een acht kantig molentype, dat geen staart- balk en toebehoren heeft en van binnen uit op de wind gesteld kan worden. Door de wieken wordt een scheprad vijzel of pomp in bewe ging gebracht. Het is een eenvou dige molen op houten onderbouw zonder stelling, die een grote rol heeft gespeeld bij de vele droog leggingen in ons land. Zo zien we, dat alle molens nog niet gelijk zijn en tevens, dat wij er goed aan doen deze schaarse monumenten, die symbolen van Nederland, te bewaren als een historische schat en door te geven aan ons nageslacht. Want wat zou Nederland zijn zonder molens In 10 jaar 3 millioen ratten gedood „Ratten hebben in hun neus een ontvangapparaatje. Wanneer ze met dit apparaat bepaalde trillin gen opvangen, dan verliezen ze alle voorzichtigheid uit het oog. En dan is het onze kans". Dit zegt de meester-rattenvanger van Maastricht, de heer J. Olischlii- ger. Hoe hij deze kans aangrijpt, blijkt uit de resultaten van de laatste tien jaar: 3 millioen ratten een gemiddelde van 750 per dag vonden sedert 1946 de dood in Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië, Zwitserland, Duitsland en Dene marken. Dit enorme sterftecijfer onder de West-Europese rattenbevolking heb ben wij te danken aan het feilloze verdelgingsmiddel van het Maas trichtse verdelgingsbedrijf, dat grootvader Olischlager rond 1860 stichtte en dat waarschijnlijk dit jaar nog of in 1958 filialen zal vestigen in alle werelddelen. Het middel, waarmee de Maas trichtse rattenverdelger zijn slacht offers aanlokt en vervolgens doodt, is een zorgvuldig bewaard beroeps geheim. Een algemene verklaring wilde de heer Olischlager ons wel geven. Elke geur is een trilling, die kilo meters ver in de omtrek door de neus wordt opgevangen en als geur wordt geregistreerd. Ons geheim berust op de reproductie van de typische geur van de verliefde rat. Aldus speculerend op de zeer grote voortplantingsdrift van de rat, waarbij hij elke voorzichtigheid uit het oog verliest, zien wij kans het dier te doden. Tot zover de heer Olischlager over het geheim van zijn succes, dat hij vanzelfsprekend zuinig bewaart. Hij is overigens vol bewondering voor de rat met zijn streng geor ganiseerde samenleving en zijn hoge intelligentie. Een rat leert vlugger dan de mens, is de mening van de heer Olischlager, die samen met zijn Franse echtgenote een diepgaande studie van de rat ge maakt heeft. De rat heeft voor hem geen geheimen meer. Op het ogenblik ben ik zo ver, vertelt de heer Olischlager, dat ik garanderen kan, dat niet één rat mijn methode overleeft. Een paar weken geleden doodde hij in zeven dagen tijds op de ge meentelijke vuilnisbelt van Moulins in Frankrijk 60,000 ratten. Het klinkt ongelofelijk, maar het is waar. Het volgende offensief tegen de ratten begint in oktober te l'Orient an Briare eveneens in Frankrijk. Dan gaat de heer Olischlager naar Finland. Hij is van kindsbeen af met de ratten opgegroeid, of beter gezegd, met de verdelging ervan. Groot vader Olischlager begon ermee

Peel en Maas | 1957 | | pagina 1